1. De emwi eso ne ukọ e Jọn werriẹ aro daa vbe odẹ ukpo 95 C.E?

Ọ GHI rre odẹ ukpo 95 C.E., ukọ e Jọn keghi werriẹ aro daa ọlọghọmwa eso nọ ya iro han rẹn. Vbe ẹghẹ na kha na, irẹn khian ọmaẹn nẹ, imu ẹre ọ vbe gha ye vbe otọ ne amẹ gbodin lẹga ọghe Patmos. Ọ gha kẹ, irẹn ọkpa ẹre ọ ghi kẹ vbe ukọ ọghe Jesu hia. (Arhie 1:9) Ọ rẹnrẹn wẹẹ, emwa okeke ghaa rre uwu iko ni ghaa maa emwa ohoghe, ni vbe gha si ighaegbe ye uwu ẹbu etẹn. Ena sẹtin ya e Jọn gha roro ẹre wẹẹ, vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, ai khian ghi gha miẹn Ivbiotu e Kristi ọghe ata.—Jud 4; Arhie 2:15, 20; 3:1, 17.

2. Zẹvbe nọ rre ebe Arhie Maan 7:9-14, NW, de umian nọ gbe ọmwa otiti ne Jọn miẹn? (Ghee efoto nọ rre odaro ebe na.)

² Vbe ẹghẹ na kha na, Osanobua keghi mu umian ọghe emwi nọ khian sunu vbe odaro ma e Jọn. Vbe umian nii, odibosa ọkpa keghi tama odibosa enẹ, ne iran daeyi ighẹ ẹhoho ọfuan ọghe orueghe nọkhua, a te miẹn wẹẹ a yi ama nokiekie ye uharo ọghe eguọmwadia Osanobua eso. (Arhie 7:1-3) Eguọmwadia Osanobua na guan kaẹn na, ọre orhunmwu 144,000 ni khian deba e Jesu kha vbe ẹrinmwi. (Luk 12:32; Arhie 7:4) Vbe nene umian, e Jọn na vbe miẹn emwi ọvbehe nọ yan rẹn unu ruan. De emwi ne Jọn miẹn? Ọ keghi bẹghe “oghẹn ne gbii, ne ọmwa rhọkpa i sẹtin ka. Iran keghi ke agbẹnvbo, uniẹn kevbe ẹvbo ughughan rre. Iran mudia ye odaro ẹkete kevbe odaro Oteghe Ohuan.” (Tie Arhie Maan 7:9-14, NW.) Ẹi mwẹ umian na ma ya e Jọn gha ghọghọ, rhunmwuda ọ keghi ya e Jọn rẹn wẹẹ, ọkhọngborrie emwa ẹre ọ khian gha ga e Jehova vbe odaro!

3. (a) Vbọzẹe ne umian ne Jọn miẹn gha na ya amuẹtinyan ọghe ima wegbe sayọ? (b) De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

³ Ẹi mwẹ umian nii ma ya amuẹtinyan ọghe Jọn wegbe sayọ. Inu ghi nọ ne ima, ni wa rre agbọn vbe ẹghẹ ne umian  ne Jọn miẹn ya mwẹ amusẹ? Ma wa bẹghe vbene Jehova ya si ọkhọngborrie emwa koko vbe ẹdẹnẹrẹ, ọkhọngborrie emwa na keghi mwẹ ayayẹro wẹẹ, iran gha miẹn uhunmwu vbe orueghe nọkhua, iran ghi la agbọn ọghe etẹbitẹ nọ dee. Ako iruẹmwi na, gha ya ima rẹn vbene Jehova ya ru iyobọ ne eguọmwadia ẹre hẹ vbe odẹ ukpo 80 nọ gberra, ne iran ya rẹn emwa ni gele re oghẹn ne gbii. Ma gha vbe ruẹ ọre wẹẹ (1) oghẹn ne gbii na wa bun kevbe wẹẹ (2) ehe ughughan vbe agbọn na ẹre iran ke rre. Ena hia gha wa ya amuẹtinyan ọghe emwa ni rre oghẹn na wegbe sayọ.

