1. De aro ne Jehova ya ghee emwa ni mu egbe rriotọ?

ARO nọ ghaan ẹre Jehova ya ghee emwa ni mu egbe rriotọ. Emwa ni gele mu egbe rriotọ ẹre ọ khian sẹtin gha re ọsie Jehova. Sokpan, “te emwa ni tọn egbe mu khian rree nẹẹn.” (Psm 138:6, NW) Ma hia hoo ne ima gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ma vbe hoo nọ hoẹmwẹ ima, rhunmwuda ọni, te ọ khẹke ne ima gha mwẹ imuegberriotọ.

2. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

² Vbe ako iruẹmwi na, ma gha ziro yan inọta eha na: (1) Vbọ re imuegberriotọ? (2) Vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gha mwẹ ọnrẹn? (3) De emwi eso nọ gha sẹtin sunu nọ gha yae lọghọ ne ima mu egbe rriotọ? Ma ghaa mwẹ imuegberriotọ, te ima ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, ma tobọ ima ghi vbe miẹn ere vbọ. Ena hia ẹre ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na.—Itan 27:11; Aiz 48:17.

3. Vbọ re imuegberriotọ?

³ Ọmwa nọ mu egbe rriotọ keghi re ọmwa nẹi tọn egbe mu kevbe nẹi ghee egbe ẹre wẹẹ, irẹn hiunsi sẹ emwa ọvbehe. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ, ọmwa nọ mu egbe rriotọ rẹnrẹn wẹẹ, ototọ e Jehova ẹre irẹn ye, ọmwa vberriọ vbe ya aro nọ khẹke ghee emwa ọvbehe. Ọmwa nọ mu egbe rriotọ rẹnrẹn wẹẹ, ọ mwẹ odẹ eso ne emwa ọvbehe ya sẹ irẹn.—Fil 2:3, 4.

4-5. Vbọzẹe na gha na sẹtin kha wẹẹ, ẹi re emwa hia ni fu ẹre ọ mwẹ imuegberriotọ?

⁴ U gha wa miẹn emwa eso, u ghi gha roro ẹre wẹẹ emwa ni mu egbe rriotọ ẹre iran khin. Iran sẹtin wa gha re emwa ni fu. Iran sẹtin gha mwẹ ọghọ rhunmwuda vbe na ya koko iran. Sokpan ọghe ne ẹmwata, a sẹtin miẹn wẹẹ emwa ni tọn egbe mu ẹre iran khin. Iran gha ghi ru emwi eso yọ ruẹ aro, ẹre u khian na  rẹn wẹẹ iran i re emwa ni mu egbe rriotọ.—Luk 6:45.

⁵ Erriọ vbe ye, emwa eso rrọọ ne ohan i mu, iran wa vbe ta ẹmwẹ vbene ọ wa ya rre iran ekhọe, sokpan ọni ma rhiema wẹẹ iran tọn egbe mu. (Jọn 1:46, 47) Ọrheyerriọ, ọ khẹke ne emwa vberriọ gha begbe, ne iran ghẹ do gha ya emwi nọ rre iran ekhọe ru emwi. Ọre ọmwa nọ fu ẹre ima khin, ra ọmwa nọ ta emwi vbene ọ wa ya rre ọre ekhọe, ọ khẹke ne ima hia vbe odẹ ke odẹ ne ima gha mwẹ imuegberriotọ.

6. Zẹvbe nọ rre ebe 1 Kọrinti 15:10, de emwi ne ima miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe ukọ e Pọl?

⁶ Gi ima ziro yan igiemwi ọghe ukọ e Pọl. E Jehova wa loo ẹre ya mu iko nibun gbọọ vbe ẹvbo ughughan. Ọ gha kẹ, emwi wa bun ne Pọl ru vbe ugamwẹ e Jehova, ne ukọ ọghe Jesu Kristi nikẹre ma sẹtin ru. Ọrheyerriọ, e Pọl ma gha roro ẹre wẹẹ irẹn maan sẹ ukọ nikẹre. Ọ keghi kha wẹẹ: “Mẹ ẹre ọ ghi re ne ọ kanmwa sẹ vbe uwu avbe ukọ hia, sẹrriọ wẹẹ, ọ ma te khẹke ne a gha tie mwẹ ukọ, rhunmwuda, te imẹ ghaa zẹ [iko] Osanobua kpokpo.” Ẹmwẹ nọ tae na keghi rhiẹre ma wẹẹ ọmwa imuegberriotọ nọ. (1 Kọr 15:9) E Pọl na vbe kha wẹẹ, itohan nọ ma te khẹke ne Osanobua mwẹ ghee irẹn ẹre ọ zẹe ighẹ irẹn gu Osanobua mwẹ asikẹgbe, ẹi re rhunmwuda emwi ughughan ne irẹn fiangbua. (Tie 1 Kọrinti 15:10.) Agharhemiẹn wẹẹ emwa eso ni ghaa rre iko ọghe Kọrinti ghaa ya aro tila e Pọl rua, e Pọl ma rhuọ ma iran vbe ẹghẹ nọ ya gbẹn ebe gie iran. Igiemwi esi ẹre ọna wa khin!—2 Kọr 10:10.

