1. De vbene eguọmwadia Osanobua ya rhiẹre ma hẹ wẹẹ iran hoẹmwẹ egbe?

EGUỌMWADIA Osanobua vbe uhunmwu otagbọn hia keghi re ẹgbẹe ọkpa ni hoẹmwẹ egbe iran. (1 Jọn 4:16, 21) Ẹghẹ hia ẹre iran ya rhie ahoẹmwọmwa na ma. Iran keghi rhiẹre ma vbe odẹ nibun, vbe na ghee ẹmwẹ ne iran taa kevbe obọ esi ne iran ya mu egbe. Ma ghaa mwẹ amuroro daa egbe, te ima ya egbe taa Osanobua.—Ẹfis 5:1.

2. De vbene Jesu ya ya egbe tae Erhae hẹ vbe odẹ ne ọ ya rhie ahoẹmwọmwa ma?

² Jesu keghi ya egbe ta Erhae vbe odẹ nọ gbae. Obọ esi ẹre ọ ya gha mu emwa hia. Ọ keghi kha wẹẹ: “Wa bu mwẹ gha dee, wa hia ne ihẹ nọkhua ne ọ mu wọọ re egbe. I gha rhie ikẹtin ne uwa . . . , ọmwa ne ọ fu kevbe ne ọ mu egberriotọ ọre imẹ khin.” (Mat 11:28, 29) Ma ghaa “mu ọghe ivbigue roro” vbe na ghee Jesu, te ima ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ọna gha ya ima miẹn afiangbe vbe obọ re. (Psm 41:1) Nia, gi ima guan kaẹn vbene ima khian ya gha mwẹ amuroro dae emwa vbuwe ẹgbẹe, vbuwe iko kevbe vbe ima ghaa rre ikporhu.

3. De odẹ ne avbe ọdọ khian ya gele sẹtin gha mwẹ amuroro daa amwẹ iran? (Ghee efoto nọ rre omuhẹn.)

³ Vbe nọ dekaẹn amuroro na mwẹ daa emwa vbuwe ẹgbẹe, ọdọ ẹre ọ khẹke ne ọ mu asanikaro. (Ẹfis 5:25; 6:4) Vbe igiemwi, e Baibol rhie ibude ne avbe ọdọ ne iran gha ya ẹwaẹn gu ọvbokhan iran loo. Ọni rhiema wẹẹ, ne iran gha hia, ne iran rẹn vbene emwi ye ọvbokhan iran hẹ. (1 Pit 3:7) Ọdọ ne ọ gele mwẹ amuroro rẹnrẹn wẹẹ, agharhemiẹn wẹẹ, irẹn vbe ọvbokhan rẹn lughaẹn ne egbe, irẹn ma hiunsi sẹ ọvbokhan rẹn. (Gẹn 2:18) Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ọdọ gha ya obọ esi mu amwẹ ọnrẹn, ọ vbe gha mwẹ amuroro daa re. Ọtẹn nokhuo ọkpa ghi guan kaẹn obọ ne ọdọ re ya muẹn, ọ keghi kha wẹẹ: “Ẹi ya aro gbe mwẹ re, ma ghaa ziro, ẹi vbe kha wẹẹ, ‘Ẹmwẹ wẹ ta na?’ Ọ wa rhie ehọ mẹ taa yi. Iziro mwẹ gha la ghee ihan, odẹ ọghe ọghọ vbe ute ẹre ọ ya dia re.”

