1. De emwi ne ima hoo ne emwa ima vbuwe ẹgbẹe ya arrọọ ọghe iran ru?

ỌTẸN nokhuo na tie ẹre Pauline * keghi kha wẹẹ: “Ke obọ ne I ya rẹn odẹ ọghe ẹmwata ẹre I wa ya gha hoo ne imẹ vbe ẹgbẹe mwẹ gha rre Paradais. Erriọ I wa vbe ya gha hoo ne arowa mwẹ ighẹ Wayne kevbe ovbi mwẹ nokpia do gha ga e Jehova.” U mwẹ etẹn vbuwe ẹgbẹe ne ẹi ga e Jehova ra? Adeghẹ u mwẹ, vbe na ghee Pauline, te u khian wa vbe gha hoo ne iran do gha ga e Jehova.

2. De inọta eso ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

² Ma i khian sẹtin kpikpi emwa ima vbuwe ẹgbẹe ne iran miẹn odẹ ọghe ẹmwata yi, sokpan ma gha sẹtin rhie igiọdu ne iran, nọ gha ya iran miẹn odẹ ọghe ẹmwata yi. (2 Tim 3:14, 15) Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha kporhu ma emwa ima vbuwe ẹgbẹe? Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha mwẹ amuroro daa iran? Vbe ima khian ya sẹtin ru iyobọ ne iran hẹ? De iyobọ ne etẹn vbuwe iko gha sẹtin ru ne iran?

3. Zẹvbe nọ rre ebe 2 Pita 3:9, vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha kporhu ma emwa ima vbuwe ẹgbẹe?

³ Vbe ne ẹi khian ghi kpẹẹ gbe, e Jehova gha guọghọ agbọn Esu na. Emwa ni mwẹ ekhọe ata na ya miẹn ọnrẹn yi ighẹ odẹ nọ su rrie arrọọ ọghe etẹbitẹ ẹre ọ khian miẹn fan. (Iwinna 13:48) Ma keghi loo ẹrhiọn kevbe ẹghẹ ya kporhu ma emwa ọvbehe vbe ako ne ima na kporhu, te ọ wa vbe khẹke ne ima gha kporhu ma emwa ima vbuwe ẹgbẹe, ne iran mieke na do deba ima vbe ugamwẹ e Jehova. E Jehova “i hoo ne ọmwa  rhọkpa fuan, sokpan ọ hoo ne emwa hia fiwerriẹ hin orukhọ iran rre.”—Tie 2 Pita 3:9.

4. De abakuru ne ima ru vbe ima ghaa kporhu ma emwa ima vbuwe ẹgbẹe?

⁴ Ọ khẹke ne ima gha yerre wẹẹ, ọ mwẹ odẹ ne ima gha ya kporhu ma emwa, iran ghi rhie ehọ ne ima ta yi, ọ vbe mwẹ odẹ ne ima gha ya kporhu ma iran, iran i danmwehọ. Ma sẹtin gha ya ọghọ kporhu ma emwa ọvbehe, sokpan ọ gha sẹ egbe etẹn ima vbuwe ẹgbẹe, ma ghi gha gu iran guan vbene ima rhirhi miẹn.

5. De emwi nọ khẹke ne ima kọ ye orhiọn vbe ima ghaa kporhu ma emwa ima vbuwe ẹgbẹe?

⁵ Eso vbuwe ima keghi gbe I ma rẹn ye odẹ ne ima ya kporhu ma emwa ima vbuwe ẹgbẹe vbe ẹghẹ okaro. Vbọzẹe? Rhunmwuda, ima ma kporhu ma iran vbe odẹ ọghe ọghọ vbe ute. E Pọl keghi rhie adia na ne Ivbiotu e Kristi: “Wa gi ẹmwẹ uwa gha re ne ọ maan kevbe ne ọ rhiẹnrhiẹn vbe ehọ ẹghẹ hia, wa ghi vbe gua ra gha rhie ewanniẹn ne ọ guaẹro ne emwa hia.” (Kọl 4:5, 6) Ọ khẹke ne ima gha yee adia na rre vbe ima ghaa kporhu ma etẹn ima vbuwe ẹgbẹe, vbe ẹi re erriọ, ma sẹtin ya ohu mu iran, ẹghẹ nii iran i ghi danmwehọ ima.