7. De vbene etẹn eso na họn usi ẹre rre vbe otu ọghe Jehova he ya rhiẹre ma wẹẹ, iran mwẹ imuegberriotọ? Ru igiemwi yọ.

⁷ Ẹi re avbiẹ eguọmwadia e Jehova ẹre ọ he miẹn emwi ruẹ vbe okha ọghe Ọtẹn Nokpia Karl F. Klein. Ọkpa vbe Ẹbu Nọ Su ẹre ọtẹn na ghaa khin. Vbe ọtẹn na ghi ta okha ọghe  ẹdagbọn rẹn, ọ na ya unu kaan isievẹn nibun ne ọ he werriẹ aro daa. Vbe igiemwi, ọ keghi kha wẹẹ, vbe ẹghẹ okaro ne irẹn ya ladian vbe iwinna ikporhu ọghe ke owa ya sẹ owa vbe ukpo 1922, ọ ma gha khuẹrhẹ ne irẹn. Rhunmwuda ọni, irẹn ma ghi werriegbe ladian vbe ikporhu vbe ọwara ukpo eva nọ ghi lelẹe. Vbe ẹghẹ ne ọ ghi ya gha ga vbe Bẹtẹl, ọ na gha mu ohu ọtẹn nokpia ọkpa rhunmwuda ne ọtẹn nii na rhie adia nẹẹn. Ọ vbe gha mwẹ asẹ ọkpa ne ọ ya khuọnmwi emianmwẹ ẹrherhe. Vbuwe ena hia, ọtẹn na wa gha mwẹ ukpamuyọmọ nibun vbe otu ọghe Jehova. Ọtẹn na họn usi ẹre rre ẹre wa gha nọ. Ọrheyerriọ, ọ na ye sunu ye emwi nibun ne ọ la gberra kevbe abakuru ne ọ ru. U miẹn igiemwi ọghe imuegberriotọ ne ọna khin! Te etẹn nibun wa ye ta ẹmwẹ Ọtẹn Nokpia Klein do fi ẹdẹnẹrẹ, iran ma vbe mianmian vbene ọ ya ta ẹmwata hẹ vbe okha ọghe ẹdagbọn rẹn. *

8. De vbene ebe 1 Pita 5:6 ya ya ima rẹn wẹẹ, ẹko keghi rhiẹnrhiẹn e Jehova vbe ima ghaa mu egbe rriotọ?

⁸ Emwi bun nọ ya ima mwẹ imuegberriotọ. Nọ ghi ru ekpataki sẹ vbọ ọre wẹẹ, ọ ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova. Ẹmwẹ ne ukọ e Pita tae ẹre ọ ya ima rẹn otọ ọna. (Tie 1 Pita 5:6.) Ebe ọghomwa na tie ẹre “Come Be My Follower” ghi rhan otọ ẹmwẹ ne ukọ e Pita tae, ọ na kha wẹẹ: “Te itengbemu yevbe obi. Ọ sẹtin zẹ ẹbe. Ọmwa nọ tọn egbe mu i mwẹ esa nọ ye vbe odaro Osanobua, ọ gha khọn rẹn wẹẹ ọmwa nọ fuẹro te nọ. Sokpan, ọmwa nọ mu egbe rriotọ keghi mwẹ esa nọ ye ne Jehova, ọ gha khọn rẹn wẹẹ ọmwa vberriọ ma rẹn emwi rhọkpa. . . . [E Jehova] gha . . . san ruẹ ẹse deghẹ u na gha mu egbe rriotọ.” * Vbene ẹmwata, emwi ọvbehe i rrọọ nọ ru ekpataki sẹ na ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova!—Itan 23:15.

