1. De emwi nọ gha sẹtin sunu deghẹ ima ma begbe?

VBỌZẸE ne ọ na lọghọ ne ima rhie emwi ne ima ruẹ vbe Ẹmwẹ Osanobua ye uyinmwẹ? Rhunmwuda ọmwa nọ mu egbe rriotọ ẹre ọ sẹtin lele adia ni rre Baibol. Ọ keghi lọghọ ne a sẹtin gha mu egbe rriotọ vbe ẹdẹnẹrẹ, rhunmwuda emwa ni lẹga ima keghi re emwa “ni rẹn enegbe iran ọkpa, iran ni hoẹmwẹ igho, iran ni rhuọ, iran ni tọn egbe mu kevbe iran ni yin pirhipirhi.” (2 Tim 3:1-3, NW ) Ma ne eguọmwadia e Jehova rẹnrẹn wẹẹ, uyinmwẹ vbenian i maan sokpan ugbẹnso, ọ ye vbe ne emwi dunna ne emwa ni yin uyinmwẹ dan vberriọ. (Psm 37:1; 73:3) Ọna sẹtin ya ima gha roro ẹre wẹẹ: ‘Esa rrọọ ne I ya gha mu ọghe emwa ọvbehe ye okaro ra? I ghaa mu egbe rriotọ, emwa gha ye gha rhie ọghọ mẹ ra?’ (Luk 9:48) Deghẹ ima ma begbe, ma sẹtin vbe suẹn gha yin uyinmwẹ akhaẹn ọghe emwa ni lẹga ima. Ọna sẹtin si ighaegbe ye uwu iko, ẹghẹ nii, ma ghi do ye vbe emwa ni rre uwu agbọn. Ma ghaa ru erria yan igiemwi  esi ọghe emwa ni rre Baibol, ima na vbe gha ya egbe ta iran, ma gha miẹn ere vbọ.

2. De emwi ne ima gha sẹtin ruẹ vbe igiemwi ọghe eguọmwadia Osanobua nẹdẹ?

² Deghẹ ima hoo ne ima gha ya egbe taa emwa ni deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, ọ khẹke ne ima mu ukpa mu uwerhẹn ghee owẹ ne iran zẹe nọ ya iran musọe. Ọ vbe khẹke ne ima rẹn emwi ne iran ru nọ ya iran miẹn akueyi ọghe Osanobua kevbe vbene iran ya miẹn ẹrhiọn ya mu ahoo ọghẹe sẹ. Ma ghaa ru erria yan emwi ne ima tie vbenian, amuẹtinyan ọghe ima ghi gha wegbe sayọ.

3, 4. (a) De odẹ ughughan ne Jehova ya maa ima emwi? (b) Vbọzẹe ne a na miẹn wẹẹ irẹnmwi ọkpa ma sẹ nọ gha ya ima gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe?

³ E Jehova ẹre ọ kpemehe emwi hia nọ ya ima deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn. E Baibol, iko, asikoko, JW Broadcasting, e wẹbsait ọghomwa kevbe ebe ne otu gbẹnnẹ ladian ẹre Jehova ya rhie adia ne ima. Sokpan ẹmwẹ ne Jesu tae vbe ebe Jọn 4:34 rhiẹre ma wẹẹ, evbare orhiọn gberra na gha mwẹ irẹnmwi kẹkan. Jesu keghi kha wẹẹ: “Evbare mwẹ ọre ne I họn ẹmwẹ ọmwa ne ọ gie mwẹ uhunmwu, ne I vbe winna okhuo ne ọ fian mẹ foo.”

⁴ Nọ ne Jesu, te ahoo ọghe Osanobua na ru ye vbe na ghee evbare. Vbene evbare esi ya rhie ẹrhiọn ya ima iwu vbe odẹ ọghe ikpakpa, erriọ ahoo ọghe Osanobua na ru vbe ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe sayọ. Ugbẹnso ma ghaa rrie iko ra ikporhu, ọ yevbe ne egbe ma de yọ ẹse, sokpan ọyẹnmwẹ ẹre ima ghi ya sẹ owa vbe ima gha ghi zobọ nẹ.