4. De vbene ọdọ gha ya rhiẹre ma wẹẹ irẹn mwẹ amuroro daa ọvbokhan rẹn vbe odẹ ne ọ ya gu ikhuo ọvbehe loo?

⁴ Ọ khẹke ne ọdọ ne ọ gele mwẹ amuroro daa ọvbokhan rẹn, gha begbe vbe odẹ ne ọ ya gu ikhuo ọvbehe loo. Ọ ma khẹke ne ọ gha gu iran gbe ọkiẹkiẹ nọ ma khianrẹn. Ọ ma vbe khẹke ne ọ gha do ẹki vberriọ vbe intanẹt ne a ya gu egbe guan vbe na ghee Facebook. (Job 31:1) Te ọ khẹke ne ọdọ gha mwẹ ẹkoata dae amwẹ ọnrẹn, ẹi wa re rhunmwuda ahoẹmwọmwa nọ mwẹ ne ọvbokhan rẹn. Sokpan rhunmwuda ne ọ na hoẹmwẹ Jehova, kevbe ne ọ na khuiwu emwi dan.—Tie Psalm 19:14; 97:10.

5. De vbene okhuo ya rhiẹre ma wẹẹ irẹn mwẹ amuroro daa ọdọ re?

⁵ Avbe ọdọ ghaa ya egbe tae igiemwi esi ọghe Jesu, ọvbokhan iran ghi vbe gha rhie “ọghọ” nọ khẹke ne iran. (Ẹfis 5:22-25, 33) Okhuo ghaa rhie ọghọ ne ọdọ re, ẹre ọ khian na gha mwẹ amuroro daa re vbe ọ ghaa mwẹ iwinna nọ bun ne ọ ru vbuwe iko ra deghẹ emwi eso kpokpo ẹre vbe orhiọn. Ọtẹn nokpia ọkpa ne ọ rre Britain keghi kha wẹẹ: “Ugbẹnso, uhukpa ẹre ọvbokhan mwẹ ya rẹn wẹẹ, emwi ma deyọ, vbọ gha wa bẹghe vbene ugbaro mwẹ ye hẹ. Ọ ghaa yerriọ, ọ ghi lele ẹmwẹ ibude nọ rre ebe Itan 20:5. Ọ ghi gualọ ẹghẹ nọ khẹke ya gu mwẹ guan vbekpa re, ne ọ mieke na rẹn emwi ne ọ kpokpo mwẹ vbe orhiọn. Ọ ghaa re emwi ne ima gha sẹtin koko ziro yan, ma ghi gba ziro yan rẹn.”

6. De vbene ima hia khian ya ru iyobọ ne emọ ni waan dee ne iran gha mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe? De ere ne iran gha lae miẹn?

⁶ Evbibiẹ emọ ghaa mwẹ amuroro daa egbe, te iran rhie igiemwi esi ye otọ ne ivbi iran. Evbibiẹ emọ ẹre ọ wa khẹke ne ọ maa emọ re vbene a ya mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe hẹ. Vbe igiemwi, ọ khẹke ne iran gi ivbi iran rẹn wẹẹ, ọ ma khẹke ne a gha lẹ yo lẹ rre vbe Ọgua Arriọba. Ọ vbe khẹke ne evbibiẹ emọ gi ivbi iran rẹn wẹẹ, etẹn gha si egbe koko gha sọyẹnmwẹ egbe, eniwanrẹn ẹre ọ khẹke nọ ka zẹ evbare. Etẹn hia vbuwe iko gha vbe sẹtin ru iyobọ ne evbibiẹ emọ. Vbe igiemwi, ọvbokhan gha kie urho ne ima, te ọ khẹke ne ima tian rẹn yọ. Ma gha ru vberriọ, ọvbokhan nii ghi gha ghọghọ, ọ vbe la evba rẹn wẹẹ, ‘ne a gha rhie ne emwa ọvbehe ẹre oghọghọ ye sẹ ne a gha ghee emwa ọvbehe obọ.’—Iwinna 20:35.

