AKO IRUẸMWI 31
‘Ẹtin I Fo Mwa’!
“Ọna ẹre ọ si ẹre ne ẹtin i na fo mwa.”—2 KỌR 4:16.
IHUAN 128 Gi Ima Ziengbe Sẹ Ufomwẹ
OLIKA ẸMWẸ ỌGHE AKO IRUẸMWI NA *
1. Vbọ khẹke ne Ivbiotu e Kristi ru, ne iran mieke na sẹtin rhie ulẹ arrọọ sẹ ufomwẹ?
ULẸ arrọọ ẹre Ivbiotu e Kristi hia ye. Deghẹ te ima da suẹn ulẹ na ra ọ kpẹre ne ima ke rre ulẹ na, ọ khẹke ne ima rhulẹ sẹ ufomwẹ. Ibude ne Pọl rhie ne etẹn ni ghaa rre Filipai, gha ru iyobọ ne ima ya sẹtin musọe vbe ulẹ arrọọ. Etẹn hia vbe iko nii, ẹre Pọl gbẹn ebe na gie, ya sẹ egbe etẹn ni kpẹre nẹ vbe otu e Jehova. Vbe Pọl gbẹn ebe na, etẹn nibun wa gha ya ẹkoata ga e Jehova, sokpan, e Pọl keghi gi iran rẹn wẹẹ, ọ khẹke ne iran ga e Jehova sẹ ufomwẹ. Te Pọl ghaa hoo ne iran lele igiemwi ọghe irẹn, ọni nọ wẹẹ, ne iran “rhulẹ ọwara gha rrie ehe ne a mwa yọ, ne a miẹn ehe na gba ẹkan ye [iran] obọ.”—Fil 3:14.
2. Vbọzẹe ne a gha na kha wẹẹ te ibude ne Pọl rhie ne etẹn ni rre Filipai wa rre ye ẹghẹ?
2 Ibude ne Pọl rhie ne etẹn ni rre Filipai keghi re nọ rre ye ẹghẹ, rhunmwuda, ke ẹghẹ na wa ya mu iko nii gbọọ, ẹre etẹn ya suẹn gha werriẹ aro daa ukpokpo. Ukpokpo na keghi suẹn vbe asẹ ọkpa ne Pọl ya miẹn umian. Vbe umian nii, Osanobua na tama rẹn nọ ya kporhu vbe Masidonia. Rhunmwuda ọni, e Pọl vbe Sailas na gha rrie Filipai vbe odẹ ukpo 50 C.E. (Iwinna 16:9) Iran ghi sẹ evba, iran na miẹn okhuo ọkpa na tie ẹre Lidia. “Nọyaẹnmwa keghi rhie ẹre ekhọe yọ ne ọ danmwehọ ẹmwẹ ne Pọl ta.” (Iwinna 16:14) Vbọ ma he kpẹẹ vba, irẹn kevbe igiowa re keghi dinmwiamẹ. Vbọrhirhighayehẹ, Esu ma gi egbe rọkhọ iran. Ikpia ni rre ẹvbo nii keghi silo e Pọl vbe Sailas gha rrie ọghe enikhaevbisẹ vbe ẹvbo. Iran na ba e Pọl vbe Sailas ifi ẹzọ wẹẹ iran lighi ẹvbo. Rhunmwuda ọni, iran na gele gbe iran, iran na filo iran ku eghan, iran na vbe ya obọ sekhae ne iran wẹẹ, ne iran kpa hin ẹvbo nii rre. (Iwinna 16:16-40) Vbuwe ena hia, iran ma gi ẹtin fo iran. Igiemwi esi ne Pọl kevbe Sailas rhie yotọ ẹre etẹn ni ghaa rre Filipai lele. Iran keghi mudia gbain!
