1. De emwi ne eguọmwadia e Jehova gha sẹtin tie Jehova re?

E JESU ọre “ọmọdiọn” ọghe emwi hia ne Jehova yi; irẹn kevbe avbe odibosa ni rre ẹrinmwi, keghi rre usun emwa ni rre ẹgbẹe ọghe Jehova. (Kọl 1:15; Psm 103:20) Vbe Jesu rre agbọn na, ọ keghi gi erhuanegbe ẹre rẹn wẹẹ, iran gha sẹtin tie Jehova Erha iran. Vbe ọ ghi gu erhuanegbe ẹre guan, ọ keghi tie Jehova, “Erha mwẹ kevbe Erha uwa.” (Jọn 20:17) Ma gha ya egbe fiohan ne Jehova nẹ, ma na vbe dinmwianmẹ, ma ghi do deba etẹn gha ga e Jehova zẹvbe ẹgbẹe ọkpa.​—Mak 10:​29, 30.

2. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

² Ẹi khuẹrhẹ ne emwa eso, ne iran gha ghee Jehova zẹvbe Erha iran. Etẹn eso ma rẹn vbene a ya rhie ahoẹmwọmwa ma etẹn ọvbehe hẹ. Vbe ako iruẹmwi na, ma gha bẹghe vbene Jesu ya ru iyobọ ne ima hẹ, ne ima mieke na gha ghee Jehova zẹvbe Erha nọ hoẹmwẹ ima, kevbe ọmwa ne ima gha sẹtin gu ru ọse. Ma gha vbe guan kaan vbene ima gha ya sẹtin ya egbe taa Jehova hẹ, vbe nọ dekaan obọ ne ima ya mu etẹn ima.

3. De vbene erhunmwu ne Jesu maa erhuanegbe ẹre re khian ya si ima kẹ e Jehova hẹ?

³ Erha ne ọ mwẹ ahoẹmwọmwa ẹre Jehova khin. E Jesu hoo ne ima gha ghee Jehova vbene irẹn vbe ghee ẹre; ọni ọre zẹvbe Erha ne ọ mwẹ ahoẹmwọmwa, kevbe ne ima gha sẹtin sikẹ, ẹi re ọmwa ne ọ mwẹ ekhọe atosi. Odẹ ne Jesu wẹẹ, ne erhuanegbe ẹre ya gha na erhunmwu, wa so igiẹ ye ọna. Ọ khian ghi suẹn erhunmwu nii, ọ na wẹẹ: “Erha Mwa.” (Mat 6:9) E Jesu gha te wẹẹ, ne ima tie Jehova “Osanobua Noghodua,” ‘Ayi,’ ra “Ọba etẹbitẹ,” sokpan ọ ma ru vberriọ, agharhemiẹn wẹẹ, avbe iwaeni na ma de emwi nọ rhia.  (Gẹn 49:25; Aiz 40:28; 1 Tim 1:17) Nọghayayerriọ, e Jesu na tie Jehova “Erha.”

4. De vbene ima ya rẹn hẹ wẹẹ, e Jehova hoo ne ima gha re ọsiọre?

⁴ Ọ lọghọ ruẹ ne u gha ghee Jehova zẹvbe Erha ne ọ mwẹ ahoẹmwọmwa ra? Ọ ye vberriọ ne emwa eso. Ọ sẹtin gha lọghọ ima, ne ima gha ghee Jehova zẹvbe Erha ne ọ mwẹ ahoẹmwọmwa, rhunmwuda obọ dan na ya mu ima vbe ima waan dee. Ọ keghi fu ima ẹko rre, ne ima na rẹn wẹẹ, e Jehova wa rẹn emwi ne ima la gberra! Ọ hoo ne irẹn gha re ọse ima. Ọni ẹre ọ si ẹre ne Baibol na kha wẹẹ: “Wa sikẹ Osanobua, irẹn gha vbe sikẹ uwa.” (Jems 4:8) E Jehova hoẹmwẹ ima, irẹn vbe mu egbe ne ọ ya gha re Erha nọ ghi maan sẹ!