7. De vbene Jesu ya mwẹ amuroro daa okpia ọkpa nọ ghaa re ayin ehọ? De emwi ne ima miẹn ruẹ vbọ?

⁷ Asẹ ọkpa vbe Jesu rre odin e Decapolis, emwa keghi “rhie okpia ne ayin ehọ ne ẹi vbe sẹtin guan ẹse bu ẹre rre.” (Mak 7:31-35) Jesu ma mu ẹre egbe rran vbe idagbo, ọ “keghi rhie ẹre hin uwu ẹbu rre,” ya mu ẹre egbe rran vbe ẹkhokho. Vbọ ye Jesu ru vberriọ? Ọ gha kẹ, Jesu bẹghe ẹre wẹẹ, ne okpia nii na re ayin ehọ, ekhue sẹtin gha muẹn vbuwe ẹbu,  rhunmwuda ọni, Jesu na ya mu ẹre egbe rran vbe ehe ne ọmwa rhọkpa i ye. Agharhemiẹn wẹẹ ima i mwẹ ẹtin ne a ya mu emwa egbe rran vbe ẹdẹnẹrẹ, ma gha sẹtin gha mwẹ amuroro daa etẹn, ma vbe gha ru iyobọ ne iran. Ukọ e Pọl keghi kha wẹẹ: “Wa gi ima gha zẹ ye ẹmwẹ egbe, ne ima gha ye egbe obọ, ne a gha mwẹ ahoẹmwọmwa, kevbe ne a gha ru emwi esi.” (Hib 10:24) Jesu rẹnrẹn vbene emwi ghaa ye hẹ ne ayin ehọ nii, ọni ẹre ọ zẹe ne ọ na mwẹ amuroro daa re. Ọna keghi re igiemwi esi nọ khẹke ne ima gha ya egbe ta.

8, 9. De vbe ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima mwẹ amuroro daa etẹn ni khian ọmaẹn nẹ? (Ru igiemwi eso yọ.)

⁸ Gha mwẹ amuroro daa etẹn ni khian eniwanrẹn nẹ kevbe etẹn ne egbe ma rran. Akpa nọ ghi ru ekpataki sẹ nọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi gha mwẹ ọre ahoẹmwọmwa, ẹi wa re ifuẹro ne a ya ru emwi. (Jọn 13:34, 35) Ahoẹmwọmwa na, ẹre ọ gu ima kpa ya ru iyobọ ne etẹn ni khian eniwanrẹn nẹ kevbe ne egbe ma gba na, ne iran mieke na sẹtin gha yo iko kevbe ikporhu. Ọ khẹke ne ima gha ru iyobọ ne iran, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, iran i ghi sẹtin ru emwi ne iran ka ru vbe ugamwẹ e Jehova. (Mat 13:23) E Michael ne ẹi ghi sẹtin khian, ne ọ ghi loo e wheelchair, wa gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne ọ miẹn vbe obọ ẹgbẹe ọre kevbe etẹn ni rre iko. E Michael keghi kha wẹẹ: “Rhunmwuda iyobọ ne iran ru mẹ, te I ghi sẹtin yo iko, I vbe sẹtin yo ikporhu vbe ẹghẹ hia. Ikporhu adesẹ orere ẹre ọ ghi wa yẹẹ mwẹ sẹ.”