3. De emwi ne Pọl ghi do rẹn? De inọta ne ima khian zẹ ewanniẹn yi vbe ako iruẹmwi na?
3 Te Pọl ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, irẹn gha zin egbe sẹ ufomwẹ. (2 Kọr 4:16) Vbọrhirhighayehẹ, e Pọl rẹnrẹn wẹẹ, ne irẹn mieke na sẹtin zin egbe sẹ ufomwẹ, te irẹn gha rhie aro tua ive ne Osanobua ve. De emwi ne ima gha sẹtin ruẹ vbe igiemwi ọghe Pọl? De igiemwi ọghe etẹn eso vbe ẹdẹnẹrẹ, nọ rhiẹre ma wẹẹ, ima gha sẹtin zin egbe sẹ ufomwẹ, uhiẹn vbe ima ghaa rre ọlọghọmwa? De vbene ayayẹro ne ima mwẹ ya rhie ẹrhiọn ye ima iwu, ne ima mieke na sẹtin zin egbe?
EMWI NE IMA MIẸN RUẸ VBE IGIEMWI E PỌL
4. Vbọ ya e Pọl gha zọghae agharhemiẹn wẹẹ ọ ghaa rre eghan vbe owa re?
4 Vbe Pọl gbẹn ebe gie etẹn ni rre Filipai, te irẹn wa ye gha zọghae vbe ugamwẹ e Jehova, agharhemiẹn wẹẹ, eghan ẹre ọ ghaa ye vbe owa re vbe Rom. Rhunmwuda ọni, ọ ma sẹtin ya gha kporhu vbe orere. Ọrheyerriọ, ọ na gha kporhu ma emwa ni rhirhi rre do tuẹ ọre, ọ na vbe gha gbẹnnẹ ebe gie iko ni rre ehe nọ rree. Vbe ẹdẹnẹrẹ, etẹn ne ẹi sẹtin kpa vbe owa keghi loo ẹkpotọ nọ rhirhi kie ya kporhu ma emwa ni rhirhi rrie owa iran. Etẹn na vbe gbẹnnẹ elẹta gie emwa ne etẹn i vba vbe owa vbe iran ghaa kporhu.
5. Zẹvbe nọ rre ebe Filipai 3:12-14, vbọ ru iyobọ ne Pọl nọ ya rhie aro tua ne ive?
5 E Pọl ma gi emwi eso ne irẹn he fiangbua vbe ugamwẹ e Jehova ra abakuru ne irẹn ru vbe ẹghẹ nọ gberra si irẹn ghee iyeke vbe ulẹ arrọọ. Ọ keghi kha wẹẹ, ne irẹn mieke na sẹtin ziga ya “vba emwi ni rre odaro,” te irẹn gha “yan gbe emwi ni rre iyeke.” Ọni nọ wẹẹ, te irẹn khian zin egbe sẹ ufomwẹ vbe ulẹ ọghe arrọọ. (Tie Filipai 3:12-14.) De emwi eso nọ gha te si e Pọl ghee iyeke? Okaro, okpọmwa ẹre Pọl ghaa khin vbe ugamwẹ ọghe Ivbi e Ju. Sokpan, ọ na “ka ehia ye emwi ne ẹi mwẹ esa.” (Fil 3:3-8) Nogieva, Agharhemiẹn wẹẹ, ekhọe Pọl zẹdia gha fi ẹre uwẹnrhiẹn ye obọ atosi nọ ka ya gha mu Ivbiotu e Kristi, ọ ma gi ọni si irẹn digiẹn vbe ugamwẹ e Jehova. Nogieha, ọ ma gha roro ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne irẹn si obọ zẹ vbe ugamwẹ e Jehova, rhunmwuda iwinna esiesi ne irẹn he ru vbe ugamwẹ ẹmwata. E Pọl wa musọe vbe ikporhu iyẹn nọ maan agharhemiẹn wẹẹ, ọ yo eghan, eghian gbe ẹre ugbemwẹ obọkewu, iran filo ugbe gbe ẹre, ọ mwẹ ẹghẹ eso ne okọ nọ la re ya ni, ọ vbe gha mwẹ ẹghẹ eso nọ ma ya gha mwẹ evbare kevbe ukpọn na yọ somwa. (2 Kọr 11:23-27) Vbuwe ena hia, e Pọl na ye rhiegba ye ugamwẹ. Ọ khẹke ne ima ya egbe taa re.
