1. De emwi ne Jehova rhie aro tua vbe egbe emwa rẹn?

E JEHOVA keghi “sẹ ọyẹnmwẹ ye ẹmwẹ emwa” rẹn. (Psm 149:4) Ọna wa ya ima ghọghọ! Ako ne ima na hia ẹre Jehova rhie aro tua; ọ rẹn emwi ne ima ra khian vbe odaro, ọ vbe si ima kẹ egbe. Adeghe ima ma na fi iyeke gbe ẹre, irẹn i khian vbe sẹ ima rae ẹdẹ!—Jọn 6:44.

2. Vbọsiẹ nọ na lọghọ emwa eso ne iran yayi wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ iran?

² Emwa eso sẹtin gha kha wẹẹ, ‘I rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ emwa rẹn, sokpan vbia khian ya rẹn wẹẹ, e Jehova gele hoẹmwẹ mwẹ?’ De emwi nọ gha sẹtin ya ọmwa gha nọ ọta vbenian? Ọ mwẹ ọtẹn ima nokhuo ọkpa na tie ẹre Oksana, * ọ wa rri oya vbe ọ waan dee, rhunmwuda obọ dan ne emwa ya muẹn. Ọtẹn ima na khare wẹẹ: “Vbe I da dinmwiamẹ, I na wa rhie obọ ye iwinna arọndẹ; I na wa gha ghọghọ. Sokpan vbọ ghi rre ukpo 15 vba, I na suẹn gha yerre, emwi dan ni sunu daa mwẹ vbe I waan dee. I na do gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova mu ohu mwẹ kevbe wẹẹ, I ma sẹ ne ọ gha hoẹmwẹ ọnrẹn.” Egbe emwi vbenian ẹre ọ vbe sunu daa ọtẹn nokhuo ọvbehe nọ re arọndẹ, na tie ẹre Yua. Ọ khare wẹẹ: “Rhunmwuda ne I na gha hoo ne I ya ẹko rhiẹnrhiẹn e Jehova, I keghi ya arrọọ mwẹ fiohan nẹẹn. Sokpan I na gha roro ẹre wẹẹ, ẹi khian sẹtin hoẹmwẹ mwẹ.”

3. De emwi ne ima khian ziro yan vbe ako iruẹmwi na?

³ Ẹmwata nọ wẹẹ, u hoẹmwẹ e Jehova, sokpan vbe na ghee etẹn ima nikhuo eva na ya unu kaẹn ban, u sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova ma hoẹmwẹ ruẹ. Vbọzẹe nọ na khẹke ne u gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ gele hoẹmwẹ ruẹ? Adeghẹ u na gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova ma hoẹmwẹ ruẹ, de emwi nọ khian ru iyobọ nuẹn ya fi iziro ọghuẹ werriẹ? Gia ziro yan ewanniẹn ọghe avbe inọta na.

4. De ẹbe nọ rrọọ deghẹ ima na gha gbe awawẹ deghẹ Osanobua hoẹmwẹ ima?

⁴ Ahoẹmwọmwa keghi gu ima kpa ya ru emwi nọ khẹke. Ma ghaa mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ ima kevbe wẹẹ, ọ rre ima iyeke, ọ ghi gua ima kpa, ne ima gha ya ekhọe hia gae, ọ gha khọnrẹn ne ima gha werriẹ aro daa ọlọghọmwa. Sokpan, ma ghaa gbe awawẹ deghẹ e Jehova hoẹmwẹ ima, orhiọn ghi gbe ye ima iwu. (Itan 24:10) Orhiọn gha gbe ye ima iwu, ma na vbe gha roro ẹre wẹẹ, Osanobua ma hoẹmwẹ ima, Esu sẹtin la evba la ima egbe.—Ẹfis 6:16.