5. Zẹvbe nọ rre ebe Luk 10:​22, de vbene Jesu khian ya ru iyobọ ne ima, ne ima ya khian ọsie Jehova?

⁵ E Jesu gha sẹtin ru iyobọ ne ima, ne ima ya gha re ọse Jehova. E Jesu wa rẹn e Jehova ẹsẹsẹmwẹse, erriọ ẹre ọ vbe ya egbe taa ẹre, ọni ẹre ọ si ẹre ne ọ na kha wẹẹ: “Ọmwakọmwa ne ọ miẹn mwẹ nẹ, ọ vbe miẹn Evbavba nẹ.” (Jọn 14:9) Zẹvbe ne ọmọdiọn ru ẹre vbe owa, e Jesu keghi maa ima re, vbene ima khian ya họn ẹmwẹ ne Erha ima nọ rre ẹrinmwi hẹ, kevbe vbene ima khian ya gban egbe ne emwi ke emwi nẹi khian ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn. Emwi eso ne Jehova ru ne Jesu vbe ọ rre agbọn na, rhie ẹre ma wẹẹ, Osa nọ mwẹ itohan kevbe ahoẹmwọmwa ẹre Jehova khin. (Tie Luk 10:22.) Gia ghee igiemwi eso.

6. E Jehova họn erhunmwu ne Jesu na vbe ọ rre agbọn ra? Ru igiemwi yọ.

⁶ E Jehova keghi danmwehọ ivbi ẹre. Gia ghee vbene Jehova ya danmwehọ Ovbi ẹre ne ọdiọn hẹ. E Jehova wa họn erhunmwu hia ne Ovbi ẹre na, vbe ẹghẹ ne ọ na gha rre agbọn na. (Luk 5:16) E Jehova họn erhunmwu ne Jesu na vbe ẹghẹ ne ọ khian na ru azẹ ne kpataki; ọkpa vbọ ọre ẹghẹ ne ọ khian na zẹ ukọ ọghẹe. (Luk 6:​12, 13) E Jehova vbe họn erhunmwu ọghe Jesu vbe ẹghẹ ne ọ na gha rre uwu ibavbaro. E Judas ke ya e Jesu dẹ, e Jesu keghi ya ekhọe hia rinmwian Erhae ne ọ ru iyobọ ne irẹn, ne irẹn sẹtin zin egbe oya ne irẹn khian re. E Jehova wa họn erhunmwu ẹnrẹn, ẹi re ọni ọkpa, ọ na vbe gie odibo ọkpa bu ẹre ne ọ ya rhie igiọdu nẹẹn.​—Luk 22:​41-44.

7. Vbọ ya ima hẹ, ne ima na rẹn wẹẹ e Jehova họn erhunmwu ima?

 ⁷ E Jehova vbe họn erhunmwu ima vbe ẹdẹnẹrẹ, ẹghẹ nọ khẹke ẹre ọ vbe ya họn erhunmwu ima. (Psm 116:​1, 2) Gia ghee vbene ọna ya sunu hẹ vbe egbe ọtẹn nokhuo ọkpa nọ rre India. Te ọtẹn na wa gha si osi gberra egbe, erriọ ẹre ọ vbe ya gha ya ekhọe hia rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ ne irẹn. Ọ khare wẹẹ: “Ọ yevbe na miẹn wẹẹ, rhunmwuda mwẹ ẹre a na ru e JW Broadcasting^® ọghe May 2019 ladian; ọ guan kaan emwi nọ gha ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ gha si osi gberra egbe. Odẹ ne Jehova wa ya họn erhunmwu mwẹ ẹre na khin.”

