1. Vbọzẹ na gha na kha wẹẹ, ne ọmwa mieke na gha sọyẹnmwẹ, te ọ khẹke nọ rẹn Osanobua?

 ỌYẸNMWẸ nọ sẹ otọ ẹko i re ọyẹnmwẹ nọ sẹ ọmwa vbe ovbi ẹghẹ kherhe. Ọmwa gha sẹtin gha mwẹ ọnrẹn vbe ẹdagbọn ọnrẹn hia. Vbe ima gu kha vberriọ? Vbe Jesu kporhu vbe uhunmwu oke, ọ keghi kha wẹẹ: “Oghọghọ nọ ne iran ni rẹnrẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne iran rẹn Osanobua.” (Mat 5:3) E Jesu rẹnrẹn wẹẹ, te a yi emwa nagbọn ne iran gha hoo ne iran rẹn e Jehova, nọ re Osa nọ yi iran kevbe ne iran gha gae. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, Osa nọ ghọghọ ẹre Jehova khin, emwa ni gae gha vbe sẹtin gha ghọghọ.​—1 Tim 1:11.

2-3. (a) De emwa ọvbehe ne Jesu wẹẹ, ọ gha vbe sẹtin gha ghọghọ? (b) De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na, vbọzẹ nọ na khẹke ne ima ziro yan rẹn?

² Deghẹ ima i mwẹ ọlọghọmwa rhọkpa, ẹre ima khian na sẹtin gele gha ghọghọ ra? Ẹn o. Ọ mwẹ emwi ne Jesu ta vbe ọ kporhu vbe uhunmwu oke, nọ wa kpa ọmwa odin. Ọ na wẹẹ, “iran ni khiẹ” rhunmwuda orukhọ ne iran ru, ra rhunmwuda ọlọghọmwa ne iran la gberra gha vbe sẹtin gha ghọghọ. Ọna ọre emwi ne Jesu wa vbe ta vbekpa “iran na zẹ kpokpo, ba ẹmwẹ emwi esi ne iran ru” ra emwa na “zaan,” rhunmwuda ne iran na re erhuanegbe Jesu Kristi. (Mat 5:4, 10, 11) Sokpan de vbene ọmwa nọ rre uwu ọlọghọmwa vbenian khian ya sẹtin gha ghọghọ hẹ?

³ Emwi ne Jesu hoo nọ ma ima re ọre wẹẹ, ma gha hia ne ima rẹn Osanobua, ma na vbe sikẹ ọre, ẹre ima khian na gele gha sọyẹnmwẹ, ẹi re vbe emwi ghaa khian ẹse vbe ẹdagbọn ima. (Jems 4:8) Nọnaghiyerriọ, de emwi ne ima gha ru, nọ gha ya ima gha ghọghọ? Vbe ako iruẹmwi na, ma gha guan kaẹn emwi  eha ne ima gha ru, nọ gha ya ima gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko.

4. De emwi okaro nọ khẹke ne ima ru, deghẹ ima hoo ne ima gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko? (Psalm 1:1-3)

⁴ Nokaro: Ne ima mieke na sẹtin gele gha sọyẹnmwẹ, te ọ khẹke ne ima gha tie Baibol. E Jesu keghi ya Ẹmwẹ Ọghe Osanobua gie evbare. Te emwa nagbọn kevbe avbe aranmwẹ gha rri evbare ne iran mieke na ye gha rre agbọn. Sokpan emwa nagbọn ọkpa ẹre ọ khian sẹtin tie ẹmwẹ ọghe Osanobua. Te ọna wa ru ekpataki. Ẹi khabe ne Jesu na kha wẹẹ: “Ebrẹd ọkpa i khian sẹtin ya ọmwa gha rrọọ, sokpan, ẹmwẹ hia nọ ke unu e Jehova ladian, ẹre ọ khian ya ọmwa gha rrọọ.” (Mat 4:4) Rhunmwuda ọni, ọ ma khẹke ne ima gi ẹdẹ ọkpa gberra vbene ima ma na tie Ẹmwẹ Osanobua, nọ re Baibol. Ai miẹn emwi na ya gie Baibol. Ọsian keghi kha wẹẹ: ‘Oghọghọ nọ ne ọmwa ne ẹko ẹre rhiẹnrhiẹn ye uhi e Jehova, ọ ghi gha tie ẹre, ọ ghi vbe gha muẹn roro, asọn kevbe avan.’​—Tie Psalm 1:1-3.