9. Vbọzẹe ne emwa na hoo ne iran sikẹ ima, vbe ima ghaa mu egbe rriotọ?

⁹ Na gha mwẹ imuegberriotọ keghi ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova; gberra ọni, ma tobọ ima vbe miẹn ere vbọ. Ma ghaa mu egbe rriotọ, emwa ghi gha hoo ne iran sikẹ ima. Erriọ ima vbe hoo ne ima gha sikẹ emwa ni mu egbe rriotọ. (Mat 7:12) Ai kẹ miẹn ọmwa nọ hoo nọ sikẹ ọmwa nọ ru vbe na miẹn wẹẹ irẹn ẹre ọ rẹn sẹ, ra ọmwa nẹi danmwehọ ọmwa. Sokpan ọmwa nọ mwẹ ‘ahoẹmwọmwa, agiẹngiẹn, itohan, kevbe imuegberriotọ’ ẹre ima hoo ne ima gu gha muobọ. (1 Pit 3:8) Ma ghaa hoo ne ima sikẹ emwa vberriọ, ẹi mwẹ iran ma vbe gha hoo ne iran sikẹ ima deghẹ ima na gha mu egbe rriotọ.

10. De vbene imuegberriotọ ya ru iyobọ ne ima hẹ vbe emwi ghaa lọghọ?

 ¹⁰ Ma ghaa mwẹ imuegberriotọ, emwi i khian mobọ lọghọ ima gbe. Ẹmwata nọ rrọọ ọre wẹẹ, emwi eso sẹtin sunu nọ ma deyọ vbe aro ima. Ọba e Solomọn ne umẹwaẹn khare wẹẹ: “I miẹn vbe avbe eviẹn hin ẹsin, vbene ọdafẹn na ya owẹ mama otọ khian vbe eviẹn ọmwa.” (Asan 10:7) Emwa eso rrọọ ni wa mwẹ irẹnmwi ra ni fuẹro, sokpan ai miẹn ọmwa nọ yi iran ẹro. Sokpan a wa vbe miẹn emwa eso ni ma zẹdẹ rẹn emwi rhọkpa, ẹvbo hia ghi wa gha gbe wee ne iran. Ọrheyerriọ, e Solomọn keghi gi ima rẹn wẹẹ, vbene a miẹn agbọn, erriọ ẹre a yin ẹnrẹn. Rhunmwuda ọni, ọ ma khẹke ne ima gha kpokpo egbe deghẹ emwi eso ma deyọ vbene ima te roro ẹre yi. (Asan 6:9) Imuegberriotọ ẹre ọ khian ru iyobọ ne ima ya sẹtin ru ọna.

11. Vbọ khẹke ne ima ru vbe a gha rhie adia ne ima?

¹¹ Ẹkpotọ nibun keghi kie ne ima vbe ẹdẹgbegbe, ne ima ya rhiẹre ma wẹẹ ima mwẹ imuegberriotọ. Gia ziro yan eso vbọ. Ọmwa gha rhie adia ne ima. Ọ khẹke ne ima gha mwẹ ọnrẹn vbe orhiọn wẹẹ, ọmwa i khian wa rhie adia ne ima, vbe ẹi re te ima ru abakuru. Egbe emwi vberriọ gha sunu, ẹi mobọ khuẹrhẹ ne ima miẹn adia vberriọ yi. Ma sẹtin gha zan ọmwa nọ rhie adia ne ima, ra ma sẹtin gha mu ohu rhunmwuda vbene ọ ya rhie nene adia ne ima. Sokpan deghẹ ima na gha mu egbe rriotọ, ma ghi hia ne ima miẹn adia vberriọ yi.

12. Zẹvbe nọ rre ebe Itan 27:5, 6, NW, vbọzẹe nọ na khẹke ne ima gbọyẹmwẹ yọ, vbe ọmwa gha rhie adia ne ima? Ru igiemwi yọ.

