OKHA ỌGHE ẸDAGBỌN ỌMWA
I Keghi Miẹn Afiangbe Nibun Rhunmwuda Igiemwi Esi Ne I Ya Egbe Taa
VBE I rre ọvbokhan, iwinna ikporhu iyẹn nọ maan wa gha lọghọ mwẹ na ru. Zẹvbe ne ẹghẹ ya gha khian, otu ọghe Jehova keghi waa mwẹ iwinna eso, ne I te gha roro wẹẹ I i khian sẹtin ru. Gu mwẹ tama uwa, igiemwi ọghe emwa eso ni ru iyobọ mẹ ya sẹtin la avbe isievẹn na gberra, nọ ghi zẹe ighẹ I sẹtin sọyẹnmwẹ afiangbe nibun vbe ukpo 58 ne I he gbe vbe ugamwẹ ọghe ẹghẹ hia.
Ẹvbo na tiẹre Quebec City ẹre a na biẹ mwẹ. E French ẹre a zẹ vbe evba. Eni erha mwẹ ọre Louis, ọghe iye mwẹ ọre Zélia. Te iran wa gha ya obọ esi mu mwẹ vbe I waan dee. Te erha mwẹ wa gha fẹko ru ọghẹe khian, ebe na tie ẹre ọ ya gha sọyẹnmwẹ egbe. Sokpan ebe na gbẹn ẹre ọ wa gha yẹẹ mwẹ, rhunmwuda ọni, I kegha kha wẹẹ I gha waan nẹ, I gha hoo ne I gha re ọmwa nọ winna lele ugha iyẹn (journalist).
Vbe I ghi rre ukpo 12, okpia ọkpa na tiẹre Rodolphe Soucy ne irẹn vbe erha mwẹ gba winna, keghi rhie ọsiọre lele egbe gha die owa ima. Osẹe Jehova ẹre iran ghaa khin. Vbe ẹghẹ na kha na, I ma mobọ rẹn vbekpae Avbe Osẹe Jehova, ugamwẹ ọghe iran ma vbe gha yẹẹ mwẹ vberriọ. Sokpan, odẹ ne iran ya gha rhie ewanniẹn ye inọta ne ima ghaa nọ iran re, wa kakabọ mu mwẹ ekhọe. Erriọ ẹre ọ wa vbe mu evbibiẹ mwẹ ekhọe, rhunmwuda ọni, ma na ghi kue yọ ne iran gha ya e Baibol maa ima emwi.
Owebe ne ivbi e Catholic mu gbọọ ẹre I ghaa yo vbe ẹghẹ nii. Ugbẹnso, I ghi gha tama avbe ọse mwẹ vbekpa emwi ne I ruẹ vbe Baibol. Sokpan, avbe ọmamwaemwi mwẹ ni ghaa re ohẹn vbe esọsi e Catholic keghi do rẹn vbekpa re. Ọkpa vbuwe iran na wa sirra emwa hia vbe klasi mwẹ gha kha wẹẹ ọmwa nọ gbe olighi ẹre I khin, nọ gha te ya ya e Baibol gbikhaẹn ye ẹmwẹ ne I ghaa ta. Emwi nọ te wẹẹ nọ ya ru mwẹ khọọ keghi biẹ ọmọ esi rhunmwuda, emwi nọ sunu vbe ẹdẹrriọ ẹre ọ ghi ya mwẹ rẹn wẹẹ, ohoghe ẹre iran ghaa maa ima re vbe esuku nii, kevbe wẹẹ, ọ khẹke ne I kpa hin evba rre. Evbibiẹ mwẹ na wa vbe kue yọ, rhunmwuda ọni, I na ya suẹn esuku ọvbehe.
EMWI NỌ GHI YA IWINNA IKPORHU IYẸN NỌ MAAN GHA YẸẸ MWẸ
Agharhemiẹn wẹẹ, etẹn ye gha gu mwẹ ruẹ e Baibol, I ma gha mwẹ alaghodaro, rhunmwuda, ikporhu ọghe ke owa ya sẹ owa wa gha ya ohan mu mwẹ. Vbe ẹghẹ na kha na, te ugamwẹ e Catholic wa gha zẹ ẹtin, rhunmwuda, e Maurice Duplessis nọ ghaa re ọka arriọba ọghe Quebec vbe ẹghẹ nii, wa gha ye iran ike. Ọni ẹre ọ si ẹre ne iran na wa gha gbodan ghee iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ọghe ima.