⁹ Etẹn ni khian ọmaẹn nẹ kevbe ne egbe ma gba na, wa rre Abotu nibun. Odẹ ọkpa ne ediọn ya rhiẹre ma wẹẹ iran mwẹ amuroro daa etẹn vbenian, ọre ne iran na ru emwamwa eso, ne etẹn na mieke na gha ya elẹta kevbe efoni kporhu. E Bill ne ọ rre ukpo 86 nọ gbẹnnẹ elẹta gie emwa nibun ni rre ehe nọ khian fua keghi kha wẹẹ: “Ọ keghi sẹ ima ọyẹnmwẹ ne ima na sẹtin ya elẹta kporhu ma emwa.” E Nancy nọ rre odẹ ukpo 90 keghi kha wẹẹ: “Nọ ne imẹ, elẹta na gbẹnnẹ i re ebe na kun ye ẹnvẹlop kẹkan. Ọ khẹke ne emwa do rẹn odẹ ọghe ẹmwata, nọnaghiyerriọ, odẹ ne kpataki na ya kporhu ẹre nọ.” Ethel ne a biẹ vbe 1921 keghi kha wẹẹ: “Uwu obalọ ẹre I wa ye. Ugbẹnso, I ke sẹtin yọ ẹwu, ọ ghi ba kua.” Sokpan, egbe ma wọọ ọtẹn nokhuo na. Te ọ ye loo efoni ya kporhu ma emwa, ọ vbe mwẹ emwa eso nọ ye Baibol maa re emwi. Barbara nọ rre ukpo 85 na vbe kha wẹẹ: “Rhunmwuda ne egbe ma na rran mwẹ, Ii ghi sẹtin ladian vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan vbe ẹghẹ hia. Efoni ẹre I ghi ya kporhu ma emwa. E Jehova ru ẹse vbe egbe mwẹ.” Vbe ọ ma he sẹ ukpo ọkpa, etẹn eso ni khian ọmaẹn nẹ, na ya ughaẹdẹ 1,228 kporhu, iran na gbẹn elẹta 6,265 gie emwa, iran na ya efoni kporhu ma emwa igba 2,000, iran na vbe viọ ebe iyẹn 6,315 ne emwa ọvbehe. Vbene ẹmwata, ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova ye ẹrhiọn ne etẹn na loo ro!—Itan 27:11.

10. De emwi nọ khẹke ne ima ru nọ gha ru iyobọ ne etẹn ima ya gha miẹn ere vbe iko?

¹⁰ Gha mwẹ amuroro daa etẹn vbe iko. Ma ghaa mwẹ amuroro daa etẹn vbe iko, ọ gha ru iyobọ ne iran ya rhie ekhọe daa emwamwa ọghe iko. Odẹ ọkpa ne ima gha ya sẹtin ru ọna, ọre ne ima rherhe gha sẹ iko. Deghẹ ima i rherhe sẹ iko, ọna sẹtin rhie etẹn ima ekhọe ghee ihe ọvbehe. Ọ khẹke ne ima fiwerriẹ deghẹ ima i rherhe sẹ iko. Ugbẹnso, emwi eso sẹtin ya egbe kan egbe nọ gha ya ima sẹ iko vbe iko gha suẹn nẹ. Sokpan, ọ ma khẹke nọ gha re uyinmwẹ nọ maghan ima rhunmwuda, e Jehova vbe Jesu ẹre ọ gie na tie ima. Ọ khẹke ne ima gha rhie ọghọ ne iran.—Mat 18:20.

11. Vbọzẹe nọ na khẹke ne etẹn ni mwẹ ọta vbe iko gha lele adia nọ rre ebe 1 Kọrinti 14:40?

¹¹ Odẹ ọvbehe ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima mwẹ amuroro daa etẹn ima, ọre ne ima na lele adia. E Baibol keghi kha wẹẹ: “Wa ghi gha ru emwi hia ye . . . uhẹnhẹn.” (1 Kọr 14:40) Etẹn ni mwẹ ọta vbe iko keghi rhiẹre ma wẹẹ iran lele adia deghẹ iran ma loo gberra ẹghẹ na rhie ne iran. Iran ghaa lele adia  na, ọ ghi rhiema wẹẹ, iran mwẹ amuroro daa ọtẹn nọ khian ghi ya ọta guan kevbe etẹn hia ni rre iko. Eke nọ rree ẹre etẹn eso ke rrie iko, imọto ekhẹn ẹre eso la rrie iko, kevbe wẹẹ arowa etẹn eso ra amwẹ iran i re Osẹe Jehova. Ena ẹre ọ zẹe ne ọ ma na khẹke na gha gbe ẹghẹ.

12. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima kakabọ gha ya ọghọ ne ediọn ni rhiegba ye iwinna ugamwẹ vbe iko? (Ya ghee ne ẹkpẹti “ Gha Mwẹ Amuroro Daa Etẹn Ni Su Ima Vbe Otu E Jehova.”)

