1-2. De ọlọghọmwa eso ne eguọmwadia e Jehova nibun werriẹ aro daa? De emwi nọ ghi kẹrikian?

MU IGIEMWI eha na roro: Nokaro, ọbo ebo keghi tama ọtẹn nokpia ọkpa nọ re igbama wẹẹ, ọ mwẹ emianmwẹ nọ wegbe. Nogieva, vbe a ghi rhie ọtẹn nokpia ọkpa nọ gberra ukpo 50 nẹ obọ sotọ vbe iwinna, ọ ma ghi miẹn ọvbehe. Nogieha, ọtẹn nokhuo ọkpa nọ khian ọmaẹn nẹ i ghi sẹtin ru emwi nọ te ka ru vbe ugamwẹ e Jehova.

² U ghaa werriẹ aro daa ọkpa vbe usun ọlọghọmwa vbenian, u sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, u i ghi mwẹ esa ne u ye. Ọlọghọmwa vbenian sẹtin ya ruẹ khian nẹi ghi mwẹ oghọghọ kevbe nẹi ghi ghee egbe ẹre sẹ emwi. Ẹghẹ nii, u ghi do gha zẹ egbuẹ hin usun rre.

3. De aro ne Esu kevbe emwa ni rre uwu agbọn ya ghee arrọọ ọghe emwa nagbọn?

³ Esu i ya aro nọ ghaan ghee arrọọ ọghe emwa nagbọn, erriọ emwa ni rre uwu agbọn vbe ye. Ọ kpẹẹ re ne Esu ke loo emwa nagbọn vbe na loo itakhuẹn. Ọmwa nọ mwẹ ekhọe atosi ẹre Esu wa khin. Ọ keghi tama Ivi wẹẹ, ọ gha he ẹmwẹ ye Osanobua obọ, ọ gha miẹn afanvbimu, vbene ọ na rẹn wẹẹ Ivi gha ru vberriọ, uwu ẹre ọ khian kẹrikian. Esu ẹre ọ dia otu ọghe okpe ẹki okpe ere, otu azẹ ọghe agbọn na kevbe avbe ugamwẹ okeke. Ẹi khabe ne avbe ọduẹki, emwa ni rre ukpo arriọba kevbe avbe ọkaolotu ugamwẹ na ya obọ dan mu emwa, vbene iran i na zẹdẹ mwẹ amuroro daa iran.

4. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

⁴ Sokpan, e Jehova i ye vberriọ. Ọ hoo ne ima gha ya aro nọ ghaan ghee egbe ima, ọ vbe muegbe nọ ya ru iyobọ ne ima, vbe ima ghaa werriẹ aro daa ọlọghọmwa eso nọ ya ima roro ẹre wẹẹ ima i mwẹ esa ne ima ye. (Psm 136:23, NW; Rom 12:3)  Ako iruẹmwi na gha ya ima rẹn vbene Jehova ya ru iyobọ ne ima hẹ, vbe ima ghaa werriẹ aro daa avbe ọlọghọmwa na: (1) Emianmwẹ, (2) ọlọghọmwa ọghe igho kevbe (3) ima ghaa roro ẹre wẹẹ ima i ghi mwẹ esa ne ima ye vbe ugamwẹ e Jehova, rhunmwuda wẹẹ ima khian ọmaẹn nẹ. Gi ima ka ziro yan evbọzẹe ne ima na yayi wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee ima.

5. Vbọ ya ruẹ rẹn wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee emwa nagbọn?

⁵ Agharhemiẹn wẹẹ, ekẹn kẹkan ẹre Jehova ya yi ima, te irẹn ye ya aro nọ ghaan ghee ima. (Gẹn 2:7) Gia ziro yan emwi eso nọ ya ima rẹn wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee ima. Te irẹn yi ima ne ima sẹtin gha ya egbe taa irẹn. (Gẹn 1:27) Ne Jehova na yi ima vbe odẹ vbenian rhiema wẹẹ, ma hiunsi sẹ evbayi nikẹre ni rre agbọn na. Uhiẹn, e Jehova wẹẹ ne ima gha gbaroghe avbe aranmwẹ kevbe emwi nikẹre ne irẹn yi ye agbọn na.—Psm 8:4-8.

