1. De emwi ne Jehova gha sẹtin ru ne ọ mieke na mu ahoo ọghẹe sẹ?

E JEHOVA gha sẹtin ya egbe ẹre khian emwi ke emwi ne ọ hoo ne ọ khian, ne ọ mieke na mu ahoo ọghẹe sẹ. Emwi bun ne Jehova he ya egbe ẹre khian ne ọ mieke na mu ahoo ọghẹe sẹ. Vbe igiemwi, ọ ya egbe ẹre khian Ọmamwaemwi, Ọmwa Nọ Fu Ọmwa Ẹko Rre kevbe Ọmwa Nọ Ya Iyẹn Nọ Maan Wewe. (Aiz 48:17; 2 Kọr 7:6; Gal 3:8) Ọrheyerriọ, irẹn mobọ loo emwa nagbọn ya mu ahoo ọghẹe sẹ. (Mat 24:14; 28:19, 20; 2 Kọr 1:3, 4) E Jehova gha vbe sẹtin rhie ẹwaẹn kevbe ẹtin ne ima, ne ima ya khian emwi ke emwi ne irẹn hoo ne ima khian, ne ima mieke na ru ahoo ọghẹe. Ena hia ẹre eni ọghe Jehova demu, zẹvbe ne emwa nibun ni rri egie ebe vbe tae.

2. (a) Vbọzẹe ne ima na gbawawẹ vbe ugbẹnso deghẹ e Jehova loo ima? (b) De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

² Ma hia hoo ne Jehova gha loo ima, sokpan emwa eso sẹtin gha gbawawẹ deghẹ e Jehova loo iran. Vbọzẹe? Rhunmwuda iran roro ẹre wẹẹ, iran i ghi sẹtin ru vbene iran te ka ru, rhunmwuda ne iran na khian ọmaẹn nẹ, ra rhunmwuda emwi eso ne iran la gberra. Eso vbe rrọọ ni wa roro ẹre wẹẹ, emwi ne iran ru vbe ugamwẹ ọghe Jehova nia wa sẹ vberriọ, rhunmwuda ọni, esa i ghi rrọọ ne iran khian ya ru sayọ. Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan odẹ ughughan ne Jehova ya ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin ru ahoo ọghẹe. Iyeke ọni, ma ghi ziro yan okha ọghe emwa eso vbuwe Baibol—ke ikpia ke ikhuo—ne Jehova ru iyobọ na ya gha mwẹ aguakpa kevbe ẹtin na ya ru ahoo ọghẹe. Vbe okiekie, ma ghi do ziro yan odẹ ne ima khian ya kie ẹkpotọ ne Jehova, ne ọ mieke na loo ima ya ru ahoo ọghẹe.

3. Zẹvbe nọ rre ebe Filipai 2:13, de vbene Jehova gha ya sẹtin rhie aguakpa ne ima, ne ima mieke na zẹ emwi ru?

³ Tie Filipai 2:13. * E Jehova gha sẹtin gua ima kpa ya ru ahoo ọghẹe. De vbene irẹn gha ya sẹtin ru ọna? Vbe igiemwi, a sẹtin miẹn wẹẹ a gualọ iyobọ ọghe etẹn eso vbuwe iko. Ediọn sẹtin vbe tie elẹta nọ ke abotu rre, nọ khare wẹẹ a gualọ iyobọ vbe ẹvbo ọvbehe. Ọna sẹtin ya ima gha nọ egbe ima wẹẹ, ‘Mẹ gha sẹtin rhiegbe ladian ra?’ A sẹtin vbe miẹn wẹẹ, ọ mwẹ iwinna eso na mu ne ima, sokpan ma roro ẹre wẹẹ ima i khian sẹtin ru iwinna nii ẹse. Ma gha vbe tie ako eso nẹ vbuwe Baibol, ma sẹtin vbe gha nọ egbe ima wẹẹ, ‘De vbene I gha ya sẹtin loo ẹmwẹ nọ rre ako na, ya ru iyobọ ne emwa ọvbehe?’ E Jehova i khian kpikpi ima ru emwi ke emwi. Sokpan irẹn gha bẹghe ẹre wẹẹ ima hoo ne ima ru sayọ, irẹn gha sẹtin ru iyobọ ne ima ya gha mwẹ aguakpa, ọ ghi vbe ru iyobọ ne ima ya zẹ emwi ru.