¹² Te ọ khẹke ne ima “kakabọ gha ya ọghọ” ne etẹn nikpia ni rhiegba ye iwinna ugamwẹ vbuwe iko kevbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. (Tie 1 Tẹsalonaika 5:12, 13.) Ma hia wa gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne ediọn ye ne ima vbe iko. Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ima gha ku obọ gbe ba iran, rhunmwuda, ‘iran ẹre ọ gbaroghe ima, iran gha vbe na iyẹn iwinna iran ma Osanobua.’—Hib 13:7, 17.

13. Vbe ima miẹn ruẹ vbe obọ ne Jesu ya gha mu emwa?

¹³ Vbe Aizaia guan kaẹn e Jesu, ọ keghi kha wẹẹ: “Irẹn i ra bun ovbi erhan nọ bi gọọ ra nọ dọ ukpa ne ọ gbe muẹinmuẹin yọ.” (Aiz 42:3) Ahoẹmwọmwa ne Jesu mwẹ daa emwa ọvbehe ẹre ọ yae gha mwẹ itohan daa iran. Jesu rẹn vbene emwi ghaa ye iran hẹ ighẹ emwa ne iro han rẹn kevbe emwa ne agbọn lọghọ, ọni ẹre ọ si ẹre ne ọ na gha mwẹ amuroro daa iran, ọ na vbe gha mwẹ izinegbe vbe egbe iran. Uhiẹn te ibiẹka ghaa mwẹ agbẹkunsotọ vbe ehe ne Jesu ye. (Mak 10:14) Agharhemiẹn wẹẹ, ima i mwẹ azamemwi kevbe ẹwaẹn ne a ya maa emwa emwi vbe na ghee Jesu, ma gha sẹtin gha mwẹ amuroro daa emwa ne ima kporhu ma. Ọni nọ wẹẹ, ma ghi gha kọn ẹmwẹ taa, ma ghi vbe rẹn ẹghẹ nọ khẹke ne ima gha ya kporhu ma iran kevbe vbene ima gha kpẹ sẹ hẹ.

14. Vbọzẹe ne ọ na khẹke ne ima gha kọn ẹmwẹ taa?

¹⁴ Vbene ọ khẹke ne ima ya gha gu emwa guan. Vbe ẹdẹnẹrẹ, te ẹbo emwa nibun wa “khọn yo khọn rre,” iran rre uwu ọlọghọmwa rhunmwuda uyinmwẹ omuru ra ogberhu ọghe emwa ni do okpe ẹki, emwa ni rre otu azẹ kevbe ekaolotu ọghe ugamwẹ okeke. (Mat 9:36) Ọna ẹre ọ zẹe ne emwa  nibun na rre uwu orriara rhunmwuda, iran i mwẹ ayayẹro. Nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ima gha mwẹ ẹnina daa iran, ma ghi gha kọn ẹmwẹ taa, ma vbe gha ya urhu ne khuẹrhẹ tae. Vbene ẹmwata, ẹi wa re odẹ nọ dagbẹn ne ima ya ye Baibol maa emwa emwi ẹre ọ ya iran gbọyẹmwẹ ye ikporhu iyẹn nọ maan, ọ keghi re ne iran na rẹn wẹẹ, ma gele mwẹ ẹmwẹ iran vbe orhiọn.

