1. Vbọzẹe ne a gha na kha wẹẹ, e Jehova ẹre ọ yaẹn emwi hia? (Ghee efoto nọ rre omuhẹn.)

E JEHOVA ẹre ọ yaẹn emwi hia! Irẹn ẹre ọ yaẹn “ẹrinmwi ne ọ yo sẹ ehia. Irẹn ọ vbe yan agbọn kevbe emwi hia ni rre uwu ẹre.” (Diut 10:14; Arhie 4:11) Nọnaghiyerriọ, e Jehova ẹre ọ yaẹn ima rhunmwuda irẹn ẹre ọ yi ima. (Psm 100:3) Vbuwẹ emwa hia nọ he yin agbọn na ke ne a ya bu agbọn tua agbọn gha dee, e Jehova mwẹ emwa ne irẹn hannọ zẹ ya ru ọghẹe.

2. Zẹvbe ne Baibol khare, gha re emwa kpataki ni re ọghe Jehova?

² Vbe igiemwi, ebe Psalm 135 keghi tie Ivbi Izrẹl ni ghaa ye ẹkoata ga Osanobua vbe ẹghẹ nẹdẹ, emwa ne Osanobua ve ghaan, ne irẹn zẹe “ne iran gha re ọghe irẹn.” (Psm 135:4) Ebe Hozia vbe tae ye otọ wẹẹ, emwa ni ke agbọn ẹvbo ọvbehe rre gha vbe do khian eguọmwadia e Jehova. (Hoz 2:23) Ukpo 36 C.E. ẹre ẹmwẹ akhasẹ nii ghi mwẹ amusẹ vbe Jehova hannọ emwa ne ẹi re Ivbi e Ju zẹ, zẹvbe emwa ni gha deba e Kristi kha vbe ẹrinmwi. (Iwinna 10:45; Rom 9:23-26) Iran na, ne a ya orhiọn nọhuanrẹn hannọ zẹ, ni mwẹ ayayẹro ọghe arrọọ vbe ẹrinmwi, ọre “agbọn ẹvbo nọhuanrẹn” ni re emwa kpataki ọghe Osanobua. (1 Pit 2:9, 10) Eguọmwadia e Jehova ni mwẹ ayayẹro ọghe arrọọ ọghe etẹbitẹ vbe uhunmwu  otagbọn ghi vbo? E Jehova vbe tie iran ‘emwa irẹn’ ne irẹn hannọ zẹ.—Aiz 65:22.

3. (a) De emwa ni gu e Jehova mwẹ asikẹgbe ne khuankhuan vbe ẹdẹnẹrẹ? (b) De emwi ne ima khian ziro yaẹn vbe ako iruẹmwi na?

³ Vbe ẹdẹnẹrẹ “oghẹn nekherhe” ni mwẹ ayayẹro ọghe arrọọ vbe ẹrinmwi kevbe oghẹn ne gbii ni mwẹ ayayero ọghe arrọọ vbe uhunmwu otagbọn keghi ga Jehova kugbe zẹvbe oghẹn ohuan ọkpa. (Luk 12:32; Jọn 10:16) Rhunmwuda ọni, te ọ khẹke ne ima gha kpọnmwẹ Jehova ne ọ na kie ẹkpotọ yọ, ne ima gu irẹn gha mwẹ asikẹgbe nọ maan. Vbe ako iruẹmwi na, ma gha guan kaẹn odẹ eso ne ima gha ya sẹtin rhiẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye ukpamuyọmọ nọ hiunsi na.