6-7. Ru igiemwi ọghe evbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha mwẹ amuroro daa emwa ne ima gba rre orọnmwẹ ne ẹi ga e Jehova.

⁶ Gha mwẹ amuroro daa iran. E Pauline na ka guan kaẹn ban keghi kha wẹẹ: “Vbe okaro, ẹghẹ hia ẹre I ya gha kporhu ma arowa mwẹ. Ma i vbe ta emwi ọvbehe vbọ gberra ẹmwẹ ugamwẹ.” Sokpan, arowa e Pauline i mwẹ irẹnmwi nọ dinmwi ọghe Baibol, rhunmwuda ọni, ẹi rẹn otọ emwi ne Pauline tama rẹn. Ọ na do gha roro ẹre wẹẹ, te ọvbokhan irẹn wa mu ẹmwẹ ugamwẹ yan uhunmwu kevbe wẹẹ, otu dan ne ọvbokhan irẹn lao ẹre ọ bibi ọre odẹ.

⁷ Pauline keghi kha wẹẹ, ọ mwẹ ẹghẹ eso,  katekate vbe ẹghẹ ota kevbe ufomwẹ uzọla ne irẹn ma ya zẹdẹ gha mwẹ ẹghẹ ne arowa irẹn. Te Pauline ghaa ya ẹghẹ na yo iko kevbe ikporhu, erriọ vbe ya gha deba etẹn sọyẹnmwẹ egbe. Pauline keghi kha wẹẹ: “Ugbẹnso, arowa mwẹ gha sẹ owa, ẹi vba ọmwa rhọkpa vbe owa.” Ọna ma zẹdẹ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn ọnrẹn. Rhunmwuda, ọ ma rẹn emwa ne ọvbokhan rẹn gu muobọ kevbe wẹẹ, ọ na ghi ye vbe na miẹn wẹẹ, avbe ọse ọgbọn ne ọvbokhan rẹn da zẹ, ẹre ọ ghi ru ekpataki sẹ irẹn ne arowa re. Ọna ẹre ọ si ẹre ne Wayne na te kha wẹẹ ne iran sọ ebe orọnmwẹ. Te ọ ghi dewarorua wẹẹ, ọ te khẹke ne Pauline mwẹ amuroro daa arowa re.

8. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Pita 3:1, 2, de emwi nọ mobọ ya emwa ima vbuwe ẹgbẹe fi werriẹ?

⁸ Gha mwẹ uyinmwẹ esi. Emwi nọ mobọ ya emwa ima vbuwe ẹgbẹe fi werriẹ ọre uyinmwẹ ima, ẹi wa re ẹmwẹ ne ima ta. (Tie 1 Pita 3:1, 2.) Ọ ghi sẹ ẹghẹ, e Pauline na ghi do rẹn wẹẹ, uyinmwẹ esi ọghe irẹn ẹre ọ khian ru iyobọ ne arowa irẹn. Ọ na ghi kha wẹẹ: “I rẹnrẹn wẹẹ, e Wayne ma gele hoo ne ima sọ ebe orọnmwẹ rhunmwuda ọ hoẹmwẹ ima. Sokpan, nọ na wẹẹ ne ima sọ ebe orọnmwẹ, ẹre ọ ghi ya mwẹ rẹn wẹẹ, ọ khẹke ne I fi werriẹ. I na do bẹghe ẹre wẹẹ, ọ ma khẹke ne I gha talọ gbe, uyinmwẹ esi ẹre ọ khẹke ne I gha rhie ma.” Pauline ma ghi gha kporhu ma Wayne vbe ẹghẹ hia. Iran na vbe gba gha ziro zẹvbe ọdọ vbe amwẹ. Wayne keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, te ọvbokhan irẹn kevbe ovbi irẹn ghi fiwerriẹ, uyinmwẹ iran na ghi do gha maan sayọ. (Itan 31:18, 27, 28) E Wayne ghi bẹghe vbene Baibol ya fi uyinmwẹ ọghe ọvbokhan rẹn kevbe ovbi ẹre werriẹ hẹ, irẹn tobọre na ghi kue yọ na gha ya e Baibol maa irẹn emwi.—1 Kọr 7:12-14, 16.

