Gberra gha rhie uhunta

Gberra gha rhie dọmwadẹ uhunmwuta ni rre uwu ẹre

UHUNMWUTA 10

“Ẹmwẹ Ọghe Jehova Kegha Vẹwae Khian”

“Ẹmwẹ Ọghe Jehova Kegha Vẹwae Khian”

A fan e Pita vbe eghan; ukpokpo ma sẹtin mu idobo yọ ne iwinna ikporhu iyẹn nọ maan ghẹ vẹwae

Iruẹmwi na hẹnhẹn egbe yan ebe Iwinna 12:​1-25

1-4. De ọlọghọmwa nọ wegbe ne Pita ghaa ye? Adeghẹ uwẹ ọre Pita, de vbene ọ gha te gha ye ruẹ hẹ?

 TE ẸKHU eghan nii ye ghete! Ivbiyokuo ghi bi ẹkhu nii gbe, ehe hia keghi mu rueghe. Na kha na, iran ya ọgiọrọ rrọ e Pita ginna ivbiyokuo e Rom eva, iran na rhie ẹre gha rrie ughugha nọ khian gha ye vbe uwu eghan nii. Ọ na gha rre evba, ọ na gha khẹ vbene a khian ghi ru irẹn hẹ. Ọ gbe inu ẹghẹ nọ khin vbe evba, ọ gha kẹ, ọ gbe ikpẹdẹ eso. Ọ ma gha bẹghe emwi ọvbehe vba, vbọ gberra egbe ekẹn ọghe eghan nii, ẹkhu ematọn nọ rre evba, ọgiọrọ na ya rrọ ọre kevbe ivbiyokuo ni khẹ odẹ vba.

2 Ẹ i mwẹ egbe ma wọọ e Pita vbe ọ ghi họn ohiẹn na bu gbe ẹre. Te Ọba ighẹ e Hẹrọd Agripa I wa mu egbe nọ ya gbe Pita rua. a Te Hẹrọd wa gha hoo nọ rhie Pita ladian vbe a gha do ugie Alagberra nẹ, ẹghẹ nii, ọ ghi gbe ẹre rua sirra emwa, ne ẹko mieke na gha rhiẹnrhiẹn iran. Ọghe ne ẹmwata, ọna i zẹdẹ sẹ e Hẹrọd ru hiehie, rhunmwuda, ọ ma he kpẹẹ gbe ne Hẹrọd gbe Jems rua, nọ vbe re ukọ vbene Pita vbe ye.

3 Vbe a ghi tie ẹre akhuẹ na khian gbe Pita rua, muẹn roro, vbene ọ khian gha ye ẹre hẹ, vbe ọ rre ughugha na muẹn yi vbe eghan nii, nọ so ebiebi kalokalo. Egbọre ọ ya yerre emwi ne Jesu tama rẹn vbe ukpo eso nọ gberra, nọ na wẹẹ, vbe ẹdẹ ọkpa, emwa eso gha muẹn gha rrie ehe nọ ma hoo nọ yo, iran ghi gbe ẹre rua. (Jọn 21:​18, 19) Ọ gha kẹ, te Pita ghi gha roro ẹre wẹẹ, ẹghẹ nii sẹ nẹ.

4 Akpawẹ uwẹ ọre Pita, vbọ gha te gha ye ruẹ hẹ? Nọ ne emwa nibun, ọna sẹtin wa ya iro han iran, iran ghi gha roro ẹre wẹẹ, ọghe iran fo nẹ. Sokpan, nọ ne ima ni ya ẹkoata lele Jesu Kristi khian, ọlọghọmwa rhọkpa rrọọ ne ima khian gha ye, ne Osanobua i khian na sẹtin ru iyobọ ne ima ra? Vbe ima khian miẹn ruẹ vbe emwi ne Pita kevbe Ivbi Otu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii ru vbe ẹghẹ na na gha zẹ iran kpokpo? Gi ima zẹ iro yan avbe inọta na.

“Etẹn Ni Rre Iko Na Gha Ya Ekhọe Hia Rinmwian Osanobua” (Iwinna 12:​1-5)

5, 6. (a) Vbọzẹ ne Ọba ighẹ e Hẹrọd Agripa I na gha kpokpo Ivbi Otu e Kristi? Vbọ ya ru ọna hẹ? (b) Vbọzẹ ne uwu ọghe Jems na kakabọ da etẹn ni rre iko?

