1-3. (a) De emwi nọ khian te si iwannegbe ye uwu iko vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ? (b) De ere ne ima khian miẹn vbe ima gha zẹ iro yan okha na nọ rre ebe Iwinna?

 OGHỌGHỌ ẹre Pọl vbe Banabas ya werriegbe gha die Antiọk nọ rre Siria, vbe iran ghi ke okhian nokaro ne iran mu gha rrie ehe ughughan rre. Ẹko wa gha rhiẹnrhiẹn iran wẹẹ, e Jehova “rhie ẹkpotọ ne ivbi agbẹnvbo ọvbehe . . . ne iran do yayi.” (Iwinna 14:​26, 27) Uhiẹn, te ikporhu iyẹn nọ maan wa vbe gha vẹwae khian vbe Antiọk, “emwa nibun” nẹi re Ivbi e Ju na do gha khian Ivbi Otu e Kristi.​—Iwinna 11:​20-26.

² Vbọ ma he kpẹẹ vba, iyẹn oghọghọ na, nọ dekaẹn vbene ivbi agbẹnvbo ọvbehe ya khian Ivbi Otu e Kristi hẹ keghi sẹ e Judia. Sokpan, ẹ i re emwa hia ẹre ọ ghọghọ yọ. Ọna ẹre ọ ghi dọlegbe ya ẹmwẹ arhuẹ mu erhẹn. De obọ nọ khẹke ne Ivbi Otu e Kristi ni re Ivbi e Ju kevbe nẹi re Ivbi e Ju ya gha mu egbe? Ọ khẹke ne Ivbi Otu e Kristi nẹi re Ivbi e Ju vbe gha lele Uhi e Mozis ra? Ẹmwẹ na keghi si imuanẹmwẹ nọkhua rre, ọ wegbe sẹrriọ wẹẹ, te ọ khian ghi kue si iwannegbe ye uwu iko. Vbe a khian ghi ya zuze ye ẹmwẹ na hẹ?

³ Zẹvbe ne ima ya zẹ iro yan okha na nọ rre ebe Iwinna, ma gha wa miẹn emwi kpataki nibun ruẹ. Ọna gha ru iyobọ ne ima ya rẹn emwi nọ khẹke ya ru, a i rẹn deghẹ emwi eso na de rre nọ gha sẹtin si iwannegbe ye uwu iko.

4. De imamwaemwi nọ ma gba ne Ivbi Otu e Kristi eso ghaa ma emwa ẹre? De inọta nọ ghi khẹke na rhie ewanniẹn yi?

⁴ E Luk khare wẹẹ: “Ikpia eso keghi ke Judia rre, [iran na gha die Antiọk,] iran na suẹn gha ma etẹn emwi, iran na wẹẹ: ‘Vbe ẹ i re te uwa rhuẹ re zẹvbe nọ gua ilele ọghe Mozis ro, wa i khian sẹtin miẹn fan.’” (Iwinna 15:1) A ma wa rẹn deghẹ otu avbe Farisi ẹre “Ikpia [na ni] . . . ke Judia rre” ghaa ye, a te miẹn wẹẹ iran khian Ivbi Otu e Kristi. Sokpan, ọ khọ wẹẹ, te iran wa gha mwẹ egbe iziro ọghe avbe Farisi ni wa gha mu ẹmwẹ Uhi e Mozis gogogo. Ọ gha kẹ, iran vbe gha tama emwa wẹẹ, emwi ne iran ma emwa ẹre, obọ avbe ukọ kevbe ediọn ni rre Jerusalẹm ẹre ọ ke rre; sokpan, ọna i re ẹmwata. (Iwinna 15:​23, 24) Vbe odẹ ukpo 13 vbene ọ te sẹ ẹghẹ na kha na, Osanobua keghi gi ukọ ighẹ e Pita rẹn wẹẹ, irẹn vbe  miẹn ivbi agbẹnvbo ọvbehe ni ma rhuẹ yi zẹvbe Ivbi Otu e Kristi. Agharhemiẹn wẹẹ, Ivbi e Ju ni re emwa iyayi rẹn ọna, vbọ ghi zẹ ne iran na ye mu ẹmwẹ arhuẹ yan uhunmwu? a​—Iwinna 10:​24-29, 44-48.