6. De “emwi ni rre iyeke” nọ khẹke ne ima “yan gbe”?
6 Vbe na ghee Pọl, vbe ima khian ya sẹtin “yan gbe emwi ni rre iyeke” hẹ? Etẹn eso rrọọ ne ekhọe iran fi iran uwẹnrhiẹn rhunmwuda orukhọ ne iran ka ru. Adeghẹ ọna ọre osuan ne uwẹ ye, hia ne u gha na erhunmwu, u ghi gha ru ezanzan, u ghi vbe gha ru erria yan izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu. U ghaa ru ena hia, orhiọn ruẹ ghi do sotọ. U ghi do gha mwẹ ọnrẹn vbe ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova yabọ ruẹ nẹ. Gia ziro yan emwi ọvbehe ne ima gha miẹn ruẹ vbe igiemwi e Pọl. Ọ mwẹ etẹn eso ni sẹ iwinna ne a na miẹn usugi igho rae, ne iran mieke na ru sayọ vbe ugamwẹ e Jehova. Adeghẹ u ru afiwerriẹ vberriọ vbe arrọọ ruẹ, ọ khẹke ne u zẹdia gha gbe I ma rẹn wẹẹ, emwi nọkhua ẹre ọ wii ruẹ ra? (Nọm 11:4-6; Asan 7:10) “Emwi ni rre iyeke” ne ima “yan gbe,” sẹtin vbe gha re emwi ne ima he fiangbua vbe otu e Jehova ra edanmwẹ ne ima sẹtin la gberra vbe ẹghẹ eso nọ gberra. Vbene ẹmwata, ma ghaa ru erria yan afiangbe ne ima he miẹn vbe obọ e Jehova kevbe odẹ nọ ya gbaroghe ima, ọ ghi ya ima sikẹ ọre sayọ. Vbọrhirhighayehẹ, ọ ma khẹke ne ena hia ya ima si obọ zẹ vbe iwinna ugamwẹ e Jehova, ra ne ima gha roro ẹre wẹẹ, iwinna ne ima he ru vbe ugamwẹ e Jehova sẹ.—1 Kọr 15:58.
Te ọmwa nọ hoo nọ musọe vbe ulẹ arrọọ gha rhie aro tua ne ive (Ghee okhuẹn 7)
7. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Kọrinti 9:24-27, de emwi nọ khẹke ne ima ru ne ima mieke na sẹtin rhie ulẹ arrọọ sẹ ufomwẹ? Ru igiemwi yọ.
7 Jesu keghi kha wẹẹ: “Ziga ne u la onurho ne huẹnrẹn la owa.” E Pọl wa rẹn emwi ne Jesu ya ẹmwẹ na kha. (Luk 13:23, 24) Rhunmwuda, vbe na ghee Jesu Kristi, e Pọl rẹnrẹn wẹẹ, te irẹn gha rhiegba ye ugamwẹ e Jehova ya sẹ ufomwẹ. Ọna ẹre ọ si ẹre nọ na ya arrọọ ọghe Ivbiotu e Kristi gie ulẹ. (Tie 1 Kọrinti 9:24-27.) Ọmwa nọ rhie ulẹ osuan i gi emwi rhọkpa rhie ẹre ekhọe ghee ihe ọvbehe vbene ulẹ nii te ya sẹ ufomwẹ. Vbe igiemwi, emwa ni rhie ulẹ osuan sẹtin rhulẹ la ehe ne emwa na khiẹnnẹ emwi nibun. Iran sẹtin vbe dekun emwi ọvbehe nọ gha sẹtin rhie iran ekhọe ghee ihe ọvbehe. Ọmwa nọ hoo nọ musọe vbe ulẹ osuan vberriọ i khian wa mudia gha ve emwi ne avbe ọduẹki waa ye orere. Ọ gha ru vberriọ, ọ ghi gbokhuẹre vbe ulẹ nii. Erriọ vbe khẹke ne ima rhie aro tua ne ive vbe ulẹ arrọọ. Ma gha hia vbe odẹ ke odẹ ne ima musọe vbe ulẹ ọghe arrọọ vbe na ghee Pọl, ive nii gha sẹ ima obọ!