4. De odẹ eso ne Jehova gha ya rhie ẹtin ne ima ya ru ahoo ọghẹe?

⁴ E Jehova gha vbe sẹtin rhie ẹtin ne ima, ne ima ya zẹ emwi ru. (Aiz 40:29) Dọmwadọghẹ mwẹ emwi eso ne Osanobua ya we ẹre. E Jehova gha sẹtin ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe ru iyobọ ne ima, ne ima mieke na sẹtin loo emwi ne irẹn ya we ima ya ru ahoo ọghẹe. (Ẹks 35:30-35) E Jehova sẹtin loo otu ọghẹe ya maa ima iwinna eso, ne ima gha sẹtin ru vbe ugamwẹ ọghẹe. Adeghẹ u na gha gbawawẹ wẹẹ, u i khian sẹtin ru iwinna eso na mu nuẹn, u ghi wẹẹ ne etẹn ru iyobọ nuẹn. Vbe deba ọni, u sẹtin rinmwian Erha mwa nọ rre ẹrinmwi nọ rhie “ẹtin ne ọ sẹ ehia” nuẹ. (2 Kọr 4:7; Luk 11:13) Okha nibun wa rre uwu e Baibol, ni dekaan emwa ughughan ne Jehova ru iyobọ na ya sẹtin ru ahoo ọghẹe. Zẹvbe ne ima ya ziro yan eso vbọ, u ghi hia ne u muẹn roro, odẹ eso ne Jehova gha ya sẹtin loo ruẹ vbene ọ vbe ya loo iran.

5. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe odẹ ne Jehova ya loo e Mosis, kevbe ẹghẹ ne ọ ya loo ẹre ya miẹn emwa rẹn fan?

⁵ E Jehova keghi ya e Mosis khian ọmiọmwafan ọghe Ivbi Izrẹl. Sokpan de ẹghẹ ne Jehova ya loo ẹre ya ru ọna? Ẹghẹ ne Mosis ya gha roro ẹre wẹẹ, irẹn gbegba nọ gha miẹn Ivbi Izrẹl fan, iyeke vbe a ghi “ma ẹre irẹnmwi Igipt hia” ẹre Jehova ya loo ẹre ra? (Iwinna 7:22-25) Ẹn o! Vbe Jehova ghi maa e Mosis emwi nẹ, e Mosis na do gha re ọmwa imuegberriotọ kevbe ọmwa ọmẹhẹ, ẹghẹ nii ẹre Jehova ghi ya loo ẹre ya miẹn Ivbi Izrẹl fan. (Iwinna 7:30, 34-36) E Jehova keghi rhie udinmwẹ ne Mosis, ne ọ ya sẹtin si agbada vbe unu guan vbe odaro ọba ọghe Igipt ne ogidigan. (Ẹks 9:13-19) De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe odẹ ne Jehova ya loo e Mosis, kevbe ẹghẹ nọ ya loo ẹre? Emwa ni ya egbe tae Jehova kevbe ni mu ẹtin yan rẹn, ẹre Jehova loo.—Fil 4:13.

6. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe odẹ ne Jehova ya loo e Bazilai ya ru iyobọ ne Ọba e Devid?

