1, 2. De isievẹn ne Jọsua werriẹ aro daa vbe Mozis ghi wu nẹ?

E JEHOVA keghi tama e Jọsua wẹẹ: “E Mosis ne ọguọmwadia mwẹ wu nẹ. Mu egbe nian, wẹ kevbe lzrẹl hia, wa fian Jọdan rra, ne uwa gha rrie otọ ne I ra mu ne uwa.” (Jọs 1:1, 2) Afiwerriẹ ne gẹdẹgbẹẹ wa gha nọ ne Jọsua nọ gha re oyobọ ọghe Mosis vbe ukpo 40!

² Rhunmwuda ne Mozis na su Ivbi Izrẹl la ẹghẹ nọ taẹn kevbe ne Ivbi Izrẹl na wa kakabọ guobọ re, ughaghe Jọsua ghaa muẹn roro wẹẹ, Ivbi Izrẹl i khian ku obọ gbe ba irẹn. (Diut 34:8, 10-12) Vbe orhunmwu ọkpa nọ ruẹ e Baibol dinmwi vbe owebe guan kaẹn ebe Jọsua 1:1, 2, ọ keghi kha wẹẹ: “Ke ẹghẹ gha dee, ẹghẹ ne ọmwa ọvbehe ya rhihe ọmwa nọ ka rre ukpo ọdakha keghi wa lọghọ rhunmwuda, ẹghẹ nii, ẹre emwi ohanabe ya mobọ sunu vbe ẹvbo.”

3, 4. Vbe ima ya rẹn hẹ wẹẹ Osanobua fiangbe Jọsua ye amuẹtinyan nọ rhiema? De inọta ne ima gha ghi nọ egbe ima re nia?

³ Ohan nọ ka gha mu e Jọsua ma rhiema wẹẹ ọmwa avbiẹrẹ nọ. Ohan nii ma vbe yae si ghee iyeke. Vbe nọ ma na si obọ ẹgogo ghee iyeke, ọ keghi lele adia ọghe Osanobua. (Jọs 1:9-11) Osanobua keghi fiangbẹe ye amuẹtinyan ne ọ rhiema. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, e Jehova keghi ya odibo ọghẹe gbogba gae Jọsua kevbe Ivbi Izrẹl.  Ughaghe odibo nii, ọre Ọmọdiọn ọghe Osanobua, nọ re nene “Ẹmwẹ.”—Ẹks 23:20-23; Jọn 1:1.

⁴ E Jehova keghi ru iyobọ ne Ivbi Izrẹl ya ru afiwerriẹ nọ khẹke vbe Jọsua ghi khian ọkaolotu ọghe iran nẹ. Vbe ẹghẹ ne ima ye na, afiwerriẹ nibun wa vbe rhiegbe ma vbe otu e Jehova. Ọna sẹtin ya ima gha roro ẹre wẹẹ, ‘Ne afiwerriẹ nibun na rhiegbe ma vbe otu e Jehova, esa rrọọ ne ima ye gha mu ẹtin yan Jesu nọ re Ọkaolotu ọghe ima ra?’ (Tie Matiu 23:10.) Gi ima ziro yan vbene Jehova ya su emwa rẹn hẹ vbe afiwerriẹ eso rhiegbe ma vbe ẹghẹ nẹdẹ.

5. De emwi ne Jọsua miẹn vbe ọ sikẹ Jẹriko? (Ghee efoto nọ rre omuhẹn.)

⁵ Ivbi Izrẹl ghi fian Ẹzẹ Jọdan rra nẹ, Jọsua keghi miẹn emwi ọyunnuan. E Jọsua ghi sikẹ Jẹriko, ọ na miẹn okpia ọkpa nọ da umozo yi vbe na ghee ọmwa nọ mu egbe igbinna. Jọsua ma rẹn ọnrẹn, ọ keghi nọ nene okpia wẹẹ: ‘Ọkpa vbe uwu ivbiyokuo ọghe ima ọre uwẹ khin ra, ra oghian?’ Ọ keghi kpa e Jọsua odin vbe okpia nii tama rẹn aro ọmwa ne irẹn khin. Ọ na wẹẹ irẹn ọre “ọkaokuo ivbiyokuo e Nọyaẹnmwa,” kevbe wẹẹ, te irẹn do gbogba gae eguọmwadia Osanobua. (Tie Jọsua 5:13-15.) Agharhemiẹn wẹẹ ako ọvbehe khare wẹẹ, e Jehova ẹre ọ ghaa gu e Jọsua guan, ọ khọ wẹẹ, odibo ẹre Jehova loo ro ya guẹ guan zẹvbe ne ọ ka ruẹ dee yi.—Ẹks 3:2-4; Jọs 4:1, 15; 5:2, 9; Iwinna 7:38; Gal 3:19.