8. De vbene Jehova ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn hoẹmwẹ e Jesu?

⁸ Odẹ ne Jehova ya hoẹmwẹ e Jesu vbe ẹghẹ ne ọ na gha rre agbọn na, ẹre ọ vbe ya hoẹmwẹ ima. (Jọn 5:20) E Jehova keghi ru iyobọ ne Jesu ne amuẹtinyan ọghẹe mieke na gha wegbe sayọ, ọ vbe ru iyobọ nẹẹn vbe ọ rre uwu ibavbaro, erriọ ẹre ọ vbe ya kpemehe emwi na ya yin agbọn nẹẹn. E Jehova vbe tama Ovbi ẹre wẹẹ irẹn hoẹmwẹ ọnrẹn. (Mat 3:​16, 17) E Jesu rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova i khian fi iyeke gbe irẹn, rhunmwuda ọni, ohan ma zẹdẹ gha muẹn hiehie.​—Jọn 8:16.

9. De osẹ nọ rhie ẹre ma wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ ima?

⁹ Zẹvbe nọ ghaa ye ne Jesu, ai miẹn ọmwa rhọkpa vbe uwu ima ne Jehova ma he rhie ahoẹmwọmwa ma. Rhunmwuda ne Jehova na hoẹmwẹ ima, ẹre ọ yae si ima kẹ egbe, ọ na vbe ya etẹn vbe uwu iko ni hoẹmwẹ ima ru ima ẹse; iran wa mu egbe ne iran ya ru iyobọ ne ima, vbe ima ghaa rre uwu ibavbaro. (Jọn 6:44) Ẹghẹ hia ẹre Jehova ya kpemehe emwi ughughan ne ima, ne amuẹtinyan ọghe ima mieke na gha wegbe yọ. Erriọ ẹre ọ vbe ya kpemehe emwi na ya yin agbọn ne ima. (Mat 6:​31, 32) Ma ghaa mu emwi hia ne Jehova ru ne ima roro, ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ daa ẹre ghi gha wegbe yọ.

10. Vbe ima miẹn ruẹ vbe obọ ne Jehova ya mu etẹn ne ima gba ga?

¹⁰ E Jehova hoẹmwẹ etẹn hia ne ima gba ga. Sokpan, ẹi mobọ khuẹrhẹ ne ima, ne ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma hoẹmwẹ iran, rhunmwuda, ẹvbo ughughan ma ke rre, odẹ ughughan ẹre a vbe ya koko ima waan. Rhunmwuda ne ima na re emwa ni ma gba, ma zẹdia ru emwi eso ni sọnnọ emwa ọvbehe. Ọrheyerriọ, ma gha ye sẹtin rhie ahoẹmwọmwa ma etẹn ne ima gba ga. Odẹ vbo? Ọ khẹke ne ima gha ya obọ ne Jehova ya mu etẹn ima mu iran. (Ẹfis 5:​1, 2; 1 Jọn 4:19) Gia ghee emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe igiemwi ne Jehova rhie ye otọ.

11. Vbọ gha de ọghe na gha mwẹ ẹnina daa emwa, de vbene Jesu ya ya egbe taa Erhae hẹ”?

¹¹ E Jehova keghi re Osa ne ọ mwẹ ẹnina. (Luk 1:78) Ọmwa ne ọ mwẹ ẹnina gha miẹn ọmwa nọ rre ibavbaro, ọ ghi gha dae, rhunmwuda ọni, ọ ghi gualọ vbene ọ khian ya ru iyobọ ne ọmwa nii hẹ. Odẹ ne Jesu ya gha mwẹ amuroro daa emwa vbe ọ rre agbọn na, ya ima rẹn vbene Erhae mwẹ amuroro hẹ. (Jọn 5:19) Vbe asẹ ọkpa, vbe Jesu ghi bẹghe emwa eso ni gbe ẹbu, “ekhọe ẹre keghi vuọn ne agiẹngiẹn, rhunmwuda ehia wa khọn yo khọn rre zẹ vbe ohuan ne ẹ i mwẹ nọ suẹe.” (Mat 9:36) Ẹi re te Jesu ghaa mwẹ ẹnina kẹkan, te ọ vbe gha zẹ emwi ru. Ọ gha miẹn ọmwa nọ khuọnmwi, ọ ghi mu ẹre egbe rran, ọ gha miẹn ọmwa ne “ihẹ nọkhua ne ọ mu wọọ ẹre egbe,” ọ ghi rhie ifuẹko nẹẹn.​—Mat 11:​28-30; 14:14.