⁶ Ukpo iyisẹn nibun ghi gberra nẹ, e Jehova keghi loo e Bazilai ya ru iyobọ ne Ọba e Devid. Egbe keghi wọọ e Devid kevbe emwa rẹn vbe ẹghẹ ne iran ya gha lẹẹ ne ovbi e Devid ighẹ Absalọm, “ohanmẹ kevbe ohanmwẹ” na vbe gha gbe iran. Agharhemiẹn wẹẹ e Bazilai khian ọmaẹn nẹ, ọ na ye gha rre usun emwa ni ru iyobọ ne Devid kevbe emwa rẹn. E Bazilai ma gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova i khian ghi sẹtin loo irẹn rhunmwuda wẹẹ irẹn khian ọmaẹn nẹ. Nọghayayerriọ, ọ na loo emwi ne ọ mwẹ ya ru iyobọ ne eguọmwadia Osanobua ni rre uwu ibavbaro. (2 Sam 17:27-29) De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe Bazilai? Ọre ọvbokhan ẹre ima khin ra ma khian ọmaẹn nẹ, e Jehova gha sẹtin loo ima ya ru iyobọ ne etẹn ni gualọ iyobọ, ọre etẹn ni rre ẹdogbo ne ima ye nọ, ra etẹn ni rre otọ ẹvbo ọvbehe. (Itan 3:27, 28;  19:17) Ọ gha khọn rẹn wẹẹ, ma ma wa sẹtin ru iyobọ ne iran ghee mwẹ ghee ruẹ, ma gha sẹtin ru iyobọ igho ye iwinna ọghomwa nọ khian vbe uhunmwu otagbọn hia. Igho nii rre usun igho ne otu ọghe Jehova khian ghi loo, ya ru iyobọ ne etẹn ni rre uwu ibavbaro.—2 Kọr 8:14, 15; 9:11.

7. De vbene Jehova ya loo e Simiọn hẹ? De vbene okha na ya rhie igiọdu ne ima hẹ?

⁷ E Jehova keghi yan ma e Simiọn nọ ghaa re ọguọmwadia ọghẹe nọ khian ọmaẹn nẹ wẹẹ, ẹi khian wu vbe ẹi re te ọ miẹn e Mẹzaia nẹ. Ẹi mwẹ eyan na ma rhie igiọdu ne Simiọn rhunmwuda, ọ kpẹẹ re ne ọ ghi ya yaro ye ẹghẹ ne Mẹzaia khian ya rre. E Jehova keghi fiangbe ẹre ye amuẹtinyan kevbe izinegbe ọghẹe. “Zẹvbe ne orhiọn rhie ma rẹn, e Simiọn kegha rrie uwu Ọgua Osa” vbe ẹdẹ ọkpa. Ọ ghi sẹ evba, evbibiẹ Jesu keghi mu e Jesu rre vbe ọ ye rre ọmobọ, ẹre Jehova na loo e Simiọn ya ta ẹmwẹ akhasẹ vbekpae Kristi. (Luk 2:25-35) Ọ khọ wẹẹ e Simiọn ma ghi gha rre agbọn vbe ẹghẹ ne Jesu ya suẹn iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ọghẹe, sokpan ẹi mwẹ e Simiọn ma gbọyẹmwẹ ye ukpamuyọmọ ne Jehova mu nẹẹn. Afiangbe nibun wa vbe khẹ ọre vbe odaro! Vbe agbọn ọgbọn nọ dee, e Simiọn gha miẹn vbene Jesu khian ya fiangbe emwa nagbọn hẹ, vbe ọ ghaa kha zẹvbe Ọba. (Gẹn 22:18) Vbe na ghee Simiọn, ọ khẹke ne ima vbe gbọyẹmwẹ ye ukpamuyọmọ ne Jehova rhirhi mu ne ima vbe ugamwẹ ọghẹe.