4. De ẹmwata nọ rre Baibol ne emwa iyayi okeke ma rẹn otọre? De vbene etẹn ni ghaa zanzan e Baibol dinmwi ya lughaẹn hẹ?

⁴ Emwa iyayi okeke i maa emwa ẹmwata nọ rre uwu e Baibol, nọ khare wẹẹ ẹghẹ dee ne emwa khian ya gha rre agbọn na vbe etẹbitẹ. (2 Kọr 4:3, 4) Vbe ẹdẹnẹrẹ, iran nibun keghi maa emwa re wẹẹ, emwa esi gha wu, iran ghi gha rrie ẹrinmwi. Sokpan etẹn ima ni ghaa zanzan e Baibol dinmwi vbe ukpo nibun nọ gberra (Bible Students), wa gha mwẹ iyayi nọ lughaẹn ne ọna. Etẹn ima na ẹre ọ suẹn gha gbẹnnẹ Watch Tower ladian vbe ukpo 1879. Iran yayi wẹẹ Osanobua gha dọlegbe ya uhunmwu otagbọn na khian e Paradais kevbe wẹẹ, uhunmwu otagbọn na ẹre ọkhọngborrie emwa nibun ni họn ẹmwẹ ne Osanobua khian gha ye, ẹi re ẹrinmwi. Vbọrhirhighayehẹ, ọ wa rhie ẹghẹ iran ke rẹn emwa ni khian yin agbọn na.—Mat 6:10.

5. De iyayi ne etẹn ni ghaa zanzan e Baibol dinmwi ghaa mwẹ vbekpa orhunmwu 144,000?

⁵ Etẹn ni ghaa zanzan e Baibol dinmwi, na vbe do bẹghe ẹre wẹẹ, emwa eso rrọọ “na dẹwerriegbe nẹ ke uwu agbọn rre” ni khian deba Jesu gha kha vbe ẹrinmwi. (Arhie 14:3) Iran na ọre orhunmwu 144,000 ni ya egbe fiohan ne Osanobua, ni vbe ya ẹkoata gae vbe agbọn na. Sokpan de emwi ne etẹn na yayi vbekpa oghẹn ne gbii?

6. De iyayi ne etẹn ni ghaa zanzan e Baibol dinmwi ghaa mwẹ vbekpa oghẹn ne gbii?

⁶ Vbe umian ne Jọn miẹn, ọ keghi bẹghe oghẹn ne gbii ni “mudia ye odaro ẹkete kevbe odaro Oteghe Ohuan.” (Arhie 7:9, NW) Ọna ẹre ọ ya etẹn ni ghaa zanzan e Baibol dinmwi gha roro ẹre wẹẹ, te oghẹn ne gbii khian vbe dia ẹrinmwi ya, zẹvbe ne orhunmwu 144,000 vbe ye. Sokpan, deghẹ orhunmwu 144,000 kevbe oghẹn ne gbii na gha rre ẹrinmwi, de alughaẹn nọ ghi rre ẹbu eva na? Etẹn na kegha roro ẹre wẹẹ, oghẹn ne gbii keghi re Ivbiotu e Kristi ni ma ya ẹkoata ga Osanobua vbe agbọn na. Iran vbe gha roro ẹre wẹẹ, eso vbuwe emwa iyayi ohoghe ni hia ne iran gha ru emwi esi vbe rre usun oghẹn ne gbii na. Iran keghi yayi wẹẹ emwa vbenia gha yo ẹrinmwi, sokpan iran i khian sẹtin gu e Jesu kha. Vbọzẹe? Rhunmwuda ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ ne Osanobua ma wegbe sẹ, rhunmwuda ọni, te iran khian mudia vbe odaro ẹkete, sokpan iran i khian sẹtin tota ye uhunmwu ẹkete gha khaevbisẹ.

7. De emwa ne etẹn ima ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii yayi wẹẹ ọ khian gha rre agbọn na vbuwe Ukpo Arriaisẹn Ọkpa Ne Kristi Khian Ya Kha? De emwi ne iran yayi wẹẹ ọ khian sunu daa eguọmwadia Osanobua nẹdẹ?

