Ivbi Izrẹl Ghaa Khọn Okuo Vbe Ẹghẹ Nẹdẹ—Vbọ Ghi Zẹ Ne Ima I Na Khọn Okuo?
VBE ẹghẹ na ya gha khọn Okuo Ọgbagbọn Nogieva, ovbiyokuo ọkpa ọghe Nazi keghi vannọ mu Avbe Osẹe Jehova eso, ọ na khama iran wẹẹ, “Deghẹ uwa ma na ya gu agbẹnvbo ọghe France kevbe England khọn, te a khian gbele uwa hia rua!” Agharhemiẹn wẹẹ ivbiyokuo ọghe Nazi nibun ni mu egbe okuo, ghaa rre evba, etẹn ima ma gi ọni ya ohan mu iran, ne iran rhunmwuda ọni deba iran yo okuo. U miẹn udinmwẹ ne iran rhie ma! Igiemwi ọghe avbe etẹn na rhie ẹre ma wẹẹ, Avbe Osẹe Jehova i mwẹ obọ vbe okuo na khọn. Ma i mwẹ obọ vbe okhọn ọghe agbọn na, ọ gha khọnrẹn na gha ya ẹmwẹ uwu kpee ohan ye ima egbe.
Sokpan emwa eso ni tie egbe iran Ivbiotu e Kristi i ghee ẹre vbenian. Iran yayi wẹẹ, ọ khẹke ne Ovbiotu e Kristi gha sinmwi oseghe ne ẹvbo ẹre. Iran sẹtin gha roro ẹre wẹẹ: ‘Ivbi Izrẹl ne emwa ọghe Osanobua ghaa khọn okuo vbe ẹghẹ nẹdẹ, vbọ ghi zẹ ne Ivbiotu e Kristi i khian na sẹtin ru vberriọ?’ Vbua khian ya zẹ ewanniẹn ye inọta na hẹ? Ọ khẹke ne u gi iran rẹn wẹẹ, vbene emwi ghaa ye hẹ ne Ivbi Izrẹl vbe ẹghẹ nẹdẹ, wa lughaẹn ne vbene emwi ye hẹ ne emwa ọghe Osanobua vbe ẹdẹnẹrẹ. Ima gha ziro yan odẹ isẹn ne iran ya lughaẹn ne egbe.
1. AGBẸNVBO ỌKPA ẸRE EMWA ỌGHE OSANOBUA GHAA KHIN
Vbe ẹghẹ nẹdẹ, agbẹnvbo ne Jehova zẹ nọ gha re emwa rẹn, ọre agbẹnvbo ọghe Izrẹl. E Jehova keghi tie iran “emwa obọ mwẹ.” (Ẹks 19:5) Osanobua na vbe mu otọ ne iran, ne iran gha dia. Ọna rhie ma wẹẹ, ẹghẹ ke ẹghẹ ne Osanobua ya wẹẹ ne iran ya gu agbẹnvbo ọvbehe khọn, emwa ọvbehe ẹre iran ghaa gu khọn, ẹi re emwa iran. *
Vbe ẹdẹnẹrẹ, “agbẹnvbo, ẹwae, uniẹn emwa kevbe ẹvbo na zẹ” ughughan, ẹre emwa ọghe Osanobua ke rre. (Arhie 7:9) Ọna rhie ma wẹẹ, deghẹ emwa ọghe Osanobua na gha yo okuo vbe ẹdẹnẹrẹ, te iran khian gha gu egbe iran khọn, iran sẹtin kue gha gbele egbe iran rua.
2. E JEHOVA ẸRE Ọ WẸẸ NE IVBI IZRẸL GHA KHỌN OKUO
Vbe ẹghẹ nẹdẹ, e Jehova ẹre ọ ghaa ta ẹghẹ ne Ivbi Izrẹl khian ya khọn okuo kevbe evbọzẹe ne iran khian na ru vberriọ. Vbe igiemwi, e Jehova ẹre ọ wẹẹ ne Ivbi Izrẹl gu Ivbi e Kenan khọn. Te Ivbi e Kenan wa gha ga ẹbọ, iran vbe gha mwẹ obọ vbe uyinmwẹ alamoghẹ, erriọ iran vbe ya gha ya ivbi iran zọ ese. E Jehova keghi wẹẹ, ne Ivbi Izrẹl gbele emwa hia ni ru emwi dan rua, vbe otọ ne irẹn wẹẹ irẹn khian mu ne iran, ne uyinmwẹ dan ọghe emwa nii ghẹ mieke na do gu Ivbi Izrẹl obọ ro. (Lẹv 18:24, 25) Vbe Ivbi Izrẹl ghi vbe sẹ Otọ Na Ru Eyan Rẹn nẹ, ọ ghaa mwẹ ẹghẹ eso ne Osanobua ya kpasẹ yọ ne iran ya khọn okuo, ne iran ya gbogba ga egbe iran vbe obọ eghian ọghe iran. (2 Sam 5:17-25) Sokpan, ọ ma gha mwẹ ẹghẹ ne Jehova ya kue yọ ne Ivbi Izrẹl tobọ iran gha yo okuo, vbene irẹn ma na kpasẹ yọ. Ẹghẹ eso ne iran ya ru vberriọ, okiekie ẹre ma zẹdẹ gha maan hiehie.—Nọm 14:41-45; 2 Krọ 35:20-24.