5-6. (a) De emwi ne ima gha sẹtin miẹn ruẹ vbe Baibol? (b) Ma ghaa tie Baibol, vbọ khian ya ru iyobọ ne ima hẹ?

⁵ E Jehova tama ima nẹ vbe Baibol, emwi nọ khẹke ne ima ru, ne ima mieke na gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko. E Baibol ẹre ọ ya ima rẹn emwamwa ne Osanobua mwẹ ne ima. Vbene ima khian ya sikẹ ọre hẹ kevbe emwi ne ima gha ru, nọ mieke na ya orukhọ ọghe ima bọ ima. Ọ vbe ya ima rẹn emwi ni hin usi ne Jehova khian ru ne ima vbe odaro. (Jer 29:11) Ena hia ne ima ruẹ re vbe Baibol, wa ya ima sọyẹnmwẹ!

⁶ Ma vbe rẹn wẹẹ, ibude nọ gha sẹtin ru  iyobọ ne ima vbe ẹdagbọn ima, ẹre ọ vuọn e Baibol. Ma ghaa lele avbe ibude na, ma ghi gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne iro ya han ruẹ, rhunmwuda ọlọghọmwa ne u la gberra, hia ne u gha tie Baibol, ne u vbe gha mu emwi ne u tie roro. E Jesu khare wẹẹ: “Oghọghọ nọ ne emwa ni danmwehọ ẹmwẹ Osanobua, ni vbe yae ru emwi!”​—Luk 11:28.

7. U ghaa tie Ẹmwẹ Ọghe Osanobua, vbọ khian ru iyobọ nuẹn ne u mieke na gele miẹn ere vbọ?

⁷ U ghaa tie Ẹmwẹ Ọghe Osanobua, u ghi hia ne u tie ẹre vbe odẹ ne u gha ya sọyẹnmwẹ ọnrẹn. Gia ru igiemwi yọ. Gia kha wẹẹ ọmwa le evbare nọ yẹẹ ruẹ sẹ nuẹn. Sokpan u na ya okhirhi okhirhi rri ọre, rhunmwuda ọ mwẹ emwi nibun ne u ru vbe obọ, ra ọ mwẹ emwi nibun ne u mu roro. U rri ọre fo nẹ, u ke do rẹn wẹẹ, okhirhi okhirhi ẹre u wa ya rri ọre, u ma zẹdẹ rhie ẹghẹ ya rri orhiẹnrhiẹn evbare nii. U he ka vbe ya okhirhi okhirhi tie Baibol ra, vbene u ma na rhie ẹghẹ ya sọyẹnmwẹ emwi ne u tie? Rhie ẹghẹ ya ru erria yan ako ne u tie, sẹrriọ wẹẹ, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, u bẹghe emwi nọ sunu vba kevbe wẹẹ, u họn ẹmwẹ ne iran ta, u ghi vbe gha mu emwi ne u tie roro. U ghaa ru ena hia, u ghi kakabọ gha sọyẹnmwẹ.

8. De vbene ‘Ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro’ ya ru iwinna na waa iran re? (Vbe ya ghee futnot.)

⁸ ‘Ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro’ ẹre Jesu loo ya kpemehe emwi nọ ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe sayọ. Gele gele, te ima wa mwẹ emwi hia ne ima gualọ nọ ya ima sikẹ e Jehova. * (Mat 24:45) Emwi hia ne ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan ma ima re, uwu Evbagbẹn Nọhuanrẹn ẹre ọ ke rre. (1 Tẹs 2:13) Avbe emwi na ne ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan ma ima re, ẹre ọ ya ima rẹn emwi ne Jehova hoo ne ima gha ru zẹvbe nọ rre uwu e Baibol. Ọna ẹre ọ si ẹre ne ima na tie Watchtower kevbe Awake! kẹ kevbe uhunmwuta ughughan ni ladian vbe jw.org. Ma vbe hia ne ima gha mu egbe khẹ iko na do vbe uwu uzọla kevbe na do vbe ufomwẹ uzọla. Ma vbe ghee JW Broadcasting^® nọ ladian vbe uki uki. Ma ghaa tie Baibol vbe ẹghẹ hia, ẹre ima khian na sẹtin ru emwi nogieva nọ gha ya ima gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko.