9. Vbọzẹe ne ima i khian na gi egbe wọọ ima?

 ⁹ Ghẹ gi egbe wọọ. Vbe nọ dekaẹn ọna, e Jehova wa rhie igiemwi esi yotọ. Kugba kẹghẹrẹ ẹre Jehova ya gha kie ẹkpotọ yọ, ne Ivbi Izrẹl fi werriẹ, ne iran mieke na miẹn uhunmwu. (Jer 44:4) Erriọ ukọ e Pọl vbe ya rhie adia ne Timoti, ne ẹi ghẹ gi egbe wọọ re vbe iyobọ nọ ru ne emwa ọvbehe. Vbọzẹe? Rhunmwuda, iwinna esi nọ ru nii ẹre ọ khian miẹn irẹn fan kevbe emwa ni danmwehọ re. (1 Tim 4:16) Ahoẹmwọmwa ne ima mwẹ daa emwa ima vbuwe ẹgbẹe ẹre ọ zẹe ne ima na hoo ne iran do rẹn ẹmwata nọ rre Ẹmwẹ Osanobua. Ọ ghi sẹ ẹghẹ, uyinmwẹ esi ọghe Pauline kevbe ẹmwẹ nọ maan nọ ke ọre unu ladian na ghi biẹ ọmọ esi. Osẹe Jehova ẹre arowa re ghi khin nia. Iran eva ẹre ọ gba ru iwinna arọndẹ kevbe wẹẹ, ọdiọn vbe iko ẹre Wayne ghi vbe khin nia.

10. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha mwẹ izinegbe?

¹⁰ Gha mwẹ izinegbe. Vbe ima ghi la odẹ ọghe ẹmwata nẹ, ma keghi ru afiwerriẹ nibun vbe arrọọ ọghe ima. Ọ khẹke ne ima rẹn wẹẹ, emwa ima vbuwe ẹgbẹe i khian wa miẹn ọnrẹn yi vbobọvbobọ ighẹ afiwerriẹ ne ima ru. Emwi ne aro iran ka wa da, ọre ne ima i na ghi deba iran vbe idugie ọghe ugamwẹ okeke kevbe emwi ke emwi nọ dekaẹn otu azẹ. Eso sẹtin gha mu ohu ima vbe ẹghẹ okaro nii. (Mat 10:35, 36) Ọ ghaa yerriọ, ma ghẹ gi egbe wọọ. Ma gha gi egbe wọọ ima, ọni rhiema wẹẹ ima buohiẹn gbe iran nẹ zẹvbe emwa ne ẹi khian la arriọba Osanobua. E Jehova ma wẹẹ ne ima buohiẹn ọmwa rhọkpa, Jesu ẹre Jehova waa re iwinna nii. (Jọn 5:22) Ma gha mwẹ izinegbe, emwa ima vbuwe ẹgbẹe sẹtin do miẹn odẹ ọghe ẹmwata yi.—Ghee ne ẹkpẹti “ Gha Ya Wẹbsait Ọghomwa Maa Emwa Emwi.”

11-13. Vbe ima miẹn ruẹ vbe okha ọghe Alice?

¹¹ Gha mwẹ ọghọ sokpan ghẹ gi emwa ọvbehe fi ruẹ ekhọe werriẹ. (Itan 15:2) Gi ima guan kaẹn Alice. Ehe ne Alice ghaa ye vbe ọ miẹn odẹ ọghe ẹmwata yi wa gha rree vbe ehe ne evbibiẹ ọre ye. Evbibiẹ ọre ma yayi wẹẹ Osanobua rrọọ, te iran wa gha zọghae vbe ẹmwẹ otu azẹ. Ẹghẹ ne Alice wa ya suẹn gha ruẹ emwi ẹre ọ ya tama evbibiẹ ọre vbekpa re. Ọ keghi kha wẹẹ: “Ọ gha rhie ẹghẹ u ke tama ẹgbẹe ruẹ emwi vberriọ, iran i khian zẹdẹ ghọghọ yọ.” Alice kegha gbẹnnẹ elẹta gi evbibiẹ ọre. Vbe avbe elẹta nii, ọ ghi gha guan kaẹn emwi eso ni gha yẹẹ evbibiẹ ọre, vbe na ghee ahoẹmwọmwa, ọ ghi vbe gi iran rẹn, emwi ne Baibol khare vbekpa re. (1 Kọr 13:1-13) Ọ na vbe gha kpọnmwẹ evbibiẹ ọre ne iran na koko irẹn ẹse, erriọ vbe ya dẹlẹ emwi viọ gie iran. Ẹghẹ ke ẹghẹ nọ ghi ya mu otuẹ gie iran, ọ ghi gu iyẹe winna iwinna owa hia. Ẹghẹ okaro ne Alice ya tama evbibiẹ ọre vbekpa ugamwẹ ne irẹn ghi ye, ẹko ma zẹdẹ rhiẹnrhiẹn iran yọ.