¹² Ọmwa nọ mu egbe rriotọ keghi gbọyẹmwẹ yọ vbe a gha rhie adia nẹẹn. Vbe igiemwi: Gia kha wẹẹ u rre iko vbe ẹdẹ ọkpa. Uwẹ vbe etẹn eso ghi guan fo nẹ, ọkpa vbe etẹn nii na fẹko rhie ruẹ ladian, ya tama ruẹ wẹẹ emwi ne u re khuakhua yọ ruẹ akọn. Ẹi mwẹ ekhue ma mu ruẹ vbe ọ gha tama ruẹ. Sokpan u gha vbe ghọghọ wẹẹ ọ tama ruẹ. U ghi kue gha roro ẹre wẹẹ, ‘Vbọsiẹ ne ọmwa ma na tama mwẹ sin?’ Erriọ vbe khẹke ne ima gbọyẹmwẹ yọ, deghẹ ọtẹn na sẹtin rhie adia ne ima, ma ghi vbe ya imuegberriotọ miẹn ọnrẹn yi. Ne ima gha te ya gha ghee ọtẹn nii zẹvbe oghian ima, ọ khẹke ne ima gha ghee ẹre zẹvbe ọse ima.—Tie Itan 27:5, 6, NW; Gal 4:16.

13. De vbene ima khian ya rhiẹre ma hẹ wẹẹ, ma mwẹ imuegberriotọ vbe ukpamuyọmọ gha sẹ emwa ọvbehe obọ?

¹³ A gha mu ukpamuyọmọ ne emwa ọvbehe vbuwe iko. Ọtẹn ọkpa na tie ẹre Jason nọ re ọdiọn vbuwe iko keghi kha wẹẹ, “I gha bẹghe vbene ukpamuyọmọ ya sẹ emwa ọvbehe obọ vbuwe iko, I ghi zẹdia gha roro ẹre wẹẹ, ‘vbọzẹe nọ ma na sẹ mwẹ obọ?’” Uwẹ vbe zẹdia mwẹ egbe  iziro vberriọ ra? Ẹi re emwi dan deghẹ ọmwa na gha “hoo” nọ ru sayọ vbe ugamwẹ e Jehova. (1 Tim 3:1) Vbọrhirhighayehẹ, ọ khẹke ne ima gha begbe vbe emwi ne ima mu roro. Adeghẹ ima ma begbe, itengbemu sẹtin do gbọzinian vbe ekhọe ima. Vbe igiemwi, ọtẹn nokpia sẹtin do gha roro ẹre wẹẹ, irẹn ẹre ọ wa gele gbegba nọ khẹke nọ gha mwẹ ukpamuyọmọ eso vbuwe iko. Ọtẹn nokhuo sẹtin vbe gha roro ẹre wẹẹ, ‘Ọdafẹn mwẹ ẹre ọ khian sẹtin ru iwinna nii sẹ ọtẹn nọkpa!’ Ma ghaa re ọmwa nọ mu egbe rriotọ, ma i khian gha mwẹ egbe iziro vberriọ.

14. Vbe ima miẹn ruẹ vbe emwi ne Mosis ru, vbe ẹghẹ ne a ya mu ukpamuyọmọ ne irẹn ọkpa te sọyẹnmwẹ ọnrẹn ne emwa ọvbehe?

¹⁴ Ma gha wa miẹn emwi ruẹ vbe emwi ne Mosis ru, vbe ẹghẹ ne a ya mu ukpamuyọmọ ne irẹn ọkpa te sọyẹnmwẹ ọnrẹn ne emwa ọvbehe. Vbe ọwara ẹghẹ eso, e Mosis ọkpa ẹre ọ ghaa su agbẹnvbo Izrẹl. Sokpan de emwi ne Mosis ghi ru, vbe Jehova ghi kie ẹkpotọ yọ ne emwa ọvbehe deba re gha su Ivbi Izrẹl? Ọ ma gbọvo iran. (Nọm 11:24-29) Imuegberriotọ nọ ghaa mwẹ, ẹre ọ yae kue ne emwa ọvbehe deba irẹn gha re ọbuohiẹn ọghe Ivbi Izrẹl. (Ẹks 18:13-24) Irẹn rẹnrẹn wẹẹ Ivbi Izrẹl gha wa miẹn ere vbọ, deghẹ iran na gha mwẹ avbe ọbuohiẹn nibun. Ọna ẹre ọ si ẹre ne ọ ma na mu ọghe enegbe ẹre ye okaro. Igiemwi esi ẹre ọna wa khin ne ima! Ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, ẹi re irẹnmwi ne ima mwẹ ẹre ọ khian ya ima gha mwẹ esa vbe odaro e Jehova, sokpan ma ghaa mwẹ imuegberriotọ ẹre ima khian na gha mwẹ esa vbe odaro e Jehova. Agharhemiẹn wẹẹ Osa nọ yo sẹ ẹre Jehova khin, irẹn “keghi gbarokotọ vbe egbe emwa ni mu egbe rriotọ.”—Psm 138:6, NW.

