Vbe asọn nokieke ne Jesu gbe vbe agbọn, ọ keghi tama erhuangbe ẹre ne iran ghẹ gha gualọ ukpo nọ yo. Ọ keghi tama iran wẹẹ: ‘Avbe ọba agbọn na wa mwẹ ẹtin vbe uhunmwu emwa iran, iran ghi vbe gha tie iran ni khaemwisẹ, “Ne ọ ru ne ẹvbo.” Sokpan, ọ ma khẹke ne uwa gha yerriọ.’—Luk 22:25, 26.

Gha re Nọ Ru Ne Ẹvbo ne Jesu guan kaẹn vbe ako na? Emwi eso na gbẹnnẹ ye ikọbọ, ebunbunmwẹhẹn ra usọnmwẹ akhe kevbe okha eso, ẹre ọ rhiẹre ma wẹẹ, te Ivbi e Grik kevbe Ivbi Rom wa mobọ gha tie emwa ni fe kevbe na họn usi ẹre rre Nọ Ru Ne Ẹvbo ra Euergetes. Iwinna esiesi ne iran ru vbe ẹvbo iran, ẹre ọ ya iran gha mwẹ iwaeni vbenian.

Ọba eso vbe ẹghẹ nẹdẹ ghaa mwẹ iwaeni na. Usun avbe ọba na kegha re ọba Igipt na tie ẹre Ptolemy III Euergetes (c. 247-222 B.C.E.) kevbe Ptolemy VIII Euergetes II (c. 147-117 B.C.E.). Ọba eso vbe Rom ni vbe gha ya eni na waẹn egbe kegha re Julius Caesar (48-44 B.C.E.), Augustus (31 B.C.E.–14 C.E.) kevbe Herod the Great nọ gha re ọba e Judia. Ọ gha kẹ, iyobọ ne Herod ru ne emwa rẹn vbe ẹghẹ nii, ẹre ọ zẹe nọ na gha mwẹ iwaeni na. Ọ keghi ya dẹ evbare nọ somwa ya ru iyobọ ne emwa rẹn, vbe ẹghẹ ne ukhunmwu ya gha fi, ọ na vbe kpemehe ukpọn ne emwa ne obọ ma sọ re.

Adolf Deissmann ne ovbi e Germany, nọ ruẹ Baibol dinmwi vbe owebe nọ yo keghi kha wẹẹ, te emwa nibun wa gha loo iwaeni na vbe ehe nibun, vbe ẹghẹ nẹdẹ. Ọ na vbe rhie tẹ wẹẹ: “Ẹi zẹdẹ rhie ẹghẹ a ke miẹn iwaeni na vbe ikọbọ ra ebunbunmwẹhẹn. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ iyisẹn ẹre ọmwa gualọ, banbana ọ gba nẹ.”

Nọnaghiyerriọ, vbọ ya Jesu tama erhuanegbe ẹre wẹẹ, “Ọ ma khẹke ne uwa gha yerriọ”? Te Jesu wẹẹ ne erhuanegbe ghẹ gha ru iyobọ nọ khẹke ne emwa vbe ẹvbo ne iran ye ra? Hiehie. Emwi ne Jesu ghaa guan kaẹn ọre emwi nọ ya emwa gha ru iyobọ vberriọ.

Vbe ẹghẹ Jesu, te emwa ni fe wa gha bọlọ agbaghuzalẹ ne emwa na ku iku isasegbe, ọgbẹlẹzẹ ne emwa na rọkhọ egbe, ọgua ne emwa na dugie ẹbọ kevbe emwi nibun ọvbehe vberriọ. Vbọ ya iran gha loo igho vbenian? Na mieke na gha họn usi iran rre, ne emwa gha tian iran kevbe ne emwa gha rhie obọ ye ẹkpẹti otu azẹ ọghe iran. Ebe ọkpa keghi kha wẹẹ: “Te emwa na kha na gele wa gha zẹ emwi obọ, sokpan, ukpo ọdakha ne iran hoo ne iran tota yi kevbe ere ne iran gha miẹn vbọ, ẹre ọ ya iran gha ru iyobọ vberriọ.” Ọghe enegbe iran ẹre emwa vberriọ ghaa mu ye okaro. Ọna ọre uyinmwẹ ne Jesu wẹẹ ne erhuanegbe ẹre gban egbe na.

Ukpo eso ghi gberra nẹ, uko Pọl keghi gi Ivbiotu e Kristi ni rre Kọrinti rẹn wẹẹ, ọ ma khẹke ne iran gha ru ẹse ne emwa rhunmwuda ere ne iran gha miẹn vbọ. Ọ keghi tama iran wẹẹ: “Wẹẹ ne dọmwade ọghẹe zẹ ọhẹ vbene ọ ye ekhọe ẹre mwamwaẹn, ẹi re na ru viẹ, ra ọghe te a ya tọn mwẹ, rhunmwuda, ọmwa nọ ye ekhọe ọyẹnmwẹ ru ẹse, ọre Osanobua hoẹmwẹ ọnrẹn.”—2 Kọr 9:7.