9. Vbọ re emwi nogieva nọ gha ya ima gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko?

⁹ NOGIEVA: Deghẹ ima hoo ne ima gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko, ọ khẹke ne ima gha ya ilele ọghe Jehova ru emwi. Ọsian khare wẹẹ: “Ọyẹnmwẹ nọ ne iran ni ye ọghọ ne Jehova, ni vbe lele iyi ẹre.” (Psm 128:1) Deghẹ ima gele rhie ọghọ ne Jehova, ma ghi gha lẹẹ ne emwi ke emwi nẹi ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn. (Itan 16:6) Rhunmwuda ọni, ma ghi gha hia vbe odẹ ke odẹ ne ima gha ya ilele ọghe Jehova ni rre uwu e Baibol ru emwi. (2 Kọr 7:1) Emwi nọ yẹẹ e Jehova ghaa yẹẹ ima, emwi nọ sọnnọ ọnrẹn na vbe gha sọnnọ ima, ẹre ima khian na gele gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko.​—Psm 37:27; 97:10; Rom 12:9.

10. Zẹvbe nọ rre ebe Rom 12:2, vbọ khẹke ne ima ru?

¹⁰ Tie Rom 12:2. Ọmwa sẹtin rẹn emwi ne Jehova wẹẹ ọ maan kevbe emwi nẹi maan, sokpan te ọ wa khẹke nọ zẹ owẹ lelẹe. Vbene ọta ye, ọmwa sẹtin rẹn uhi arriọba nọ dekaẹn vbene ọ khẹke ne imọto rhulẹ sẹ, sokpan ẹi lelẹe. Rhunmwuda ọni, ọ ghi gha lẹẹ ulẹ ọgbẹgbẹ. Uyinmwẹ ima ẹre ọ khian gele rhie ẹre ma, deghẹ ima gele yayi wẹẹ, ma ghaa lele uhi e Jehova ẹre agbọn khian na maan ima. (Itan 12:28) E Devid wa vbe rẹn wẹẹ, ai miẹn emwi na ya gie ilele ọghe Jehova, ẹre ọ si ẹre nọ na kha vbekpa e Jehova wẹẹ: “Uwẹ gha ma mwẹ odẹ nọ rrie arrọọ, I vuọn ne ọyẹnmwẹ, rhunmwuda ighẹ u rre emwa na, u vbe rhie oghọghọ mẹ ẹdẹdẹmwẹdẹ.”​—Psm 16:11.

11-12. (a) De emwi nọ na khẹke ne ima gha begbe vbe ima gha miẹn ọlọghọmwa? (b) De vbene ebe Filipai 4:8 khian ya ru iyobọ ne ima, vbọ gha de ọghe emwi na ya rọkhọ egbe?

 ¹¹ Ma ghaa rre uwu ọlọghọmwa, ma sẹtin gha gualọ emwi ne ima gha ru, ne ima ghẹ mieke na gha si osi gbe. Ọna ma te de emwi nọ rhia, sokpan ọ khẹke ne ima gha begbe, ne ima ghẹ ya ru emwi nọ gha sọnnọ e Jehova.​—Ẹfis 5:10-12, 15-17.

¹² Vbe elẹta ne ukọ e Pọl gbẹn gie etẹn ni rre Filipai, ọ keghi gi iran rẹn emwi nọ khẹke ne iran gha mu roro vbe ẹghẹ hia. Usun avbe emwi na ọre, “emwi ni maan, . . . emwi nọhuanrẹn, . . . emwi adazẹ, . . . [kevbe] emwi nẹi mwẹ iruẹn.” (Tie Filipai 4:8.) Agharhemiẹn wẹẹ, ẹi re ẹmwẹ irọkhegbe ẹre Pọl ghaa guan kaẹn vbe ọ gbẹn elẹta na, elẹta na gha wa ru iyobọ ne ima, vbe ima gha khian zẹ emwi ne ima ya rọkhọ egbe. Emwi ne u gha sẹtin ru na khin: Ehe ke ehe ne “emwi” na ladian vbe ebe Filipai 4:8, u ghi rhie avbe ẹmwẹ na ye evba; “ihuan,” “ikueta,” “ebe,” ra “e vidio game.” Ọna gha ya ruẹ rẹn nọ sọnnọ e Jehova vbọ kevbe nọ yẹẹ ọre. Ọ khẹke ne ima gha ya ilele nọ gbae ọghe Jehova ru emwi. (Psm 119:1-3) Ma gha ru vberriọ, ma ghi gha mwẹ ekhọe nọ hianrẹn. Ọna ẹre ọ khian ghi ru iyobọ ne ima ya ru emwi nogieha nọ gha ya ima gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko.​—Iwinna 23:1.