15. De afiwerriẹ eso ni he rhiegbe ma vbe arrọọ ọghe etẹn nibun?

¹⁵ Emwi gha fi werriẹ vbe arrọọ ọghe ima. Vbe okiekie na, iwinna ọghe etẹn eso ni kpẹẹ nẹ vbe otu ọghe Jehova keghi fi werriẹ. Vbe igiemwi, vbe ukpo 2014, otu keghi fi iwinna ọghe etẹn ni te ga zẹvbe ọgbaroghe ọghe odin werriẹ. Vbe ukpo nii, otu na vbe kha wẹẹ, ọtẹn  gha ghi sẹ ukpo 70 nẹ, ẹi khian ghi sẹtin gha ga zẹvbe ọgbaroghe ọghe otako. Ọtẹn gha ghi vbe sẹ ukpo 80 nẹ, ẹi khian ghi sẹtin gha re ọsiemwiẹnro ọghe ẹbu ediọn. Yevbesọni, ke ukpo eso nọ gberra gha dee, ẹi re avbiẹ etẹn ni te gha ga vbe abotu ẹre a ghi wẹẹ nọ ya gha ru iwinna arọndẹ. Eso vbe rrọọ ni ghi dobọ iwinna ugamwẹ ne kpataki yi rhunmwuda emianmwẹ, iwinna nọ bi ye iran izabọ vbuwe ẹgbẹe ra rhunmwuda emwi ọvbehe.

16. De vbene etẹn eso ya rhiẹre ma wẹẹ iran mu egbe rriotọ, vbe emwi eso fi werriẹ vbe arrọọ ọghe iran?

¹⁶ Afiwerriẹ na ma gha khuẹrhẹ ne etẹn na. Ọ wa kakabọ da etẹn nibun vbe a fi iwinna iran werriẹ, rhunmwuda ọ kpẹẹ re ne iran nibun ke ru iwinna nii. Ọ wa lọghọ iran ke sẹtin do gha sọyẹnmwẹ iwinna ọgbọn ne iran ghi ru. Sokpan vbene ẹghẹ ya khian, iran na do gha sọyẹnmwẹ ọnrẹn. Vbọzẹe? Emwi nọ wa mobọ ru iyobọ ne iran, ọre ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ ne Jehova. Iran rẹnrẹn wẹẹ, Osanobua ẹre iran ya egbe fiohan na, ẹi re iwinna ra ukpamuyọmọ rhọkpa ne iran mwẹ vbe otu e Jehova. (Kọl 3:23) Nia, rhunmwuda imuegberriotọ ọghe iran, te iran ghi wa sọyẹnmwẹ iwinna ne iran ghi ru vbe ugamwẹ e Jehova. Te iran ghi “ye enegbe [iran] hia yan rẹn” rhunmwuda iran rẹnrẹn wẹẹ ọ gbaroghe iran.—1 Pit 5:6, 7.

17. Vbọzẹe ne ima na ghọghọ wẹẹ, Evbagbẹn Nọhuanrẹn rhie igiọdu ne ima, ne ima gha mwẹ imuegberriotọ?

¹⁷ Ma wa ghọghọ wẹẹ Evbagbẹn Nọhuanrẹn rhie igiọdu ne ima, ne ima gha mwẹ imuegberriotọ. Ma ghaa mu egbe rriotọ, emwa ni lẹga ima gha miẹn ere vbọ, ma tobọ ima ghi vbe miẹn ere vbọ. Ọ gha vbe ru iyobọ ne ima ya sẹtin zin egbe, vbe ima gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa. Sẹ ehia, ọ gha ya ima sikẹ Erha mwa nọ rre ẹrinmwi sayọ. U miẹn vbene ọ sẹ ima ọyẹnmwẹ hẹ, ne ima na rẹn wẹẹ, “Osanobua ne ọ yo kevbe ne ọ kpọlọ” wa ya aro nọ ghaan ghee eguọmwadia re ni mu egbe rriotọ!—Aiz 57:15.