¹² Ẹghẹ ke ẹghẹ ne Alice ya sẹ owa, ẹdẹ ọkpa i gbe ne ẹi ghẹ tie Baibol. Alice keghi kha wẹẹ: “Ọna ẹre ọ ghi ya iye mwẹ rẹn vbene Baibol ru ekpataki sẹ hẹ vbe arrọọ ọghomwẹ.” Asẹ na, ẹre erha Alice ya suẹn gha tie Baibol nọ mieke na rẹn evbọzẹe ne iziro ọghe ovbi ẹre na fi werriẹ. Ọ na vbe gha hoo nọ miẹn abakuru ni rre Baibol nọ mieke na gha gbodan. Alice keghi mu e Baibol ne erhae, ọ na gbẹn emwi nọ gha mu erhae ekhọe ye ebe rhie ye uwu ẹre. Vbọ ghi kẹrikian? Erhae ma miẹn abakuru rhọkpa vbe Baibol. Emwi nọ tiere keghi sẹ ọre ekhọe.

¹³ Ma ghaa rre uwu edanmwẹ, ọ wa khẹke ne ima gha mwẹ ọghọ sokpan, ma ghẹ gi ọmwa rhọkpa fi ima ekhọe werriẹ. (1 Kọr 4:12b) Te Alice wa gele zin egbe ukpokpo vbe obọ iyẹe. Ọ keghi kha wẹẹ: “Vbe I dinmwiamẹ, iye mwẹ na wẹẹ ọmọ dan ẹre I khin.” Vbe Alice a ghi ru? Vbe odẹ ọghe ọghọ vbe ute, ọ na tama iyẹe wẹẹ: “I ta mu olọ yan rẹn nẹ wẹẹ, e Jehova ẹre I khian ga, emwi rhọkpa i khian fi ekhọe mwẹ werriẹ. I na vbe gi ẹre rẹn wẹẹ I hoẹmwẹ  ọnrẹn. Evba nii ẹre ima vbe iye mwẹ na suẹn gha viẹ, vbe iyeke ọni, I na le evbare nọ yẹẹ ọre nẹẹn. Ke ẹghẹ nii kpa, iye mwẹ keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, e Baibol gele wa fi mwẹ werriẹ.”

14. Vbọzẹe nọ ma na khẹke ne ima gi emwa vbuwe ẹgbẹe fi ima ekhọe werriẹ?

¹⁴ Ọ sẹtin rhie ẹghẹ emwa vbuwe ẹgbẹe ke do rẹn vbene ẹmwẹ ugamwẹ e Jehova ru ekpataki sẹ hẹ vbe ẹdagbọn ima. Vbe igiemwi, Alice ma kue ru iwinna ne evbibiẹ ọre te gha hoo nọ ru. Ọ keghi rhie obọ ye iwinna arọndẹ. Te iyẹe vbe viẹ ye azẹ ne Alice ru na. Sokpan, Alice ma gi emwi rhọkpa fi ẹre ekhọe werriẹ. Ọ keghi kha wẹẹ: “U gha gi evbibiẹ ruẹ fi azẹ eso ne u ru werriẹ, iran sẹtin do gha hoo ne iran gha zẹ yọ ruẹ obọ. Sokpan, u gha mudia gbain, u na vbe ya ọghọ gha gu iran guan, iran sẹtin rhie ehọ nuẹn ta yi.” Ọna emwi nọ wa sunu vbe egbe Alice zẹẹ. Arọndẹ ọghe ẹghẹ hia, ẹre evbibiẹ ọre ghi khin nia. Ọdiọn ẹre erhae ghi vbe khin nia vbe iko.

15. Zẹvbe nọ rre ebe Matiu 5:14-16 kevbe ebe 1 Pita 2:12, de vbene uyinmwẹ esi ọghe etẹn vbe iko ya ru iyobọ ne emwa ima vbuwe ẹgbẹe hẹ?