13. Vbọ re emwi nogieha nọ gha ya ima gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko? (Jọn 4:23, 24)

¹³ NOGIEHA: Gi ugamwẹ e Jehova gha re emwi ne u mu ye okaro vbe ẹdagbọn ruẹ. E Jehova ẹre ọ yi ima, rhunmwuda ọni, ọ sẹ ne ima gha ga. (Arhie 4:11; 14:6, 7) Nọnaghiyerriọ, emwi nọ khẹke nọ ru ekpataki sẹ vbe ẹdagbọn ima, ọre ne ima gha rhie ugamwẹ ne Jehova vbe odẹ ne irẹn gualọ ọre yi, ọni nọ wẹẹ, ma ghi gha ya “orhiọn kevbe ẹmwata gae.” (Tie Jọn 4:23, 24.) Ma hoo ne orhiọn nọhuanrẹn gha dia ugamwẹ ne ima rhie ne Jehova, nọ mieke na gua imamwaemwi ẹmwata ni rre Baibol ro. Ugamwẹ e Jehova ẹre ọ khẹke ne ima ye mu ye okaro, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, otọ na na dobọ iwinna ugamwẹ eso ne ima ru yi, ra na na wa mu awua ye iwinna ima ẹre ima ye. Vbene a guan na, ọ gberra etẹn ima nikpia kevbe etẹn ima nikhuo 100 na he mu ye eghan, rhunmwuda ne iran na re Osẹe Jehova. * Ọrheyerriọ, iran keghi hia vbe odẹ ke odẹ ne iran ye gha na erhunmwu, ne iran gha ruẹ ne egbe iran, kevbe ne iran gha tama emwa ọvbehe vbekpa Osanobua kevbe Arriọba ọghẹe. Ọyẹnmwẹ ẹre iran wa ya ru ena hia! Emwa ghaa zaan ima ra iran na gha zẹ ima kpokpo, ọ khẹke ne ima gha ghọghọ, rhunmwuda ma rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gu ima rrọọ kevbe wẹẹ, ọ gha san ima ẹse.​—Jems 1:12; 1 Pit 4:14.

14. De emwi na ru ọtẹn nokpia ọkpa re vbe Tajikistan, kevbe wẹẹ vbọzẹ?

¹⁴ Okha ọghe etẹn ima nikpia kevbe etẹn ima nikhuo rhie ẹre ma nẹ wẹẹ, ọmwa gha sẹtin gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko, deghẹ ọ na ru emwi eha ne ima he guan kaẹn sin, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, ọ rre uwu ọlọghọmwa nọ wegbe. Gia guan kaẹn emwi nọ sunu da ọtẹn nokpia ọkpa nọ rre ukpo 19, rhunmwuda nọ ma na deba ivbiyokuo. E Jovidon Bobojonov ẹre a tie ẹre, e Tajikistan ẹre ọ ke rre. Vbe October 4, 2019, a keghi do ya ẹtin vbe iwegbe muẹn vbe owa ẹre, a na ya muẹn khui ye eghan vbe ọwara uki nibun. Iran na gha ru ẹre emwi oya vbe na miẹn wẹẹ, izigan nọ. Emwi ne iran ru ọtẹn na re ma zẹdẹ khẹke, ugha iyẹn nibun vbe otọ ẹvbo ughughan, ẹre a  na ya emwi nọ sunu na wewe. Ugha iyẹn tae sẹrriọ wẹẹ, iran gbe ẹre ẹi re nekherhe. Iran na gha ya ẹtin vbe iwegbe kpikpi ẹre nọ deba ivbiyokuo, iran na vbe tama rẹn nọ mu ẹwu ivbiyokuo yọ. Iyeke ọni, ekọtu keghi bu ohiẹn gbe ẹre, a na ghi muẹn gha rrie eghan, a ghi te miẹn wẹẹ, e president ọghe ẹvbo nii tohan rẹn, ọ na wẹẹ na fan rẹn fua. Vbe uwu ena hia, e Jovidon ma sẹ e Jehova rae, ọ na ye gha sọyẹnmwẹ. Vbọ ru iyobọ nẹẹn? Te ọ wa gha ru emwi nọ gha ya amuẹtinyan ọghẹe wegbe.