6. De emwi nọ ya ima rẹn wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee ima?

⁶ Ke otọ gha dee ẹre Jehova ke ya aro nọ ghaan ghee emwa nagbọn, uhiẹn vbe Adam ru orukhọ nẹ. Irẹn hoẹmwẹ ima sẹrriọ wẹẹ, ọ na gie Ovbi ẹre nọ ghaan gha dee nọ do wu ye orukhọ ọghe ima. (1 Jọn 4:9, 10) Rhunmwuda izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu, e Jehova gha huẹn emwa ni wulo kpaegbe. E Baibol khare wẹẹ, “emwa ni mwẹ imudiase kevbe nẹi mwẹ imudiase” gha rhiọ kpaegbe. (Iwinna 24:15, NW) Evbagbẹn Nọhuanrẹn ya ima rẹn wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee ima hia, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ima khuọnmwi ra ima i mwẹ igho, ra ima khian ọmaẹn nẹ.—Iwinna 10:34, 35.

7. De emwi ọvbehe nọ ya ima rẹn wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee eguọmwadia ẹre?

⁷ Emwi ọvbehe ye rrọọ nọ ya ima rẹn wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee ima. Te Jehova si ima kẹ egbe, vbe ọ bẹghe ẹre wẹẹ ima gbọyẹmwẹ ye ẹmwata ni rre uwu e Baibol. (Jọn 6:44) Ma ghi suẹn gha sikẹ e Jehova, ọ na vbe gha sikẹ ima. (Jems 4:8) Ne Jehova na loo ẹghẹ kevbe ẹrhiọn ya maa ima emwi, ya ima rẹn wẹẹ ọ hoẹmwẹ ima. Ọ rẹn aro ọmwa ne ima khin nia, kevbe aro ọmwa ne ima khian vbe gha khin vbe odaro. Rhunmwuda ne Jehova na hoẹmwẹ ima, ọ keghi rhie adia nọ khẹke ne ima. (Itan 3:11, 12) Ena hia rhiẹre ma wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova gele ya ghee ima.

8. De vbene ẹmwẹ nọ rre ebe Psalm 18:27-29 khian ya ru iyobọ ne ima hẹ, vbe ima ghaa rre uwu ọlọghọmwa?

⁸ Emwa eso ghaa ghee Ọba e Devid sila sila, sokpan e Devid kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ irẹn kevbe wẹẹ, ọ gha ru iyobọ ne irẹn. Ọna ẹre ọ zẹ ighẹ e Devid ma gha gbe ọsumẹ segbe, ẹre ọ vbe zẹ ighẹ ọ sẹtin zin egbe ọlọghọmwa nọ werriẹ aro daa. (2 Sam 16:5-7) Ẹghẹ ke ẹghẹ ne iro ya han ima rhunmwuda ọlọghọmwa ọghe ima, e Jehova gha sẹtin ru iyobọ ne ima, ne ọlọghọmwa vberriọ ghẹ gbe ima ẹtin muotọ, ọ gha vbe ru iyobọ ne ima ya lae gberra. (Tie Psalm 18:27-29.) Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ e Jehova rre ima iyeke, emwi rhọkpa i khian sẹtin mu idobo yọ ne ima ghẹ ghi ya oghọghọ ga e Jehova. (Rom 8:31) Nia, gia ziro yan emwi eha nọ gha sẹtin de rre, nọ na khẹke ne ima yerre wẹẹ e Jehova hoẹmwẹ ima kevbe wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre ọ ya ghee ima.

9. De aro ne emwa eso ya ghee egbe iran vbe iran ghaa khuọnmwi?

⁹ Emianmwẹ i maan! Ọ sẹtin ya iro han ọmwa, ọ sẹtin vbe ya ọmwa khian ne rudẹnrudẹn. Ọmwa nọ khuọnmwi sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ irẹn i ghi mwẹ esa ne irẹn ye. Ekhue sẹtin vbe gha muẹn, deghẹ a na miẹn wẹẹ emwa ọvbehe ẹre ọ ghi gu ẹre ru emwi hia nọ te ka ru. Ọ gha khọnrẹn wẹẹ, emwa ma rẹn wẹẹ ima khuọnmwi, ekhue sẹtin ye gha mu ima, rhunmwuda ne ima i na ghi sẹtin ru emwi hia ne ima te ka ru. Ọ ghaa yerriọ, e Jehova i sẹ ima rae. Ọ keghi rhie igiọdu ne ima. De vbene ọ ya ru ọna hẹ?