ODẸ NE IMA GHA YA SẸTIN ZIN EGBE VBE IMA GHAA WERRIẸ ARO DAA ISIEVẸN
8. De emwi eha ne ima khian ziro yan?
8 Gi ima ziro yan emwi eha ni gha sẹtin si ima ghee iyeke vbe ugamwẹ e Jehova: evba yaro yi nọ ma he sẹ obọ, egbe ghaa khian ọmaẹn nẹ kevbe ọlọghọmwa nọ ma fo vbe otọ. Ma gha miẹn emwi ruẹ vbe odẹ ne emwa ọvbehe ya sẹtin zin egbe ọlọghọmwa vbenian.—Fil 3:17.
9. Vbọ ye ima hẹ, deghẹ emwi ne ima yaro yi ma he sẹ obọ?
9 Evba yaro yi nọ ma he sẹ obọ. Ma hia wa yaro ye ẹghẹ ne Jehova khian ya mu eyan rẹn hia sẹ. Vbe ẹghẹ ne Habakọk ya gha hoo ne Jehova fuẹn emwa dan rua vbe Juda, e Jehova keghi tama rẹn nọ “zin egbe diakhẹ” ẹghẹ ne irẹn khian ya zẹ emwi ru. (Hab 2:3) Vbene ẹmwata, deghẹ emwi ne ima yaro yi ma rherhe sẹ obọ, ọ sẹtin gbe orhiọn ye ima iwu. (Itan 13:12) Emwi vbenian sunu vbe odẹ ukpo 1914. Vbe ẹghẹ nii, etẹn eso keghi yaro yọ wẹẹ, ukpo 1914 ẹre iran rrie ẹrinmwi. Sokpan, iran ma ghi yo ẹrinmwi vbe ukpo nii. De emwi nọ ghi ru iyobọ ne iran ya sẹtin zin egbe?
Agharhemiẹn wẹẹ emwi ne Royal vbe Pearl Spatz yaro yi ma sẹ obọ vbe ukpo 1914, iran na ye rhiegba ye ugamwẹ e Jehova vbe ọwara ukpo nibun (Ghee okhuẹn 10)
10. De emwi ne ọdọ vbe amwẹ ọkpa ru vbe a ghi miẹn wẹẹ, emwi ne iran te yaro yi ma rherhe sẹ iran obọ?
10 Gi ima guan kaẹn etẹn eva ni werriẹ aro daa isievẹn vbenian. Ukpo 1908 ẹre Royal Spatz dinmwiamẹ vbe ọ rre ukpo 20. Te ọ wa gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, irẹn gha rherhe kpa gha rrie ẹrinmwi. Vbe ọ ghi mu egbe orọnmwẹ vbe ukpo 1911, ọ keghi tama Pearl, nọ re ọtẹn nokhuo nọ khian rhie wẹẹ: “I yayi ighẹ u rẹn emwi nọ khian sunu vbe 1914, nọnaghiyerriọ, gia rherhe ru orọnmwẹ vbene ọ te sẹ ẹghẹ nii.” Etẹn na ma ghi yo ẹrinmwi vbe ukpo 1914, sokpan, ọni ya iran si ghee iyeke vbe ulẹ arrọọ ra? Ẹo. Vbọzẹe? Rhunmwuda, ahoo ọghe Osanobua ẹre iran mu ye okaro vbe arrọọ ọghe iran. Ọna ẹre ọ ru iyobọ ne iran ya mwẹ izinegbe vbe ugamwẹ e Jehova vbe ọwara ukpo nibun, uhiẹn ya sẹ ẹdẹ uwu. Ma hia wa vbe yaro ye ẹghẹ ne Jehova khian ya sinmwi oseghe ne ọdakha ọghẹe kevbe ẹghẹ nọ khian ya mu eyan rẹn hia sẹ. Wa gi ima hia gha mwẹ ọnrẹn vbe ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha mu eyan rẹn sẹ vbe ẹghẹ nọ mwamwaẹn. Vbene ọ te sẹ ẹghẹ nii, gi ima ye gha zọghae vbe iwinna ugamwẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwi ne ima yaro yi ma he sẹ obọ.
