1. A gha wẹẹ ọmwa mwẹ itohan, vbe a yae kha?

A GHA wẹẹ, ọmwa mwẹ itohan, emwi nọ mobọ la emwa ekhọe ọre wẹẹ, ọmwa nii mwẹ ekhọe esi, ọ mwẹ ẹnina, ọ vbe zẹ emwi obọ. Egbọre, ọna gha ya ima yerre, okha ọghe Ovbi e Sameria ne ọ mwẹ ekhọe esi, ne Jesu ya zẹ erre. Agharhemiẹn wẹẹ, ẹi re Ovbi e Ju, ọ keghi “tohan” Ovbi e Ju ọkpa ne avbe oyi te gbe rua. Ugbẹnvbe ọ ghi bẹghe Ovbi e Ju nii, ne avbe oyi gbe ẹre ugbemwẹ a gha wu a rrie, “ohan rẹn to ẹre ẹsẹse,” ọ na ghi muẹn gha rrie owa isinmwiegbe ne iran gbaroghe ẹre. (Luk 10:​29-37) Okha na ya ima rẹn emwi na gele ya itohan kha. Osa ne ọ mwẹ itohan ẹre ima ga, ẹdẹgbegbe ẹre ọ ya mwẹ itohan ghee ima, rhunmwuda, ọ hoẹmwẹ ima.

2. De odẹ ọvbehe na ya rhie itohan ma?

² Odẹ ọvbehe ye rrọọ, ne ọmwa gha ya rhie ẹre ma wẹẹ, ọmwa ne ọ mwẹ itohan ẹre irẹn khin. Ọmwa ne ọ mwẹ itohan gha miẹn ọmwa ne ọ te khẹke ne a rri ẹre oya, ọ ghi zẹ ọre obọ deghẹ esa na gha rrọọ. E Jehova vbe mwẹ egbe itohan vbenian daa ima. Ọsihuan ọkpa khare wẹẹ: “Ẹi rri ima oya ne ọ ma mwa, ra ne ọ ru ima emwi ba ẹmwẹ orukhọ kevbe abakuru mwa.” (Psm 103:10) Sokpan, ẹghẹ eso vbe rrọọ ne Jehova ya rri ọmwa ne ọ ru orukhọ oya.

3. De inọta ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

³ Vbe ako iruẹmwi na, ma gha rhie ewanniẹn ye inọta eha na: Vbọzẹ ne Jehova na mwẹ itohan? Ọ gha gia na kha wẹẹ, te a mwẹ itohan daa ọmwa, deghẹ a na gbe ẹre hin ọkhọ rre ra? De emwi nọ khian ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ itohan? Gia ghee vbene Baibol ya rhie ewanniẹn ye avbe inọta na hẹ.

4. Vbọzẹ ne Jehova na mwẹ itohan?

⁴Osa ne ọ mwẹ itohan ẹre Jehova khin. Orhiọn nọhuanrẹn  keghi loo ukọ ighẹ Pọl ya kha wẹẹ, “ọkpọkua ọre itohan Osanobua khin.” Emwi ne Pọl ghaa guan kaẹn vbe ako na, ọre vbene Osanobua ya tohan etẹn na hannọ zẹ, ne iran mieke na gha mwẹ arrọọ ọghe etẹbitẹ vbe ẹrinmwi. (Ẹfis 2:​4-7) Sokpan, ẹi re etẹn na hannọ zẹ ọkpa ẹre Jehova mwẹ itohan ghee. E Devid khare wẹẹ: “Te irẹn wa maan ne emwa hia, ọ vbe tohan emwi hia ne irẹn yi.” (Psm 145:9) Rhunmwuda ne Jehova na hoẹmwẹ emwa, ọ keghi mwẹ itohan ghee iran, vbe ọ gha bẹghe ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne irẹn ru vberriọ.