10. Zẹvbe nọ rre ebe Itan 12:25, de emwi nọ gha ru iyobọ ne ima vbe ima ghaa khuọnmwi?

 ¹⁰ Ma ghaa khuọnmwi, ma na họn ‘ẹmwẹ nọ rhiẹnrhiẹn,’ orhiọn ghi la ima iwu. (Tie Itan 12:25.) Ẹmwẹ nọ rhiẹnrhiẹn wa bun vbuwe Baibol nọ gha ya ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee ima, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ima khuọnmwi. (Psm 31:19; 41:3) Ma ghaa tie ẹre vbe ẹghẹ hia, ẹmwẹ igiọdu ne ima miẹn vbọ ghi mu ima orhiọn sotọ, ẹghẹ nii, ma i ghi gbe ọsumẹ segbe.

11. De vbene Jehova ya ru iyobọ ne ọtẹn nokpia ọkpa hẹ?

¹¹ Gia guan kaan emwi ẹwaẹn ọghe ọtẹn nokpia ọkpa na tiẹre Jorge. Vbe Jorge waan dee, ọ na suẹn gha khuọnmwi emianmwẹ nọ wegbe. Nene emianmwẹ kegha tua sayọ sẹrriọ wẹẹ, ọ na do gha roro ẹre wẹẹ, irẹn i ghi mwẹ esa ne irẹn ye. E Jorge keghi kha wẹẹ, “I ma zẹdẹ rẹn wẹẹ emianmwẹ na, gha loo mwẹ sẹ vbenian, ọ na do ya mwẹ khian ne emwa ghi ya ye ughe. Emianmwẹ mwẹ ghi zẹ tua, iro na han mwẹ rhunmwuda, I na do bẹghe ẹre wẹẹ I i khian ghi sẹtin gha ye vbene I ka ye. Ẹre I na ghi tu tie Jehova nọ ru iyobọ mẹ.” De vbene Jehova ya ru iyobọ ne ọtẹn na hẹ? Ọ keghi kha wẹẹ, “Rhunmwuda ne ekhọe mwẹ na lighi, etẹn keghi rhie igiọdu mẹ ne I fẹko gha tie ako eso vbe ebe Psalm nọ guan kaan vbene Jehova ya gbaroghe eguọmwadia ẹre hẹ. I na gha tie avbe ako ọghe evbagbẹn nọhuanrẹn nii vbe ẹghẹ hia, emwi ne I tiere vbọ wa rhie igiọdu mẹ. Vbene ẹghẹ ya khian, emwa na do bẹghe ẹre wẹẹ, te I ghi ghọghọ. Etẹn eso na vbe tama mwẹ wẹẹ, iran gha bẹghe vbene ọyẹnmwẹ ya sẹ mwẹ, ọ ghi gha rhie igiọdu ne iran. Te Jehova wa họn erhunmwu mwẹ! Banbanna nia, I i ghi gbe ọsumẹ segbe. Evbagbẹn Nọhuanrẹn gu mwẹ rẹn wẹẹ, e Jehova wa ye ya aro nọ ghaan ghee mwẹ agharhemiẹn wẹẹ I khuọnmwi. Ọna ẹre I ghi mu roro vbe ẹghẹ hia.”

12. De emwi nọ khẹke ne u ru, ne u mieke na miẹn iyobọ ọghe Jehova vbe u ghaa khuọnmwi?

¹² U ghaa khuọnmwi, ghẹ mianmian wẹẹ e  Jehova rẹn emwi ne u la gberra. Rinmwiaẹn nọ ru iyobọ nuẹn, ne u ghẹ gha gbe ọsumẹ segbe. Gha tie Baibol vbe ẹghẹ hia, ne u mieke na gha họn ẹmwẹ igiọdu ni ke obọ e Jehova rre. Gha ru erria yan avbe ako ọghe evbagbẹn nọhuanrẹn, ni guan kaan vbene Jehova ya gbaroghe eguọmwadia ọghẹe hẹ. Ẹghẹ nii, u ghi do bẹghe ẹre wẹẹ, obọ esi ẹre Jehova ya mu emwa ni ya ekhọe hia gae.—Psm 84:11.

13. De vbene ọ khian gha ye hẹ deghẹ uhunmwuta ẹgbẹe i ghi mwẹ iwinna?

¹³ Ai miẹn uhunmwuta ẹgbẹe nẹi hoo nọ gha kpemehe ne ẹgbẹe ọre. Sokpan a sẹtin miẹn wẹẹ, a rhie ọtẹn nokpia obọ sotọ vbe iwinna, vbene ọ ma na mwẹ emwi nọ ru. Vbene ọ hia sẹ nọ gualọ iwinna ọvbehe, ọ ma miẹn. Ọtẹn na sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, irẹn i ghi mwẹ esa ne irẹn ye. De igiọdu ne ọtẹn na gha miẹn deghẹ ọ na rhie aro tua eyan ọghe Jehova?