4. De odẹ ọkpa ne ima ya gbọyẹmwẹ yọ ne Jehova na gi ima gha re ọsiọre? Vbe Jesu a vbe ya gbọyẹmwẹ yọ hẹ?

⁴ Vbe ima ya arrọọ ọghe ima fiohan ne Jehova, te ima rhiẹre ma wẹẹ, ma gbọyẹmwẹ ye ẹse nọ ru ne ima. Vbe ima dinmwiamẹ, ma keghi gi emwa rẹn vbe idagbo wẹẹ, e Jehova ẹre ọ yaẹn ima kevbe wẹẹ, ahoo ọghẹe ẹre ima khian ya arrọọ ọghe ima ru. (Hib 12:9) Erriọ e Jesu vbe ru ẹre vbọ dinmwiamẹ, ọ keghi ya ẹmwẹ akhasẹ nọ rre ebe Psalm mwẹ amusẹ, nọ khare wẹẹ: “U miẹn vbe ahoo ruẹ ne a ru yẹ mwẹ hẹ Osanobua mwẹ.” (Psm 40:7, 8) Agharhemiẹn wẹẹ, agbẹnvbo ne a ya fiohan ne Jehova ẹre a biẹ Jesu yi, ọ na ye dinmwiamẹ, ne ọ mieke na ru ahoo ọghe Osanobua.

5, 6. (a) Vbe Jehova a ru vbe Jesu dinmwiamẹ? (b) De vbene Jehova ya gbọyẹmwẹ yọ hẹ vbe ima gha ya arrọọ ọghe ima fiohan nẹẹn? Ru igiemwi yọ.

⁵ Vbe Jehova a ru vbe Jesu dinmwiamẹ? E Baibol keghi kha wẹẹ: “Ugbẹn vbe Jesu ghi dinmwiamẹ nẹ, vbene ọ wa ladian vbe uwu amẹ, erinmwi keghi kie ye otọ, irẹn keghi miẹn orhiọn Osanobua vbe ọ tuorre, ọ yevbe idu, ọ keghi rhuẹ yan rẹn. Urhu ọkpa keghi ke ẹrinmwi rre wẹẹ, ‘Ọna ọre ovbimwẹ ni hoẹmwẹ ọnrẹn, ọmwa ne ekhọe mwẹ rhiẹnrhiẹn ghee ẹsẹsẹmwẹse.’” (Mat 3:16, 17) Agharhemiẹn wẹẹ ọghe Jehova ẹre Jesu ka khin, ẹko wa kakabọ rhiẹnrhiẹn e Jehova vbe ọ bẹghe ẹre wẹẹ, Jesu hoo ne ọ ya arrọọ ọghẹe ga irẹn. Erriọ e Jehova vbe ghọghọ vbe ima gha ya arrọọ ọghe ima fiohan nẹẹn. Ma gha miẹn afiangbe vbe obọ re.—Psm 149:4.

⁶ Vbe igiemwi, gia kha wẹẹ, okpia ọkpa kọ ọka ye ugbo ẹre. Ọka nii ghi woo nẹ, ovbi ẹre nokhuo ne kherhe na ya fian ọkpa vbuwe ẹre, ọ na ya ne erhae. Erhae ẹre ọ ka yan ugbo ọka na. Agharhemiẹn wẹẹ, erhae ẹre ọ yaẹn ugbo ọka nii, te ọ khian ye gbọyẹmwẹ ye emwi ne ọvbokhan nii ru nii rhunmwuda, ọ rhie ma wẹẹ ọvbokhan nii hoẹmwẹ erhae. Ọka nii ne ọvbokhan nii ya ne erhae, ẹre erhae khian ya aro nọ ghaan ghe sẹ ọka nikẹre ni rre ugbo ẹre. Erriọ ẹko vbe ya rhiẹnrhiẹn e Jehova vbe ima gha ya arrọọ ọghe ima fiohan nẹẹn.—Ẹks 34:14.

7. Zẹ vbene Malakai khare, de aro ne Jehova ya ghee emwa ni ya egbe fiohan nẹẹn?

⁷ Tie Malakai 3:16. Deghẹ u ma he ya arrọọ ruẹ fiohan ne Jehova ne u vbe dinmwiamẹ, ọ khẹke ne u ru vberriọ. Vbene ẹmwata, e Jehova ẹre ọ yaẹn ima hia ke na ya biẹ ima gha dee. Sokpan, muẹn roro vbe nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova hẹ, deghẹ u na ya arrọọ ruẹ fiohan nẹẹn rhunmwuda ne u na yẹrẹro wẹẹ, irẹn ẹre ọ mwẹ asẹ ne a ya kha yaẹn agbọn vbe ẹrinmwi! (Itan 23:15) E Jehova tobọre i vbe mianmian emwa ni ya ẹkoata gae, ọ gha gbẹnnẹ eni iran ye ebe ayere ọghẹe.