5. De afiangbe ne a lae miẹn vbe ima ghaa ya ẹwaẹn nọ ke obọ Osanobua rre ru emwi?

⁵ Ọmwa nọ lele adia ọghe Jehova ẹre ọ gele re ọmwa nọ mwẹ ẹwaẹn. (Psm 107:43) Ẹrhiọn ne a loo ro na mieke na gha mwẹ ẹwaẹn vbenian i re na mu rhia. E Baibol khare wẹẹ: ‘A i miẹn emwi ne a ya gie ẹre. . . . Ọyẹnmwẹ keghi sẹ iran ni wan, ẹwaẹn gha rhie arrọọ ne iran.’ (Itan 3:13-18) Jesu vbe kha wẹẹ: “Wa rẹn ẹmwata ne ọ rrọọ nẹ nian. U miẹn vbe agbọn uwa gha rhiẹnrhiẹn hẹ deghẹ uwa rhie obọ lelẹe ya gha yin.” (Jọn 13:17) Erhuanegbe Jesu gele lele imamwaemwi kevbe igiemwi ọghe Jesu vbe arrọọ ọghe iran, ọni ẹre ọ si ẹre ne iran na gha mwẹ agbẹkunsotọ.

6. Vbọzẹe ne ọ na khẹke ne ima gha rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ vbe ẹghẹ hia?

⁶ Te ọ wa vbe khẹke ne ima gha rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ vbe ẹdẹnẹrẹ. Vbe igiemwi, e mẹkanik keghi mwẹ emadogua ughughan ne ọ ya winna kevbe ẹwaẹn ne a ya loo ẹre. Sokpan ọ ghaa loo avbe emadogua na, ẹre iran khian na gha mwẹ esa ne iran ye nẹẹn. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ ọ kpẹre ne ọ ke ru iwinna e mẹkanik, ọ khẹke ne ọ gha loo avbe emadogua na vbe ẹghẹ hia, nọ mieke na gha mwẹ ifuẹro sayọ vbe iwinna nii. Erriọ ọyẹnmwẹ vbe gha sẹ ima hia, vbe ima suẹn gha ruẹ emwi vbekpae Jehova rhunmwuda ma rhie emwi ne ima ruẹ re ye uyinmwẹ. Sokpan, ne ima mieke na ye gha sọyẹnmwẹ, te ọ khẹke ne ima gha lele adia ọghe Jehova vbe ẹghẹ hia.

7. De emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe emwa ne Baibol guan kaẹn?

⁷ Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan emwi eso ni ya re lọghọ na gha mu egbe rriotọ. Ma gha vbe guan kaẹn vbene eguọmwadia Osanobua nẹdẹ ya sẹtin mu egbe rriotọ hẹ vbe iran rre ihe vbenian. Nọnaghiyerriọ, gi ima rhie aro tua vbene ima gha ya sẹtin lele igiemwi ọghe iran  vbe arrọọ ọghe ima, ẹi re ne ima gha tie okha ọghe iran kẹkan.

8, 9. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe okha ọghe Pọl nọ rre ebe Iwinna 14:8-15? (Ghee efoto nọ rre omuhẹn.)

⁸ Osanobua hoo ne emwa hia do rẹn odẹ ọghe ẹmwata ne iran mieke na miẹnfan. (1 Tim 2:4) De aro ne uwẹ ya ghee emwa ni ma he miẹn odẹ ọghe ẹmwata yi? Agharhemiẹn wẹẹ, Ivbi e Ju ni mwẹ irẹnmwi eso nẹ vbekpae Jehova ẹre ukọ Pọl mobọ gha kporhu ma, ọ vbe gha kporhu ma emwa ni ga ẹbọ. Sokpan vbe asẹ ọkpa ne Pọl kporhu ma emwa ni ga ẹbọ, emwi ne iran ru keghi danmwẹ imuegberriotọ ọghẹe.