5, 6. (a) Vbe ima yayi wẹẹ ẹre ọ si ẹre ne Ivbi Otu e Kristi eso ni re Ivbi e Ju, na ye gha si ukankan ye ẹmwẹ arhuẹ? (b) Ẹmwẹ arhuẹ vbe deba ile ọghe Ebraham ra? Rhan otọ re. (Ya ghee futnot.)

⁵ Emwi bun ne ima yayi wẹẹ ẹre ọ si ẹre nọ na gha yerriọ. Ọkpa vbọ ọre wẹẹ, e Jehova tobọre ẹre ọ gbe uhi ne emwa rẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne ikpia hia ni rre uwu ẹbu iran gha rhuẹ. Iran gha rhuẹ, ọ ghi rhie ẹre ma wẹẹ, emwa rẹn ne kpataki ẹre iran khin. Ebraham kevbe igiowa ẹre, ẹre ọ ka gbe uhi na na; vbene ẹghẹ ya khian, ọ na vbe gbe uhi na ne Ivbi Izrẹl. b (Lẹv 12:​2, 3) Zẹvbe ne Uhi e Mozis khare, ọ khẹke ne ikpia hia, uhiẹn ya sẹ egbe avbe ọrriọvbe gha re nọ rhuẹ re, a te miẹn wẹẹ, iran sẹtin ru emwi eso. Vbe igiemwi, ọmwa nọ ma rhuẹ i sẹtin rri evbare Alagberra. (Ẹks 12:​43, 44, 48, 49) Rhunmwuda ọni, te Ivbi e Ju ghaa ghee emwa ni ma rhuẹ zẹvbe emwa ni ma huan, kevbe nẹi sẹtin rhie ugamwẹ ne Jehova.​—Aiz 52:1.

⁶ Nọnaghiyerriọ, amuẹtinyan kevbe imuegberriotọ ẹre ọ khian ru iyobọ ne Ivbi e Ju ni re emwa iyayi, ne iran ya fi iziro ọghe iran werriẹ, nọ mieke na gua iziro ọghe Osanobua ro. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ile ọghe ọgbọn rhie ihe ile ọghe Uhi nẹ, a gha biẹ ọmwa zẹvbe Ovbi e Ju, ọni ma rhie ma wẹẹ, Osanobua wa kae ba emwa rẹn nẹ. Nọ ne Ivbi e Ju ni re Ivbi Otu e Kristi ni rre otọ e Judia kevbe otọ ọvbehe ne Ivbi e Ju na bun, te ọ wa khẹke ne iran gha mwẹ udinmwẹ, ne iran mieke na sẹtin rhie ẹre ma wẹẹ, iran miẹn e Kristi yi kevbe ne iran vbe sẹtin rhan obọ miẹn iran yi ighẹ ivbi agbẹnvbo ọvbehe ni ma rhuẹ ni do khian emwa iyayi.​—Jer 31:​31-33; Luk 22:20.

7. De emwi ne “ikpia eso [ni] . . . ke Judia” rre ma rẹn otọ re?

⁷ Ma rẹnrẹn wẹẹ, ilele ọghe Osanobua ma he fi werriẹ, rhunmwuda, ilele eso ni rre Uhi e Mozis vbe rre ile ọghe ọgbọn. (Mat 22:​36-40) Vbe igiemwi, vbe Pọl ghi guan kaẹn ẹmwẹ arhuẹ, ọ na kha wẹẹ: “Ọmwa nọ gele re Ovbi e Ju, ekhọe ẹre ọ ye. Ẹ i re ọmwa lele uhi na gbẹn yotọ, ẹre a ya re ọmwa nọ rhuẹ re, sokpan, arhuẹ ọghe ẹmwata keghi re ọghe ekhọe, orhiọn nọhuanrẹn ẹre ọ ru ẹre.” (Rom 2:29; Diut 10:16) “Ikpia [nii ni] . . . ke Judia rre” ma zẹdẹ rẹn ọna, iran na ye gha kha wẹẹ, Osanobua ye hoo ne emwa rẹn gha rhuẹ. Iran mu egbe ne iran ya fi iziro ọghe iran werriẹ ra?