¹⁵ “Uyinmwẹ esi” ọghe Ivbiotu e Kristi ẹre Jehova ya si emwa la ugamwẹ ẹmwata. (Tie Matiu 5:14-16; 1 Pita 2:12.) Deghẹ ọmwa ne uwa gba rre orọnmwẹ i re Osẹe Jehova, ọ khẹke nọ rẹn etẹn eso vbe iko ne u ye. Pauline ne ima ka guan kaẹn sin keghi tie etẹn eso gha die owa, ne Wayne ne arowa re mieke na rẹn iran. Wayne ye yerre emwi ne ọtẹn nokpia ọkpa ru, nọ ghi ya irẹn gele rẹn aro emwa ne Avbe Osẹe Jehova khin. Wayne keghi kha wẹẹ: “Ọtẹn nokpia na keghi mu ẹdẹ iwinna, ọ na gha die owa mwẹ, ne ima mieke na gba ghee ebọru. Ọna ẹre ọ ya mwẹ rẹn wẹẹ, ẹi re  ẹmwẹ ugamwẹ ọkpa ẹre iran wa mu yan uhunmwu.”

16. Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gie na tie emwa ima gha die iko?

¹⁶ Odẹ ọkpa kpataki ne ima gha ya sẹtin ru iyobọ ne emwa ima vbuwe ẹgbẹe, ọre ne ima tie iran gha die iko ọghomwa. (1 Kọr 14:24, 25) Ugie Ayere Ọghe Uwu E Kristi ọre iko nokaro ne Wayne yo. Evbọzẹe nọ na sẹtin yo ọre wẹẹ, ẹghẹ ota, vbe a gha zẹ obọ nẹ vbe iwinna ẹre a ya suẹn kevbe wẹẹ, ẹi rhie ẹghẹ nọ tan gbe. E Wayne keghi kha wẹẹ: “I ma rẹn emwi ne ọta na ya guan vbe ẹdẹrriọ demu. Vbọrhirhighayehẹ, Ii sẹtin mianmian obọ esi ne iran ya mu mwẹ. Iran keghi ya oyaya gbọbokhian mẹ, erriọ iran vbe ya gha so mwẹ obọ. Uhukpa ẹre I wa ya rẹn ighẹ emwa esi ẹre iran khin.” Ọ mwẹ ọdọ vbe amwẹ ọkpa vbe iko ni wa gha ya obọ esi mu Pauline. Iran ẹre ọ wa gha gu e Pauline gbaroghe ovbi ẹre vbe iko kevbe ikporhu. Ẹghẹ ne Wayne ghi ya kha wẹẹ irẹn hoo ne irẹn rẹn sayọ vbekpae iyayi ọvbokhan irẹn, ọ na wẹẹ ne ọtẹn nokpia nọ rrọọ gha maa irẹn emwi.

17. Vbọzẹe nọ ma na khẹke ne ekhọe ima gha fi ima uwẹnrhiẹn? Vbọzẹe ne ima i khian na gi egbe wọọ ima?

¹⁷ Ma hia wa hoo ne etẹn ima hia vbuwe ẹgbẹe do deba ima gha ga e Jehova. Vbọrhirhighayehẹ, a sẹtin miẹn wẹẹ, ma hia nẹ vbene ẹtin ima sẹ, sokpan iran ma miẹn odẹ ọghe ẹmwata yi. Ọ ghaa yerriọ, ọ ma khẹke ne ekhọe ima gha fi ima uwẹnrhiẹn rhunmwuda iran ma do ga e Jehova. Ma i khian sẹtin kpikpi emwa ne iran miẹn odẹ ọghe ẹmwata yi. Sokpan, iran gha bẹghe vbene ọyẹnmwẹ sẹ ima hẹ vbe ugamwẹ e Jehova, iran sẹtin fiwerriẹ. Nọnaghiyerriọ, gha mu ẹmwẹ iran ye erhunmwu. Gha ya ọghọ gu iran guan. Ghẹ vbe gi egbe wọọ! (Iwinna 20:20) Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha fiangbe ẹrhiọn ne u loo. Emwa vbuwe ẹgbẹe ruẹ gha danmwehọ ruẹ, iran gha miẹn fan!