5. De vbene Jesu ya rẹn hẹ wẹẹ, e Jehova mwẹ itohan?

⁵ E Jesu ọkpa kẹkan, ẹre ọ rẹn vbene Jehova gele mwẹ itohan hẹ. Ọ kpẹẹ re ne Jesu rẹn Erhae, ọ gbe inu ukpo nọ khin nẹ vbe ẹrinmwi, ọ ke gha die agbọn na. (Itan 8:​30, 31) Te aro Jesu wa gha sẹ otọ vbe odẹ ne Erhae ya gha tohan emwa nagbọn. (Psm 78:​37-42) Zẹvbe ne Jesu ya gha maa emwa emwi, erriọ vbe ya gha gi iran rẹn wẹẹ Osa ne ọ mwẹ itohan ẹre Jehova khin.

6. De vbene Jesu ya ru iyobọ ne ima ya rẹn vbene Erhae mwẹ itohan hẹ?

⁶ Zẹvbe ne ima ruẹ ọre vbe ako iruẹmwi nọ lae, e Jesu keghi zẹ erre ọghe ọmọ nọ wiri, ne ọ ya gi ima rẹn vbene Jehova mwẹ itohan hẹ. Ọmọ nii ghi kpa hin owa rre, ọ na ya yin “uyinmwẹ ọpakharha.” (Luk 15:13) Vbene ẹghẹ ya khian, ọmọ nii keghi roro iro fi uyinmwẹ werriẹ, ọ na mu egbe rrie otọ, ọ na werriegbe gha rrie owa. De emwi ne erhae ghi ru? E Jesu khare wẹẹ: “Urria gbaan ẹre ọ he ye, vbe erhae dẹghe ẹre, ekhọe re ke giẹngiẹn ọnrẹn ruan, ọ na rhulẹ bu ẹre, ọ gbae ginna egbe, ọ na mu ẹre unu hiẹnhiẹn.” Erhae ma khu ẹre werriegbe, ra ne ọ ya obọ nọ tọn muẹn. Nọghayayerriọ, ọ keghi mwẹ itohan ghee ẹre, ọ na yabọ ọre, ọ na vbe rhie ẹre la owa. Agharhemiẹn wẹẹ, emwi ne ọmọ nii ru i zẹdẹ maan hiehie, erhae keghi yabọ ọre, rhunmwuda ne ọ na roro iro fi uyinmwẹ werriẹ. Erha ọmọ na, ne ọ mwẹ itohan ghee ovbi ẹre mudia ye ihe Jehova. Te Jesu ya erre na maa ima re wẹẹ, e Jehova mu egbe ne ọ ya yabọ ọmwa ke ọmwa, ne ọ roro iro fi uyinmwẹ werriẹ.​—Luk 15:​17-24.

7. De vbene odẹ ne Jehova ya mwẹ itohan ya rhie ẹre ma wẹẹ, Osa nọ mwẹ ẹwaẹn nọ?

⁷E Jehova keghi mwẹ itohan, rhunmwuda ẹwaẹn ne ọ mwẹ. Emwi hia ne Jehova ru, keghi re nọ gha ya agbọn maan ima. E Baibol khare wẹẹ, “ẹwaẹn nọ ke odukhunmwu rre . . . vuọn ne itohan, ọ keghi vbe viọ emwiorhọ iwinna esi ladian.” (Jems 3:17) Umamwẹ ọghe ima, ẹre Erha mwa ne ọ rre ẹrinmwi gualọ, ọni ẹre ọ si ẹre ne ọ na tohan ima. (Psm 103:13; Aiz 49:15) Itohan  ne Osanbua mwẹ ghee ima, ẹre o ya ima mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, emwi hia gha dunna vbe odaro, agharhemiẹn wẹẹ emwa ni ma gba ẹre ima khin. Ẹwaẹn ne Jehova mwẹ, ẹre ọ si ẹre ne ọ na mwẹ itohan ghee ima, vbe ọ gha bẹghe ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne irẹn ru vberriọ. Ọrheyerriọ, ọ mwẹ ẹghẹ eso ne Jehova i ya mwẹ itohan ghee emwa. E Jehova i khian kha wẹẹ irẹn mwẹ itohan, ne ọ gbe gue orukhọ, rhunmwuda, Osa nọ mwẹ ẹwaẹn nọ.