Ọ khọọ sẹ vberriọ wẹẹ, ugbẹnso emwa eso gha miẹn Avbe Osẹe Jehova, iran ghi wa zẹ aro igbinna daa iran. Ọmwa nọ ma din i sẹtin kporhu vbe ẹghẹ nii.Ọtẹn nokpia ọkpa na tiẹre John Rae nọ ladian vbe owebe nogie ihinrin ọghe Gilead ẹre ọ ru iyobọ mẹ ya sẹtin gha ya udinmwẹ kporhu iyẹn nọ maan. Ọtẹn Nokpia John wa kakabọ fuẹro vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. Ọmwa nọ fu, nẹi tọn egbe mu, kevbe nọ gia sikẹ ẹre ghaa nọ. Ọ ma mobọ gha ya ẹmwẹ ne unu rhie adia mẹ, sokpan I wa miẹn emwi nibun ruẹ vbe igiemwi esi nọ rhie yotọ. Ọtẹn Nokpia John i gua zẹ e French vberriọ, rhunmwuda ọni, I kegha lelẹe yo ikporhu vbe ẹghẹ hia, ne I mieke na gha ru iyobọ nẹẹn. Ne I na gha gu Ọtẹn Nokpia John muobọ vbe ẹghẹ hia keghi ru iyobọ mẹ ya ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, e Jehova ẹre I khian ga. Vbe ọ ghi rre May 26, 1951, I keghi dinmwiamẹ. Ukpo igbe gbalaka ẹre ọ gberra, ke ẹghẹ okaro ne Avbe Osẹe Jehova ya kporhu ma ima ya sẹ ẹghẹ ne I ya dinmwiamẹ.
Agharhemiẹn wẹẹ, etẹn ma gha bun vbe iko ọghe ima, arọndẹ ẹre nibun sẹ vbuwe iran ghaa khin. Igiemwi esi ọghe iran ẹre ọ gua mwẹ kpa ya rhiegbe ye iwinna arọndẹ. Vbe ẹghẹ nii, ima ma gha loo ebe ọvbehe vbe ikporhu vbọ gberra e Baibol. Nọnaghiyerriọ, ọmwa ke sẹtin kporhu vbe odẹ nọ dagbẹn, ọ ghi guẹ vbene a ya ye Baibol gu emwa ziro hẹ. Rhunmwuda ọni, I kegha hia ne I rẹn ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn eso ye uhunmwu, ne I mieke na sẹtin gha loo ẹre ya sinmwi oseghe ne emwi ne I yayi. Sokpan, emwa nibun ma kue ne ima gha loo e Baibol, ne ugamwẹ e Catholic ma kpasẹ yi, ya kporhu ma iran.
Vbe ọ ghi rre ukpo 1952, mẹ vbe ọtẹn nokhuo ọkpa na tiẹre Simone Patry keghi ru orọnmwẹ. Okhuo nọ mudiase vbe ugamwẹ e Jehova ghaa nọ. Ma ghi ru orọnmwẹ nẹ, ma na kpa gha rrie Montreal. Vbene ọ te sẹ ukpo ọkpa, Osanobua keghi ya ọmokhuo ọkpa fiangbe ima. Eni ẹnrẹn ọre Lise. Agharhemiẹn wẹẹ, I dobọ iwinna arọndẹ yi nẹ I ke ru orọnmwẹ, mẹ vbe ọvbokhan mwẹ ma gha khu emwi ewe khian. Nọghayayerriọ, ma keghi rhiegba ye iwinna ugamwẹ ọghe Jehova.