12. Vbe ima khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma mwẹ ẹnina? Ru igiemwi yọ.

¹² Ma gha rẹn ọlọghọmwa ne etẹn ima la gberra, ẹre ima khian na gele sẹtin mwẹ amuroro daa iran. Vbe igiemwi, gia kha wẹẹ, ọtẹn nokhuo ọkpa mwẹ emianmwẹ nọ wegbe ne ọ gu vẹn, sokpan ọ ma vian ma ọmwa rhọkpa. Ọtẹn na sẹtin gha gualọ iyobọ ọghe ima. Rhunmwuda ọni, ma sẹtin nọ egbe ima wẹẹ, “De vbene ọtẹn na ya kpemehe  ne ẹgbẹe ọre hẹ? I gha sẹtin ya gu ọtẹn na le evbare ra? I gha vbe sẹtin gu ẹre dọlọ owa yi ra?” Adeghẹ ima na rẹn ọtẹn nokpia nẹi ghi mwẹ iwinna, ma sẹtin vbe nọ egbe ima wẹẹ, “I gha sẹtin gha ru iyobọ igho nẹẹn, ọ ke miẹn iwinna ọvbehe ra, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, I ma gi ẹre rẹn wẹẹ, obọ mwẹ ẹre igho nii ke rre ra?

13-14. De vbene ima khian ya ya egbe taa e Jehova hẹ, vbe odẹ ne ọ ya zẹ emwi obọ?

¹³ Osa ne ọ zẹ emwi obọ ẹre Jehova khin. (Mat 5:45) Ọ ma khẹke ne etẹn ima ka do nọ iyobọ vbe obọ ima nẹ, ma ke ru iyobọ ne iran. Ọ khẹke ne ima zẹ owẹ nokaro, vbene Jehova vbe ru ẹre. Ẹdẹgbegbe ẹre ọ ya ru ẹre ne ovẹn gha yunmwu, agharhemiẹn wẹẹ, ma ma ya unu nọ rẹn! Ovẹn wa mwẹ iyobọ nọkhua nọ ye ne emwa hia, ya sẹ egbe emwa nẹi gbọyẹmwẹ yọ. Uwẹ ma bẹghe ẹre wẹẹ, ne Jehova na kpemehe emwi ne ima gualọ ne ima, te ọ rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn hoẹmwẹ ima? Ne Jehova na zẹ emwi obọ ne ima, keghi ya ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ nẹẹn wegbe sayọ!

¹⁴ Etẹn ima nibun keghi ya egbe taa e Jehova vbe odẹ ne iran ya zẹ emwi obọ ne etẹn ne iran gba ga. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ ne okpẹhoho na tie ẹre Super Typhoon Haiyan ya la vbe Philippines vbe ukpo 2013, ọ keghi mu emwi nibun rhia. Etẹn ima nibun ma ghi gha mwẹ owa mwẹ odẹ. Sokpan etẹn ni rre ehe ughughan vbe otagbọn hia, keghi rhie egbe ladian, ne iran ya ru iyobọ ne etẹn na. Etẹn nibun keghi ru iyobọ igho, vbene eso na rhie egbe ladian, ne iran do dọlegbe bọ owa ne etẹn ni rre Philippines ne owa iran guọghọ rua; vbene ọ te sẹ ukpo ọkpa, iran dọlegbe bọ owa ni rrie odẹ 750! Vbe ẹghẹ ne COVID-19 ya gha yọn, etẹn nibun keghi rhie egbe ladian ya ru iyobọ ne etẹn ni gualọ iyobọ. Ma ghaa rhie egbe ladian ya ru iyobọ ne etẹn ne ima gba ga, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma hoẹmwẹ iran.

15-16. Zẹvbe nọ rre ebe Luk 6:​36, de odẹ ọkpa ne kpataki ne ima gha ya sẹtin ya egbe taa e Jehova?