8. Adeghẹ ọmwa orukhọ ma na fi werriẹ, de emwi ne a khian ru ẹre? Vbọzẹ?

⁸ Gia kha wẹẹ, ọguọmwadia e Jehova suẹn gha fuẹn vbe uwu uyinmwẹ esakan. Vbọ khẹke ne ima ru? Orhiọn nọhuanrẹn keghi dia e Pọl ya gbẹn ọnrẹn ye otọ wẹẹ, “wa ghẹ gu ẹre mu obọ.” (1 Kọr 5:11) Ọmwa ghaa mwẹ obọ vbe emwi dan, ọ ma na fi werriẹ, a ghi kan rẹn fua. Te ọ wa khẹke na ru ọna, na ya ru iyobọ ne etẹn nikẹre ni rre iko, ne iran ghẹ vbe ya egbe taa ẹre, kevbe na ya rhie ẹre ma wẹẹ, Osa nọhuanrẹn ẹre ima ga. Sokpan, emwa eso ghee ẹre wẹẹ, a gha kan ọmwa fua, ẹi re te Osanobua tohan rẹn. Ẹmwata nọ ra? Gia ziro yan rẹn.

9-10. Zẹvbe nọ rre ebe Hibru 12:​5, 6, vbọzẹ ne ima gha na sẹtin kha wẹẹ, a gha kan ọmwa fua, te a tohan rẹn? Ru igiemwi yo.

⁹ Ọ keghi da ima sẹ ugboloko, vbe a gha yae wewe vbe iko wẹẹ, “ọmwa vbenian ọmwa vbenian i ghi re Osẹe Jehova.” Ma sẹtin do gha roro ẹre deghẹ esa gele rrọọ na kan ọmwa fua. Adeghẹ a na kan ọmwa fua, te a gele mwẹ itohan daa ẹre ra? Ẹẹn. Ọmwa ne ọ mwẹ ẹwaẹn, itohan kevbe ahoẹmwọmwa, gha bẹghe ọmwa ne ọ zẹ owẹ ihan, ọ ghi dia ẹre ye odẹ. (Itan 13:24) Adeghẹ a na kan ọmwa fua, ọni gha sẹtin ru iyobọ nẹẹn ya fi werriẹ ra? Ọ sẹtin ru iyobọ nẹẹn. Emwa nibun na kan fua rhunmwuda orukhọ nọ wegbe ne iran ru, ni ghi werriegbe bu e Jehova gha dee khare wẹẹ, ne a na kan iran fua, ẹre ọ zẹ ighẹ aro gbannọ iran.​—Tie Hibru 12:​5, 6.

¹⁰ Gia kha wẹẹ, ọsuohuan ọkpa bẹghe ohuan ọghẹe ọkpa nọ khuọnmwi. Ọ rẹnrẹn wẹẹ, ohuan nikẹre sẹtin rherhe mu emianmwẹ na, deghẹ ọ ma na mu ohuan nii hin ẹbu iran rre. Avbe ohuan keghi re aranmwẹ ni ya usun khian. Adeghẹ a na mu ọkpa hin uwu ẹbu ihua ẹre rre, egbe i ghi rọkhọ ọre. Te ọna ghi rhie ma wẹẹ, ọsuohuan nii mwẹ ekhọe dan ra? Ẹn o. Ọ rẹnrẹn wẹẹ, deghẹ irẹn na sẹ ohuan nii rae ye uwu ẹbu nikẹre, iran sẹtin mu emianmwẹ nii. Ọni ẹre ọ si ẹre ne ọ na muẹn hin uwu ẹbu iran rre.​—Yae taa Levitikọs 13:​3, 4.