⁷ De emwa ne iran ghi yayi wẹẹ ọ khian gha rre agbọn na? Iran yayi wẹẹ orhunmwu 144,000 kevbe oghẹn ne gbii gha ghi sẹ ẹrinmwi nẹ, ẹkpotọ ghi vbe kie ne ọkhọngborrie emwa ne iran gha rre agbọn na vbe Ukpo Arriaisẹn Ọkpa Ne Kristi Khian Ya Kha. Iran yayi wẹẹ, ọkhọngborrie emwa na guan kaẹn na, i re emwa ni ga e Jehova a te miẹn wẹẹ Kristi suẹn gha kha vbe ukpo arriaisẹn ọkpa, sokpan ẹghẹ ne Kristi khian ya gha kha, ẹre a khian ya maa iran emwi vbekpa e Jehova. A gha ghi maa iran emwi nẹ, emwa ni họn ẹmwẹ ne Jehova ghi gha rre agbọn na vbe etẹbitẹ, sokpan emwa ni zẹ utun vbe ehọ ghi guọghua. Etẹn ima na, vbe gha roro ẹre wẹẹ emwa eso ne Osanobua khian ya ru ‘okoro’ vbe ẹghẹ nii kevbe eguọmwadia Osanobua nẹdẹ ni  khian rhiọ kpaegbe, ghi vbe kpa gha rrie ẹrinmwi vbe Ukpo Arriaisẹn Ọkpa Ne Kristi Khian Ya Kha gha ghi fo nẹ.—Psm 45:16.

8. De ẹbu eha ne etẹn ima te yayi wẹẹ ọ rrọọ?

⁸ Etẹn ima nii yayi wẹẹ ẹbu eha ẹre ọ rrọọ: (1) orhunmwu 144,000 ni khian deba e Jesu kha vbe ẹrinmwi; (2) oghẹn ne gbii ọghe Ivbiotu e Kristi ni ma ya ẹkoata ga Osanobua, ni khian mudia ye odaro ẹkete ọghe Jesu vbe ẹrinmwi; kevbe (3) ọkhọngborrie emwa na khian maa re emwi vbekpae Jehova vbe Ukpo Arriaisẹn Ọkpa Ne Kristi Khian Ya Kha. * Ọ ghi sẹ ẹghẹ ne Jehova khare, ukpa ọghe ẹmwata keghi baa sayọ, iran na do rẹn otọ ẹmwẹ na sayọ.—Itan 4:18.

9. (a) Ne Baibol na wẹẹ te oghẹn ne gbii “mudia ye odaro ẹkete kevbe odaro Oteghe Ohuan,” vbọ yae kha? (b) Vbọzẹe na gha na kha wẹẹ, odẹ ne ima ghi ya rẹn otọ ebe Arhie Maan 7:9 wa gbe ye uviẹn?

⁹ Vbe ukpo 1935, Avbe Osẹe Jehova keghi do rẹn emwa ni gele re oghẹn ne gbii ne Jọn miẹn vbe umian. Iran na do bẹghe ẹre wẹẹ, ẹi re te oghẹn ne gbii khian gele gha rrie ẹrinmwi ne iran ya “mudia ye odaro ẹkete kevbe odaro Oteghe Ohuan.” Uhunmwu otagbọn na ẹre iran khian gha ye. Sokpan iran gha ye sẹtin mudia ye “odaro ẹkete” vbe odẹ ọghe orhiọn. Odẹ ne iran khian ya ru ọna, ọre ne iran gha họn ẹmwẹ ne Jehova zẹvbe Osa nọ mwẹ ọdakha yan agbọn vbe ẹrinmwi. (Aiz 66:1) Odẹ ne iran khian ya mudia ye “odaro Oteghe Ohuan” ọre ne iran gha mwẹ amuẹtinyan daa izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu. Egbe ẹmwẹ vbenia ẹre a vbe loo vbe ebe Matiu 25:31, 32. Ako nii ya ima rẹn wẹẹ te “emwa ni rre agbọn na hia”—uhiẹn ya sẹ egbe emwa dan, khian “si koko ye odaro” ekete ọghe Jesu. A gha wẹẹ na ghee ẹre, emwa na guan kaẹn vbe ako na, agbọn na ẹre iran ye, ẹi re ẹrinmwi. Rhunmwuda ọni, ọ gha gia na kha wẹẹ, te odẹ ne ima ghi ya rẹn otọ ẹmwẹ na wa gbe ye uviẹn. Ẹi khabe ne Baibol ma na kha wẹẹ, te oghẹn ne gbii rrie ẹrinmwi. Orhunmwu 144,000 ni khian ya deba e Kristi “khaevbisẹ” yan agbọn na, ẹre ọ khian gha rrie ẹrinmwi, vbọ gberra iran, emwa ọvbehe i rrọọ.—Arhie 5:10.