Agharhemiẹn wẹẹ Arthur Secord khian ọmaẹn nẹ, ọ na ye gha zọghae vbe ugamwẹ e Jehova (Ghee okhuẹn 11)
11-12. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima ye gha hia vbene ẹtin ima sẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ima khian ọmaẹn nẹ? Ru igiemwi yọ.
11 Egbe ghaa khian ọmaẹn nẹ. Ẹtin ẹre a ya rhie ulẹ osuan, sokpan ẹi re ẹtin vberriọ ẹre ọ ya ọmwa deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn. Emwa nibun wa ye zọghae vbe iwinna ugamwẹ agharhemiẹn wẹẹ iran khian ọmaẹn nẹ. (2 Kọr 4:16) Vbe igiemwi, ọ mwẹ ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Arthur Secord * nọ rre ukpo 88, ukpo 55 ẹre ọ he gbe vbe Bẹtẹl. Ọtẹn nokpia na khian ọmaẹn nẹ. Ẹdẹ ọkpa vbe nọsi ọkpa sẹ ehe nọ ye, ọ na tohan rẹn, ọ keghi kha wẹẹ: “Ọtẹn Nokpia Secord, u ru nagban nẹ vbe ugamwẹ e Jehova.” Sokpan, ọtẹn na, ma rhie aro tua emwi ne irẹn he fiangbua vbe ugamwẹ e Jehova. Ọ ghi ghee nọsi na, ọ na muẹmuẹ ogiẹ, ẹre ọ na ghi kha wẹẹ: “Ẹmwata ẹre u tae, vbọrhirhighayehẹ, ẹi re iwinna ne ima he ru vbe ugamwẹ e Jehova ẹre ọ ru ekpataki. Emwi nọ ru ekpataki ọre ne ima da imudiase ọghomwa yi ya sẹ ufomwẹ.”
12 Ọ gha kẹ, ọ kpẹre ne u ke ga e Jehova, sokpan, u i ghi sẹtin rhie egbe ye iwinna ugamwẹ vbene u ka ru ẹre vbe u ma he khian ọmaẹn. Ọ ghaa yerriọ, ghẹ gi egbe wọọ. Gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, e Jehova i khian mianmian iwinna ne u ka ru vbe ugamwẹ ọghẹe. (Hib 6:10) U ghi vbe yerre wẹẹ, e Jehova i rhie aro tua inu iwinna ne ima ru vbe ugamwẹ ọghe irẹn, emwi ne irẹn gbọyẹmwẹ yi ọre ugamwẹ nọ ke ekhọe rre. Nọnaghiyerriọ, gi ima gha ru vbene ẹtin ima sẹ vbe ugamwẹ e Jehova. (Kọl 3:23) E Jehova rẹn vbene ẹtin ima sẹ, rhunmwuda ọni, irẹn i khian wẹẹ ne ima ru emwi ne ima i gele sẹtin ru.—Mak 12:43, 44.
Anatoly vbe Lidiya Melnik wa werriẹ aro daa ọlọghọmwa nibun, ọrheyerriọ, iran na ye sẹtin zin egbe vbuwe ọlọghọmwa nii hia (Ghee okhuẹn 13)