8. Vbọzẹ na na mu ẹmwẹ arhuẹ nọ rre otọ bu ẹbu nọ su vbe Jerusalẹm?

⁸ E Luk keghi kha wẹẹ: “Ẹmwẹ na keghi si ẹzọ kevbe imuanẹmwẹ ye uwu ẹkpo iran [ọni ọre ikpia nii ni ke Judia rre] kevbe Pọl vbe Banabas, ẹre a na ghi we ne Pọl vbe Banabas kevbe emwa ọvbehe eso bu avbe ukọ kevbe ediọn ni rre Jerusalẹm, ne iran ya mu ẹmwẹ na ma iran.” c (Iwinna 15:2) Ẹmwẹ arhuẹ na keghi si “ẹzọ kevbe imuanẹmwẹ” ye uwu ẹbu etẹn ni rre iko, eso na gha kha wẹẹ, ọ khẹke na ye gha rhuẹ, vbene eso na wẹẹ, esa i rrọọ; te ẹbu eva na wa yayi wẹẹ, iziro ne dọmwadẹ iran mwẹ ẹre ọ gbae. Iko nọ rre Antiọk ma sẹtin zuze ye ẹmwẹ na. Ẹre etẹn ni rre iko na ghi we na mu ẹmwẹ na gie “avbe ukọ kevbe ediọn ni rre Jerusalẹm” ni ghaa re ẹbu nọ su; te iran ru ọna ne ọfunmwegbe kevbe akugbe mieke na ye gha rre uwu iko. De emwi ne ima gha miẹn ruẹ vbe obọ ediọn ni rre Antiọk?

9, 10. De vbene etẹn ni ghaa rre Antiọk kevbe Pọl vbe Banabas, ya rhie igiemwi esi yotọ ne ima hẹ vbe ẹdẹnẹrẹ?

⁹ Emwi ọkpa kpataki ne ima miẹn ruẹ ọre wẹẹ, ọ khẹke ne ima mu ẹtin yan otu e Jehova. Yẹrẹro wẹẹ, etẹn ni rre Antiọk rẹnrẹn wẹẹ, Ivbi Otu e Kristi ni re Ivbi e Ju ẹre ẹbu nọ su ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii ghaa khin. Ọrheyerriọ, iran kegha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, Ebe Nọhuanrẹn ẹre ẹbu nọ su khian ya zuze ye ẹmwẹ arhuẹ nọ rre otọ. Vbọzẹ ne iran na gha mwẹ ilẹkẹtin vbenian? Etẹn ni rre iko mu ẹtin yan e Jehova, iran rẹnrẹn wẹẹ, e Jehova gha loo orhiọn nọhuanrẹn kevbe Jesu Kristi nọ re Uhunmwuta ọghe iko ya dia emwi hia. (Mat 28:​18, 20; Ẹfis 1:​22, 23) Adeghẹ ẹmwẹ eso nọ wegbe na vbe de rre vbe ẹdẹnẹrẹ, gi ima mu ẹtin yan e Jehova kevbe Ẹbu Nọ Su ni re etẹn na hannọ zẹ ne irẹn loo, zẹvbe ne etẹn ni ghaa rre Antiọk ru ẹre.