5. De emwi nọ sunu daa emwa eso, rhunmwuda ne iran na gha gbe awawẹ deghẹ Osanobua hoẹmwẹ iran?

⁵ Etẹn ima eso rrọọ ni deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn ni suẹn gha gbe awawẹ deghẹ Osanobua hoẹmwẹ iran; iziro na keghi ya iran khian ni worua vbe odẹ ọghe orhiọn. Ọdiọn ọkpa na tie ẹre James khare wẹẹ: “Agharhemiẹn wẹẹ, I ghaa ga vbe Bẹtẹl kevbe wẹẹ, I ghaa rre iko ne a na gha zẹ urhuẹvbo ọvbehe, I na gha roro ẹre wẹẹ, egbọre e Jehova i miẹn ugamwẹ mwẹ yi. Vbe asẹ ọkpa, I na kue gha gbe awawẹ deghẹ e Jehova họn erhunmwu mwẹ.” Ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Eva nọ vbe gha ga vbe Bẹtẹl khare wẹẹ: “I na do bẹghe ẹre wẹẹ, na gha gbe awawẹ deghẹ Jehova hoẹmwẹ ima keghi zẹ ẹbe, ọ sẹtin si ọmwa ghee iyeke, ọ ghi ya ọmwa khian nẹi ghi ghọghọ vbe ugamwẹ e Jehova.” Ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Michael, nọ re arọndẹ ọghe ẹghẹ hia kevbe ọdiọn khare wẹẹ: “Adeghẹ ọmwa na gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova ma hoẹmwẹ ọnrẹn, ọ ke sẹ e Jehova rae, ẹi rẹn.”

6. Vbọ khẹke ne ima ru, deghẹ ima na suẹn gha roro ẹre wẹẹ, Osanobua ma hoẹmwẹ ima?

⁶ Emwi nọ sunu daa etẹn ima na ya ima rẹn wẹẹ, ma ghaa roro ẹre wẹẹ, e Jehova ma hoẹmwẹ ima, ọ sẹtin gbe ima amuẹtinyan mu otọ. Sokpan vbọ khẹke ne ima ru, deghẹ iziro vberriọ na la ima ekhọe? Te ima gha gbe ukhu ẹre rua vbobọvbobọ! Rinmwian e Jehova ne ọ ru iyobọ nuẹn ya rhie ẹre hin ekhọe rre. U gha ru vberriọ, ‘ọfumwegbe Osanobua, nọ gberra ne ọmwa nagbọn gha sẹtin rẹn otọ ẹre gha rhie ekhọe kevbe orhiọn ruẹ mwẹ.’ (Psm 139:23; Fil 4:6, 7) Ghẹ mianmian wẹẹ, ẹi re uwẹ ọkpa ẹre ọ mwẹ egbe iziro vbenian. Etẹn nibun ne ima gba ga vbe mwẹ ọnrẹn. Uhiẹn, eguọmwadia e Jehova eso ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nẹdẹ vbe gha mwẹ iziro vbenian. Nia gia ziro yan emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe igiemwi ọghe ukọ e Pọl.

7. De ọlọghọmwa eso ne Pọl werriẹ aro daa?

⁷ Uwẹ zẹdia roro ẹre wẹẹ, iwinna nọ rrọọ ruẹ urhu bun gbe ra? Deghẹ erriọ nọ, u gha wa rẹn vbene emwi ghaa ye Pọl hẹ. Ọ kegha si osi ba ẹmwẹ etẹn ni rre ‘iko hia.’ (2 Kọr 11:23-28) Ọ mwẹ emianmwẹ ne u gu vẹn vbe uwu egbe nọ ya iro han ruẹ ra? E Pọl vbe werriẹ aro daa ọlọghọmwa nọ yevbe igban nọ solo ọmwa vbe uwu egbe; ọ gha kẹ, ọ mwẹ emianmwẹ ne Pọl ghaa khuọnmwi ne ọ ghaa hoo ne Osanobua rhie hin irẹn egbe rre vbobọvbobọ. (2 Kọr 12:7-10) Orhiọn vbe zẹdia gbe yọ ruẹ iwu, rhunmwuda abakuru ne u ru ra? Erriọ ẹre ọ wa gha ye ne Pọl. Rhunmwuda amagba ọghẹe, ne ọ ghaa gu vẹn, e Pọl keghi kha wẹẹ, “Ọ sẹ mwẹ sẹ egbe mwẹ.”—Rom 7:21-24.