11. (a) De vbene ọmwa na kan fua ya yevbe ohuan nọ khuọnmwi? (b) De emwi ne ọmwa na kan fua gha sẹtin ru? De iyobọ ne ediọn gha sẹtin ru nẹẹn?

¹¹ Te ọmwa na kan fua, yevbe ohuan nii ne ọ khuọnmwi, rhunmwuda ẹi ghi re ọse ọghe Jehova. (Jems 5:14) Adeghẹ ọmwa na gha mwẹ emianmwẹ nọ rherhe vẹwa, ọ sẹtin mu ne emwa ọvbehe. Erriọ ẹre ọ vbe ye, adeghẹ ọmwa na khian ọghian Osanobua, ọ sẹtin mu ekhọe emwa ọvbehe rhia, ne iran vbe lele owẹ ne irẹn zẹ. Ọni ẹre ọ si ẹre, ne a na kan ọmwa orukhọ fua vbe iko ugbẹnso. Rhunmwuda ne Osanobua na hoẹmwẹ ohuan ọghẹe ni rre iko, ẹre ọ si ẹre ne ọ na wẹẹ, na gha kan ọmwa orukhọ fua. Ọna sẹtin vbe ru iyobọ ne ọmwa orukhọ nii ya roro iro fi uyinmwẹ werriẹ. A gha kan ọmwa fua, ọ gha ye sẹtin gha yo iko, rhunmwuda, iko na yo gha wa ru iyobọ nẹẹn ya dọlegbe khian ọse Jehova. Ọ sẹtin gha ghee JW Broadcasting^®, ọ sẹtin vbe gha rhie ebe ima tie. Zẹvbe ne ediọn ya bẹghe afiwerriẹ vbe egbe ẹre, iran ghi gha rhie ibude nọ khẹke nẹẹn. Iran ghi gi ẹre rẹn emwi ne ọ gha ru, nọ gha yae dọlegbe khian ọse Jehova, ne iran mieke na tie ẹre werriegbe. *

12. De vbene ediọn khian ya rhie ẹre maa wẹẹ iran hoẹmwẹ ọmwa ne ọ ma fi werriẹ?

 ¹² Ọ khẹke ne ima gha mwẹ ọnrẹn vbe ekhọe wẹẹ, ọmwa nọ ma fi werriẹ ẹre a kan fua vbe iko. Ediọn rẹnrẹn wẹẹ, ọna i re emwi na ya rhẹghẹrẹ hiehie, rhunmwuda ọni, te iran ka mu ukpa mu uwerhẹn ghee ẹre nẹ, iran ke kan ọmwa fua. Iran rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gha khian gbe ọmwa hin ọkhọ rre, te ọ “ru ẹre vbe ne ọ ke yi.” (Jer 30:11) Iran hoẹmwẹ etẹn ne iran gba ga, rhunmwuda ọni, iran i khian ru emwi ke emwi, nọ gha ya etẹn khian eghian ọghe Jehova. Ọrheyerriọ, te ọ ye khẹke na kan ọmwa orukhọ nọ ma fi werriẹ fua vbe iko. A gha ru vberriọ, te a ya rhie ẹre ma wẹẹ, a hoẹmwẹ ọnrẹn kevbe wẹẹ, te a tohan rẹn.

13. Vbọzẹ ne a na kan ọtẹn nokpia ọkpa fua vbe iko vbe Kọrinti?

¹³ Gia ziro yan obọ ne ukọ ighẹ Pọl ya mu ọtẹn ọkpa vbe Kọrinti, ne ọ ghaa fuẹn vbe uwu uyinmwẹ esakan. Te ọtẹn na ghaa lovbiẹ ke ọvbokhan erhae. Emwi awua ni khin! Awua nọ fian ihue! E Pọl rẹnrẹn wẹẹ, vbe ẹghẹ nọ gberra, e Jehova tama Ivbi Izrẹl wẹẹ: “Ọmwa ne ọ gu amwẹ erha ẹre ru emwi ọdọ vbe amwẹ, te ọ yagha erha ẹre, a ghi gbele irẹn vbe okhuo nii ruan.” (Lẹv 20:11) E Pọl ma gha mwẹ asẹ ne ọ ya tama etẹn ne iran gbe okpia nii rua. Sokpan, ọ keghi tama ediọn ni ghaa rre iko vbe Kọrinti wẹẹ, ne iran kan rẹn fua. Te uyinmwẹ okpia na ghi gha mu etẹn eso rhia, iran eso na kue gha roro ẹre wẹẹ, emwi ne ọ ru i re orukhọ nọ wegbe!​—1 Kọr 5:​1, 2, 13.