8. De vbene Jehova gha ya sẹtin loo ima hẹ vbene ọ ya loo e Banabas?

⁸ Ọ ghaa mwẹ okpia ọkpa na tie ẹre Josẹf vbe orre nokaro, ọmwa nọ zẹ emwi obọ wa gha nọ. Okpia na keghi kue ne Jehova loo irẹn. (Iwinna 4:36, 37) Ọ khọ wẹẹ, ne Josẹf na gua wa gha rhie igiọdu ne emwa, ẹre ọ si ẹre ne avbe ukọ na gha tie ẹre Banabas. Emwi na ya e Banabas kha ọre “Ọmwa Ne Ọ Ye Udu Hu Ọmwa.” Vbe igiemwi, e Sọl ghi khian ọmwa iyayi nẹ, ohan ma gi etẹn nibun gha sikẹ ọre rhunmwuda vbene ọ te ya gha zẹ eguọmwadia Osanobua kpokpo. Sokpan e Banabas keghi rhie igiọdu ne Sọl, ọ na vbe ru iyobọ nẹẹn. Ẹi mwẹ e Sọl ma gbọyẹmwẹ ye obọ esi ne Banabas ya muẹn. (Iwinna 9:21, 26-28) Vbene ẹghẹ ya khian, ediọn ni ghaa rre Jerusalẹm kegha hoo ne iran ya rhie igiọdu ne etẹn ni rre Antiọk ọghe Siria. De ọmwa ne iran gie? E Banabas! Ọmwa nọ khẹke ẹre iran wa gie nii. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, vbe Banabas ghi sẹ Antiọk, ọ na gha bu etẹn ude “wẹẹ ne iran ya ekhọe iran hia mu ẹtin yan Nọyaẹnmwa ne iran vbe gha gae.” (Iwinna 11:22-24) Erriọ vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ, e Jehova gha sẹtin ru iyobọ ne ima, ne ima ya khian “ọmwa ne ọ ye udu hu” etẹn ne ima gba ga. Vbe igiemwi, e Jehova sẹtin loo ima ya rhie ifuẹko ne emwa ne ọmwa iran wu. Ọ sẹtin vbe gua ima kpa ya mu otuẹ gie ọmwa nọ khuọnmwi ra ne iro han rẹn, ne ima mieke na rhie ifuẹko ne ọmwa nii. A sẹtin vbe miẹn wẹẹ, efoni ẹre ima ya tie ọmwa nii. Uwẹ gha kue ne Jehova loo uwẹ vbene ọ ya loo e Banabas ra?—1 Tẹs 5:14.

9. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe odẹ ne Jehova ya ru iyobọ ne Vasily, nọ ya sẹtin do gha re ọdiọn nọ gbegba?

⁹ E Jehova keghi ru iyobọ ne ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Vasily, nọ ya sẹtin do gha re ọdiọn nọ gbegba. Ẹghẹ ne Vasily ya suẹn gha ga zẹvbe ọdiọn vbuwe iko, ukpo 26 ẹre ọ ghaa ye. Ọ na gha roro ẹre wẹẹ irẹn ma gbegba nọ gha sẹtin ru iyobọ ne etẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, katekate etẹn ni rre uwu ibavbaro. Vbọrhirhighayehẹ, e Vasily wa miẹn iyobọ nọ khẹke vbe obọ ediọn ni gbegba, ọ wa vbe miẹn emwi nibun ruẹ vbe owebe ọghe ediọn, na tie ẹre Kingdom Ministry School. Vasily keghi vbe hia vbe odẹ ke odẹ, nọ gha re ọdiọn nọ gbegba. Vbe igiemwi, ọ na fian okhuo eso ne egbe ẹre. Zẹvbe ne ọ ya gha musọe vbe dọmwadẹ okhuo nọ fian ne egbe ẹre, erriọ ẹre ọ ya gha mwẹ udinmwẹ sayọ. Irẹn keghi kha wẹẹ: “Emwi nọ te ya ohan mu mwẹ vbe ẹghẹ nii ẹre ọ ghi ya mwẹ sọyẹnmwẹ nia. I gha bẹghe vbene Jehova ya ru iyobọ mẹ, ya rẹn ako ọghe Evbagbẹn Nọhuanrẹn nọ khẹke ne I loo ya rhie igiọdu ne ọtẹn vbuwe iko, ọyẹnmwẹ ghi wa gha  sẹ mwẹ.” Etẹn, adeghẹ uwa na kie ẹkpotọ yọ ne Jehova loo uwa vbene Vasily ru ẹre, e Jehova gha rhie ẹrhiọn ne uwa, ne uwa mieke na sẹtin ru iwinna nibun vbuwe iko.