Vbe ẹdẹnẹrẹ, e Jehova ma kpasẹ yọ ne emwa gha khọn okuo. Te emwa khọn okuo rhunmwuda emwi ne iran khian miẹn vbọ, ẹi re rhunmwuda emwi ne Osanobua gualọ. Emwa sẹtin gha khọn okuo rhunmwuda iran hoo ne iran sinmwi otọ, rhunmwuda igho ra rhunmwuda iran hoo ne emwa ye arriọba ọghe iran ike. Sokpan iran ni kha wẹẹ, Osanobua ẹre iran gbinna na ghi vbo, rhunmwuda wẹẹ iran hoo ne iran gbogba ga ugamwẹ iran, ra rhunmwuda wẹẹ iran hoo ne iran gbele avbe eghian ọghe Osanobua rua? E Jehova gha tobọre gbogba ga emwa ni gae, ọ ghi vbe guọghọ avbe eghian ọghẹe hia rua vbe okuo Amagẹdọn. (Arhie 16:14, 16) Avbe odibosa ni rre ẹrinmwi ẹre Osanobua khian loo ya khọn okuo na, ẹi re emwa nagbọn ni gae vbe uhunmwu otagbọn na.—Arhie 19:11-15.
3. IVBI IZRẸL MA GHA GBELE EMWA NI MU ẸTIN YAN E JEHOVA
Osanobua gbinna ne agbẹnvbo rhọkpa vbe ẹdẹnẹrẹ, vbe nọ ya gbinna ne Ivbi Izrẹl vbe Jẹriko ra?
Vbe ẹghẹ nẹdẹ, Ivbi Izrẹl gha yo okuo, iran keghi tohan emwa ni mu ẹtin yan e Jehova, sokpan emwa ne Jehova wẹẹ ne iran gbe rua ọkpa, ẹre iran gbe rua. Gia guan kaẹn igiemwi eva. Agharhemiẹn wẹẹ, e Jehova wẹẹ ne Ivbi Izrẹl guọghọ e Jẹriko rua, iran na ye sẹ e Rehab vbe ẹgbẹe ọre rae rhunmwuda ne iran na mu ẹtin yan e Jehova. (Jọs 2:9-16; 6:16, 17) Vbe ẹghẹ eso ghi gberra nẹ, Ivbi Izrẹl na vbe mwẹ itohan ghee agbẹnvbo ọghe Ivbi e Gibiọn, rhunmwuda ne iran na rhie ẹre ma wẹẹ iran mu ohan Osanobua.—Jọs 9:3-9, 17-19.
Vbe ẹdẹnẹrẹ, avbe agbẹnvbo ni khọn okuo i lele emwa ne iran gbe rua vbe okuo. Ke emwa ni ga Osanobua kevbe emwa kẹkan ni ma rẹn ọkpa rẹn eva ẹre iran gbe rua vbe okuo.
4. UHI E JEHOVA ẸRE IVBI IZRẸL GHAA LELE VBE IRAN GHA KHIAN KHỌN OKUO
Vbe ẹghẹ nẹdẹ, Ivbi Izrẹl gha khian khọn okuo, emwi ne Jehova tama iran ẹre iran ru. Vbe igiemwi, ọ ghaa mwẹ ẹghẹ eso ne Jehova ya tama Ivbi Izrẹl wẹẹ, ne iran ka kie ẹkpotọ ne agbẹnvbo ne iran khian gu khọn “ya rinmwian nẹ.” (Diut 20:10) E Jehova keghi tama Ivbi Izrẹl wẹẹ, ne iran gha re emwa ni huanrẹn kevbe ne iran ghẹ gha mwẹ obọ vbe uyinmwẹ esakan. (Diut 23:9-14) Ivbiyokuo ni rre agbẹnvbo ni lẹga Izrẹl gha khọn ẹvbo mu otọ, iran ghi mu ikhuo ni rre evba yagha, sokpan e Jehova keghi gbe uhi ne Ivbi Izrẹl ne iran ghẹ danmwẹ ọnrẹn. Uhiẹn, e Jehova ma kue ne iran gha rhie ikhuo ne iran viọ re vbe okuo rọnmwẹ, vbe ẹi re te ọ gberra uki ọkpa nẹ.—Diut 21:10-13.
Vbe ẹdẹnẹrẹ, agbẹnvbo nibun rhie obọ ye ebe wẹẹ, te iran khian gha lele uhi nọ dekaẹn vbene a ya khọn okuo. Agharhemiẹn wẹẹ te a te yi avbe uhi na, ne iran ya gbogba ga emwa kẹkan ni ma rẹn ọkpa rẹn eva, iran i lelẹe.