8, 9. De emwi ne Jehova gualọ vbe obọ emwa ne eni iran rre ebe ayere ọghẹe?

 ⁸ Deghẹ ima ma hoo ne Jehova khiẹn eni ima hin ebe ayere ọghẹe rre, ọ mwẹ iwinna eso nọ bi ye ima izabọ. Akhasẹ ighẹ Malakai keghi kha wẹẹ, te ọ khẹke ne ima gha mwẹ imuohan ọghe Jehova, ma vbe gha “ya ọghọ nẹẹn.” Ma gha rhie ugamwẹ ne ọmwa ọvbehe ra emwi ọvbehe vbọ gberra Jehova, ọ ghi khiẹn eni ima hin ebe arrọọ ọghẹe rre.—Ẹks 32:33; Psm 69:28.

⁹ Agharhemiẹn wẹẹ ne a ya egbe fiohan kevbe ne a dinmwiamẹ wa ru ekpataki, ọ ma wa fo ye evba. Uhukpa kẹkan ẹre a ya arrọọ ọghomwa fiohan ne Jehova, uhukpa ẹre a vbe dinmwiamẹ. Sokpan ugamwẹ ne ima rhie ne Jehova keghi re emwi ne ima khian gha ru khian ya fi etẹbitẹ.—1 Pit 4:1, 2.

10. De alughaẹn ne gẹdẹgbẹe nọ rre uwu ẹkpo emwa ni ga e Jehova kevbe emwa ne ẹi gae?

¹⁰ Vbe ako iruẹmwi nọ lae, ma keghi ziro yaẹn okha ọghe Keni, Solomọn kevbe Ivbi Izrẹl. Iran ma ya ekhọe hia ga e Jehova. Okha ọghe iran rhiẹre ma wẹẹ, te ọ khẹke ne eguọmwadia e Jehova mudia gbain vbe odẹ ọghe ẹmwata, emwi esi ghi gha yẹẹ iran, iran ghi vbe gha khuiwu emwi dan. (Rom 12:9) E Malakai ghi ya unu kaẹn ebe ayere ọghe Osanobua nẹ, Jehova tobọre keghi kha wẹẹ, te alughaẹn ne egbe khian gha rre uwu ẹkpo “ọmwata kevbe ọmwa dan” kevbe uwu ẹkpo ọmwa nọ ga e Jehova kevbe ọmwa ne ẹi gae.—Mal 3:18.

11. Vbọzẹe ne ọ na khẹke ne emwa ọvbehe gha bẹghe ẹre wẹẹ, ekhọe hia ẹre ima ya ga e Jehova?

¹¹ Te ọ khẹke ne alaghodaro ọghe ima vbe odẹ ọghe orhiọn “gha re ne aro emwa hia sẹẹ.” Ọna ọre odẹ ọvbehe ne ima ya gbọyẹmwẹ ye ẹkpotọ ne Jehova kie re ne ima ya gha rre obọ ọghẹe. (1 Tim 4:15; Mat 5:16) Nọ egbuẹ: ‘Emwa ọvbehe bẹghe ẹre wẹẹ, ekhọe hia ẹre I ya ga e Jehova ra? Mẹ ya oghọghọ tama emwa ọvbehe wẹẹ, Osẹe Jehova ẹre I khin ra?’ Ẹko i khian rhiẹnrhiẹn e Jehova hiehie, deghẹ ohan ra ekhue i gi ima tama emwa ọvbehe wẹẹ, eguọmwadia  re ẹre ima khin.—Psm 119:46; Tie Mak 8:38.

12, 13. De uyinmwẹ ne etẹn eso yin nọ yae lọghọ na sẹtin yi iran ẹro zẹvbe Osẹe Jehova?