⁹ Vbe okhian nokaro ne Pọl mu gha rrie ihe ọvbehe zẹvbe arọndẹ na gie yo isi, Ivbi e Likaonia na gha roro ẹre wẹẹ, e Pọl vbe Banabas i re emwa kẹkan. Iran na gha tie iran Ziọs kevbe Hẹmẹs nọ re eni ẹbọ ne iran ga. Te ọna ghi ye Pọl vbe Banabas suẹn gha tọn egbe mu ra? Te iran ghi gha ghee emwi nọ sunu na zẹvbe odẹ ne Osanobua ya kpe iran oya ye ukpokpo ne iran werriẹ aro daa vbe ẹvbo eva ne iran ka yo ra? Iran vbe gha ghee ẹre zẹvbe ẹkpotọ nọ kie re ne a ya kporhu ra? Hiehie! Iran ma zẹdẹ ghọghọ yọ. Iran ghi yanghan ukpọn ye egbe iran urhu nẹ, iran na rhulẹ la uwu ẹbu nii, gha go wẹẹ: “Vbọzẹe ne uwa na ru emwi na yi? Emwa kẹkan vbene uwa ye ọre ima vbe khin.”—Iwinna 14:8-15.

10. Vbọzẹe ne Pọl vbe Banabas ma na gha ghee Ivbi e Likaonia sila sila?

¹⁰ Vbe Pọl kevbe Banabas khare wẹẹ, emwa kẹkan ẹre iran khin, iran ma ya re kha wẹẹ, osa ne Ivbi e Likaonia ga ẹre iran vbe ga. Emwi ne iran ya re kha ọre wẹẹ, emwa ni ma gba ẹre iran vbe khin. Vbene ẹmwata, Osanobua ẹre ọ gie Pọl vbe Banabas uhunmwu nii. (Iwinna 13:2) Orhiọn nọhuanrẹn ẹre Osanobua ya hannọ e Pọl vbe Banabas zẹ, iran vbe mwẹ ayayẹro nọ hiunsi. Ọrheyerriọ, e Pọl vbe Banabas ma ghee Ivbi e Likaonia sila sila. E Pọl vbe Banabas rẹnrẹn wẹẹ, iran gha fiwerriẹ, iran sẹtin vbe gha mwẹ ayayẹro ọghe arrọọ etẹbitẹ vbe ẹrinmwi.

11. Vbe ima khian ya sẹtin ya egbe tae Pọl hẹ vbe ima ghaa kporhu?

¹¹ Vbe ima khian ya sẹtin ya egbe tae Pọl hẹ? Okaro, ọ khẹke ne ima gha begbe vbe emwa ghaa tian ima, rhunmwuda ma sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, ẹtin obọ ima ẹre ima ya fian emwi gbua vbe ugamwẹ Jehova. Nogieva, ọ khẹke ne dọmwadẹ ima nọ egbe ẹre ọta vbenian: ‘De aro ne I ya ghee emwa ni rre ako ne I na kporhu? Ọ mwẹ emwa eso ne imẹ ya aro gbe re ra?’ Vbe uhunmwu otagbọn hia, te Avbe Osẹe Jehova gualọ emwa ni gha danmwehọ ikporhu iyẹn nọ maan. Eso vbuwe ima vbe loo ẹrhiọn ya ruẹ urhuẹvbo ọghe ivbi ẹvbo eso ne emwa ọvbehe ya aro gbe re. Ma i ghee emwa ọvbehe sila sila hiehie. Ma keghi hia vbe odẹ ke odẹ ne iyẹn nọ maan ọghe ẹmwata sẹ ekhọe ọghe emwa ne ima kporhu ma.

12. De vbene Epafras ya rhiẹre ma hẹ wẹẹ, ọghe emwa ọvbehe ẹre irẹn mu ye okaro?

¹² Ma ghaa na erhunmwu ne etẹn ni mwẹ “iyayi ighobioye nọ vbe ye vbe ọghomwa,” te ima rhiẹre ma wẹẹ, emwa ni mu egbe rriotọ ẹre ima khin. (2 Pit 1:1) Te Epafras wa gha na erhunmwu ne etẹn. Igbaha ẹre Baibol ya unu kaẹn Epafras vbe usun ebe ne Pọl gbẹnnẹ. Vbe ebe ne Pọl gbẹn gie etẹn ni rre Kọlose vbe ọ rre eghan vbe Rom, ọ keghi tama iran wẹẹ,  “ẹghẹ hia” ẹre Epafras ya “kakabọ na erhunmwu” ne iran. (Kọl 4:12) Epafras rẹn etẹn ni rre Kọlose sẹ owa, erriọ wa vbe ya hoẹmwẹ iran. Epafras kevbe Pọl ẹre ọ gba gha rre eghan, ọrheyerriọ, ọ na ye mu ọghe etẹn ye okaro. (Fai 23) Ọ na gha sunu ye eni iran vbe erhunmwu. Osanobua wa họn erhunmwu vbenian, katekate deghẹ ima sunu ye eni iran.—2 Kọr 1:11; Jems 5:16.