10. Vbọzẹe nọ na khẹke ne oghẹn ne gbii ruẹ vbekpae Jehova, a te miẹn wẹẹ Jesu suẹn gha kha vbe ukpo arriaisẹn ọkpa?

¹⁰ Ke ukpo 1935 gha dee, Avbe Osẹe Jehova keghi do rẹn otọre wẹẹ, ẹbu etẹn ni da imudiase ọghe iran yi, ni khian gha rre agbọn na vbe etẹbitẹ ọre oghẹn ne gbii ne ebe Arhie Maan guan kaẹn. Emwa ni rre oghẹn na ghaa hoo ne iran miẹn uhunmwu vbe orueghe nọkhua nọ dee, te iran gha ruẹ vbekpae Jehova, a te miẹn wẹẹ Jesu suẹn gha kha vbe ukpo arriaisẹn ọkpa. Iran ghi vbe rhiẹre ma wẹẹ iran mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe, ne iran mieke na sẹtin “ye egbe miẹn emwi na hia ni ra sunu” a te miẹn wẹẹ Ukpo Arriaisẹn Ọkpa Ne Kristi Khian Ya Kha suẹn rẹn.—Luk 21:34-36.

11. Vbọzẹe ne etẹn ima na te gha roro ẹre wẹẹ, emwa eso gha yo ẹrinmwi iyeke Ukpo Arriaisẹn Ọkpa Ne Kristi Khian Ya Kha?

¹¹ Zẹvbe nọ rre The Watch Tower nọ ladian vbe February 15, 1913, etẹn ima te vbe gha roro ẹre wẹẹ, emwa eso ni mwẹ uyinmwẹ esi ni rre uhunmwu otagbọn na, gha kpa gha rrie ẹrinmwi vbe iyeke Ukpo Arriaisẹn Ọkpa Ne Kristi Khian Ya Kha. Ọ gha kẹ, emwi nọ ya etẹn ima gha mwẹ iyayi vbenia ọre wẹẹ, iran sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ Ivbiotu e Kristi ni ma ya ekhọe hia ga Osanobua rrie ẹrinmwi, ẹi mwẹ eguọmwadia Osanobua nẹdẹ ma vbe yo. Emwi eva ẹre ọ ya iran gha mwẹ egbe iziro vbenia: (1) iran yayi wẹẹ te oghẹn ne gbii rrie ẹrinmwi kevbe wẹẹ (2) oghẹn ne gbii ọre Ivbiotu e Kristi ni ma ya ekhọe hia ga Osanobua.

12-13. De emwi ne etẹn na hannọ zẹ kevbe oghẹn ne gbii rẹnrẹn vbekpa ayayẹro ne iran mwẹ?

¹² Vbọrhirhighayehẹ, ke ukpo 1935 gha dee, Avbe Osẹe Jehova yayi wẹẹ, oghẹn ne gbii ne  Jọn miẹn vbe umian ọre emwa ni khian miẹn uhunmwu vbe okuo Amagẹdọn. Iran gha miẹn uhunmwu vbe orueghe nọkhua nọ khian sunu vbe uhunmwu otagbọn na, iran ghi gha “ya urhu nọ la kha wẹẹ, ‘Obọ Osanobua mwa ne ọ tota vbe ẹkete kevbe Oteghe Ohuan nii, ọre imiẹnfan mwa ke rre.’” (Arhie 7:10, 14, NW) Yevbesọni, e Baibol tama ima wẹẹ, ayayẹro ne emwa ni khian gha rrie ẹrinmwi mwẹ, ẹre ọ “maan sẹ” ọghe eguọmwadia Osanobua nẹdẹ. (Hib 11:40) Etẹn ima ghi rẹn ọna nẹ, iran na suẹn gha ya izọghae tama emwa, ne iran do ga e Jehova, ne ẹkpotọ mieke na kie ne iran ya gha rre agbọn na vbe etẹbitẹ.

¹³ Oghẹn ne gbii ni khian gha rre agbọn na wa ghọghọ ye ayayẹro ne iran mwẹ. Iran rẹnrẹn wẹẹ e Jehova ẹre ọ tae, deghẹ ẹrinmwi ẹre irẹn hoo ne eguọmwadia irẹn na gha ga irẹn ra uhunmwu otagbọn. Etẹn na hannọ zẹ kevbe oghẹn ne gbii rẹnrẹn wẹẹ, ẹi re emwi ne iran ru ẹre ọ zẹe ighẹ iran mwẹ ayayẹro ọghe arrọọ vbe ẹrinmwi ra vbe uhunmwu otagbọn na, sokpan emwi nọ zẹe ighẹ iran mwẹ ayayẹro vberriọ ọre itohan nọ ma te khẹke ne Jehova mwẹ ghee iran, ne ọ na ya arrọọ ọghe Jesu Kristi dẹ iran werriegbe.—Rom 3:24.