14. De vbene Pọl ya tohan okpia ọkpa na kan fua vbe Kọrinti? Vbọzẹ ne ọ na tohan rẹn? (2 Kọrinti 2:​5-8, 11)

¹⁴ Vbene ẹghẹ ya khian, e Pọl keghi họn wẹẹ, okpia ni fi werriẹ nẹ. Vbene ẹmwata, okpia nii gele fi werriẹ! Agharhemiẹn wẹẹ, emwi ne okpia na ru rhie ozan gie etẹn ni rre iko, e Pọl keghi tama ediọn ni rre vba wẹẹ, irẹn ma hoo ne irẹn “ya obọ ne ọ ton” muẹn. Ọ na vbe khama iran wẹẹ: “Wa ya bọ ẹre, wa ghi vbe gha bu ẹre ude.” Emwi nọ si ẹre ne Pọl na ta ẹmwẹ na ọre wẹẹ: “Ne ekhọe ẹre ghẹ ya rhia sẹrriọ, ne ọ gha na ghi wa zobọ fẹẹrẹ.” E Pọl gele wa tohan okpia na. Ọ ma hoo ne iro wa han okpia na, rhunmwuda emwi ne ọ ru, sẹrriọ wẹẹ, ẹi ghi hoo ne ọ dọlegbe do ga e Jehova.​—Tie 2 Kọrinti 2:​5-8, 11.

15. De vbene ediọn khian ya rhie ẹre ma wẹẹ, iran mu egbe ne iran ya gbe ọmwa hin ọkhọ rre kevbe ne iran vbe tohan rẹn?

¹⁵ Vbene Jehova mwẹ itohan, erriọ ediọn vbe hoo ne iran gha tohan emwa. Ọ gha de ọghe na rhie ọmwa orukhọ oya ne ọ khẹke ẹre, ediọn i si egbe. Sokpan ọ gha vbe de ọghe na tohan rẹn, deghẹ esa na gha rrọọ, ekhọe hia ẹre iran ya ru  vberriọ. Adeghẹ iran ma na rhie ọmwa ne ọ ru orukhọ nọ wegbe oya hiehie, te iran gbe gue orukhọ. Sokpan, ediọn ọkpa ẹre ọ khẹke ne ọ gha mwẹ itohan ra?

16. Zẹvbe nọ rre ebe Itan 21:​13, de obọ ne Jehova ya mu emwa nẹi mwẹ itohan?

¹⁶ Ivbiotu e Kristi hia hoo ne iran gha tohan emwa, vbene Jehova vbe ye. Vbọzẹ? Emwi bun nọ si ẹre ne iran na ru vberriọ. Ọkpa vbọ ọre wẹẹ, e Jehova i khian họn erhunmwu iran, deghẹ iran ma na tohan emwa ọvbehe. (Tie Itan 21:13.) Ọmwa rhọkpa i rrọọ vbe uwu ima nẹi hoo ne Jehova họn erhunmwu ẹnrẹn. Rhunmwuda ọni, ọ ma khẹke ne ima gha mwẹ ekhọe nọ wegbe. Adeghẹ ọtẹn na gha rre uwu ibavbaro, ọ ma khẹke ne ima fi iyeke gbe ẹre, rhunmwuda, e Baibol wẹẹ ne ima gha danmwehọ “utumwẹ ovbiogue.” Erriọ ima vbe hia ne ima kọ ẹmwẹ ibude na ye orhiọn, nọ khare wẹẹ: “Ọmwa ne ọ ma mwẹ itohan, Osanobua i ra tohan rẹn vbe ọ a gha bu ohiẹn, sokpan itohan ẹre ọ khọnmiotọ ibuohiẹn.” (Jems 2:13) Ma hia hoo na tohan ima; ma ghaa ye ọna rre vbe ẹghẹ hia, ẹre ima khian na vbe sẹtin tohan emwa ọvbehe. Ọ khẹke ne ima gha mwẹ itohan daa emwa hia, katekate emwa na te kan fua, na dọlegbe tie werriegbe.

