Iran na vbe mu otu ọkpa gbọọ na tiẹre League of Nations. Emwi nọ si ẹre ne iran na mu otu na gbọọ, ọre “ne agbẹnvbo hia gha mwẹ akugbe, ọfunmwẹgbe kevbe agbẹkunsotọ.” Ugamwẹ okeke nibun keghi wa yẹ iran ike. Otu esọsi ọkpa ghaa rrọọ na tiẹre Federal Council of the Churches of Christ in America; iran keghi kha wẹẹ League of Nations ẹre ọ “mudia ye ihe Arriọba Osanobua vbe uhunmwu otagbọn na.” Otu esọsi na keghi gie emwa eso ne iran ya zihe egbe gha rrie iko ne agbẹnvbo ughughan do vbe Paris, ne iran na kha wẹẹ iran hoo ne ọfunmwegbe gha rre agbọn na; emwi ne iran ru na keghi rhiẹre ma wẹẹ iran ye league of Nations ike. Ọkpa vbe usun emwa ne otu esọsi nii ya zihe egbe keghi kha wẹẹ “emwi na ma he miẹn egbọre ẹdẹ ke na ya bu agbọn tua agbọn gha dee, gha rherhe sunu.”

Ẹmwata nọ wẹẹ emwi eso na ma he miẹn egbọre ẹdẹ gele sunu, sokpan ẹi re emwa ni ghaa rre iko ne iran do vbe ẹdẹrriọ ẹre ọ yae sunu. Vbe ukpo 1919, e Jehova keghi rhie aguakpa ne eguọmwadia ẹre, ne iran ya winna iwinna ikporhu iyẹn nọ maan vbe odẹ na ma he miẹn egbọre ẹdẹ. Sokpan, a te miẹn wẹẹ ọna sunu, afiwerriẹ eso keghi rhiegbe ma.

Ẹdẹ Satọde, January 4, 1919, ẹre etẹn mwamwa yọ wẹẹ, iran khian ya zẹ etẹn ni khian gha siẹnro iwinna ọghe Watch Tower Bible and Tract Society. Vbe ẹghẹ na kha na, Joseph F. Rutherford, kevbe etẹn ihinrọn ọvbehe kegha rre eghan vbe Atlanta, Georgia, vbe U.S.A., ba ẹmwẹ emwi ne iran ma na rẹn ọkpa rẹn eva. Ọtẹn Nokpia Joseph F. Rutherford ẹre ọ ghaa siẹnro iwinna nọ ghaa khian vbe otu ọghe Jehova vbe ẹghẹ nii. Te etẹn khian ghi werriegbe zẹ etẹn nikpia ni rre eghan ne iran ye gha siẹnro iwinna ọghe otu e Jehova ra, ra te iran khian ghi zẹ etẹn ọvbehe?

Vbe Ọtẹn Nokpia Rutherford ghi rre uwu eghan, ọ kegha muẹn roro emwi nọ khian ghi sunu daa otu e Jehova vbe odaro. Ọ rẹnrẹn wẹẹ, etẹn eso ghaa roro ẹre wẹẹ, ọ gha maan sẹ, deghẹ a na zẹ ọmwa ọvbehe nọ khian gha siẹnro iwinna nọ khian vbe otu e Jehova. Rhunmwuda ọni, ọ keghi gbẹn elẹta gie etẹn ni gbẹbu ni khian ru azẹ na. Vbe nene  elẹta, ọ na zẹ ọre vbe iro wẹẹ, ne Ọtẹn Nokpia Evander J. Coward rhihe irẹn. Ọ na wẹẹ ọtẹn na keghi re ọmwa nọ “fu,” nọ “fuẹro” kevbe nọ “rhiegba ye iwinna e Noyaẹnmwa.” Sokpan, etẹn nibun ma kue yọ, iran keghi kha wẹẹ iran gha mu azẹ ne iran khian te ru vbe January, 1919 gha rrie June 1919. Etẹn ni re omugui ni ghaa gui ẹzọ ne Rutherford kevbe etẹn ihinrọn nikẹre ni rre eghan keghi kue ye ẹdẹ na bu ru na. Zẹvbe ne iran ya gha zẹ iro na, ohu kegha mu etẹn eso.