15. De odẹ eso ne ima gha ya sẹtin rhiẹre ma wẹẹ ima mwẹ amuroro daa emwa ne ima kporhu ma?

¹⁵ Odẹ nibun rrọọ ne ima gha ya sẹtin rhiẹre ma wẹẹ ima mwẹ amuroro daa emwa ne ima kporhu ma. Inọta keghi re odẹ ọkpa ne ima ya maa emwa emwi, nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ima gha ya ẹwaẹn nọ ọta. Emwa ni rre ako ọkpa ne ọtẹn nokpia ọkpa nọ re arọndẹ na gha kporhu, keghi re emwa ne ekhue mu ra ne ẹi soyaya, rhunmwuda ọni, ọtẹn na kegha ya ẹwaẹn nọ ọta, ne ẹi ghẹ mieke na nọ ọta nọ gha sọnnọ emwa ni rre ako nii. Vbe igiemwi, ẹi nọ ọta ne iran i sẹtin zẹ ewanniẹn yi, vbene a ghee, ‘U rẹn eni Osanobua ra?’ ra ‘U rẹn emwi ne Arriọba Osanobua khin ra?’ Nọ gha te ya nọ ọta vberriọ, ọ ghi kha wẹẹ, “I ruẹ ọre vbe Baibol wẹẹ, Osanobua mwẹ eni, gu mwẹ ma ruẹ re vbe Baibol.” Ai loo obẹlẹ ne ọtẹn na loo vbe ehe hia rhunmwuda, emwa ughughan ẹre a miẹn. Ọna ẹre ọ zẹe ne ọ na khẹke ne ima gele rẹn aro emwa ni rre ẹdogbo ne ima na kporhu, ne ima mieke na sẹtin gha ya obọ esi mu iran vbe ẹghẹ hia.

16, 17. De odẹ ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima mwẹ amuroro daa emwa ne ima kporhu ma vbe nọ dekaẹn (a) ẹghẹ ne ima ya kporhu ma iran? (b) vbene ima gha kpẹ sẹ hẹ?

¹⁶ Ẹghẹ nọ khẹke ne ima ya gha kporhu. Ma ghaa kporhu iyẹn nọ maan, ma ghi yerre wẹẹ, a ma gie na tie ima. Ọna ẹre ọ zẹe ne ọ na khẹke ne ima gha kporhu vbe ẹghẹ ne iran gha ya miẹn obọ ya danmwehọ. (Mat 7:12) Vbe igiemwi, deghẹ emwa i rherhe rhiọrre vbe ẹdẹ uzola nekherhe kevbe nọkhua vbe ako ne ima na kporhu, ma sẹtin suẹn ikporhu adesẹ orere vbe ẹghẹ owiẹ, ma sẹtin vbe mu otuẹ gie emwa ne ima gu tie Baibol ni rhiọrre nẹ.

¹⁷ Vbene ọ khẹke ne ima kpẹ sẹ hẹ. Emwa nibun i miẹn ẹghẹ vbe ẹghẹ ne ima ghi ye na, ọni ẹre ọ si ẹre ne ọ ma na khẹke ne ima kpẹ gbe vbe ima ghaa kporhu ma ọmwa, katekate vbe ẹghẹ okaro. (1 Kọr 9:20-23) Emwa gha bẹghe ẹre wẹẹ, ima i kpẹ gbe rhunmwuda ima rẹnrẹn wẹẹ iran mwẹ emwi ne iran ru, ekhọe hia ẹre iran khian ya gha danmwehọ ima, vbe ima gha werriegbe mu otuẹ gi iran. Ọ khẹke ne ima gha rhie akpa ọghe orhiọn nọhuanrẹn ma vbe ima ghaa rre iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. Ma ghaa ru ọna, te ima rhiẹre ma wẹẹ, emwa ni gu Osanobua winna ẹre ima khin. Osanobua sẹtin ya ima ru iyobọ ne emwa ọvbehe ya miẹn odẹ ọghe ẹmwata yi.—1 Kọr 3:6, 7, 9.

18. De afiangbe ne ima gha lae miẹn deghẹ ima mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe?

¹⁸ Gi ima hia gha mwẹ amuroro daa emwa vbuwe ẹgbẹe, etẹn vbe iko kevbe emwa ne ima ikporhu ma. Ma ghaa ru vberriọ, ma gha miẹn afiangbe nian kevbe afiangbe ọghe etẹbitẹ vbe odaro. Ebe Psalm 41:1, 2, khare wẹẹ: “Afiangbe nọ ne ọmwa ne ọ mu ọghe ovbiogue roro; e Nọyaẹnmwa gha ye iran obọ vbe ẹghẹ ibaro. . . . Ọ gha ya ekhọe iran gha rhiẹnrhiẹn vbe otọe nii.”