5. OSANOBUA GBINNA NE EMWA RẸN
Emwa ni khọn okuo vbe ẹdẹnẹrẹ tohan emwa ni mwẹ amuẹtinyan ra, vbene Jehova ya tohan e Rehab vbe ẹgbẹe ọre vbe Ivbi Izrẹl khọn e Jẹriko ra?
Vbe ẹghẹ nẹdẹ, te Jehova wa gha gbinna ne Ivbi Izrẹl vbe odẹ ọghe ọyunnuan. Vbe igiemwi, de vbene Jehova ya ru iyobọ ne Ivbi Izrẹl ya khọn e Jẹriko mu otọ hẹ? Zẹvbe ne Jehova tama Ivbi Izrẹl, iran keghi “kakabọ davan, ekẹn keghi de wiẹghẹ rua,” ẹghẹ nii, ọ ma ghi lọghọ Ivbi Izrẹl ne iran ya khọn ẹvbo nii mu otọ. (Jọs 6:20) De vbene iran vbe ya khọn Ivbi Amọri mu otọ hẹ? “E Jehova keghi filo okuta avannukhunmwu ke odukhunmwu rre yan iran . . . Iran ne okuta avannukhunmwu gbele keghi bun sẹ iran ne Ivbi Izrẹl gbele.”—Jọs 10:6-11.
Vbe ẹdẹnẹrẹ, e Jehova i gbinna ne agbẹnvbo rhọkpa. Arriọba ọghẹe ne Jesu na kha zẹvbe Ọba, “i re ọghe agbọn na.” (Jọn 18:36) Esu ẹre ọ kha yan arriọba emwa nagbọn hia fẹẹrẹ. Odẹ ne emwa ya khọn okuo vbe ẹdẹnẹrẹ, keghi rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa dan ne ọmwa dan ẹre Esu gele wa khin.—Luk 4:5, 6; 1 Jọn 5:19.
EMWA ỌFUNMWEGBE ẸRE IVBIOTU E KRISTI ỌGHE ẸMWATA KHIN
Ma bẹghe ẹre nẹ wẹẹ, ẹghẹ ne ima ye na wa kakabọ lughaẹn ne ẹghẹ ọghe Ivbi Izrẹl. Sokpan ẹi re avbe emwi ne ima guan kaẹn na ọkpa, ẹre ọ si ẹre ne ima i na khọn okuo. Emwi ọvbehe ye rrọọ. Vbe igiemwi, Osanobua tae yotọ wẹẹ, vbe ẹdẹ okiekie, emwa ne irẹn ma ẹre emwi “i ghi mu egbe okuo,” amaiwẹ te iran khian gha khọn okuo. (Aiz 2:2-4) Vbe deba ọni, e Jesu tae yotọ wẹẹ erhuanegbe irẹn “i re ọghe agbọn na”; iran i khian vbe gha mwẹ obọ vbe okuo.—Jọn 15:19.
E Jesu vbe tama erhuanegbe ẹre emwi eso nọ khẹke ne iran gha ru. Ọ na wẹẹ ne iran lẹẹ ne emwi ke emwi nọ gha ya iran gha khẹko emwa ọvbehe, nọ gha ya iran gha mu ohu emwa ra nọ gha ya iran gha gu emwa ọvbehe khọn. (Mat 5:21, 22) Yevbesọni, ọ vbe tama erhuanegbe ẹre ne iran gha “gualọ ọfunmwegbe” kevbe ne iran hoẹmwẹ eghian iran.—Mat 5:9, 44.
Vbe ima khian ya ru ọna hẹ? Ẹmwata nọ wẹẹ, ima rhọkpa i khian hoo ne ima ya khọn okuo, sokpan ma rhie ẹmwẹ ye ẹko ra, ima khẹko ọmwa vbe uwu iko ra? Ọ khẹke ne ima hia, ne ima ghẹ gha mwẹ avbe uyinmwẹ na.—Jems 4:1, 11.
Ma i deba avbe agbẹnvbo ni khọn okuo, nọghayayerriọ, te ima wa hoẹmwẹ etẹn ima, erriọ ima vbe ya gu iran rrọọ vbe ọfunmwegbe. (Jọn 13:34, 35) Gi ima ye gha hia ne ima ghẹ gha mwẹ obọ vbe ẹmwẹ okuo, ọ te sẹ ẹghẹ ne Jehova khian ya dobọ okuo yi.—Psm 46:9.
^ Ọ ghaa mwẹ ẹghẹ eso ne Ivbi Izrẹl ya gu egbe khọn, ọna ma zẹdẹ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova hiehie. (1 Ọba 12:24) Ọ vbe gha mwẹ ẹghẹ eso ne Jehova ya kue yọ ne iran gu egbe khọn, rhunmwuda eso vbe uwu iran ru khọọ ghee Jehova.—Giọg 20:3-35; 2 Krọ 13:3-18; 25:14-22; 28:1-8.