14. Vbọzẹe ne Jehova na mu eyan ọghẹe sẹ?

¹⁴ Ẹghẹ ọkpa i rrọọ ne eyan ọghe Jehova ya defua. (Jọs 21:45; 23:14) Gia ziro yan emwi eso nọ ya e Jehova mu eyan ọghẹe sẹ. Nokaro, deghẹ ọ ma mu eyan rẹn sẹ, ọ sẹtin rhie ozan gie eni ẹnrẹn. E Jehova yan rẹn nẹ wẹẹ irẹn gha gbaroghe eguọmwadia re, rhunmwuda ọni, te irẹn ghi ghee ẹre zẹvbe emwi nẹi mwẹ a ma ru. (Psm 31:1-3) Vbe deba ọni, e Jehova vbe rẹn wẹẹ, deghẹ irẹn ma gbaroghe ima, ma i khian gha ghọghọ rhunmwuda, irẹn ọre erha ima. E Jehova yan rẹn wẹẹ, irẹn gha kpemehe ne ima vbe odẹ ọghe orhiọn kevbe odẹ ọghe ikpakpa, emwi rhọkpa i khian sẹtin daeyi nẹ ghẹ mwẹ amusẹ!—Mat 6:30-33; 24:45.

15. (a) De isievẹn ne etẹn ni ghaa rrọọ vbe orre nokaro werriẹ aro daa? (b) De ilẹkẹtin ne ebe Psalm 37:18, 19 rhie ne ima?

¹⁵ Adeghẹ ima na gha yerre, evbọzẹe ne Jehova na mu eyan ọghẹe sẹ, ọ gha ya ima gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova i khian sẹ ima rae  deghẹ ima ma miẹn igho loo somwa. Gia ziro yan igiemwi ọghe Ivbiotu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe orre nokaro. Vbe ẹghẹ ne eghian ya suẹn gha zẹ etẹn ni rre Jerusalẹm kpokpo, “emwa ni yayi hia keghi zagha lele iwewe Judia kevbe Sameria hia,” avbe ukọ ọkpa ẹre ọ ghi de kẹ vbe Jerusalẹm vbe ẹghẹ nii. (Iwinna 8:1) Muẹn roro vbene emwi ghaa ye hẹ ne etẹn vbe ẹghẹ nii. Iran ma ghi gha miẹn igho loo somwa! Ọ gha kẹ, iran ma ghi gha mwẹ owa mwẹ odẹ. Sokpan, e Jehova ma sẹ iran rae; iran na ye gha ya oghọghọ ga e Jehova. (Iwinna 8:4; Hib 13:5, 6; Jems 1:2, 3) E Jehova ma mianmian etẹn na, ẹi khian vbe mianmian ima.—Tie Psalm 37:18, 19.

16. De emwi nọ gha sẹtin ya ọmwa gha roro ẹre wẹẹ, irẹn i mwẹ esa ne irẹn ye vbe ugamwẹ e Jehova?

¹⁶ Ọmwa ghaa khian ọmaẹn nẹ, ọ sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, ekherhe ẹre irẹn ghi sẹtin ru vbe ugamwẹ e Jehova. Egbọre, erriọ ẹre ọ ghaa ye ne Ọba e Devid vbe ọ khian ọmaẹn nẹ. (Psm 71:9) De vbene Jehova khian ya ru iyobọ ne ima hẹ?

