Ughugha na ẹre a ghaa la lae ọgua Osa. Zẹvbe nọ rre avbe New World Translation of the Holy Scriptures ni ladian vbe nọ te sẹ ukpo 2023, “ughugha na la laọ keghi vbe gha re uvbẹmwẹ ọgua Osa nii, ọ na gha re ekiubit 20, uyomwẹ ọnrẹn na gha re 120.” (2 Krọ 3:4) Avbe Baibol ọvbehe na zedu ẹre vbe kha wẹẹ, “ekiubit 120” ẹre ghaa nọ vbe uyomwẹ, ọni ọre ibata 175 (53-m)!

Vbọrhirhighayehẹ, New World Translation na print vbe ukpo 2023 ghi guan kaẹn onurho na la lae ọgua Osa ne Sọlomọn bọe, ọ na wẹẹ: “Uyomwẹ ọnrẹn na gha re ekiubit 20,” ọni ọre ibata 30 (ra odẹ 9 m). a Gi ima guan kaẹn emwi eso nọ si ẹre ne ima na ru afiwerriẹ na.

Ebe 1 Ọba 6:3 ma guan kaẹn vbene ughugha ọghe onurho na yo sẹ hẹ. Vbe ako na, e Jerimaia nọ gbẹn ọnrẹn keghi ya unu kaẹn uvbẹmwẹ ọnrẹn kevbe udinmwimwẹ ọnrẹn, sokpan ọ ma guan kaẹn uyomwẹ ọnrẹn. Vbe uhunmwu ẹnrẹn nọ ghi lelẹe, ọ na ghi guan kaẹn emwi nibun ne kpataki vbe ọgua Osa nii, ya sẹ egbe ẹgbẹdin oze, ikẹkẹ oze igbe kevbe orrẹ ọghe oze eva nọ ghaa rre odaro ughugha ọghe onurho nii. (1 Ọba 7:​15-37) Adeghẹ ughugha ọghe onurho na gele yo sẹ ibata 175 kevbe wẹẹ, ọ yo sẹ ehe nikẹre vbe ọgua Osa nii, vbọ ghi zẹ ne Jerimaia ma na ya unu kaẹn uyomwẹ ọnrẹn? Uhiẹn vbe ukpo nibun ghi gberra nẹ, avbe ọtokha ọghe Ivbi e Ju na kha wẹẹ, ughugha ọghe onurho nii, ma yo sẹ ehe nikẹre vbe ọgua Osa ne Sọlomọn bọe.

Emwa eso ni rri egie ebe ma yayi wẹẹ, ọgua Osa nii gha sẹtin mu ughugha ọghe onurho nọ yo sẹ ekiubit 120. Vbe ẹghẹ nẹdẹ, owa nọ kakabọ yo, na ya ugbe kevbe ibiriki bọ, vbe na ghee onurho ọghe ọgua nọ rre Igipt, wa kakabọ vbẹ vbe ototọ, sokpan ọ ghi ye piẹnrẹn vbe odukhunmwu. Sokpan, ọgua Osa ne Sọlomọn bọe wa lughaẹn. Emwa eso ni rri egie ebe yayi wẹẹ, egbekẹn nọ rrọọ ma mwẹ emi sẹ ekiubit ehan, ra ibata 9 (2.7 m). Okpia ọkpa nọ guan kaẹn avbe owa na bọ nẹdẹ na tie ẹre Theodor Busink khare wẹẹ: “Rhunmwuda vbene egbekẹn [ọghe eke na la lae ọgua Osa] nii mwẹ emi sẹ hẹ, ughugha ọghe onurho nọ rrọọ i khian sẹtin [yo] sẹ ekiubit 120.”

A sẹtin miẹn wẹẹ, ọmwa nọ gbẹnnẹ ẹmwẹ nọ rre ebe 2 Krọnikol 3:4 ladian ru abakuru. Agharhemiẹn wẹẹ, ekiubit “120” ẹre ọ rre ako na vbe Baibol eso na ya obọ gbẹnnẹ ladian vbe ẹghẹ nẹdẹ, avbe Baibol ọvbehe na ya obọ gbẹnnẹ ladian vbe na ghee Codex Alexandrinus kevbe Codex Ambrosianus, keghi loo ekiubit “20” vbe ako na. Ọ gberra ukpo 1,500 na ghi gbẹn Codex Alexandrinus, ọ vbe gberra ukpo 1,400 na ghi gbẹn Codex Ambrosianus. Vbọzẹ ne ọmwa nọ gbẹnnẹ ako na ladian gha na sẹtin ru abakuru, ya gbẹn “120” yọ? Ẹmwẹ na loo ye “iyisẹn” kevbe “ekiubit” vbe Hibru wa khọ egbe. Nọnaghiyerriọ, a sẹtin miẹn wẹẹ, ne ọmwa nọ gbẹn ako na ladian gha te ya gbẹn “ekiubit” yọ, ọ na ya gbẹn “iyisẹn” yọ.

Ẹmwata nọ wẹẹ, ma wa hoo ne ima hia ne ima rẹn otọ emwi hia vbekpa ọgua Osa ne Sọlomọn bọe kevbe ne ima gele rẹn vbene ọgua Osa nii ye zẹẹ, sokpan emwi nọ ru ekpataki sẹ ọre emwi ne ọgua Osa nii mudia ye ihe ẹre; ọni ọre ọgua Osa ọghe orhiọn. Ma wa ya ekhọe hia kpọnmwẹ e Jehova nọ na kie ẹkpotọ yọ ne eguọmwadia ẹre hia gha gae vbe ọgua Osa ọghe orhiọn na!​—Hib 9:​11-14; Arhie 3:12; 7:​9-17.