13. De odẹ ne u gha ya sẹtin ya egbe tae Epafras vbe u ghaa na erhunmwu?

¹³ Vbene u te suẹn gha na erhunmwu, ziro yan emwa ne u gha hoo ne u sunu ye eni iran vbe erhunmwu. Iran sẹtin gha re etẹn vbe iko ne iwinna nọkhua bi ye iran izabọ, iran ni khian ru azẹ ne kpataki ra iran ni werriẹ aro daa edanmwẹ nọ wegbe. Etẹn eso na erhunmwu ne etẹn ne a hae eni iran ye ugan vbe jw.org vbe ototọ uhunmwuta na: “Jehovah’s Witnesses Imprisoned for Their Faith.” (U gha miẹn ọnrẹn vbe NEWSROOM > LEGAL DEVELOPMENTS.) Etẹn ọvbehe ni vbe khẹke ne ima gha na erhunmwu na ọre etẹn ni khiẹ rhunmwuda emwa iran ni wulo, iran ni miẹn uhunmwu vbe odekun ẹrhia ra okuo kevbe etẹn ne obọ ma sẹ iran re. Etẹn wa bun nọ khẹke ne ima gha na erhunmwu na. Ma ghaa mu ẹmwẹ etẹn ye erhunmwu, te ima rhiẹre ma wẹẹ, ọghe emwa ọvbehe ẹre ima mu ye okaro. (Fil 2:4) Erhunmwu vberriọ ẹre Jehova họn.

14. De vbene Jehova ya re ọmwa nọ ghi danmwehọ sẹ?

¹⁴ Odẹ ọvbehe ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima mu egbe rriotọ, ọre vbe ima ghaa rhie ehọ ne emwa ọvbehe taa yi. Ebe Jems 1:19 khare wẹẹ te ọ khẹke ne ima ‘rherhe gha danmwehọ ẹmwẹ.’ Vbe nọ dekaẹn ọna, e Jehova ẹre ọ rhie igiemwi nọ ghi maan sẹ yotọ. (Gẹn 18:32; Jọs 10:14) Ma gha miẹn emwi ruẹ vbe emwi nọ rre Ẹksodọs 32:11-14. (Tie ẹre.) Ẹi re te Jehova ghaa gualọ adia ọghe Mozis, sokpan ọ na gi ẹre taa ẹmwẹ nọ rre ọre orhiọn. Ai miẹn ọmwa nọ hoo nọ gha danmwehọ ọmwa ne iziro ọghẹe la ghee ihan vbe ẹghẹ hia. Sokpan e Jehova i yerriọ, ọ keghi danmwehọ emwa nagbọn ni ya amuẹtinyan na erhunmwu gie ẹre.

15. Vbe ima khian ya sẹtin ya egbe tae Jehova vbe nọ dekaẹn ọghọ ne a mu ye emwa egbe?

¹⁵ E Jehova keghi re Osa nọ mu egbe rriotọ, ọni ẹre ọ si ẹre ne ọ na rhie ehọ ne eguọmwadia re taa yi vbe na ghee Ebraham, Rekiẹl, Mozis, Jọsua, Manoa, Elaija kevbe Hẹzikaia. Inọta eso nọ khẹke ne dọmwadẹ ima nọ egbe ẹre ọre wẹẹ, ‘Ẹi re te ọ khẹke ne I gha rhie ọghọ ne etẹn vbe iko, I vbe gha lele azẹvbiro ọghe iran deghẹ esa rrọọ? Ọ mwẹ ọtẹn vbuwe ẹgbẹe ra vbuwe iko nọ khẹke ne I ru iyobọ na ra? Deghẹ ọ rrọọ, de iyobọ nọ khẹke ne I ru nẹẹn?’—Gẹn 30:6; Giọg 13:9; 1 Ọba 17:22; 2 Krọ 30:20.