¹² Etẹn eso keghi ya egbe tae emwa ni rre uwu agbọn ne orhiọn dan ọghe agbọn Esu loo. Te ọ ghi lọghọ na rẹn alughaẹn nọ rre uwu ẹkpo iran kevbe emwa ne ẹi ga e Jehova. (1 Kọr 2:12) Orhiọn dan nọ loo vbe agbọn Esu ẹre ọ si ẹre ne emwa na rhie aro tua emwi ikpakpa. (Ẹfis 2:3) Vbe igiemwi, vbene a bu ima ude sẹ ne ima gha mu egbe ẹse, te etẹn ye ya egbe tae emwa ni rre uwu agbọn vbe egbe ne a mu. Iran ghi yọ ukpọn ne piẹnpiẹnpiẹn, ukpọn ne tebe kevbe ukpọn na la bẹghe uwu egbe ọmwa gha die iko. Eto ọghe wa do ghee ẹre etẹn nikpia eso gbe, ẹre etẹn nikhuo eso vbe ru. (1 Tim 2:9, 10) Rhunmwuda ọni, iran ghaa rre uwu ẹbu, ai ghi rẹn nọ re eguọmwadia e Jehova vbọ.—Jems 4:4.

¹³ Odẹ ọvbehe ye rrọọ ne etẹn eso ya ya egbe tae emwa ni rre uwu agbọn, ọni ọre vbene iran ya gbe kevbe uyinmwẹ nọ ma khẹke Ivbiotu e Kristi ne iran yin vbe iran ghaa rre iku. Yevbesọni, efoto ne etẹn eso mu ye websait ne a ya gu egbe guan vbe na ghee Facebook kevbe ẹmwẹ ne iran gbẹnnẹ ladian keghi rhiẹre ma wẹẹ iran ma deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn. A sẹtin miẹn wẹẹ etẹn vbenian ma he ru orukhọ nọ wegbe ne a ya kan ọmwa fua vbe iko, sokpan ọyasin ọghe uyinmwẹ vberriọ sẹtin sin etẹn ọvbehe ni hia ne iran gha ya ẹkoata ga e Jehova.—Tie 1 Pita 2:11, 12.

14. De odẹ nọ khẹke ne ima ya gha yin deghẹ ima hoo ne Jehova ye gha re ọse ima?

¹⁴ Agbọn Esu keghi ya emwa rhie aro tua emwi ikpakpa kevbe emwi ewe ne iran ya ghagha. (1 Jọn 2:16) Sokpan, zẹvbe emwa ọghe Osanobua, te ọ khẹke ne ima ‘zobọ vbe avbe uyinmwẹ ne ẹi re ọghe Osanobua, kevbe orriarria emwi agbọn na hia, ne a gha yin uyinmwẹ ai balọ egbe, uyinmwẹ ọghe ọmwa imudiaẹse, kevbe uyinmwẹ nọ khọ ọghe Osanobua vbe agbọn na.’ (Taitọs 2:12) Nọnaghiyerriọ, te ọ khẹke ne ẹmwẹ nọ ke ima unu ladian, vbene ima ya rri evbare, odẹ ne ima ya da ayọn, egbe ne ima mu kevbe uyinmwẹ ọghe ima vbe isiwinna gha rhiẹre ma wẹẹ, emwa ni ya ẹkoata ga e Jehova ẹre ima khin.—Tie 1 Kọrinti 10:31, 32.

15. Vbọzẹe ne ọ na khẹke ne ima gha ya obọ esi mu etẹn?

¹⁵ Ma ghaa ya obọ Esi mu etẹn ne ima gba ga, te ima rhiẹre ma wẹẹ ima gbọyẹmwẹ ye asikẹgbe ne ima gu e Jehova mwẹ. Ọghe Jehova ẹre iran vbe khin. Ma ghaa ye ọna rre, obọ esi ẹre ima khian ya gha mu etẹn ne ima gba ga e Jehova vbe ẹghẹ hia. (1 Tẹs 5:15) Jesu keghi tama erhuanegbe ẹre wẹẹ: “A deghẹ uwa hoẹmwẹ egbe, ọre emwa hia gha na rẹn wẹẹ, erhuanegbe mwẹ ọre uwa khin.”—Jọn 13:35.