13. Vbe ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Anatoly vbe ẹgbẹe ọre?
13 Ọlọghọmwa nọ ma fo vbe otọ. Ọwara ukpo nibun ẹre eguọmwadia e Jehova eso he ya werriẹ aro daa ọlọghọmwa ughughan. Vbe igiemwi, ukpo 12 kẹkan ẹre Anatoly Melnik * ghaa ye vbe arriọba mu erhae fi eghan. Iyeke ọni, iran na ke eghan muẹn gha rrie imu vbe Siberia. Moldova ẹre ẹgbẹe Anatoly ghaa ye vbe ẹghẹ na kha na. Ọ sẹ ibiriki 4,000 (7,000 km) vbe a ghaa ke Moldova rrie Siberia. Ukpo ọkpa ghi gberra nẹ, arriọba na vbe mu Anatoly, iyẹe kevbe evbibiẹ iyẹe gha rrie imu vbe Siberia. Vbe ọ ma he kpẹẹ vba, iran na do sẹtin gha yo iko vbe igue ọvbehe, sokpan igue nii ghaa rree. Ehe ne iran khian la sẹ ibiriki 20 (30 km). Iran ghaa rrie iko, ọ ghi kẹ ekherhe ne iran zeze. Oni oguozizi ẹre ọ fi vba, rhunmwuda, ẹghẹ ne esia (snow) ya gha dele nọ. Vbe ukpo eso ghi vbe gberra nẹ, arriọba na mu Ọtẹn Nokpia Anatoly Melnik ye eghan vbe ọwara ukpo eha. Vbe ẹghẹ na kha na, ọ mwẹ ọmokhuo nọ ghaa rre ukpo ọkpa. Ọvbokhan rẹn ighẹ Lidiya ẹre ọ ghi gha gbaroghe ọmọ nii. Vbuwe ena hia, Anatoly kevbe ẹgbẹe ọre ma sẹ e Jehova rae. Ukpo 82 ẹre ọ ghi ye na nia, ọkpa vbe Agbaziro Ọghe Abotu ẹre irẹn khin vbe abotu nọ rre Central Asia. Vbe na ghee Anatoly kevbe Lidiya ne ọvbokhan rẹn, gi ima hia gha ru vbene ẹtin ima sẹ vbe ugamwẹ e Jehova. Ma ghẹ gi egbe wọọ.—Gal 6:9.
RHIE ARO TUA NE IVE
14. De emwi ne Pọl yayi wẹẹ ọ khẹke ne irẹn ru, ne ive nii mieke na sẹ irẹn obọ?
14 E Pọl wa gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, irẹn gha sẹtin musọe vbe ulẹ arrọọ kevbe wẹẹ, ive ne irẹn rhie aro tua gha sẹ irẹn obọ. Zẹvbe Ovbiotu e Kristi na hannọ zẹ, ive ne Pọl rhie aro tua, ọre arrọọ vbe orere ẹrinmwi. Vbọrhirhighayehẹ, e Pọl rẹnrẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne irẹn rhie ulẹ na sẹ ufomwẹ, ne ive nii mieke na sẹ irẹn obọ. (Fil 3:14) E Pọl keghi loo igiemwi ọghe ọmọ otọ ya ru iyobọ ne etẹn ni rre Filipai ya rhie aro tua ne ive.
15. De vbene Pọl ya ya igiemwi ọghe emọ otọ rhie igiọdu ne etẹn ni rre Filipai?
15 E Pọl keghi yee etẹn ni rre Filipai re rre wẹẹ, ẹrinmwi ẹre iran na re emọ otọ. (Fil 3:20) Vbọzẹe nọ na khẹke ne iran kọ ọna ye orhiọn? Aro nọ ghaan ẹre emwa ya gha ghee emọ otọ ọghe Rom vbe ẹghẹ nii, rhunmwuda asẹ nibun ne iran mwẹ kevbe emwi nibun ne iran sọyẹnmwẹ ọnrẹn. * Vbọrhirhighayehẹ, emwi ne Ivbiotu e Kristi na hannọ zẹ khian sọyẹnmwẹ ọnrẹn zẹvbe emọ otọ vbe ẹrinmwi ẹre ọ hiunsi sẹ. Ai ya ọmọ otọ vbe ẹrinmwi gie ọmọ otọ ọghe Rom! Ọna ẹre ọ si ẹre ne Pọl na rhie igiọdu ne etẹn ni rre Filipai ne iran “ku obọ gbe gha gbinna khian ne iyayi, kevbe iyẹn nọ maan,” zẹvbe emọ otọ ọghe ẹrinmwi. (Fil 1:27) Vbe ẹdẹnẹrẹ, erriọ etẹn na hannọ zẹ wa vbe hia vbe odẹ ke odẹ, ne ive ọghe arrọọ etẹbitẹ vbe ẹrinmwi mieke na sẹ iran obọ.