10. De emwi ne Abigẹl ru? De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghẹe?

¹⁰ Ẹghẹ ne Devid kevbe emwa rẹn ya gha lẹẹ ne Sọl, iran kegha gualọ iyobọ. E Devid keghi gie emwa ọghẹe bu okpia ọkpa nọ fe ya obọ mu iso. Eni okpia na ọre Nabal. Iran na rinmwian okpia na nọ viọ evbare nọ rhirhi gha khin ne iran. Iran ghaa roro ẹre wẹẹ e Nabal gha wa viọ evbare ne iran rhunmwuda, iran ẹre ọ gu ẹre gha gbaroghe avbe ohuan ọghẹe vbuwe ato. Sokpan ọmwa ne emwi da ẹre Nabal wa gha khin, rhunmwuda ọni, ọ ma zẹ emwi rhọkpa obọ ne Devid vbe emwa rẹn. Ohu keghi mu e Devid. Ohu nọ ghaa muẹn wegbe sẹrriọ wẹẹ, ọ na gha hoo nọ gbele Nabal kevbe igiowa ọghẹe hia rua. (1 Sam 25:3-13, 22) Sokpan, Abigẹl ne ọvbokhan e Nabal, okhuo nọ mwẹ ẹwaẹn ẹsẹsẹmwẹse ẹre wa gha nọ, vbene ọ ya mwẹ ẹwaẹn, erriọ ẹre ọ vbe ya mose. Ọ keghi ya udinmwẹ bu e Devid, ọ na rinmwiaẹn nẹ ghẹ do izigha. Ọ na fẹko ya ẹwaẹn bu e Devid ude wẹẹ, ne ọ sẹ emwi hia rae ye obọ e Jehova. Ẹmwẹ ne khuẹrhẹ ne Abigẹl tae, kevbe odẹ ọghe ẹwaẹn ne ọ ya yin keghi mu e Devid ekhọe. E Devid na ghi kha wẹẹ, e Jehova ẹre ọ gie ẹre bu irẹn gha dee. (1 Sam 25:23-28, 32-34) Akpa esi esi ne Abigẹl ghaa mwẹ, ẹre ọ ya e Jehova loo ẹre. Vbe ẹdẹnẹrẹ, e Jehova gha vbe sẹtin loo etẹn nikhuo ni gua mu ẹmwẹ ye owa kevbe ni mwẹ azamemwi, ne iran ya ru iyobọ ne ẹgbẹe ọghe iran kevbe iko ne iran ye.—Itan 24:3; Taitọs 2:3-5.