17. Vbọ ya ima rẹn wẹẹ, ọmwa ne ọ mwẹ itohan ẹre Devid khin?

¹⁷ Okha ni rre Baibol, gha ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ itohan, ọ gha vbe ru iyobọ ne ima, ne ima ghẹ gha mwẹ ekhọe nọ wegbe. Vbe igiemwi, gia ziro yan okha ọghe Ọba ighẹ Devid. Ọmwa ne ọ mwẹ ekhọe itohan ẹre Devid ghaa khin. Agharhemiẹn wẹẹ, e Sọl ghaa hoo ne ọ gbe ẹre rua, ọ ma rria ikhi ne egbe ẹre, rhunmwuda, ọ rẹnrẹn wẹẹ Osanobua ẹre ọ mu e Sọl ye ukpo ọba ne ọ ye.​—1 Sam 24:​9-12, 18, 19.

18-19. De ẹghẹ eso ne Devid ma ya mwẹ itohan?

¹⁸ Sokpan, ọ mwẹ ẹghẹ eso ne Devid ma ya tohan emwa. Vbe igiemwi, ọ ghaa mwẹ okpia ọkpa nọ wa kakabọ gha khọọ, eni ẹnrẹn ọre Nabal. Vbe ẹghẹ ne Devid na gie emwa rẹn bu e Nabal ne ọ viọ evbare ne iran, e Nabal ma zẹyọ iran re, ọ na vbe rhovbiẹ iran ba ẹre. Ọna keghi ya e Devid mu ohu sẹrriọ wẹẹ, ọ na wẹẹ ne irẹn vbe emwa rẹn, ya gbe Nabal kevbe ikpia hia ni rre igiowa ẹre rua. Sokpan ọvbokhan Nabal ighẹ Abigẹl, ne ọ wa gha zin egbe oya vbe obọ ọdafẹn ọnrẹn ke otọ gha dee, keghi zẹgiẹ kun evbare gie Devid. Ekhọe esi ne okhuo na ghaa mwẹ, ẹre ọ ghi zẹ ighẹ Devid ma rri abe esagiẹn.​—1 Sam 25:​9-22, 32-35.

¹⁹ Ọ vbe gha mwẹ asẹ ọkpa, ne akhasẹ ighẹ Natan ya ta okha ọkpa ma e Devid, ọghe ọmwẹghọ ne ọ miẹn ogieva ẹre ohuan ọkpa kẹkan ne ọ ghi mwẹ vbe agbọn mwẹ vbe ẹrinmwi. E Devid ghi họn okha na, ohu keghi muẹn sẹrriọ wẹẹ, ọ na wẹẹ: “I ya Osanobua ne ọ rrọọ vẹn ihẹn wẹẹ ọmwa ne ọ ru emwi na, te ọ kere ne ọ wu!” (2 Sam 12:​1-6) Ọmwa ne ọ wa rẹn Uhi e Mosis ẹre Devid ghaa khin. Vbe ẹghẹ nii, ọmwa gha do ohuan ọkpa mu, ọ ghi ya enẹ ha osa ne enarẹn. (Ẹks 22:1) Sokpan e Devid khian ghi wanniẹn e Natan, ọ na wẹẹ, te ọ khẹke na gbe okpia nii rua. Ma bẹghe ẹre wẹẹ, ohiẹn ne Devid bu ru ma deyọ. Te Natan ghaa hoo ne ọ loo okha na ya gi  e Devid rẹn wẹẹ, orukhọ ne ọ ru wegbe sẹ ọghe okpia nii! Sokpan, e Jehova ma ya obọ nọ tọn mu e Devid, vbene Devid khian te ya ya obọ nọ tọn mu okpia nii!​—2 Sam 12:​7-13.

20. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe okha ọghe Devid?

²⁰ Yerre wẹẹ, ohu nọ ghaa mu e Devid, ẹre ọ yae kha wẹẹ, irẹn khian ya gbe Nabal kevbe ikpia hia ni rre igiowa ẹre rua. Vbe ẹghẹ ne Devid ghi vbe ya họn okha ọghe okpia ne ọ do ohuan mu, ọ na wa vbe bu ohiẹn uwu gbe ẹre. Ma sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ‘vbọsiẹ ne ọmwa ne ọ mwẹ ekhọe esi vbene Devid ye, gha na bu ohiẹn uwu gbe ọmwa vberriọ?’ Gia ghee emwi nọ sunu, e Natan ke bu e Devid ghaa dee. Vbe ẹghẹ na kha na, ekhọe Devid bu abe gbe ẹre nẹ, rhunmwuda orukhọ ne ọ ru. Ọmwa gha rherhe gha bu ohiẹn gbe emwa ọvbehe, ra ọ na gha zan emwa, ọna rhie ma wẹẹ, amuẹtinyan ọghẹe fẹko worua nẹ. Uhiẹn, e Jesu keghi ya obọ sekhae ne erhuanegbe ẹre wẹẹ: “Wa ghẹ bu ohiẹn ẹrrẹẹ, ne Osanobua ghẹ vbe bu ohiẹn uwa. Rhunmwuda vbene uwa ya bu ohiẹn ẹrrẹe, ọre Osanobua ra vbe ya bu ọghe uwa.” (Mat 7:​1, 2) Rhunmwuda ọni, ọ ma khẹke ne ima gha mwẹ ekhọe nọ wegbe, nọ gha te ya gha yerriọ, ọ khẹke ne ima gha mwẹ itohan vbene Osanobua vbe ye.

21-22. De odẹ eso ne ima gha ya mwẹ itohan daa emwa ọvbehe?

²¹ Na gha mwẹ itohan i re na wa gbe ọsọre ne ọmwa kẹkan, sokpan a ghi zẹ emwi ru. Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ima gi aro ima gha sẹ otọ vbe egbe emwa ni gualọ iyobọ vbe ẹgbẹe ọghe ima, iko ọghe ima kevbe ẹdogbo ne ima ye. Emwi bun ne ima gha sẹtin ru, ne ima ya rhie ẹre ma wẹẹ, ma mwẹ itohan. U rẹn ọmwa ne ọ rre uwu ibavbaro, ne u gha sẹtin rhie ifuẹko na ra? U rẹn ọmwa rhọkpa ne u gha sẹtin ru iyobọ evbare, ra iyobọ ọvbehe na ra? U rẹn ọtẹn rhọkpa na te kan fua, na ghi rhie werriegbe, nọ khẹke ne u rhie igiọdu na ra, ra ne u si kẹ egbe ra? U rẹn ọmwa rhọkpa, ne u gha sẹtin ya iyẹn nọ maan ọghe Arriọba rhie ifuẹko na ra? Ena keghi re odẹ eso ne ima gha ya sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, ma mwẹ itohan daa emwa ọvbehe.​—Job 29:​12, 13; Rom 10:​14, 15; Jems 1:27.

²² Aro ima ghaa sẹ otọ vbe egbe emwa ọvbehe, ma ghi rẹn vbene ima khian ya mwẹ itohan daa iran hẹ. Ma ghaa tohan emwa, ẹko ghi gha rhiẹnrhiẹn Erha mwa ne ọ rre ẹrinmwi, nọ re Osa ne ọ mwẹ itohan!