6-8. (a) Vbọzẹe ne ọ na ye vbe na miẹn wẹẹ, adia eso ne Jehova rhie ne Ivbi Izrẹl i mwẹ esa nọ ye? (b) Vbọzẹe ne ima gha na kha wẹẹ, adia nọ gbae kevbe nọ rre ye ẹghẹ ẹre Jehova rhie ne iran? (Ghee evba gbẹn ye ototọ kuẹi.)

⁶ Odibo nii keghi tama e Jọsua emwi nọ gha ru zẹẹ, ne ọ mieke na khọn e Jẹriko mu otọ. Vbe ẹghẹ okaro, ọ na yevbe na miẹn wẹẹ, adia nọ rhie ne iran i mwẹ esa nọ ye. Vbe igiemwi, odibo nii na wẹẹ ne ikpia hia vbe Izrẹl rhuẹ. Ọni rhiema wẹẹ, te ikpia hia vbe Izrẹl khian gha rre owa vbe ẹghẹ eso rhunmwuda ikpia ni rhuẹre i sẹtin gha rrie odaro okuo. Ẹghẹ nii ẹre ọ gele khẹke ne iran ya rhuẹ ra?—Gẹn 34:24, 25; Jọs 5:2, 8.

⁷ Ughaghe ivbiyokuo ọghe Izrẹl ghaa roro ẹre wẹẹ, ‘Eghian gha mu okuo rre nia, vbe ima khian ya sẹtin gbogba gae emọ vbe amwẹ hẹ?’ Vbuwe ẹghẹ na, ẹre iyẹn ya sẹ iran obọ wẹẹ, Ivbi e Jẹriko ‘wa kakabọ khui urho e Jẹriko, iran na vbe gha khẹ ọre ne Ivbi Izrẹl ghẹ laọ.’ (Jọs 6:1) Ẹi mwẹ emwi nọ sunu na ma ya Ivbi Izrẹl gha mwẹ ilẹkẹtin yan adia ni kẹ obọ Osanobua rre.

⁸ Odibo nii na vbe tama e Jọsua ne iran ghẹ gu Ivbi e Jẹriko khọn. Ọ na wẹẹ ne iran gbe igiawẹ lẹgae Jẹriko uhukpa vbe ẹdẹ vbe ikpẹdẹ ehan, sokpan, ọ ghaa rre ẹdẹ nọgie ihinrọn, iran ghi gbe igiawẹ lẹga re igba ihinrọn. Ọ gha kẹ, eso vbuwe ivbiyokuo Izrẹl ghaa roro ẹre wẹẹ: ‘Ẹi re te a ya ena mu ẹghẹ rhia!’ Sokpan, e Jehova nọ gele re Ọkaolotu ọghe Ivbi Izrẹl wa rẹn emwi ne ọ ru. Adia na, ne Jehova rhie ne iran keghi ya amuẹtinyan ọghe iran wegbe sayọ, yevbesọni, iran ma ghi werriẹ aro daa ivbiyokuo e Jẹriko ni wẹro vbe okuo na khọn.—Jọs 6:2-5; Hib 11:30. *

9. Vbọzẹe ne ọ na khẹke ne ima gha lele adia ne ima miẹn vbe otu e Jehova? Ru igiemwi yọ.

⁹ Vbe ima miẹn ruẹ vbe okha na? Ẹi re afiwerriẹ hia ni rhiegbe ma vbe otu e Jehova ma wa rẹn otọ re. Vbe igiemwi, ughaghe eso vbuwe ima ma ka gbọyẹmwẹ ye efoni kevbe tablet ne a loo vbe iko, ikporhu kevbe ne a ya  tie Baibol ne egbe ọmwa. Te ima nibun ghi do bẹghe iyobọ ne efoni ye vbe ugamwẹ ọghomwa. Ma gha bẹghe vbene afiwerriẹ ni rhiegbe ma vbe otu e Jehova ya biẹ ọmọ esi hẹ, ọ ghi ya akugbe kevbe amuẹtinyan ne ima mwẹ wegbe sayọ.