Ukpo igbe ghi gberra nẹ, I keghi suẹn gha muẹn roro deghẹ I gha sẹtin dọlegbe rhiegbe ye iwinna arọndẹ. Vbe ukpo 1962, otu keghi tie mwẹ gha die owebe ọghe avbe ediọn na tiẹre Kingdom Ministry School vbe Abotu nọ rre Canada. Uki ọkpa ẹre owebe na ya vbe otọ. Vbuwe ẹghẹ na, mẹ vbe ọtẹn nokpia ọkpa na tiẹre Camille Ouellette ẹre ọ gba gha rre ughugha ọkpa. Izọghae ne Camille ya gha kporhu iyẹn nọ maan wa gha yẹẹ mwẹ, rhunmwuda, okpia nọ mwẹ emọ vbe amwẹ ghaa nọ. Vbe ẹghẹ nii, ọ lọghọ a ke miẹn erha ọmọ ra iye ọmọ nọ ru iwinna arọndẹ vbe Quebec; ọrheyerriọ, ọna ẹre ọ ghaa re okhuo ne Camille fian ne egbe ẹre. Vbuwe ẹghẹ nii, e Camille kegha tama mwẹ wẹẹ, ne I mu ukpa mu uwerhẹn ghee ẹre, deghẹ I gha sẹtin suẹn
iwinna arọndẹ. Vbe ọ ghi rre uki eso, I na do bẹghe ẹre wẹẹ I gha sẹtin dọlegbe suẹn iwinna arọndẹ. Emwa kegha gbodan ghee azẹ ne I ru na, sokpan I ma gi ọni mu mwẹ ekhọe rhia. I kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha ru iyobọ mẹ ya musọe.MA KEGHI WERRIEGBE GHA RRIE QUEBEC CITY ZẸVBE ARỌNDẸ NE KPATAKI
Vbe ukpo 1964, otu keghi gie imẹ vbe ọvbokhan mwẹ gha rrie Quebec City zẹvbe arọndẹ ne kpataki. Ma wa gbe ukpo nibun vbe evba. Vbuwe ẹghẹ na, ukpokpo ma ghi yọn gbe, sokpan emwa eso ye gha gbodan ghee iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ọghe ima.
Vbe ẹghẹ avan vbe ẹdẹ e Satọde ọkpa, olakpa keghi mu mwẹ vbe ẹvbo ọkpa na tiẹre Sainte-Marie, nọ ma rree gbe vbe Quebec City. Ọ keghi fi mwẹ fi eghan, rhunmwuda ne I na gha kporhu ke owa ya sẹ owa. Ọ na wẹẹ I i mwẹ asẹ na ya ru vberriọ. Vbe ọ ma he kpẹẹ vba, iran keghi rhie mwẹ bu ọbuohiẹn ọkpa nọ wa kakabọ khọọ, eni ẹnrẹn ọre Baillargeon. Ọ na nọ mwẹ wẹẹ, ‘De omugui nọ khian mudia nuẹn vbe ekọtu?’ Vbe I ghi tama rẹn wẹẹ, e Glen How * ẹre ọ khian mudia mẹ, ọ na wa rhie so, rhunmwuda, te emwa hia wa rẹn Ọtẹn Nokpia Glen How zẹvbe omugui nọ gua gui ẹzọ. Irẹn ẹre ọ mobọ gha gui ẹzọ ne Avbe Osẹe Jehova vbe ẹghẹ nii. Vbọ ma he kpẹẹ vba, ekọtu keghi tama mwẹ wẹẹ iran mu ẹzọ ye otọ nẹ.
Rhunmwuda ukpokpo ne ima ghaa werriẹ aro daa vbe Quebec, ọ ma gha khuẹrhẹ ne ima sẹtin gha mwẹ ehe nọ maan ne ima na do iko. Ehe ne a te mu imọto yi (garage) ẹre ima ghi gha loo ya do iko. Evba nii ghaa gbe oni, ẹi re nekherhe. Ọ ghaa mwẹ emadogua ọkpa ne etẹn ghaa loo ne ehe hia mieke na gha mwẹ ọghae. Vbene iko te suẹn, ma ghi tota lẹga emadogua nii, gha rhie igiọdu ne egbe.
I gha wa muẹn roro alaghodaro nọ he rhiegbe ma vbe iwinna ikporhu ọghe ima ke ẹghẹ gha dee, I ghi wa gha ghọghọ. Vbe odẹ ukpo 1960, iko ni rre Quebec City, Côte-Nord, kevbe Gaspé Peninsula ma zẹdẹ gha bun, ibozẹghẹ etẹn ẹre ọ vbe gha rre avbe iko na. Sokpan vbe ẹdẹnẹrẹ, ọ gberra otako eva ni rre ikinkin na. Ẹi vbe re ọni ọkpa, te etẹn ghi vbe mwẹ Ọgua Arriọba ne mose mose ne iran na do iko.