14. Vbe ukpo 1935 ghi gberra nẹ, vbọzẹe nọ na gha lọghọ emwa nibun, ne iran ya rẹn otọ vbene umian nọ dekaẹn oghẹn ne gbii khian ya mwẹ amusẹ hẹ?

¹⁴ Vbe Jehova ghi ru iyobọ ne eguọmwadia re nẹ vbe ukpo 1935, ne iran ya rẹn ototọ umian ne Jọn miẹn, iran nibun na ye gha roro ẹre wẹẹ, ‘de vbene emwa ni mwẹ ayayẹro ọghe arrọọ etẹbitẹ vbe agbọn na khian ya do gha re oghẹn ne gbii hẹ, ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ ibozẹghẹ ẹre iran khin?’ Vbe igiemwi, ukpo 12 ẹre Ọtẹn Nokpia Ronald Parkin ghaa ye vbe ẹghẹ nii. Ọ keghi kha wẹẹ: “Vbe ẹghẹ nii, etẹn 56,000 ẹre ọ ghaa ya iyẹn wewe vbe uhunmwu otagbọn hia, ọ khọ wẹẹ, emwa na hannọ zẹ ẹre ọ vbe bun sẹ vbọ. Oghẹn ne gbii ma zẹdẹ gha bun vbe ẹghẹ nii.”

15. De vbene oghẹn ne gbii ya muan yọ ke ẹghẹ gha dee?

¹⁵ Sokpan vbe ukpo nibun ghi gberra nẹ, otu keghi gie avbe arọndẹ na gie yo isi gha rrie ẹvbo ughughan. Rhunmwuda ọni, Avbe Osẹe Jehova kegha muan yọ. Vbọ ghi rre ukpo 1968, etẹn keghi suẹn gha loo ebe na tie ẹre The Truth That Leads to Eternal Life ya gha gu emwa ruẹ e Baibol. Odẹ ne khuẹrhẹ ne ebe na ya rhan otọ ẹmwata ni rre uwu e Baibol, keghi si emwa nibun ni mwẹ ẹkoata la odẹ ọghe ẹmwata na. Vbene ọ te sẹ ukpo enẹ, emwa ni gberra arriaisẹn 500 na dinmwiamẹ. Ọ ghi sẹ asẹ ne Ivbi e Latin America kevbe emwa ọvbehe ya gha kpa vbe esọsi ọghe Catholic, ẹbo emwa nibun keghi dinmwiamẹ. Asẹ nii, ẹre arriọba vbe ya dọlegbe kpasẹ ye iwinna ọghomwa ne iran te mu awua yi vbe Eastern Europe kevbe ako eso vbe Africa. (Aiz 60:22) Ke ukpo eso gha dee, otu ọghe  Jehova wa vbe kpemehe emadogua ughughan na ya maa emwa ẹmwata nọ rre uwu e Baibol. Vbe nai na gbawawẹ, oghẹn ne gbii ne Baibol guan kaẹn wa bun, rhunmwuda emwa ni ga Osanobua vbe odẹ ọghe ẹmwata vbe ẹdẹnẹrẹ, gberra ẹbo erẹnrẹn.

16. De ehe ne oghẹn ne gbii ke rre?

¹⁶ E Jọn gi ima rẹn wẹẹ, oghẹn ne gbii ne irẹn miẹn vbe umian “keghi ke agbẹnvbo, uniẹn kevbe ẹvbo ughughan rre.” Akhasẹ e Zẹkaraia ka ta egbe ẹmwẹ vbenia yotọ. Ọ keghi kha wẹẹ: “Ọ gha sẹ ẹghẹ na kha na, ikpia igbe ni ke agbẹnvbo ughughan rre gha dobọ mu ukpọn ọghe Ovbi e Ju ọkpa, iran ghi tama rẹn wẹẹ, ‘Ma hoo ne ima lele ruẹ, rhunmwuda ma họn wẹẹ Osanobua gu uwa rrọọ.’”—Zẹk 8:23, NW.