8. Vbọ ru iyobọ ne Pọl ya zin egbe ọlọghọmwa ne ọ ghaa werriẹ aro daa?

⁸ E Pọl miẹn ọlọghọmwa ughughan vbe agbọn, sokpan, ọ na ye rhiegba ye ugamwẹ e Jehova. Vbọ ru iyobọ nẹẹn? Agharhemiẹn wẹẹ, ọ rẹnrẹn wẹẹ ọmwa nọ ma gba ẹre irẹn khin, ọ ghaa mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe daa izọese adẹwerriegbe ọghe Jesu. Ọ vbe rẹn eyan ne Jesu yan rẹn, ne ọ na wẹẹ, “ọmwaikọmwa nọ rhirhi yae yi” ghi gha mwẹ arrọọ etẹbitẹ. (Jọn 3:16; Rom 6:23) Vbene ẹmwata, e Pọl ghaa rre usun emwa ni mu ẹtin yan izọese adẹwerriegbe nii. Ọ ghaa mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova mu egbe ne ọ ya yabọ emwa ni ru orukhọ, deghẹ iran na fi werriẹ, ọ gha khọnrẹn wẹẹ, orukhọ nọ wegbe ẹre iran ru.—Psm 86:5.

9. Vbe ima miẹn ruẹ vbe ẹmwẹ ne Pọl tae vbe ebe Galatia 2:20?

⁹ E Pọl vbe gha mwẹ amuẹtinyan wẹẹ, Osanobua hoẹmwẹ irẹn, rhunmwuda, ọ gie Kristi ne ọ do wu ne irẹn. (Tie Galatia 2:20.) Ghee ẹmwẹ igiọdu ne Pọl tae vbe ako Evbagbẹn Nọhuanrẹn nii. Ọ wẹẹ: “ovbi Osanobua . . . hoẹmwẹ mwẹ, ọ na rhie ẹdẹ agbọn rẹn mẹ.” E Pọl ma gha roro ẹre wẹẹ, Osanobua i khian sẹtin hoẹmwẹ irẹn; ọ ma vbe kha wẹẹ, ‘I rẹnrẹn wẹẹ Osanobua hoẹmwẹ etẹn mwẹ, sokpan I ma yayi wẹẹ ọ hoẹmwẹ mwẹ.’ E Pọl keghi tama etẹn ni rre Rọm wẹẹ: “Ẹghẹ ne ima na gha re emwa orukhọ ẹre Kristi na wu ne ima.” (Rom 5:8) Emwi rhọkpa i khian sẹtin mu idobọ yọ, ne Osanobua ghẹ hoẹmwẹ ima!

10. De emwi ne ima miẹn ruẹ vbe ebe Rom 8:38, 39?

¹⁰ Tie Rom 8:38, 39. E Pọl wa gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ahoẹmwọmwa nọ wegbe ẹre Osanobua mwẹ. Ọ khare wẹẹ, “emwi ọkpa i rrọọ ne ọ gha sẹtin wannọ ima hin ahoẹmwọmwa rẹn rre.” E Pọl ma mianmian vbene Jehova ya mwẹ  izinegbe vbe egbe Ivbi Izrẹl. Ọ ma vbe mianmian vbene Jehova ya mwẹ itohan daa irẹn hẹ. Ma gha sẹtin kha wẹẹ, emwi ne Pọl ghaa mwẹ vbe ekhọe ọre wẹẹ, ‘Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, e Jehova gie Ovbi ẹre ne ọ do wu mẹ, I i khian gbe awawẹ hiehie, deghẹ Osanobua hoẹmwẹ mwẹ.’—Rom 8:32.