MA KEGHI SUẸN IWINNA ỌGBAROGHE ỌGHE OTAKO KEVBE ỌGHE ODIN
Ukpo 1970 ẹre ima suẹn iwinna ọgbaroghe ọghe otako. Vbe ọ ghi rre ukpo 1973, ma na ghi suẹn iwinna ọgbaroghe ọghe odin. Vbuwe ẹghẹ ne I gbe vbe iwinna ọgbaroghe ọghe otako kevbe ọghe odin, ẹi re avbiẹ emwi ẹre I ruẹ re vbe obọ Ọtẹn Nokpia Laurier Saumur * kevbe David Splane. * Ẹghẹ ke ẹghẹ ne ima ya do asikoko fo, mẹ vbe Ọtẹn Nokpia David ghi gha rhie adia ne egbe. Ọ ghi gu mwẹ rẹn ako eso nọ khẹke ne I winna yan vbe odẹ ne I ya ya ọta guan. Erriọ ẹre imẹ vbe gha ru ẹre. Ọ ghaa mwẹ asẹ ọkpa vberriọ, ne David ya tama mwẹ wẹẹ: “Léonce, ọta nokiekie ne u ya guan wa la owa. Ọ wa gha rhiẹnrhiẹn, sokpan avbe olika ẹmwẹ ne u rhie ladian vbe ọta ruẹ nii wa gha bun, ẹi re nekherhe!” Ẹmwata ẹre ọ gele tama mwẹ. Ọ ma khẹke ne I gi avbe olika ẹmwẹ ne I rhie ladian vbe ọta mwẹ gha bun gbe.
Ọkpa vbe iwinna ne avbe ọgbaroghe ọghe odin ghaa ru, ọre ne iran gha rhie igiọdu ne avbe ọgbaroghe ọghe otako. Vbọrhirhighayehẹ, etẹn nibun vbe Quebec wa kakabọ rẹn mwẹ. Rhunmwuda ọni, I gha
mu otuẹ sẹ otako ọghe iran, iran ghi gha hoo ne iran lele mwẹ winna vbe ikporhu. Ne I na gha lele etẹn winna vbe ikporhu wa gha yẹẹ mwẹ, sokpan I ma ghi gha mwẹ ẹghẹ ne avbe ọgbaroghe ọghe otako. Vbe ẹdẹ ọkpa, ọgbaroghe ọghe otako ọkpa keghi tama mwẹ wẹẹ: “Ne u na wa mwẹ ẹghẹ ne etẹn wa maan, sokpan ghẹ mianmian wẹẹ, rhunmwuda mwẹ ẹre u na gha dee. Mẹ tobọ imẹ vbe gualọ igiọdu!” Ẹmwẹ nọ tae nii wa ru iyobọ mẹ ya rẹn wẹẹ, ọ khẹke ne I gha ru emwi hia ye oreghe.Vbe ukpo 1976, emwi nọ wegbe keghi sunu daa mwẹ. Ọvbokhan mwẹ nọ ghaan na suẹn gha khuọnmwi, vbe ọ ma he kpẹẹ vba, ọ na wu. Okhuo esi wa gha nọ mẹ, rhunmwuda, ọ hoẹmwẹ e Jehova ẹsẹsẹmwẹse, erriọ ẹre ọ vbe ya gha mu ọghe emwa ọvbehe ye okaro. Ẹmwẹ ọnrẹn wa kakabọ da mwẹ, sokpan ne I na gha rhiegbe ladian vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan vbe ẹghẹ hia, ẹre ọ ru iyobọ mẹ ya sẹtin zin egbe. I wa ghọghọ wẹẹ, e Jehova ma sẹ mwẹ rae vbe ẹghẹ nọ wegbe vberriọ. Ẹghẹ eso ghi gberra nẹ, I keghi rhie okhuo ọvbehe, eni ẹnrẹn ọre Carolyn Elliott. Arọndẹ nọ do ga vbe eke ne a na gualọ iyobọ vbe Quebec ghaa nọ. Ọ wa gua zẹ Ebo. Ọmwa nọ gia sikẹ kevbe nọ mwẹ amuroro daa emwa ọvbehe ẹre nọ. Ọ gha miẹn emwa ne ekhue mu ra emwa nẹi gbe egbe ọmwa, ọ ghi si iran kẹ egbe. Iyobọ nọkhua ẹre Carolyn wa gha ye mẹ vbuwe ẹghẹ ne I ya gha winna iwinna ọgbaroghe ọghe odin.