Vbuwe ẹghẹ na, ọtẹn nokpia ọkpa vbuwe ẹbu keghi kha wẹẹ, “I i re omugui, sokpan I rẹn emwi ne uhi Osanobua khare, Osanobua hoo ne ima gha mwẹ ẹkoata. Ọ ma khẹke ne ima mianmian iwinna ne Ọtẹn Nokpia Rutherford he winna. Odẹ ọkpa ne ima khian ya rhiẹre ma wẹẹ ima mwẹ ẹkoata daa Osanobua, ọre ne ima werriegbe zẹ Ọtẹn Nokpia Rutherford zẹvbe ọmwa nọ khian gha siẹnro iwinna nọ khian vbe otu e Jehova.” (Psm 18:25) Vbe Ọtẹn Nokpia Richard H. Barber ghi guan kaẹn emwi nọ sunu vbe ẹdẹrriọ, ọ na wẹẹ, ‘ẹmwẹ ne ọtẹn nii tae ẹre ọ wa zuze ye ẹmwẹ nọ rre otọ.’

Ọtẹn Nokpia na tiẹre A. H. Macmillan ne irẹn vbe Rutherford gba gha rre eghan keghi yerre emwi nọ sunu vbe ẹdẹ nọ lelẹe. Ọ keghi kha wẹẹ, ‘Ọtẹn Nokpia Rutherford na wẹẹ ne I niẹn obọ mwẹ ladian, vbe I ghi ru vberriọ, ọ na rhie elẹta ọkpa mẹ.’ Emwi nọ ghaa rre elẹta nii ọre wẹẹ, etẹn werriegbe zẹ Joseph Rutherford, Charles Wise, kevbe William Van Amburgh ne iran ye gha siẹnro iwinna ọghe Watch Tower Bible and Tract Society. Ọna rhiema wẹẹ, Ọtẹn Nokpia Rutherford ẹre ọ khian ye gha mu asanikaro vbe iwinna nọ khian vbe otu e Jehova.

Vbe ẹghẹ ne Rutherford kevbe etẹn ihinrọn nikẹre na gha rre eghan, etẹn kegha tama emwa ne iran gu iran rinmwian arriọba, ne iran fan etẹn na vbe eghan. Ọ gberra orhunmwu 700,000 ni rhie obọ ye ebe wẹẹ ne arriọba fan iran. A te miẹn wẹẹ ebe nii sẹ obọ arriọba, arriọba keghi fan etẹn na vbe eghan vbe ẹdẹ Wẹzde, March 26, 1919.

Ọtẹn Nokpia Rutherford keghi tama emwa ni do gbe ọbokhian ne irẹn wẹẹ: “I wa rẹn wẹẹ edanmwẹ ne ima la gberra na, gha mu ima egbe khẹ ẹghẹ nọ wegbe nọ dee. . . . Igbinna ne uwa gbinna i re na ya fan ima hin eghan rre, rhunmwuda emwi kẹkan ẹre ọni khin. .  . . Sokpan emwi ne uwa rhunmwuda re ru ọna, ọre ne uwa rhie uyi gie Osanobua ne Jehova. Ẹi mwẹ e Jehova ma fiangbe uwa ye ẹrhiọn ne uwa loo.”