¹⁰ Okha na vbe ma ima ẹre wẹẹ, ọ khẹke ne ima gha mwẹ imuegberriotọ kevbe izinegbe. Agharhemiẹn wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn ẹre ọ zẹ e Pọl vbe Banabas ne iran gha re ukọ na gie bu ivbi agbẹnvbo ọvbehe, iran ma kha wẹẹ, iran mwẹ asẹ ne iran khian ya zuze ye ẹmwẹ arhuẹ nọ de rre vbe Antiọk. (Iwinna 13:​2, 3) Yevbesọni, vbene ẹghẹ ya khian, e Pọl keghi gbẹn ebe gie etẹn ni rre Galetia wẹẹ: “Te I ghaa khian [ọni ọre Jerusalẹm] rhunmwuda emwi na mu ma mwẹ”; nọ rhie ma wẹẹ, adia ọghe Osanobua ẹre ọ lele. (Gal 2:2) Erriọ ẹre ediọn ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ vbe ya hia ne iran gha mwẹ imuegberriotọ kevbe izinegbe deghẹ emwi eso na de rre, nọ gha te sẹtin si iwannegbe ye uwu iko. Ne iran gha te ya gha gu egbe khọn, iran ghi gbarokotọ tie Ebe Nọhuanrẹn ne iran mieke na rẹn vbene  Jehova ghee ẹmwẹ nii hẹ, iran ghi vbe gualọ adia nọ ke obọ ọviẹn nọ gia mu ẹtin yan rre.​—Fil 2:​2, 3.

11, 12. Vbọzẹ nọ na khẹke na zin egbe khẹ e Jehova?

¹¹ Ugbẹnso, a sẹtin miẹn wẹẹ, te ọ khẹke ne ima diakhẹ e Jehova nọ ru iyobọ ne ima ya rẹn otọ emwi eso sayọ. Yerre wẹẹ, ke ẹghẹ ne Osanobua ya ya orhiọn nọhuanrẹn hannọ e Kọniliọs zẹ vbe ukpo 36 C.E., odẹ ukpo 13 gbalaka ẹre etẹn ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe Pọl ya zin egbe khẹ e Jehova nọ zuze yọ deghẹ ọ khẹke ne ivbi agbẹnvbo ọvbehe rhuẹ, ra ọ ma khẹke. Odẹ ukpo 49 C.E. ẹre Jehova ghi do zuze ye ẹmwẹ nii. Vbọzẹ ne Osanobua na gi ẹre kpẹẹ sẹ vbenian? Ọ gha kẹ, te ọ ghaa hoo nọ rhie ẹghẹ nọ sẹ omwa ne Ivbi e Ju ni mwẹ ekhọe ata ya fi iziro ọghe iran werriẹ nọ mieke na gua ọghe irẹn ro. A gha we na ghee ẹre, na do so ile ọghe arhuẹ gọ, afiwerriẹ nọkhua wa gha nọ ne iran, rhunmwuda, ukpo 1,900 ẹre ọ ghaa ye vbe ẹghẹ nii, ne Osanobua he ya gu erha iran odede ighẹ Ebraham ne iran ya hio ta ile nii!​—Jọn 16:12.

¹² U miẹn uyi nọkhua ne ima mwẹ, ne Erha mwa nọ rre ẹrinmwi nọ mwẹ izinegbe kevbe ekhọe esi na ma ima emwi, ne ima mieke na gha yevbe irẹn! Emwi hia nọ ma ima ẹre keghi re ọghe umamwẹ ima. (Aiz 48:​17, 18; 64:8) Nọnaghiyerriọ, ọ ma khẹke hiehie ne ima gha tọn egbe mu, ne ima do gha roro ẹre wẹẹ, iziro ọghe ima ẹre ọ maan sẹ; ọ ma vbe khẹke ne ima gha mu ohu vbe afiwerriẹ eso gha rhiegbe ma vbe otu e Jehova, ra vbe a gha fi vbene ima ya rẹn otọ ako eso vbe Ebe Nọhuanrẹn werriẹ. (Asan 7:8) Adeghẹ u na bẹghe ẹre wẹẹ, u mwẹ egbe iziro vberriọ, ọ khẹke ne u kakabọ muẹn roro, okha nọ rre ebe Iwinna uhunmwu ẹnrẹn 15, u ghi vbe rinmwian e Jehova nọ ru iyobọ nuẹn ya lele emwi ne u miẹn ruẹ vbe okha nii. d