11. De emwi ne ivbi e Sialọm nikhuo ru? De emwa ni ya egbe taa iran vbe ẹdẹnẹrẹ?

¹¹ Ukpo iyisẹn nibun ghi gberra nẹ, e Jehova keghi loo ivbi e Sialọm nikhuo kevbe emwa ọvbehe ya dọlegbe bọ ogba ekẹn ọghe Jerusalẹm. (Neh 2:20; 3:12) Agharhemiẹn wẹẹ okoro ẹre erha iran ghaa khin, emọ ikhuo nii na ye muegbe ne iran ya ru iwinna nọ wegbe nii. (Neh 4:15-18) Iran keghi lughaẹn ne emwa “ni hiunsi” ni ma ku obọ gbe ba iwinna ogba ekẹn nii! (Neh 3:5) Muẹn roro vbene ivbi e Sialọm na khian gha sọyẹnmwẹ hẹ, vbe a ghi bọ ogba ekẹn nii fo vbe ọwara ikpẹdẹ 52 kẹkan! (Neh 6:15) Etẹn nikhuo ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ wa vbe ya ekhọe hia ru iyobọ ye iwinna owa ugamwẹ na bọlọ kevbe na dọlọ yi. Odẹ ọkpa ne iran ya rhie ugamwẹ nọhuanrẹn ne Jehova ẹre na khin. Irẹnmwi kevbe ẹkoata ọghe iran kevbe odẹ ne iran ya sasa egbe ru iwinna na keghi wa biẹ ọmọ esi.

12. De vbene Jehova gha ya sẹtin loo ima vbene ọ loo e Tabita?

¹² E Jehova keghi gua e Tabita kpa, ne ọ ya gha “loo ẹghẹ ẹre ye iwinna nọ maan kevbe ne ọ gha ye avbe ivbiogue obọ,” katekate ikhuo ni dẹgbẹe. (Iwinna 9:36) Rhunmwuda ekhọe esi nọ ghaa mwẹ kevbe odẹ nọ ya gha zẹ emwi obọ, ẹi re avbiẹ emwa ẹre ọ khiẹ ọre vbe ọ wu. Ẹi mwẹ iran ma gha sọyẹnmwẹ vbe ẹghẹ ne ukọ e Pita ghi ya huẹn ọnrẹn kpaegbe. (Iwinna 9:39-41) De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe igiemwi esi ọghe Tabita? Ọre ọvbokhan ẹre ima khin ra ma khian enọwanrẹn nẹ, ọre okpia ẹre ima khin ra okhuo ẹre ima khin, ma hia gha sẹtin gha ru iyobọ ne etẹn ima nikpia kevbe etẹn ima nikhuo.—Hib 13:16.

13. De vbene Jehova ya loo ọtẹn nokhuo ọkpa ne ekhue te ka gha mu? De emwi ne ọtẹn nokhuo na ghi ta vbe okiekie?

¹³ Ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa na tiẹre Ruth nọ ghaa hoo ne irẹn gha re arọndẹ na gie yo isi. Sokpan ọmwa ne ekhue wa mu, ẹre ọtẹn nokhuo na ghaa khin. Ẹghẹ ne ọ ya gha rre ọvbokhan, te ọ wa gha zọghae vbe ikporhu ọghe ke owa ya sẹ owa, ọ ghi gha ghae asobọrrie ne emwa. Ọ keghi kha wẹẹ, “Te I wa gele gha sọyẹnmwẹ iwinna na.” Ọrheyerriọ, isievẹn nọkhua wa gha nọ ne Ruth, nọ sẹtin tobọre gha kporhu ma emwa vbekpae Arriọba Osanobua. Agharhemiẹn wẹẹ ọmwa ne ekhue mu ẹre Ruth ghaa khin, ọ na ye  rhie obọ ye iwinna arọndẹ ọghe ẹghẹ hia vbe ọ ghi rre ukpo 18. Ọ ghi rre ukpo 1946, ọ na yo Owebe Ọghe Gilead, iyeke ọni, ọ na ya ga vbe Hawaii kevbe Japan. E Jehova wa loo ẹre vbe odẹ nọ hionkhuan ya kporhu iyẹn nọ maan vbe avbe ẹvbo nii. Vbe ọ ghi gberra ukpo 80 ne Ruth ke kporhu, ọ na ghi kha wẹẹ: “E Jehova ẹre ọ wa rhie ẹtin mẹ. Irẹn ẹre ọ ru iyobọ mẹ ya gha mwẹ udinmwẹ. I wa mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova gha sẹtin loo ọmwaikọmwa nọ mu ẹtin yan rẹn.”