15. De vbene Jovidon ya gha ruẹ vbekpa e Jehova vbọ rre eghan?

¹⁵ Te Jovidon wa ye gha ruẹ vbekpa e Jehova vbe ọ rre eghan, agharhemiẹn wẹẹ e Baibol kevbe avbe ebe ọghomwa ma gha gu ẹre. Vbọ ya ru ẹre hẹ? Etẹn ni rre ẹvbo nii gha khian mu evbare gie ẹre, iran ghi gbẹn ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹrriọ, ye ẹkpo ne iran ya mu evbare gie ẹre. Rhunmwuda ọni, ọ keghi sẹtin gha tie Baibol vbe ẹdẹgbegbe, ọ na vbe gha mu emwi nọ tie roro. Vba ghi faẹn fua nẹ vbe eghan, ọ mwẹ ibude nọ rhie ne etẹn ni ma he miẹn ọlọghọmwa nọ wegbe, ọ khare wẹẹ: “Te ọ wa ru ekpataki ne ima loo ẹghẹ ne ima ma he ya miẹn ukpokpo, ya gha ruẹ vbekpa e Jehova. Ọni nọ wẹẹ, ma ghi gha tie Ẹmwẹ Ọghe Osanobua kevbe ebe ne otu gbẹnnẹ rre.”

16. De emwi nọ ru iyobọ ne Jovidon?

¹⁶ Te ọtẹn ima na wa gha ya ilele ọghe Jehova  ru emwi. Ọ ma gi iziro dan gbọzinian vbe ekhọe ẹre, ọ ma vbe gha mwẹ obọ vbe emwi dan, nọghayayerriọ, ọ keghi ya egbe kọ e Jehova, ọ na vbe gha ya aro nọ ghaan ghee ilele ọghẹe. Ọ wa vbe gha gbarokotọ ghee emwi ughughan ne Osanobua yi. Ọ gha rhiọrre vbe owiẹ fioo, ẹko ẹre ghi wa vuọn ne ọyẹnmwẹ, vbe ọ ghaa họn vbe avbe ahianmwẹ ghaa so ihuan. Ọ ghaa rre ẹghẹ ota, ọ ghi gha ghee uki kevbe avbe orhọnmwẹ ni rre orere iso. Ọtẹn ima na keghi kha wẹẹ: “Avbe ẹse ọhẹ na nọ ke obọ e Jehova rre keghi ya mwẹ gha sọyẹnmwẹ, erriọ vbe ya rhie igiọdu mẹ.” Ma ghaa gbọyẹmwẹ ye emwi hia ne Jehova kpemehe ẹre, nọ ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe kevbe emwi ọvbehe hia nọ ru ne ima, ọyẹnmwẹ ghi gha sẹ ima. Ọyẹnmwẹ na, ẹre ọ khian rhie ẹrhiọn ye ima iwu ne ima mieke na sẹtin zin egbe.

17. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Pita 1:6, 7, deghẹ ima na sẹtin zin egbe vbe ima ghaa rre egbe ọlọghọmwa ne Jovidon miẹn, de emwi nọ khian kẹrikian?

¹⁷ E Jovidon keghi mu ugamwẹ e Jehova karo. Ọ rẹn vbene ọ ru ekpataki sẹ hẹ, ne irẹn gha mwẹ ẹkoata daa Osanobua ẹmwata ne irẹn ga. E Jesu khare wẹẹ: “E Jehova ne Osanobua ruẹ, ẹre u gha ga, irẹn ọkpa kẹkan ẹre u gha vbe rhie ugamwẹ nọhuanrẹn na.” (Luk 4:8) Ivbiyokuo te hia ne iran kpikpi e Jovidon, nọ kha wẹẹ, irẹn i ghi re Osẹe Jehova, sokpan ọ ma ru vberriọ. Nọghayayerriọ, ọ keghi rhiegba ye erhunmwu na na, asọn kevbe avan, ọ na gha rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ ne irẹn, ne irẹn sẹtin mudia gbain. Vbe na kpokpo e Jovidon sẹ, ọ keghi mudia gbain. A gbe ọtẹn ima na, a muẹn ye eghan, sokpan avbe edanmwẹ no miẹn na, ẹre ọ ya amuẹtinyan ọghẹe wegbe sayọ.​—Tie 1 Pita 1:6, 7.

18. Vbọ khian ya ima gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko?

¹⁸ E Jehova rẹn emwi nọ gha gele ya ima gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko. Ma ghaa ru emwi eha na guan kaẹn vbe ako iruẹmwi na, ma gha sẹtin gha mwẹ ọyẹnmwẹ nọ sẹ otọ ẹko, uhiẹn vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa nọ wegbe. Ma ghi vbe sẹtin kha wẹẹ: “Oghọghọ nọ ne emwa, ne Jehova re Osa ọghe iran!”​—Psm 144:15.