16. De emwi ne ima ruẹ re vbe Uhi e Mozis nọ rhiẹre ma wẹẹ e Jehova gele hoẹmwẹ emwa rẹn?

¹⁶ Igiemwi na gha ru iyobọ ne ima ya rẹn vbene ọ ru ekpataki sẹ hẹ ne ima gha ya obọ nọ maan mu etẹn vbe iko. Emadogua ne a ya fiohan ne Jehova ne a loo vbe Ọgua Osa, keghi re ne Ivbi Izrẹl ghaa loo vbe ugamwẹ e Jehova, iran ma gha loo ẹre ye emwi ọvbehe. Ọmwa nọ ma lele adia ne a ya loo ẹre zẹvbe nọ rre Uhi e Mozis sẹtin ya uhunmwu tae. (Nọm 1:50, 51) U miẹn aro nọ ghaan ne Jehova ya gha ghee emadogua ne a ghaa loo vbe ugamwẹ ọghẹe, inu ghi nọ ne emwa ni ya arrọọ ọghe iran fiohan nẹẹn, ni vbe ya ẹkoata gae! E Jehova ẹre ọ khare vbekpae emwa rẹn wẹẹ: “Omwaikọmwa ne ọ fi uwa emwi, emwi ne ọre eghẹnghẹn mwẹ, ẹre ọ fi ẹre emwi.”—Zẹk 2:8.

17. De emwi ne Jehova bẹghe?

¹⁷ Akhasẹ ighẹ Malakai khare wẹẹ “e Nọyaẹnmwa keghi danmwehọ” vbe eguọmwadia re ghaa gu egbe guan. (Mal 3:16) E Jehova “rẹn iran ni re ọghẹe.” (2 Tim 2:19) Aro ọre sẹ otọ vbe emwi hia ne ima ru. (Hib 4:13) Deghẹ ima i ya obọ esi mu etẹn, e Jehova bẹghe ẹre. Ma ghaa yabọ iran vbe iran gha ru emwi nọ sọnnọ ima, ma ghaa ru ẹse ne iran, ima na vbe gha ya ekhọe esi gu iran loo, e Jehova vbe bẹghe ẹre.—Hib 13:16; 1 Pet. 4:8, 9. 

18. Vbe ima khian ya gbọyẹmwẹ ye ukpamuyọmọ ne ima mwẹ ne ima na re emwa ọghe Jehova?

¹⁸ Ukpamuyọmọ nọ hiunsi nọ ne ima na re eguọmwadia e Jehova, nọnaghiyerriọ, ọ khẹke ne ima gha gbọyẹmwẹ yọ. Vbe ima ya arrọọ ọghe ima fiohan ne Jehova, azẹ nọ ghi maan sẹ ẹre ima ru. Agharhemiẹn wẹẹ agbọn ọwiẹyi ẹre ima ye, ma gha sẹtin gha re emwa “ne ẹi mwẹ abe kevbe nọhuanrẹn.” Ọ khẹke ne ima “gha fi wainwain vbe uwu ẹbu iran.” (Fil 2:15) Ma ghi gha khuiwu emwi dan. (Jems 4:7) Ma vbe gha mwẹ ahoẹmwọmwa daa etẹn ne ima gba ga rhunmwuda e Jehova ẹre ọ yaẹn iran.—Rom 12:10.

19. De vbene Jehova ya fiangbe emwa ni re ọghẹe?

¹⁹ E Baibol keghi kha wẹẹ: “E Nọyaẹnmwa i ra he emwa rẹn yotọ.” (Psm 94:14) E Jehova ẹre ọ tobọre ru eyan na, vbene ọ rhirhi gha ye hẹ, ọ gha muẹn sẹ. Uhiẹn, uwu i sẹtin wannọ ima hin ahoẹmwọmwa ọghe Jehova rre. (Rom 8:38, 39) “Adeghẹ te ima vbe wu, Nọyaẹnmwa ọre ima wu na. Rhunmwuda ọnii, ọre te ima wu ra te a rre agbọn, ọghe Nọyaẹnmwa ọre ima khin.” (Rom 14:8) Ma wa yaro ye ẹghẹ ne Jehova khian ya huẹn eguọmwadia re hia ni ya ẹkoata gae kpaegbe vbe idin. (Mat 22:32) E Jehova wa fiangbe ima vbe ẹghẹ ne ima ye na. Ẹmwẹ ne Baibol tae i gele defua. Ọ keghi kha wẹẹ: ‘Afiangbe ọre ọghe uhunmwu ẹvbo nọ re ọghe Osanobua. Afiangbe ọre ọghe emwa ne irẹn zẹ ya ru ọghọe.’—Psm 33:12.