UKPO NE KPATAKI
Vbe January 1978, otu keghi tama mwẹ wẹẹ, ne I siẹnro Owebe Ọghe Arọndẹ nokaro na mwamwaẹn vbe Quebec. Osi na wa gha si mwẹ, rhunmwuda, mẹ tobọ mwẹ ma he ka yo egbe owebe vbenian ẹdẹ, I ma vbe rẹn emwi na ru vbọ. De emwi ne I khian ghi maa emwa re? I kpọnmwẹ Osanobua wẹẹ, avbe arọndẹ ni kakabọ mwẹ irẹnmwi, wa gha bun vbe Owebe Arọndẹ nokaro nii. Agharhemiẹn wẹẹ, mẹ ẹre ọ ghaa re ọmamwaemwi ọghe iran, ẹi re avbiẹ emwi ẹre I ruẹ re vbe obọ iran!
Vbe ukpo 1978 nii, a keghi do Asikoko Ọghe Ọgbagbọn vbe ọgbẹlẹzẹ nọkhua nọ rre Montreal na tiẹre Olympic Stadium. Uhunmwuta ọghe asikoko nii ọre “Victorious Faith.” Asikoko na ma he miẹn egbọre ẹdẹ vbe Quebec ẹre wa gha nọ. Ọ gberra orhunmwu 80,000 ni rrie asikoko nii. Ugha na tiẹre
News Service Department ẹre I na winna vbe asikoko nii. Emwa ni winna vbe ugha iyẹn ughughan wa gha nọ mwẹ ọta nibun, erriọ ẹre I wa vbe ya gha rhie ewanniẹn ye iran re. I wa ghọghọ wẹẹ, iran wa na iyẹn esi vbekpa ima. A gha ka ughaẹdẹ hia ne ugha iyẹn ughughan ya nọ ima ọta vbe ẹkpẹti ughe kevbe ẹkpẹti ọta, ọ gberra ughaẹdẹ 20, ẹi re avbiẹ ebe iyẹn ẹre ọ vbe mu iyẹn na. Te asikoko nọkhua nii wa kie ẹkpotọ ne emwa nibun ya họn vbekpae Jehova!OTU KEGHI GIE IMA GHA RRIE EKE NE A NA ZẸ URHUẸVBO ỌVBEHE
Vbe ukpo 1996, afiwerriẹ nọkhua keghi rhiegbe ma vbe arrọọ mwẹ. Eke ne a na zẹ e French ẹre I ye ke obọ ne I ya dinmwiamẹ, sokpan otu keghi gie ima gha rrie Toronto. Ebo ẹre a wa zẹ vbe evba. Ohan na gha mu mwẹ, I na gha roro ẹre wẹẹ I i khian sẹtin ya ọta guan vbe Ebo, rhunmwuda, I i gua zẹ Ebo ẹse. Sokpan, I keghi mu ẹtin yan e Jehova, I na vbe gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia nọ ru iyobọ mẹ.
Osi ghaa si mwẹ vbe ẹghẹ okaro, sokpan I wa gele sọyẹnmwẹ ukpo eva ne I gbe vbe Toronto. Ọvbokhan mwẹ wa hia vbe egbe mwẹ, ẹi re nekherhe. Ọ wa ru iyobọ mẹ ya sẹtin gha mwẹ alaghodaro vbe Ebo na zẹ. Etẹn wa vbe gha rhie igiọdu mẹ. Ma ke rẹn, ma mwẹ ọse nibun nẹ.