Emwi eso ni sunu vbe ẹghẹ ne ẹzọ ọghe Rutherford kevbe etẹn ihinrọn nikẹre na gha rre ekọtu, ya ima rẹn wẹẹ e Jehova wa gha rre iran iyeke. Vbe May 14, 1919, ekọtu nọ do werriegbe guan yan ẹzọ ọghe etẹn ima, keghi kha wẹẹ: ‘Ohiẹn na bu gbe emwa na ba re ifiẹzọ na, ma zẹdẹ deyọ, rhunmwuda ọni, ekọtu so ibuohiẹn nii gọ.’ Ifiẹzọ ohoghe ẹre iran ba etẹn ima na re, akpawẹ te ekọtu wa fian ẹghẹ ne etẹn ima khian te gbe vbe eghan kanmwa, vbene iran ma na dọlegbe guan yan ẹmwẹ na, a gha te wa mu eni e etẹn rhia ba ẹmwẹ emwi ne iran ma na rẹn ọkpa rẹn eva. Ekọtu ghi guan yan ẹmwẹ na nẹ, iran keghi kha wẹẹ, etẹn ima ma rri abe hiehie. Rhunmwuda ọna, vbe a ghi fan Ọtẹn Nokpia Rutherford nẹ vbe eghan, ọ na ye sẹtin gha winna iwinna rẹn  khian zẹvbe ọbuohiẹn. Ẹi re avbiẹ inugba ẹre ọ sinmwi oseghe ne etẹn vbe Supreme Court nọ rre United States.

Ọtẹn Nokpia Macmillan keghi kha wẹẹ, “Ma ma wa viọ obọ kue akharha gha khẹ ne Nọyaẹnmwa do viọ ima gha rrie ẹrinmwi. Ma keghi bẹghe ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne ima rẹn emwi ne Nọyaẹnmwa gele gualọ vbe obọ ima.”

Sokpan etẹn ima ni ghaa rre igiogbẹ, ma wa sẹtin suẹn iwinna ne iran te ka ru vbe ọwara ọkpa nii, rhunmwuda, vbe ẹghẹ ne iran na gha rre eghan, emwa keghi guọghọ emadogua ọghe iran eso na ya printi ebe. Ọna keghi ya egbe wọọ etẹn eso, iran na ghi gha roro wẹẹ iwinna ikporhu iyẹn nọ maan sẹ ufomwẹ nẹ.

Etẹn ma rẹn deghẹ a gha ye miẹn ọmwa rhọkpa nọ khian gha mwẹ ẹkorhiẹnrhiẹnmwẹ daa ikporhu ọghe iran. Rhunmwuda ọni, Ọtẹn Nokpia Rutherford keghi zẹ ọre vbe iro wẹẹ irẹn gha ya ọta ọkpa guan, a ghi vbe tie emwa ne iran do danmwehọ ọta na. Ọtẹn Nokpia Macmillan keghi kha wẹẹ, “adeghẹ ọmwa rhọkpa ma ghi rre do danmwehọ, ma ghi rẹn wẹẹ, ọ sẹ ẹghẹ ne ima khian ya dobọ ikporhu yi.”

Vbe ọ ghi rre ẹdẹ Sọnde, May 4, 1919, Ọtẹn Nokpia Rutherford keghi ya ọta nii guan vbe Los Angeles, vbe California, agharhemiẹn wẹẹ egbe ma te zẹdẹ rhan rẹn; uhunmwuta ọghe ọta ne ọ ya guan ọre “The Hope for Distressed Humanity” (Ayayẹro Nọ Rrọọ Ne Emwa Ne Iro Han Rẹn). Odẹ orhunmwu 3,500 ẹre ọ danmwehọ ọta nii, ọgbẹlẹzẹ ne Rutherford na ya ọta nii guan ma kue gua emwa nibun, emwa iyisẹn nibun ẹre ọ werriegbe gha rrie owa. Vbe ẹdẹ nọ lelẹe, orhunmwu 1,500 ọvbehe ẹre ọ ghi do danmwehọ ọta nii. Ọna keghi yae vẹ ne etẹn rẹn wẹẹ emwa wa ye mwẹ ẹkorhiẹnrhiẹnmwẹ daa ikporhu ọghe iran!