13. De vbene ima khian ya gha mwẹ izinegbe vbene Jehova vbe ye, vbe iwinna ikporhu ọghe ima?

 ¹³ Ọ khẹke ne ima gha mwẹ izinegbe deghẹ ọ lọghọ emwa ne ima gu ruẹ e Baibol, ne iran ya sẹ emwi eso ne iran yayi rae, ra ilele eso ne iran lele ni ma gua ilele ọghe Ebe Nọhuanrẹn ro. Ọ ghaa ye vberriọ, te ọ khẹke ne ima rhie ẹghẹ eso ne iran, ne orhiọn nọhuanrẹn ọghe Osanobua ya fi iran ekhọe werriẹ. (1 Kọr 3:​6, 7) Deba ọni, ọ khẹke ne ima gha mu ẹmwẹ iran ye erhunmwu. Vbene ẹghẹ ya khian, Osanobua gha ru iyobọ ne ima ya rẹn emwi nọ maan sẹ ne ima gha ru.​—1 Jọn 5:14.

14, 15. De vbene etẹn ni rre iko nọ ghaa rre Antiọk ya mu uyi ye Pọl kevbe Banabas egbe hẹ, kẹ kevbe etẹn ne iran gba khian? De vbene Pọl kevbe etẹn ne iran gba khian ya rhie igiọdu ne etẹn ne iran gba ga Osanobua hẹ?

¹⁴ E Luk keghi kha wẹẹ: “Vbe etẹn ni rre iko ghi su iran sẹ odẹ nẹ, ikpia nii na ghi mu uhunmwu daa e Fonisia kevbe Sameria, iran na gha tama etẹn vbene emwa ọghe agbẹnvbo ọvbehe ya do khian emwa iyayi hẹ; ọna keghi ya etẹn hia gha sọyẹnmwẹ.” (Iwinna 15:3) Ne etẹn ni rre iko na su e Pọl vbe Banabas kevbe etẹn ne iran gba khian sẹ odẹ rhie ma wẹẹ, etẹn wa gele hoẹmwẹ iran kevbe wẹẹ, iran vbe mu uyi ye iran egbe; uyinmwẹ ne etẹn yinrin na vbe rhie ẹre ma wẹẹ, te iran wa gha hoo ne Osanobua fiangbe Pọl kevbe etẹn ne iran gba khian. U miẹn igiemwi esi ọvbehe ne etẹn ni rre Antiọk rhie yotọ ne ima! Wẹ vbe mu uyi ye etẹn egbe ra, “katekate iran [ọni ọre avbe ediọn] ni hia vbe odẹ ke odẹ ne iran gha ta ẹmwẹ Osanobua kevbe ne iran vbe yae gha ma emwa emwi” ra?​—1 Tim 5:17.

¹⁵ Vbe Pọl kevbe emwa ne iran gba khian ghi rrie Jerusalẹm, iran keghi rhie igiọdu ne etẹn ni rre Fonisia kevbe Sameria; odẹ ne iran ya ru ọna ọre ne iran na gha tama iran vbekpa vbene ivbi agbẹnvbo ọvbehe nibun ya khian Ivbi Otu e Kristi hẹ. Ọ khọ wẹẹ, Ivbi e Ju ni re emwa iyayi ni lẹẹ gha rrie avbe ẹvbo na, iyeke vbe a ghi gbe Stivin rua nẹ, ghaa rre usun emwa ne iran ghaa gu guan. Erriọ vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ, ọ keghi rhie igiọdu ne etẹn ima, katekate etẹn ni rre uwu ibavbaro, vbe iran gha họn vbekpa odẹ ne Jehova ya fiangbe iwinna ikporhu. Nọnaghiyerriọ, hia ne u gha yo iko vbe ẹghẹ hia, kevbe asikoko nọkhua ra nekherhe, ne u mieke na gha họn avbe iyẹn na vbe a ghaa tie ẹre ladian, u ghi vbe hia ne u tobọ ruẹ gha tie avbe iyẹn vbenian kevbe okha ọghe ẹdagbọn ọmwa ni ladian vbe avbe ebe ọghe ima na print, ra ni rre jw.org.