Ma ghaa mwẹ asikoko vbe ufomwẹ uzọla, I ghi hia ne I muegbe yotọ ẹsẹsẹmwẹse. Ọrheyerriọ, I kegha hia ne I gha ladian vbe ikporhu vbe akota vbe ẹdẹ e Fraide. Ẹghẹ ke ẹghẹ ne I ya ladian vberriọ, I ghi loo vbene ughaẹdẹ ọkpa ye ya kporhu. Emwa eso sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ‘De esa ne I ya ladian vbe ikporhu vbe akota vbe ẹdẹ e Fraide, ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, I mwẹ emwi nibun ne I khian ru vbe asikoko vbe ufomwẹ uzọla nii?’ Sokpan ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, I gha miẹn ọmwa gu guan vbe ikporhu, ọ keghi ya ọyẹnmwẹ sẹ mwẹ. Te iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ye ya mwẹ sọyẹnmwẹ do fi vbene a guan na.
Vbe ukpo 1998, otu keghi gie imẹ vbe ọvbokhan mwẹ gha rrie Montreal, ne ima ya ga zẹvbe arọndẹ ne kpataki vbe evba. Vbe ọwara ukpo nibun, I kegha ru emwamwa ọghe ikporhu ne kpataki na kpe vbe ehe ne ẹvbo bi la. I vbe gha gu emwa ni winna vbe ugha iyẹn guan, ne I mieke na dia iziro nọ ma gba ne emwa mwẹ vbekpa Avbe Osẹe Jehova. Banbanna nian, avbe ọrriọvbe ni da lae Canada, ni hoo ne iran rẹn vbekpa Osanobua ẹre imẹ vbe ọvbokhan mwẹ ghi kporhu ma.
Ukpo 68 ẹre ọ ghi ye na, ne I ya dinmwiamẹ. Ẹi re avbiẹ afiangbe ẹre I he miẹn vbe obọ re. I gha wa muẹn roro vbene ọyẹnmwẹ ghi ya sẹ mwẹ vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, kevbe inu emwa ne I he ru iyobọ na ya la odẹ ọghe ẹmwata na, I ghi wa gha ghọghọ. Ovbi mwẹ nokhuo ighẹ e Lise kevbe ọdafẹn ọnrẹn mwẹ emọ. Vbe ivbi iran ghi waan nẹ, Lise vbe ọdafẹn ọnrẹn keghi suẹn iwinna arọndẹ ọghe ẹghẹ hia. I gha wa bẹghe vbene ovbi mwẹ zọghae hẹ vbe ikporhu, ẹko ghi wa gha rhiẹnrhiẹn mwẹ. I wa gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne I miẹn vbe obọ etẹn. Igiemwi esi ọghe iran kevbe adia ne I miẹn vbe obọ iran, ẹre ọ zẹe ighẹ I sẹtin gha mwẹ alaghodaro vbe ugamwẹ e Jehova, ẹre ọ vbe zẹe ighẹ I sẹtin ru iwinna ughughan ne otu ọghe Jehova waa mwẹ re. I do bẹghe ẹre wẹẹ, deghẹ ọmwa hoo nọ musọe vbe iwinna nọ rhirhi gha khin vbe otu ọghe Jehova, ọ khẹke nọ mu ẹtin yan e Jehova, ọ ghi gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ e Jehova gha ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ru iyobọ nẹẹn. (Psm 51:11) I kpọnmwẹ e Jehova nọ na kie ẹkpotọ mẹ ya sẹtin gha rho eni ẹnrẹn!—Psm 54:6.
^ okhuẹn 16 U gha miẹn okha ọghe Ọtẹn Nokpia W. Glen How vbe Awake! ọghe April 22, 2000, vbe ototọ uhunmwuta nọ khare wẹẹ, “The Battle Is Not Yours, but God’s.”
^ okhuẹn 20 U gha miẹn okha ọghe Ọtẹn Nokpia Laurier Saumur vbe The Watchtower ọghe November 15, 1976, vbe ototọ uhunmwuta nọ khare wẹẹ, “I Found Something Worth Fighting For.”
^ okhuẹn 20 Ọkpa vbe Ẹbu Nọ Su ọghe Avbe Osẹe Jehova ẹre Ọtẹn Nokpia David Splane khin.