¹⁵ Osa ne ọ mwẹ itohan kevbe ne ọ yabọ ẹre Jehova khin. (Tie Luk 6:36.) Ẹdẹgbegbe ẹre Jehova ya rhie ẹre ma wẹẹ, irẹn tohan ima. (Psm 103:​10-14) Emwa ni ma gba ẹre erhuanegbe Jesu ghaa khin; ọrheyerriọ, Jesu keghi mwẹ itohan daa iran. Ọ na kue mu egbe ne ọ ya ya arrọọ ọghẹe zọ ese ne ima, ne Osanobua mieke na ya orukhọ ọghe ima bọ ima. (1 Jọn 2:​1, 2) Ekhọe itohan kevbe ekhọe ayabọ ne Jehova vbe Jesu mwẹ keghi si ima kẹ iran.

 ¹⁶ Ma ghaa ya ekhọe hia “ya bọ egbe,” ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne etẹn ima ghi gha wegbe yọ. (Ẹfis 4:32) Sokpan, na gha yabọ etẹn i khuẹrhẹ ugbẹnso, rhunmwuda ọni, te ima gha hia ne ima gha ru vberriọ. Ọtẹn nokhuo ọkpa wẹẹ, uhunmwuta nọ ladian vbe Watchtower ọkpa nọ khare wẹẹ, “Forgive One Another Freely” ẹre ọ ru iyobọ ne irẹn. * Ọtẹn na khare wẹẹ: “Ebe Owa Ọkhẹ nii, ẹre ọ ya mwẹ rẹn otọ emwi na gele ya ayabọ kha. Na yabọ ọmwa ma rhie ma wẹẹ, u ghọghọ ye emwi dan ne ọmwa nii ru. Sokpan emwi nọ rhie ma ọre wẹẹ, u rhie emwi ne ọmwa nii ru hin ẹko rre, ne orhiọn ruẹ mieke na sẹ otọ.” Ma ghaa ya ekhọe hia yabọ etẹn, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma hoẹmwẹ iran, kevbe wẹẹ, ma ya egbe taa Erha mwa nọ rre ẹrinmwi ighẹ e Jehova.

17. Zẹvbe nọ rre ebe Matiu 5:​16, de vbene ima khian ya rhie uyi ye eni ọghe Erha mwa nọ rre ẹrinmwi hẹ?

¹⁷ Ukpamuyọmọ nọkhua ẹre nọ, ne ima na deba etẹn ni rre ehe hia vbe uhunmwu otagbọn na gha ga e Jehova. Ma hoo ne ima hia vbene ẹtin ima sẹ, ne ima ru iyobọ ne emwa ọvbehe, ne iran do deba ima ga Osanobua. Nọnaghiyerriọ, gi ima gha begbe ne ima ghẹ ru emwi rhọkpa nọ gha rhie ozan gie Jehova kevbe emwa rẹn. Gi ima hia ne ima gha mwẹ uyinmwẹ esi, ọna sẹtin ya emwa gha hoo ne iran do ga e Jehova.​—Tie Matiu 5:16.

18. Vbọ khian ru iyobọ ne ima ya sẹtin si agbada vbe unu kporhu?

¹⁸ Ugbẹnso, emwa eso sẹtin gha ya aro gbe ima re, iran sẹtin kue gha zẹ ima kpokpo, rhunmwuda, ne ima na họn ẹmwẹ ne Jehova. Adeghẹ ohan na gha mu ima, ne ima ya tama emwa ọvbehe emwi ne ima yayi, vbọ khẹke ne ima ru? Ọ khẹke ne ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova kevbe Ovbi ẹre gha ru iyobọ ne ima. E Jesu keghi tama erhuanegbe ẹre wẹẹ, ne iran ghẹ si osi ye ẹmwẹ ne iran khian ta, ra vbene iran khian ya tae hẹ. Vbọzẹ? Jesu wẹẹ, “Ọ gha sẹ ẹghẹ, a gha rhie ẹmwẹ ne uwa gha ta ye uwa unu. Rhunmwuda ẹi re ẹmwẹ obọ uwa ọre uwa ra ta. Orhiọn Erha uwa ne ọ rre uwu uwa, ẹre ọ ra rhie ẹmwẹ ne uwa gha ta ye uwa unu.”​—Mat 10:​19, 20.