16. De emwi nọ rhie ẹre ma wẹẹ, te ọ wa gele khẹke na zuze ye ẹmwẹ arhuẹ?

¹⁶ Vbe etẹn ni ke iko nọ rre Antiọk rre ghi khian la odẹ ibiriki 350 gha rrie odẹ ahọ nẹ, iran keghi sẹ e Jerusalẹm. E Luk khare wẹẹ: “Iran ghi sẹ e Jerusalẹm, etẹn ni rre iko vba, avbe ukọ kevbe ediọn keghi rhan obọ miẹn iran yi; iran ni rre na, keghi tama iran emwi nibun ne Osanobua  loo iran ya ru.” (Iwinna 15:4) “Sokpan, eso vbe uwu iran ni ka gha rre otu ọghe avbe Farisi, ni ghi do khian emwa iyayi, keghi kpaegbe vbe aga ne iran tota yi, iran na wẹẹ: ‘Te ọ khẹke na rhuẹ iran, a ghi vbe tama iran, ne iran gha lele Uhi e Mozis.’” (Iwinna 15:5) Ọ dewarorua wẹẹ, ẹmwẹ nọkhua ẹre ẹmwẹ arhuẹ ghi khin, kevbe wẹẹ, ọ wa khẹke na zuze yọ.

17. De emwa ni ghaa re ẹbu nọ su nọ ghaa rre Jerusalẹm? De emwi ne ima yayi wẹẹ, ẹre ọ si ẹre ne “ediọn” na deba iran?

¹⁷ Ebe Itan 13:10 khare wẹẹ: “Ọmwa nọ gualọ ude ẹre ọ mwẹ ẹwaẹn.” Zẹvbe nọ gua ilele na ro, “avbe ukọ kevbe ediọn na ghi si egbe koko, ne iran ghee [ẹmwẹ arhuẹ nọ rre otọ].” (Iwinna 15:6) “Avbe ukọ kevbe ediọn” keghi si uhunmwu koko ne iran mieke na ru azẹ nọ gha maan ne etẹn hia ni rre iko, zẹvbe ne Ẹbu Nọ Su nọ rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ vbe ru ẹre. Vbọzẹ ne “ediọn” na deba avbe ukọ gha winna kugbe? Yerre wẹẹ, vbe ẹghẹ na kha na, a gbe ukọ ighẹ e Jems rua nẹ; ọ vbe gha mwẹ ẹghẹ ne ukọ ighẹ e Pita ya gha rre eghan. Egbe emwi vbenian gha vbe sẹtin sunu daa ukọ nikẹre. Rhunmwuda ọni, ọ wa khẹke ne etẹn nikpia na hannọ zẹ, ni vbe gbegba gha rre uwu ẹbu iran, na mieke na miẹn wẹẹ, deghẹ emwi vberriọ na sunu, emwa ghi ye gha rrọọ ni khian gha mu asanikaro.

18, 19. De ẹmwẹ ne kpataki ne Pita tae? De uhunmwu ẹmwẹ nọ khẹke ne emwa ni ghaa danmwehọ ọre rhie ladian vbe ẹmwẹ nọ tae?