10. De ọmwa nọ dia iko ne kpataki ne ẹbu nọ su do vbe Jerusalẹm?

¹⁰ Ọ ghi rre odẹ ukpo 13 ne Kọniliọs khian Ovbiotu e Kristi, te Ivbi e Ju eso ye gha si atuatua ye ẹmwẹ arhuẹ. (Iwinna 15:1, 2) Etẹn ghi suẹn gha muan ẹmwẹ ye ẹmwẹ arhuẹ vbe Antiọk, iran na gie Pọl bu ẹbu nọ su vbe Jerusalẹm. De obọ ọmwa ne adia na ke rre? E Pọl keghi kha wẹẹ: “Osanobua rhie ma mwẹ ne I gha khian.” Jesu ẹre ọ rhie adia nii ne iran rhunmwuda, ọ hoo ne ẹbu nọ su sọfurre ye imuanẹmwẹ nii.—Gal 2:1-3.

11. (a) De emwi ne Ivbi e Ju ghaa si atuatua yi? (b) De vbene Pọl ya ku obọ gbe ba ẹbu nọ su nọ rre Jerusalẹm? (Ghee evba gbẹn ye ototọ kuẹi.)

¹¹ Jesu keghi ru iyobọ ne ẹbu nọ su ya sọfurre ye imuanẹmwẹ nii. Iran keghi ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, deghẹ Ivbiotu e Kristi ne ẹi re Ivbi e Ju ma na rhuẹ, ọ ma de emwi nọ rhiae. (Iwinna 15:19, 20) Ukpo nibun ghi ye gberra nẹ, te Ivbi e Ju nibun ye gha rhuẹ ivbi iran. Ẹbu nọ su nọ rre Jerusalẹm ghi họn wẹẹ e Pọl i ghi lele Uhi e Mozis, adia ne iran rhie ne Pọl keghi ya egbe wọọ re. * (Iwinna 21:20-26) Iran na tama e Pọl ne ọ viọ ikpia enẹ gha rrie Ọgua Osa, ne emwa mieke na rẹn wẹẹ, ọ ye “ẹmwẹ Uhi e Mozis ru emwi.” Akpawẹ Pọl i mwẹ imuegberriotọ, ẹi ghẹ lele adia na. Ughaghe, ọ gha te kha wẹẹ, ‘Vbe uwa ta na yi? Ẹwaẹn i rre ẹmwẹ ne uwa ta na. Ivbi e Ju ni ma rẹn ototọ adia nọ dekaẹn arhuẹ, ẹre ọ khẹke ne uwa gu gui.’ Sokpan, e Pọl ma ru vberriọ. Ọ keghi lele adia ne ediọn rhie nẹẹn, ne akugbe mieke na gha rre uwu ẹbu etẹn. Ma sẹtin vbe gha roro ẹre wẹẹ, ‘Vbọzẹe ne Jesu na gi ẹmwẹ na kpẹ vbe otọ agharhemiẹn wẹẹ, uwu e Jesu ẹre ọ wabọ Uhi e Mozis rua?’—Kọl 2:13, 14.

12. Vbọzẹe ne Kristi na gi ẹghẹ eso gberra nẹ, ọ ke do sọfurre ye ẹmwẹ arhuẹ?

 ¹² Afiwerriẹ eso gha rhiegbe ma, ọ rhie ẹghẹ etẹn eso ke miẹn ọnrẹn yi. Erriọ vbe gha ye ne Ivbi e Ju vbe orre nokaro. (Jọn 16:12) Te Ivbi e Ju wa yayi wẹẹ, ne a na rhuẹ keghi re osẹ nọ rhiẹre ma wẹẹ, iran sikẹ Osanobua. Ọna ẹre ọ si ẹre ne ọ na gha lọghọ eso vbuwe iran ne iran fi iziro ọghe iran werriẹ vbekpae arhuẹ. (Gẹn 17:9-12) Ohan ọghe oya ne iran gha re vbe obọ Ivbi e Ju ne ẹi re Ivbiotu e Kristi, ẹre ọ si ẹre ne etẹn eso na ye gha kha wẹẹ, te ọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi gha rhuẹ. (Gal 6:12) Ọ ghi sẹ ẹghẹ, e Kristi keghi loo e Pọl ya rhie adia nọ khẹke ne etẹn.—Rom 2:28, 29; Gal 3:23-25.