17. De emwi ne igiemwi ọghe ọtẹn nokhuo Jheri maa ima re?

¹⁷ Gia guan kaan emwi ẹwaẹn ọghe ọtẹn nokhuo ọkpa na tiẹre Jheri. Ọ ghaa mwẹ asẹ ọkpa ne etẹn khian ya do iko ọkpa vbe Ọgua Arriọba, ne iran ya maa etẹn re vbene a ya gbaroghe avbe owa ugamwẹ ọghe ima hẹ. Ọtẹn nokhuo Jheri ghaa rre usun emwa na gie na tie, sokpan ọ ma te hoo nọ yo. Ọ keghi kha wẹẹ: “I khian ọmaẹn nẹ, I i ghi mwẹ ọdọ, I ma vbe fiẹnro iwinna owa na dọlọ yi. De esa ne imẹ ghi ye vbọ?” A ghi tiẹre akhuẹ ne iran khian do nene iko, ọtẹn nokhuo Jheri keghi fannọ otọ ẹko ẹre ma e Jehova vbe erhunmwu. Vbe ọ ghi sẹ Ọgua Arriọba vbe ẹdẹ nọ lelẹe, ọ na ye gha roro ẹre deghẹ ọ khẹke ne irẹn gha rre evba. Vbe nene iko, ọtẹn nokpia ọkpa nọ ya ọta guan keghi kha wẹẹ, emwi ne Jehova mobọ gualọ vbe obọ ima ọre ne ima muegbe ne ima ya ruẹ emwi vbe obọ irẹn, ẹi re  iwinna ne ima fiẹnro ẹre, ẹre Jehova rhie aro tua. Ọtẹn nokhuo Jheri keghi kha wẹẹ: “Vbe I ghi danmwehọ ọta nii, I na ghi tae vbuwe ekhọe mwẹ wẹẹ, ‘I wa muegbe ne I ya ruẹ emwi vbe obọ e Jehova!’ Vbe I ghi bẹghe ẹre wẹẹ e Jehova họn erhunmwu mwẹ, amẹ eve na suẹn gha ladian vbe aro mwẹ. Ọ na yevbe na miẹn wẹẹ, te Jehova tama mwẹ wẹẹ, ‘U wa mwẹ esa ne u ye mẹ ovbi mwẹ, I wa vbe muegbe ne I ya maa ruẹ emwi!’” Ọtẹn nokhuo na ghi yerre emwi hia nọ sunu vbe ẹdẹrriọ, ọ na kha wẹẹ: “Vbene I te la Ọgua Arriọba nii vbe ẹdẹrriọ, te iro wa han mwẹ, I na vbe gha roro ẹre wẹẹ, I i mwẹ esa ne I ye. Sokpan I ghi te kpa vba rre, orhiọn keghi la mwẹ iwu, I na vbe gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ wa ye mwẹ emwi ne I gha sẹtin ru vbe ugamwẹ e Jehova!”

18. De vbene Baibol ya ya ima rẹn wẹẹ, aro nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee ugamwẹ ọghe ima, ọ gha khọnrẹn wẹẹ ima khian ọmaẹn nẹ?

¹⁸ Adeghẹ ima fẹko khian ọmaẹn nẹ, ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, ẹi mwẹ vbene ima gha khian ọmaẹn sẹ hẹ, ọ ye mwẹ iwinna ne ima gha sẹtin ru vbe ugamwẹ e Jehova. (Psm 92:12-15) Jesu gi ima rẹn wẹẹ, e Jehova keghi gbọyẹmwẹ ye emwi ke emwi ne ima sẹtin ru vbe ugamwẹ ọghẹe, ọ gha khọnrẹn nọ gha kherhe. (Luk 21:2-4) Ru emwi ne u gha sẹtin ru. Vbe igiemwi, u sẹtin gha tama emwa ọvbehe vbekpae Jehova, u ghi vbe gha mu ẹmwẹ etẹn ye erhunmwu, u sẹtin vbe gha rhie igiọdu ne etẹn ni rre uwu iko, ne iran da imudiase ọghe iran yi. E Jehova keghi ghee ima zẹvbe emwa ni gu irẹn winna, sokpan emwi ne irẹn rhie aro tua ọre ekhọe hia ne ima ya họn ẹmwẹ nẹẹn, ẹi re emwi ne ima fiangbua vbe ugamwẹ ọghẹe.—1 Kọr 3:5-9.

19. De ilẹkẹtin ne ebe Rom 8:38, 39 rhie ne ima?

¹⁹ Ukpamuyọmọ ẹre ima wa mwẹ ne ima na ga e Jehova nọ re Osa nọ ya aro nọ ghaan ghee emwa ni gae! Te irẹn yi ima ne ima gha ru ahoo ọghẹe. Ma ghaa gae vbe odẹ ọghe ẹmwata, ma ghi gha mwẹ oghọghọ. (Arhie 4:11) Emwa ni rre uwu agbọn sẹtin gha ghee ima sila sila, sokpan, e Jehova i ghee ima vberriọ. (Hib 11:16, 38) Adeghẹ iro na han ima rhunmwuda wẹẹ ima khuọnmwi, ra ma werriẹ aro daa ọlọghọmwa ọghe a ma miẹn igho loo somwa ra rhunmwuda wẹẹ ima khian ọmaẹn nẹ, gi ima kọe ye orhiọn wẹẹ, emwi rhọkpa i rrọọ nọ gha sẹtin wannọ ima hin ahoẹmwọmwa ọghe Erha mwa nọ rre ẹrinmwi rre.—Tie Rom 8:38, 39.