16. Deghẹ ẹrinmwi ẹre ima rrie ra uhunmwu otagbọn na ma khian gha ye, vbọ khẹke ne ima ye gha ru zẹvbe nọ rre ebe Filipai 4:6, 7?
16 Deghẹ ẹrinmwi ẹre ima rrie ra uhunmwu otagbọn na ma khian gha ye, ọ khẹke ne ima hia vbe odẹ ke odẹ ne ive nii sẹ ima obọ. Ọ ma khẹke ne ima gi emwi rhọkpa si ima digiẹn vbe ugamwẹ e Jehova. (Fil 3:16) A sẹtin miẹn wẹẹ emwi ne ima yaro yi ma he sẹ ima obọ, ra egbe vbe khian ọmaẹn nẹ. A sẹtin vbe miẹn wẹẹ ọ kpẹre ne ima ke rre uwu ọlọghọmwa. Vbọrhirhighayehẹ, “ghẹ si osi ye emwi rhọkpa, sokpan gha ya erhunmwu ne a na, nọ emwi ne u hoo hia vbe obọ Osanobua.” U gha ru vberriọ, Osanobua gha ya ruẹ gha mwẹ ọfunmwegbe nọ gberra ne ọmwa nagbọn gha sẹtin rẹn otọ re.—Tie Filipai 4:6, 7.
17. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi nọ ghi lele ọna?
17 Ọ gha ghi kẹ ekherhe ne ọmwa nọ rhie ulẹ ọghe osuan sẹ ehe na mwa yọ, ọ ghi hia vbe odẹ ke odẹ nọ sẹtin sẹ evba. Gi ima vbe hia vbe odẹ ke odẹ ne ima sẹtin musọe vbe ulẹ ọghe arrọọ. Gi ima rhie aro tua afiangbe ni khẹ ima vbe odaro. De emwi nọ khian ru iyobọ ne ima ya sẹtin zin egbe vbe ulẹ ọghe arrọọ? Vbe ako iruẹmwi nọ ghi lele ọna, ma gha ziro yan emwi nọ khẹke ne ima mu ye okaro vbe arrọọ ọghe ima kevbe odẹ ne ima khian ya “gha zẹ emwi nọ maan sẹ.”—Fil 1:9, 10.
IHUAN 79 Ru Iyobọ Ne Iran, Ne Iran Sẹtin Mudia Ẹse
^ okhuẹn 5 Ọ gha khọnrẹn wẹẹ ọ kpẹre ne ima ke ga e Jehova, te ima khian ye gha hia vbe odẹ ke odẹ ne ima gha mwẹ alaghodaro vbe odẹ ọghe orhiọn. Ukọ e Pọl keghi rhie igiọdu ne Ivbiotu e Kristi vbe orre nokaro ne iran ghẹ gi ẹtin fo iran! Ma gha miẹn emwi kpataki ruẹ vbe ebe ne Pọl gbẹn gie etẹn vbe Filipai, nọ gha ru iyobọ ne ima ya sẹtin zin egbe vbe ulẹ arrọọ. Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan vbene ima khian ya lele ẹmwẹ ibude ọghe Pọl hẹ.
^ okhuẹn 11 U gha miẹn okha ọghe Ọtẹn Nokpia Secord vbe The Watchtower ọghe June 15, 1965 ne uhunmwuta re khare wẹẹ: “My Part in Advancing Right Worship.”
^ okhuẹn 13 U gha miẹn okha ọghe Ọtẹn Nokpia Melnik vbe Awake! ọghe October 22, 2004, ne uhunmwuta re khare wẹẹ “Taught From Childhood to Love God.”
^ okhuẹn 15 Ototọ arriọba e Rom ẹre Filipai ghaa ye vbe ẹghẹ nii, rhunmwuda ọni, Ivbi e Filipai vbe gha mwẹ asẹ ne emọ otọ ọghe Rom ghaa mwẹ. Ọna ẹre ọ si ẹre ne igiemwi ne Pọl loo ro na wa gbe ye uviẹn.