19. De vbene etẹn ya ya udinmwẹ kporhu hẹ? Ru igiemwi yọ.

¹⁹ Gia ghee igiemwi ọghe Robert. Vbe ọ da  suẹn gha ruẹ e Baibol, arriọba keghi tie ẹre ẹzọ vbe ekọtu ọghe ivbiyokuo ọkpa nọ rre South Africa; vbe ẹghẹ na kha na, ọ ma mobọ rẹn emwi nibun vbe Baibol. Ọ keghi ya udinmwẹ tama ọbuohiẹn wẹẹ, irẹn i khian deba ivbiyokuo, rhunmwuda, irẹn hoẹmwẹ etẹn irẹn. Te ọ wa gha ghọghọ wẹẹ, ẹkpotọ kie ne irẹn ya deba etẹn gha ga e Jehova! Vbe ọwara ọkpa nii, ọbuohiẹn keghi nọ rẹn wẹẹ, “De emwa ni re etuẹn?” E Robert ma rẹn wẹẹ, a gha nọ irẹn egbe ọta vberriọ; vbobọvbobọ nii, ọ na wa ye emwi nọ tiere rre, vbe ebe ẹdẹ ọghe ẹdẹrriọ. Ebe Matiu 12:50 ẹre ebe ẹdẹ nii ke ladian, ọ khare wẹẹ: “Rhunmwuda ọmwa nọ rhirhi ru iho Erha mwẹ ne ọ rre ẹrinmwi, ọrọre ọtẹn mwẹ nokpia, kevbe ọtẹn mwẹ nokhuo kevbe iye mwẹ.” Agharhemiẹn wẹẹ, te Robert da suẹn gha ruẹ e Baibol, orhiọn nọhuanrẹn ọghe Jehova keghi ru iyobọ nẹẹn ya rhie ewanniẹn ye inọta nii kevbe inọta nibun ọvbehe ne ọ ma te mu egbe ẹre. Ẹi mwẹ emwi ne Robert ru nii ma gha ya e Jehova ghọghọ! Erriọ ẹko vbe rhiẹnrhiẹn e Jehova, vbe ima gha mu ẹtin yan rẹn, ne ọ ru iyobọ ne ima ya sẹtin gha kporhu, vbene ohan i na mu ima, vbe ẹghẹ ke ẹghẹ ne ọ ya lọghọ ima, ne ima ya ru vberriọ.

20. Vbọ ghi khẹke ne ima ghi ru nia? (Jọn 17:​11, 15)

²⁰ Gi ima ye gha ya aro nọ ghaan ghee ukpamuyọmọ ne ima mwẹ, ne ima na deba etẹn ima ga e Jehova zẹvbe ẹgbẹe ọkpa. Erha nọ ghi maan sẹ ẹre ima mwẹ; ma vbe mwẹ etẹn nikpia kevbe etẹn nikhuo ni rhiegba ye ugamwẹ e Jehova. Ọ ma khẹke ne ima ya aro tila ukpamuyọmọ na rua. Esu vbe ikpayẹ ọre keghi hia ne iran mu ekhọe ima rhia, ne ima mieke na gha gbe awawẹ ye ahoẹmwọmwa ne Jehova mwẹ daa ima, erriọ ẹre iran vbe hia ne iran si ighaegbe ye uwu ẹkpo ima. Vbọrhirhighayehẹ, vbe Jesu rre agbọn na, ọ keghi rinmwian Osanobua ne ọ gbogba ga ima, ne ima mieke na gha rrọọ vbe uwu akugbe. (Tie Jọn 17:​11, 15.) E Jehova wa ye họn erhunmwu nii nia. Ọ khẹke ne ima ya egbe taa e Jesu, ne ima ghẹ gha gbe awawẹ deghẹ e Jehova gele hoẹmwẹ ima. Gi ima gha hia vbe odẹ ke odẹ, ne ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ ne Jehova kevbe etẹn ima gha wegbe yọ.