11. Agharhemiẹn wẹẹ e Pọl ru orukhọ nibun na ya unu kaẹn vbe ebe 1 Timoti 1:12-15, vbọzẹe ne ọ na gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ Osanobua hoẹmwẹ irẹn?

¹¹ Tie 1 Timoti 1:12-15. Ẹghẹ eso vbe gha rrọọ ne ekhọe Pọl ya gha fi ẹre uwẹnrhiẹn, rhunmwuda orukhọ ne ọ ru vbe ẹghẹ nọ gberra. Ẹi khabe ne ọ na gha roro ẹre wẹẹ irẹn ẹre ọ ghi ru orukhọ sẹ! A te miẹn wẹẹ, e Pọl khian Ovbiotu e Kristi, te irẹn wa gha zẹ Ivbiotu e Kristi ni rre ẹvbo ughughan kpokpo, ọ na vbe mu eso ye eghan, ọ vbe gha rre usun emwa ni kpasẹ yọ wẹẹ na gbele eso rua. (Iwinna 26:10, 11) Muẹn roro vbene ọ ghaa ye Pọl hẹ, vbe ọ gha miẹn etẹn ne irẹn kpasẹ ye uwu ọghe evbibiẹ iran. Emwi ne Pọl ru wa kakabọ dae, sokpan ọ rẹnrẹn wẹẹ, evba fi la nẹ, irẹn i khian sẹtin fi emwi nọ sunu werriẹ. Ọ rẹnrẹn wẹẹ te Kristi wu ne irẹn, rhunmwuda ọni ọ na kha wẹẹ: “Vbekpa ẹsọhẹ Osanobua ọre I na re emwi ne I khin na.” (1 Kọr 15:3, 10) De emwi ne ọna maa ima re? Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, uwẹ ẹre Kristi wu na; uwu ọghẹe vbe kie ẹkpotọ yọ ne u do gha re ọse Osanobua ne kankankan. (Iwinna 3:19) Ẹi re abakuru ne ima ru vbe ẹghẹ nọ gberra, ma ke khian Osẹe Jehova ra vbe ima khian Osẹe Jehova nẹ, ẹre Jehova rhie aro tua. Sokpan emwi ne ima ru nia kevbe ne ima khian ru vbe odaro ẹre ọ ru ekpataki ne irẹn.—Aiz 1:18.

12. De vbene 1 Jọn 3:19, 20 khian ya ru iyobọ ne ima deghẹ ima na gha roro ẹre wẹẹ Osanobua ma hoẹmwẹ ima?

¹² Ẹghẹ ke ẹghẹ ne u ya muẹn roro vbene Jesu ya wu ye orukhọ ruẹ, u sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, ‘I ma sẹ nọ gha wu na.’ Vbọ khian ya ọmwa gha mwẹ iziro vberriọ? Ekhọe ima sẹtin mu ima  rẹrẹ, ọ ghi ya ima gha roro ẹre wẹẹ, ma ma sẹ ne Jehova gha hoẹmwẹ ọnrẹn. (Tie 1 Jọn 3:19, 20.) Iziro vberriọ gha rre, ọ khẹke ne ima yerre wẹẹ ‘Osanobua kpọlọ sẹ ekhọe ima.’ Ọ gha khọnrẹn ne ima gha roro ẹre wẹẹ, Osanobua ma hoẹmwẹ ima kevbe wẹẹ ẹi khian yabọ ima, Osanobua i roro ẹre vberriọ, te ọ wa gele hoẹmwẹ ima, erriọ vbe ya mu egbe ne ọ ya yabọ ima. Ọ khẹke ne ima dia iziro ọghe ima, ne ima mieke na gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ e Jehovah hoẹmwẹ ima. Ma ghaa hoo ne ima sẹtin ru ọna, te ọ khẹke ne ima gha tie Baibol vbe ẹghẹ hia, ma ghi gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia, ma ghi vbe gha gu etẹn mu obọ vbe ẹghẹ hia. Vbọzẹe ne ena na ru ekpataki?