¹⁸ E Luk khare wẹẹ: “Vbe iran ghi zẹ tae yo tae rre, e Pita keghi kpaegbe, ọ na . . . wẹẹ: ‘Iho mwa kevbe etẹn mwẹ, wa rẹnrẹn wẹẹ, vbe ẹghẹ nọ kpẹẹ fua, mẹ ẹre Osanobua zẹ vbe uwu ẹbu uwa, ne emwa ọghe agbẹnvbo ọvbehe la unu mwẹ họn iyẹn nọ maan, ne iran vbe yayi. Osanobua nọ rẹn ekhọe, keghi rhie ẹre ma wẹẹ irẹn miẹn iran yi, lekpa nọ na rhie orhiọn nọhuanrẹn ne iran, zẹvbe nọ vbe rhie ne ima. Ọ keghi rhie ẹre ma wẹẹ aro ọkpa ẹre ọ ya ghee ima vbe iran, ọ na kpe ekhọe iran huan rhunmwuda amuẹtinyan ne iran mwẹ.’” (Iwinna 15:​7-9) Ebe ọkpa khare wẹẹ, emwi ọvbehe nọ rhie ma ighẹ ẹmwẹ e Grik na ke zedu ẹmwẹ na nọ re “iran ghi zẹ tae yo tae rre” na loo ro vbe uviẹn 7 ọre “na gualọ otọ emwi;  na nọ ọta.” Ọ vẹ na rẹn wẹẹ, iziro ne etẹn ghaa mwẹ lughaẹn ne egbe, ọrheyerriọ, iran keghi fannọ otọ ẹko iran rua ma egbe zẹvbe ne iran ya zẹ iro.

¹⁹ Ẹmwẹ nọ gua ọmwa kpa ne Pita tae keghi ye iran ẹre rre wẹẹ, irẹn tobọ irẹn ghaa rre evba, vbe ẹghẹ ne orhiọn nọhuanrẹn ya hannọ e Kọniliọs kevbe igiowa ẹre zẹ vbe ukpo 36 C.E.; e Kọniliọs vbe igiowa ẹre, ẹre ọ ghaa re ivbi agbẹnvbo ọvbehe ni ma rhuẹ ni ka khian Ivbi Otu e Kristi. Nọnaghiyerriọ, adeghẹ e Jehova i ghi ghee alughaẹn nọ rre uwu ẹkpo Ovbi e Ju kevbe ọmwa nẹi re Ovbi e Ju, de asẹ ne emwa nagbọn ghi mwẹ, ne iran khian ya ru vberriọ? Yevbesọni, ẹmwẹ ne Pita tae vbe rhie ẹre ma wẹẹ, ẹ i re ọmwa lele Uhi e Mozis ẹre ọ khian ya Osanobua miẹn ugamwẹ ọnrẹn yi, sokpan, emwi nọ khian ya Osanobua miẹn ọnrẹn yi ọre deghẹ ọ na mu ẹtin yan e Kristi.​—Gal 2:16.

20. Vbọzẹ na na wẹẹ, te emwa ni ghaa si ukankan ye ẹmwẹ arhuẹ “danmwẹ Osanobua ghee”?

²⁰ Ẹmwẹ ne Osanobua tae kevbe odẹ nọ ya tue orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe yan ivbi agbẹnvbo ọvbehe keghi ya ẹmwẹ na dewarorua ma e Pita, rhunmwuda ọni, e Pita khian ghi mu ẹmwẹ nọ tae sẹ ufomwẹ, ọ na wẹẹ: “Nọnaghiyerriọ, vbọzẹ ne uwa na danmwẹ Osanobua ghee, ne uwa na kun ihẹ nọkhua ne avbe erhuanegbe na? Ihẹ ne avbe erha ima odede, ra ima tobọ ima ma sẹtin mu! Sokpan, emwi ne ima yayi ọre wẹẹ, ẹse ne kpataki ne Enọyaẹnmwa e Jesu ru ne ima, ẹre ọ zẹe ighẹ ima miẹn fan, zẹvbe ne iran vbe ye.” (Iwinna 15:​10, 11) Ọghe ne ẹmwata, te emwa ni ghaa si ukankan ye ẹmwẹ arhuẹ “danmwẹ Osanobua ghee,” ra te iran danmwẹ vbene ọ mwẹ izinegbe sẹ hẹ. Iran ghaa kpikpi ivbi agbẹnvbo ọvbehe ne iran lele Uhi e Mozis, sokpan, iran ne Ivbi e Ju tobọ iran ma sẹtin lele Uhi nii vbene ọ khẹke, ọni ẹre ọ si ẹre na na bu ohiẹn uwu gbe iran. (Gal 3:10) Ọ te khẹke ne Ivbi e Ju ni ghaa danmwehọ e Pita gha kpọnmwẹ Osanobua ye ẹse ne kpataki nọ loo e Jesu ya ru ne iran.