13. Vbọ khian ya ima gha gbọyẹmwẹ ye odẹ ne Jesu ya su ima?

¹³ Deghẹ ima ma rẹn evba gu ru afiwerriẹ eso vbe otu e Jehova, ọ khẹke ne ima yerre vbene Kristi ya su eguọmwadia Osanobua hẹ vbe ẹghẹ Jọsua kevbe orre nokaro. Ke ẹghẹ Jọsua kevbe orre nokaro, Jesu ma hannọ eso vbuwe eguọmwadia Osanobua nọ gha rhie adia ne iran, iran hia ẹre ọ rhie adia na. Ọna keghi ya amuẹtinyan kevbe akugbe ne iran mwẹ wegbe sayọ.—Hib 13:8.

14-16. De vbene iwinna esi ọghe “ọguọmwadia esi kevbe ne ọ wan” ya rhiẹre ma wẹẹ Kristi gbaroghe ima vbe odẹ ọghe orhiọn?

¹⁴ “Ọguọmwadia esi kevbe ne ọ wan” wa kpemehe evbare orhiọn ne ima vbe ẹghẹ nọ khẹke. Ọna keghi re osẹ nọ rhiẹre ma wẹẹ, Jesu gbaroghe ima vbe odẹ ọghe orhiọn. (Mat 24:45) E Marc nọ mwẹ emọ enẹ keghi kha wẹẹ: “Esu wa hoo ne ọ zagha iko ọghe Ivbiotu e Kristi, sokpan ẹgbẹe ẹre ọ ka werriẹ aro daa rhunmwuda ọ rẹnrẹn wẹẹ, ẹgbẹe gha zagha, iko ghi vbe zagha. Ọna ẹre ọ si ẹre ne otu na rhie igiọdu ne uhunmwuta ẹgbẹe ne iran rhiegba ya Iruẹmwi Ẹgbẹe ne a ru uzọla uzọla rhunmwuda, ọna ọre odẹ ne iran khian ya sẹtin gbogba gae ẹgbẹe iran.”

¹⁵ Ma ghaa bẹghe odẹ nọ maan ne Kristi ya su ima, ọ ghi ya ima gele rẹn wẹẹ, ọ hoo ne ima deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn. E Patrick nọ re ọdiọn vbe iko keghi kha wẹẹ: “Vbe emwamwa ọghe ẹbu ni koko ye ikporhu da suẹn, etẹn eso kegha kpe itan yọ, katekate vbe ikporhu ne a yo vbe ufomwẹ uzọla, rhunmwuda, etẹn ma ghi gha bun ni koko yo ikporhu. Sokpan emwamwa na keghi do rhiẹre ma wẹẹ, Jesu mwẹ ọkanmwẹ daa emwa ne ẹi ghee egbe iran sẹ emwi rhọkpa. Emwamwa na wa ru iyobọ ne etẹn vbenian, ne ekhue mu kevbe ne ẹi mobọ ladian vbe ikporhu. Te iran ghi mwẹ alaghodaro vbe odẹ ọghe orhiọn.”

¹⁶ E Kristi vbe ru iyobọ ne ima ya rhie aro tua iwinna ikporhu iyẹn nọ maan nọ re iwinna nọ ghi ru ekpataki sẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. (Tie Mak 13:10.) Ọtẹn nokpia André, ne a da zẹ ye ukpo ediọn keghi zẹ owẹ lele adia nọ rhirhi ke otu e Jehova rre. Ọ keghi kha wẹẹ: “Ne otu na fian etẹn ni winna vbe abotu kanmwa keghi ye mwẹ re rre wẹẹ, ovbi ẹghẹ kherhe ẹre ọ ghi kẹ vbe agbọn Esu kevbe wẹẹ, iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ẹre ọ khẹke ne ima rhiegba yi nia.”