13. De vbene Baibol na tie khian ya ru iyobọ ne ima hẹ? (Vbe ya ghee ẹkpẹti nọ khare wẹẹ “ Vbene Baibol Ya Ru Iyobọ Ne Iran Hẹ.”)

¹³ U ghaa tie Baibol vbe ẹdegbegbe, u ghi do rẹn avbe akpa esiesi ne Jehova mwẹ. U ghi vbe do bẹghe vbene Osanobua hoẹmwẹ ruẹ hẹ. Adeghẹ u na gha tie Baibol vbe ẹdẹgbegbe, u na vbe gha ru erria yan rẹn, ọ gha ru iyobọ nuẹn ya gha roro emwi ẹse. (2 Tim 3:16) Ọdiọn ọkpa na tie ẹre Kevin nọ ghaa roro ẹre wẹẹ, irẹn ma sẹ ọmwa keghi kha wẹẹ: “Ebe Psalm 103 ne I ghaa tie kevbe ne I ghaa ru erria yan, ẹre ọ ru iyobọ mẹ ya fi iziro mwẹ werriẹ, I na do rẹn wẹẹ e Jehova gele hoẹmwẹ mwẹ.” Ọtẹn Nokhuo Eva na ka guan kaẹn sin khare wẹẹ: “I ke lovbiẹ, I ghi ru erria yan Ẹmwẹ Ọghe Osanobua. Ọna keghi ya orhiọn mwẹ sotọ, erriọ ẹre ọ vbe ya ya amuẹtinyan mwẹ wegbe.”

14. De vbene erhunmwu khian ya ru iyobọ ne ima?

¹⁴ Gha na erhunmwu vbe ẹghẹ hia. (1 Tẹs 5:17) Ne ọse eva mieke na sẹtin kakabọ gu obọ egbe, te ọ khẹke ne iran gha fannọ otọ ẹko ma egbe vbe ẹghẹ hia. Erriọ asikẹgbe ne ima gu e Jehova mwẹ vbe ye. Ma ghaa fannọ otọ ẹko ima ma Jehova vbe erhunmwu, te ima rhie ẹre ma wẹẹ, ma mu ẹtin yan rẹn kevbe wẹẹ, ma mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, ọ hoẹmwẹ ima. (Psm 94:17-19; 1 Jọn 5:14, 15) E Yua na ka guan kaẹn sin khare wẹẹ: “I ghaa na erhunmwu, ẹi re emwi nọ sunu daa mwẹ ẹdẹrriọ ọkpa ẹre I tama e Jehova. I keghi fannọ otọ ẹko mwẹ ma e Jehova, I ghi tama rẹn vbene emwi gele ye mwẹ hẹ vbe ekhọe. Kherhe kherhe, I na do bẹghe ẹre wẹẹ, e Jehova i yevbe ọga ọghe isiwinna ne emwa hia ha lele; sokpan te ọ yevbe Erha nọ kakabọ hoẹmwẹ ivbi ẹre.”—Ya ghee ẹkpẹti nọ khare wẹẹ, “ Uwẹ Tie Ẹre Nẹ Ra?”