16. De emwi ne Ọba e Devid ru vbe Simẹi ya ohu muẹn?

¹⁶ Ohu gha mu ima, imuegberriotọ keghi ru iyobọ ne ima ya dia egbe ima. (Ẹfis 4:2) E Devid wa rhie igiemwi esi yotọ vbe nọ dekaẹn ọna vbe ebe 2 Samuẹl 16:5-13. (Tie ẹre.) Vbe okha na, e Simẹi ne ọtien Ọba e Sọl ẹre ọ ghaa rhovbiẹ Devid kevbe eguọmwadia re, ọ na gha filo ugbe gbe iran, ọ na vbe gha zẹ ebubẹ ku iran. E Devid te mwẹ asẹ nọ gha ya gbe Simẹi rua, sokpan ọ keghi mwẹ izinegbe. Vbọzẹe ne Devid na sẹtin dia egbe ẹre? Ma gha miẹn ewanniẹn na vbe Psalm 3.

17. Vbọzẹe ne Devid na sẹtin dia egbe ẹre? Vbe ima khian ya sẹtin ya egbe ta re hẹ?

 ¹⁷ Uhunmwuta ọghe Psalm 3 rhiẹre ma wẹẹ, ẹghẹ ne Devid ya gha lẹẹ khian rhunmwuda Absalọm, ẹre ọ ya gbẹn Psalm 3. Ẹghẹ ibavbaro vbenian ẹre Simẹi ya gha kpe amẹ isikan ku e Devid. Ọrheyerriọ, Devid na sẹtin gbe ibiẹ rrie. Vbọ ru iyobọ nẹẹn? Vbe Psalm 3:4, Devid keghi kha wẹẹ: “I kpe tie Nọyaẹnmwa. Ọ keghi wanniẹn mwẹ.” Ma ghaa rre ibavbaro vberriọ, ọ khẹke ne ima nọ e Jehova vbe erhunmwu ne ọ ya orhiọn nọhuanrẹn ru iyobọ ne ima. Deghẹ ọ lọghọ ne ima yabọ ọmwa nọ ru ima khọ ra ọ lọghọ ne ima dia egbe ima vbe ọmwa gha ru emwi nọ sọnnọ ima, e Jehova gha sẹtin ru iyobọ ne ima deghẹ ima na nọ rẹn vbe erhunmwu.

18. Deghẹ ere ne u gha lae miẹn deghẹ u na gha lele adia nọ ke obọ Osanobua rre?

¹⁸ Ma ghaa ru emwi nọ gbae, Jehova ghi fiangbe ima. Ẹi khabe ne ebe Itan 4:7 na kha wẹẹ, “ẹwaẹn ọrọre emwi kpataki ne ọ sẹre.” Ẹmwata nọ wẹẹ irẹnmwi ẹre ọ ya ọmwa mwẹ ẹwaẹn, sokpan ẹwaẹn ẹre a ya ru azẹ. Vbene avbe iranmwẹ ya ru emwi keghi rhiẹre ma wẹẹ iran mwẹ ẹwaẹn, rhunmwuda te iran si evbare koko khẹ ẹghẹ orhọ. (Itan  30:24, 25) Jesu nọ re “ẹwaẹn Osanobua” keghi ru emwi nọ yẹẹ Erhae vbe ẹghẹ hia. (1 Kọr 1:24; Jọn 8:29) Ọmwa gha rẹn emwi nọ khẹke nọ ru, ọ ma na kue ru ẹre, Jehova bẹghe ẹre. Osanobua gha fiangbe emwa ni ya imuegberriotọ kevbe izinegbe rhie owẹ lele adia ọghẹe. (Tie Matiu 7:21-23.) Nọnaghiyerriọ, wa gi ima ku obọ kugbe ne iko ọghomwa do gha re ne emwa hia na mu egbe rriotọ. Vbene ẹmwata, ne ima mieke na sẹtin rhie emwi ne ima ruẹ ye uyinmwẹ, ọ khẹke ne ima mwẹ izinegbe rhunmwuda ẹi re iwinna ẹdẹ ọkpa. Ma gha sẹtin ru vberriọ, ọ ghi rhiema wẹẹ ima mu egbe rriotọ. Ma ghaa re emwa ni gele mu egbe rriotọ, ọyẹnmwẹ ẹre ọ khian gha sẹ ima nia ya fi etẹbitẹ.