17, 18. Vbọzẹe ne ọ na khẹke ne ima rhie aro tua afiangbe ne ima miẹn vbe afiwerriẹ ni rhiegbe ma vbe otu e Jehova?

¹⁷ Adia nọ ke obọ e Kristi ne Ọba mwa rre keghi ru iyobọ ne ima nia, erriọ khian vbe ya gha ru iyobọ ne ima vbe ẹghẹ nọ dee vbe odaro. Nọnaghiyerriọ, gi ima rhie aro tua afiangbe ne ima miẹn vbe afiwerriẹ ni rhiegbe ma vbe otu e Jehova. Vbe iruẹmwi ẹgbẹe ọghe uwa, wa sẹtin ziro yan ere ne uwa he miẹn rhunmwuda afiweriẹ ne otu ru  ye iko ne a do vbuwe uzọla kevbe emwamwa ọgbọn ne ima ghi lele vbe ikporhu iyẹn nọ maan.

¹⁸ Ma ghaa yerre wẹẹ ẹghẹ hia ẹre adia ni ke obọ e Jehova rre ya biẹ ọmọ esi, ekhọe hia ẹre ima khian ya gha lele adia nọ rhirhi ke obọ re rre. Vbe igiemwi, te ima ghi gbọyẹmwẹ ye efoni ne etẹn nibun ghi loo nia rhunmwuda, ọ fian rẹn kanmwa, igho ne otu te ya print ebe ladian. Ma ghaa mwẹ ọna vbe orhiọn, ọ ghi ya ima gha loo efoni kevbe tablet sayọ vbe ugamwẹ ọghomwa. Odẹ vbenian, te ima zowẹ lele adia ọghe Kristi nọ dekaẹn ẹwaẹn ne a ya loo izọhẹ ne etẹn ru.

19. Vbọzẹe ne ọ na khẹke ne ima gha lele adia ọghe Kristi?

¹⁹ Ma ghaa ya ekhọe hia lele adia ọghe Kristi, te ima ya amuẹtinyan kevbe akugbe ne etẹn mwẹ wegbe sayọ. Vbe nọ dekaẹn etẹn ni ka gha ga vbe abotu, ne otu ghi fi iwinna iran werriẹ, André na vbe kha wẹẹ: “Etẹn ni te gha winna vbe abotu, na ghi fi iwinna iran werriẹ keghi ya ekhọe hia miẹn afiwerriẹ nii yi. Odẹ ne iran ya ya oghọghọ ru iwinna ne a rhirhi waa iran re keghi rhiẹre ma wẹẹ iran zowẹ lele otu e Jehova. Ọna keghi ya amuẹtinyan mwẹ wegbe sayọ.”

20, 21. (a) Vbọzẹe ne ọ na khẹke ne ima mu ẹtin yan e Kristi nọ re Ọkaolotu ọghomwa? (b) De inọta ne ima gha zẹ ewanniẹn yi vbe ako iruẹmwi nọ ghi lele ọna?

²⁰ Jesu Kristi ne Ọkaolotu ọghomwa gha rherhe fian emwi gbua, ọ ghi “khọnmiotọ” yan eghian rẹn hia. (Arhie 6:2; Psm 45:4) Nia, Jesu wa mu ima egbe khẹ agbọn nọ dee. Te ima hia khian gha mwẹ obọ vbe iwinna ọghe ne a ya agbọn na khian e Paradais kevbe iwinna imamwaemwi ọghe emwa ni khian rriọ kpaegbe.

²¹ Ma gha mu ẹtin yan Ọba ọghomwa, ọ gha khọnrẹn wẹẹ afiwerriẹ rhiegbe ma, ọ gha su ima la agbọn ọgbọn nọ dee. (Tie Psalm 46:1-3.) Vbene ẹmwata, afiwerriẹ eso lọghọ ne a miẹn yi, katekate deghẹ ọ na de rre vbe udemwurri. Emwi vbenian gha sunu daa ima, vbe ima khian ya sẹtin gha mwẹ ọfunmwẹgbe nọ sẹ otọ ẹko kevbe amuẹtinyan nọ wegbe? A gha zẹ ewanniẹn ye inọta na vbe ako iruẹmwi nọ ghi lele ọna.