Vbe iyeke ọni, etẹn keghi ya izọghae rhiegbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan. Igiemwi na ẹre Avbe Osẹe Jehova wa ye lele do fi ẹdẹnẹrẹ.

Etẹn keghi yae wewe vbe The Watch Tower ọghe August 1, 1919, wẹẹ iran gha do asikoko nọkhua vbe Cedar Point, Ohio. Ọtẹn Nokpia Clarence B. Beaty  nọ ke Missouri rre keghi kha wẹẹ, “Emwa hia kegha hoo ne iran yo asikoko nii.” Ọ gberra etẹn 6,000 ni rre, etẹn ma te rẹn wẹẹ iran gha bun sẹrriọ. Emwi nọ ghi wa ya asikoko nii kakabọ gbe otiti ọre wẹẹ, ọ gberra orhunmwu 200 ni dinmwiamẹ vbe ẹzẹ ọkpa na tiẹre Lake Erie.

Ọ ghi rre ikpẹdẹ nogie isẹn ọghe asikoko nii, vbe September 5, 1919, Ọtẹn Nokpia Rutherford keghi yae wewe wẹẹ, ebe iyẹn ọgbọn ladian. Ebe iyẹn na ẹre a tie ẹre The Golden Age. * Ọ keghi kha wẹẹ “emwi nọ khian gha ladian vbe ebe iyẹn na, ọre iyẹn nọ dekaan emwi ni sunu ni ru ekpataki, ọ ghi vbe rhan otọ Evbagbẹn Nọhuanrẹn nọ guan kaan evbọzẹe ne avbe emwi vbenian na sunu.”

Ọ keghi rhie igiọdu ne etẹn, ne iran gha ya udinmwẹ loo ebe iyẹn na vbe ikporhu. Ọ mwẹ elẹta ọkpa nọ guan kaan vbene etẹn khian ya mwamwa iwinna ikporhu iyẹn nọ maan hẹ nọ mieke na gha khian hẹnẹhẹnẹ. Elẹta nii keghi kha wẹẹ: “Gi edọmwadẹ etẹn ni dinmwiamẹ nẹ kọe ye orhiọn wẹẹ, ukpamuyọmọ nọkhua ẹre nọ, ne ẹkpotọ na kie ne iran ya gha kporhu ma emwa nagbọn. Ọ khẹke ne iran loo ẹkpotọ nọ kie ne iran na ẹse.” Ọna keghi gua etẹn nibun kpa, ne iran ya rhiegbe ye iwinna ikporhu iyẹn nọ maan! Ọ ghi rre December vbe ukpo nii, etẹn na sẹtin ghae ebe iyẹn na ne emwa ni gberra 50,000.

Ọ ghi rre ufomwẹ ọghe ukpo 1919, emwi hia na dọlegbe do gha khian hẹnẹhẹnẹ vbe otu ọghe Jehova, ẹrhiọn na werriegbe la etẹn iwu. Vbe deba ọni, avbe ẹmwẹ akhasẹ ni ru ekpataki ne Baibol tae vbekpae ẹdẹ okiekie na gha mwẹ amusẹ. Ẹghẹ na khian ya danmwẹ emwa ọghe Osanobua ghee, kevbe ẹghẹ na khian ya kpe iran huan zẹvbe ne ebe Malakai 3:1-4 tae yotọ, keghi sẹ ufomwẹ. A keghi fan emwa ọghe Jehova vbe imu ọghe orhiọn ne iran te gha ye vbe “Babilọn Nọkhua,” e Jesu keghi vbe hannọ ọnrẹn zẹ ighẹ ‘ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan kevbe nọ fuẹro.’ * (Arhie 18:2, 4; Mat 24:45) Vbe ẹghẹ na kha na nia, etẹn keghi muegbe ne iran ya ru iwinna ne Jehova mwamwaẹn khẹ iran.