15. De vbene Jehova ya rhie ẹre ma wẹẹ irẹn hoẹmwẹ ima?

¹⁵ Gha gu avbe ọse ni rre uwu iko mu obọ; te Jehova ya iran ru ima ẹsẹ. (Jems 1:17) Erha mwa nọ rre ẹrinmwi hoẹmwẹ ima, ẹre ọ si ẹre ne ọ na ya etẹn ne ima gba ga ru ima ẹse; iran keghi rhie ahoẹmwọmwa ma ima “vbe ẹghẹ hia.” (Itan 17:17) Vbe ebe ne Pọl gbẹn gie etẹn ni rre Kọlose, ọ keghi sunu ye eni etẹn eso ni ru iyobọ ne irẹn, ọ na wẹẹ “iyobọ nọ khuọkhua”  ẹre iran khin ne irẹn. (Kọl 4:10, 11) Uhiẹn Jesu vbe gha gualọ iyobọ ọghe avbe ọse, ọni ọre iyobọ ọghe avbe odibosa kevbe erhuanegbe ẹre; erriọ vbe ya gbọyẹmwẹ ye iyobọ ne iran ru nẹẹn.—Luk 22:28, 43.

16. De vbene avbe osẹ ni rre uwu iko khian ya ru iyobọ ne ima ya sikẹ Jehova?

¹⁶ Uwẹ gualọ iyobọ vbe obọ avbe ọse ne Jehova ya ru ima ẹse ra? Iran gha vbe ru iyobọ nuẹn, uwẹ gbọyẹmwẹ yọ ra? Adeghẹ ima na mu otọ ẹko ima ma ọtẹn nọ deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn, ọ ma rhie ma wẹẹ ma i mwẹ amuẹtinyan, sokpan ere nọkhua ẹre ima khian lae miẹn deghẹ ima na ru vberriọ. Gia ghee emwi ne James na ka guan kaẹn sin tae, ọ wẹẹ: “Iyobọ nọkhua wa nọ mẹ, ne I na gu etẹn ni deziẹn vbe odẹ ọghe orhiọn mu obọ. Ugbẹnso I keghi roro ẹre wẹẹ e Jehova ma hoẹmwẹ mwẹ, ẹghẹ ke ẹghẹ ne iziro vbenian ya la mwẹ ekhọe, I ghi fannọ otọ ẹko mwẹ ma etẹn, iran ghi vbe gbe ehọ kotọ danmwẹhọ mwẹ, iran ghi vbe tama mwẹ wẹẹ iran hoẹmwẹ mwẹ. Iran gha wa ru vberriọ, I ghi wa la evba rẹn wẹẹ, e Jehova gele hoẹmwẹ mwẹ.” U miẹn vbene ọ ru ekpataki hẹ, na gha gu etẹn ne ima gba ga mu obọ!

17-18. De ọmwa nọ khẹke ne ima danmwehọ ẹre? Vbọzẹe?

¹⁷ Esu hoo ne ẹtin fu ima, ne ima ghẹ ghi rẹn emwi nọ khẹke ya ru. Ọ vbe hoo ne ima yayi wẹẹ, e Jehova ma hoẹmwẹ ima kevbe wẹẹ, ma ma sẹ ne Jehova gha miẹn fan. Sokpan zẹvbe ne ima ruẹ ọre dee sin, ohoghe nọkhua ni khin.

¹⁸ E Jehova hoẹmwẹ ruẹ. Aro nọ ghaan ẹre ọ ya ghee ruẹ. U gha họn ẹmwẹ nẹẹn, u ghi “gha rre uwu ahoẹmwọmwa” ọghẹe vbe etẹbitẹ zẹvbe ne Jesu vbe ye. (Jọn 15:10) Rhunmwuda ọni, ghẹ danmwehọ Esu, ghẹ vbe gi ekhọe ruẹ mu ruẹ rẹrẹ, ne u do gha roro ẹre wẹẹ, e Jehova ma hoẹmwẹ ruẹ. Nọghayayerriọ, gha danmwehọ e Jehova, rhunmwuda, ako ne ima na hia ẹre ọ rhie aro tua. Gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, e Jehova hoẹmwẹ eguọmwadia ẹre hia, uhiẹn ya sẹ egbe uwẹ!