17. De iyobọ ne emwa ọghe Jehova ru ne emwa ni ke agbẹnvbo ughughan rre?

¹⁷ Avbe Osẹe Jehova rẹnrẹn wẹẹ, te a gha loo urhuẹvbo ughughan ya kporhu iyẹn nọ maan, na mieke na si emwa ni rre agbẹnvbo ughughan koko. Ọ gberra ukpo 130 ne ima ke zedu ebe ughughan na loo ya maa emwa e Baibol. Sokpan eban ẹre ima ghi ru iwinna izedu sẹ; ọ gberra urhuẹvbo 900 ne ima zedu ebe ima ghee. Vbene ẹmwata, odẹ ne Jehova ya si emwa ni ke agbẹnvbo ughughan  rre koko keghi re ọyunnuan. Ne evbare orhiọn na wa kpọ vbe urhuẹvbo ughughan, ẹre ọ zẹe ne emwa ni ke agbẹnvbo ughughan rre na ga e Jehova kugbe. Te a wa rẹn Avbe Osẹe Jehova ye izọghae ne iran ya kporhu kevbe ahoẹmwọmwa ne iran mwẹ ne egbe. Ẹi re emwi nọ rhie igiọdu ne ọmwa na khin?—Mat 24:14; Jọn 13:35.

18. (a) Zẹvbe nọ rre ebe Aizaia 46:10, 11, vbọzẹe ne ẹi na kpa ima odin wẹẹ umian nọ dekaan oghẹn ne gbii wa mwẹ amusẹ vbe ẹdẹnẹrẹ? (b) Vbọzẹe ne emwa ni mwẹ ayayẹro ọghe arrọọ etẹbitẹ vbe agbọn na i na ghee ẹre wẹẹ emwi eso wii iran?

¹⁸ Umian nọ dekaẹn oghẹn ne gbii ne Jọn miẹn, wa gbe ima otiti. Ọ ma zẹdẹ kpa ima odin wẹẹ umian na wa mwẹ amusẹ vbe odẹ ọghe ọyunnuan vbe ẹdẹnẹrẹ. (Tie Aizaia 46:10, 11.) Emwa ni rre oghẹn ne gbii wa ghọghọ ye ẹkpotọ ne Jehova kie ne iran, ọghe ne iran khian ya gha rre agbọn na vbe etẹbitẹ. Iran i ghee ẹre wẹẹ, emwi rhọkpa wii iran rhunmwuda ne iran i na rre usun emwa ne Osanobua hannọ zẹ nọ ya gu e Jesu kha vbe ẹrinmwi. E Baibol gi ima rẹn wẹẹ emwa wa gha bun ni ghaa mwẹ amuẹtinyan, ne orhiọn nọhuanrẹn wa kakabọ gha loo, sokpan emwa vbenia i rre usun emwa ni rrie ẹrinmwi. Ọkpa vbe usun iran na ọre Jọn ne Baptist. (Mat 11:11) Erriọ e Devid vbe ye. (Iwinna 2:34) Osanobua gha huẹn iran na, kevbe ọkhọngborrie emwa ọvbehe kpaegbe gha die Paradais vbe agbọn na. Ẹghẹ nii, ẹkpotọ ghi kie ne emwa hia ni khian rhiọkpaegbe kevbe oghẹn ne gbii, ne iran ya rhiẹre ma wẹẹ iran mwẹ ẹkoata dae Jehova kevbe wẹẹ, iran miẹn ọdakha ọghẹe yi.

19. Vbọ ghi re atamuolọyan ọghe ima, ugbẹnvbe ima ghi rẹn otọre nẹ ighẹ umian nọ dekaan oghẹn ne gbii ne Jọn miẹn?

¹⁹ Ke na ya bu agbọn tua agbọn gha dee, ẹghẹ ọkpa i rrọọ ne emwa ni ke agbẹnvbo ughughan rre ni ga Osanobua he ya bun sẹ vbe nọ ye vbe ẹdẹnẹrẹ. Ọre ẹrinmwi ẹre ima rrie ra uhunmwu otagbọn na ẹre ima khian gha ye, ọ khẹke ne ima hia vbe odẹ ke odẹ na ru iyobọ ne emwa, ne iran do gha re ọkpa vbe oghẹn ne gbii ni re “ohuan ọvbehe” ọghe Jesu. (Jọn 10:16) Vbene ẹi khian ghi kpẹẹ gbe, e Jehova gha guọghọ avbe arriọba kevbe ugamwẹ ohoghe ni si obalọ ye emwa nagbọn egbe. U miẹn ukpamuyọmọ nọkhua ne oghẹn ne gbii wa mwẹ! Ẹkpotọ gha kie ne iran ya ga e Jehova vbe uhunmwu otagbọn na vbe etẹbitẹ.—Arhie 7:14, NW.