21. De emwi ne Banabas vbe Pọl tae nọ vbe ru iyobọ ne etẹn ya rẹn vbene iran khian ya zuze ye ẹmwẹ nọ rre otọ?

²¹ Ọ dewarorua wẹẹ, te ẹmwẹ ne Pita tae wa gbe emwa hia egbe, rhunmwuda, “emwa hia ni gbẹbu ye evba na ghi gbẹdọ.” Iyeke ọni, e Banabas vbe Pọl na suẹn gha “na iyẹn emwi ọyunnuan ughughan ne Osanobua loo iran ya ru, vbe uwu ẹbu emwa ọghe agbẹnvbo ọvbehe.” (Iwinna 15:12) Nian, vbe nọ dekaẹn ẹmwẹ arhuẹ nọ rre otọ, te avbe ukọ kevbe ediọn khian ghi mu ukpa mu uwerhẹn ghee emwi hia na he ta, ne iran mieke na sẹtin ru azẹ nọ khẹke nọ gha gua iho ọghe Osanobua ro.

22-24. (a) De vbene Ẹbu Nọ Su nọ rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ ya lele igiemwi esi ọghe ẹbu nọ su nọ ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ? (b) De vbene ediọn ya rhie ẹre ma wẹẹ, iran ru emwi vbene Jehova gualọe yi?

²² Erriọ vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ, Ẹbu Nọ Su ghaa do iko, iran keghi gbarokotọ ghee Ebe Nọhuanrẹn, iran ghi vbe ya ekhọe hia rinmwian Osanobua  nọ rhie orhiọn nọhuanrẹn ne iran. (Psm 119:105; Mat 7:​7-11) Ọni ẹre ọ si ẹre na na miẹn wẹẹ, vbene ọ te sẹ ẹghẹ ne iran khian ya do iko, emwi hia ne iran khian zẹ iro yan sẹ obọ edọmwadẹ etẹn ni ga zẹvbe Ẹbu Nọ Su nẹ, ne iran mieke na miẹn ẹghẹ ya muẹn roro, iran ghi vbe muẹn ye erhunmwu. (Itan 15:28) Avbe etẹn na, na hannọ zẹ gha ghi sẹ iko nii, iran ghi fannọ otọ ẹko rua ma egbe, iran ghi vbe gha ya ọghọ vbe ute gu egbe guan. Iran mobọ wa ghee Ebe Nọhuanrẹn zẹvbe ne iran ya zẹ iro.

²³ Ọ khẹke ne ediọn ni rre iko ya egbe taa iran. Adeghẹ ẹbu ediọn ma sẹtin zuze ye ẹmwẹ eso nọ de rre nọ kakabọ ru ekpataki, ọ khẹke ne iran gualọ adia vbe obọ abotu ra vbe obọ etẹn ne abotu ya zẹ ihe egbe, vbene ọgbaroghe ọghe otako ye. Abotu sẹtin vbe gbẹn gie Ẹbu Nọ Su, ne iran ru iyobọ, deghẹ esa na gha rrọọ.

²⁴ Vbene ẹmwata, e Jehova keghi fiangbe emwa hia ni mu egbe rriotọ, ni mwẹ ẹkoata kevbe izinegbe kevbe emwa ni lele adia nọ ke obọ otu ọghẹe rre. Zẹvbe ne ima gha bẹghe ẹre vbe uhunmwuta nọ lelẹe, adeghẹ ima na gha yin vberriọ, e Jehova ghi ru ẹre ne ima gha mwẹ ọfunmwegbe ọghe ẹmwata, alaghodaro kevbe akugbe ghi vbe gha rre uwu iko.