14. Zẹvbe nọ rre Kọlose 1:29, de emwi nọ khẹke ne ima ru, deghẹ ima hoo ne Jehova loo ima?

¹⁴ Ke ẹghẹ gha dee, e Jehova wa ya eguọmwadia ọghẹe nibun khian emwi ughughan, ne iran mieke na ru ahoo ọghẹe. De emwi ne ọ khian ya uwẹ khian? E Jehova gha sẹtin ya ruẹ khian emwi ke emwi deghẹ u na rhiegbe ruẹ ladian. (Tie Kọlose 1:29.) U gha rhiegbe ruẹ ladian, e Jehova gha sẹtin ya ruẹ khian ọmwa nọ kporhu iyẹn nọ maan, ọmwa nọ maa emwa emwi ẹsẹsẹmwẹse, ọmwa nọ gua rhie igiọdu ne emwa, ọmwa nọ guẹ iwinna, ọse nọ ya ọmwa obọ, ra emwi ke emwi ne ọ hoo ne ọ ya ruẹ khian, ne u mieke na ru ahoo ọghẹe.

15. Vbọ khẹke ne etẹn ima ni re igbama rinmwian e Jehova re, zẹvbe nọ rre ebe 1 Timoti 4:12, 15?

¹⁵ Vbọ vbe ye hẹ ne uwa ne etẹn nikpia ni re ehọnrre? Otu ọghe Jehova keghi gualọ ikpia ni mwẹ ẹrhiọn na ya winna, ni gha sẹtin ga zẹvbe eguọmwadia iwinna. Vbe iko nibun, ediọn ẹre ọ kakabọ bun sẹ eguọmwadia iwinna. Uwa ne igbama sẹtin hia vbe odẹ ke odẹ, ne uwa ru sayọ vbuwe iko ọghe Jehova. Ugbẹnso, etẹn nikpia eso ni ya iyẹn wewe ghi gha kha wẹẹ, “Ne I ye na wa fẹko maan mwẹ.” U ghaa mwẹ egbe iziro vbenian, ọ khẹke ne u rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ nuẹn ya gha mwẹ aguakpa, ne u mieke na gbegba nọ gha ga zẹvbe ọguọmwadia iwinna vbuwe iko, ne ẹkpotọ mieke na kie nuẹn ya ru sayọ vbe ugamwẹ e Jehova. (Asan 12:1) Ma wa gualọ iyobọ ruẹ!—Tie 1 Timoti 4:12, 15.

16. Vbọ khẹke ne ima rinmwian e Jehova re? Vbọzẹe?

¹⁶ E Jehova gha sẹtin ya ruẹ khian emwi ke emwi, ne u mieke na ru ahoo ọghẹe. Nọnaghiyerriọ, rinmwian e Jehova ne ọ gua ruẹ kpa ya ru ahoo ọghẹe, u ghi vbe rinmwiaẹn ne ọ rhie ẹtin nuẹn ya ru vberriọ. Ọre igbama ẹre u khin ra u khian ọmaẹn nẹ, hia vbe odẹ ke odẹ ne u loo ẹghẹ ọghuẹ nia, ẹtin kevbe emwi ewe ne u mwẹ ya rhie urhomwẹ ne Jehova. (Asan 9:10) Adeghẹ ẹkpotọ na kie nuẹn ya ru sayọ vbe ugamwẹ ọghe Jehova, ghẹ mu ẹkpotọ nii fua, ne u gha roro ẹre wẹẹ u ma gbegba nọ gha sẹtin ru iwinna nii. Iwinna ne ima rhirhi gha ru vbe ugamwẹ ọghe Jehova keghi re odẹ ọkpa ne ima ya rhie ọghọ nọ khẹke ne Erha mwa nọ rre ẹrinmwi ighẹ Jehova. Ukpamuyọmọ nọ sẹ ọna i rrọọ!