5 Zẹvbe ne ima bẹghe ẹre vbe uhunmwuta nọ gberra, te ọ wa gha gbe Ivbi Otu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ nii otiti wẹẹ, e Kọniliọs nẹi re Ovbi e Ju kevbe ẹgbẹe ọre khian Ivbi Otu e Kristi. Sokpan, nọ ne Ivbi e Ju nẹi re emwa iyayi, ẹ i mwẹ ọ ma kpa iran odin vbe iran ghi miẹn wẹẹ, Ivbi e Ju ni re Ivbi Otu e Kristi kevbe Ivbi Otu e Kristi ni ke agbẹnvbo ọvbehe rre koko ga Osanobua, vbene iran i na kinna egbe.

6 E Hẹrọd ne ọmwa ẹkẹ vbe iwẹnwẹn kegha hoo nọ loo ẹkpotọ na ya ru emwi nọ gha ya Ivbi e Ju gha ya aro nọ maan ghee irẹn zẹvbe ọba, rhunmwuda ọni, ọ keghi suẹn gha zẹ Ivbi Otu e Kristi kpokpo. Ọ gha kẹ, ọ rẹnrẹn wẹẹ, ukọ ighẹ e Jems wa kakabọ sikẹ e Jesu Kristi. Ọni ẹre ọ si ẹre nọ “na ya umozo gbe Jems ne ọtiẹn e Jọn rua.” (Iwinna 12:2) Ẹ i mwẹ emwi nọ sunu na ma kakabọ da etẹn ni rre iko! E Jems keghi re ọkpa vbe ukọ eha ne aro ọre sẹ vbene egbe Jesu ya fi werriẹ hẹ, kevbe emwi ọyunnuan ọvbehe ne Jesu ru, ne avbe ukọ nikẹre ma rẹn vbekpa ẹre. (Mat 17:​1, 2; Mak 5:​37-42) Ọ ghaa mwẹ ẹghẹ ne Jesu ya tie Jems kevbe ọtiọnrẹn ighẹ e Jọn “Ivbi Avannukhunmwu” rhunmwuda oyaya ne iran ya gha ru emwi. (Mak 3:17) Ọ wa kakabo da etẹn vbe ọ wu rhunmwuda, ukọ nọ mwẹ udinmwẹ kevbe ẹkoata, kevbe ne emwa hia wa vbe hoẹmwẹ ọnrẹn ghaa nọ.

7, 8. De emwi ne etẹn ni rre iko ru, vbe a ghi mu e Pita ye eghan?

7 Uwu ọghe Jems wa ya ẹko rhiẹnrhiẹn Ivbi e Ju; erriọ ẹre Agripa wa gha gualọe yi zẹẹ. Rhunmwuda ọni, ọ kegha hoo ne obọ ẹre vbe vba e Pita. Zẹvbe na tae vbe omuhẹn ọghe uhunmwuta na, ọ keghi mu e Pita khui. Sokpan, ẹ i mwẹ Agripa ma yerre vbene avbe ukọ ka ya ladian hẹ vbe eghan vbe odẹ ọghe ọyunnuan, zẹvbe ne ima ruẹ ọre vbe Uhunmwuta 5 ọghe ebe na. Rhunmwuda ne Hẹrọd ma na hoo ne emwi vberriọ sunu vbe egbe Pita, ọ na we na ya ọgiọrọ rrọ ọre ginna ivbiyokuo eva, ọ na vbe viọ ivbiyokuo 16 ye evba, ne iran gha khẹ odẹ, eso ghi gha winna vbe avan, eso ghi gha winna vbe asọn. Adeghẹ ivbiyokuo nii na gi e Pita lẹẹ fua, iran ẹre ọ khian ghi rri oya nọ te khẹke Pita. Vbe uwu ẹghẹ nọ wegbe vbenian, de emwi ne Ivbi Otu e Kristi nikẹre gha sẹtin ru?

8 Etẹn ni rre iko wa rẹn emwi nọ khẹke ne iran ru. Ebe Iwinna 12:5 khare wẹẹ: “E Pita na ye gha rre uwu eghan vba, sokpan, etẹn ni rre iko na gha ya ekhọe hia rinmwian Osanobua nọ ru iyobọ nẹẹn.” Vbene ẹmwata, te etẹn wa gha ya ekhọe hia na erhunmwu ne ọtẹn iran nọ ghaan ighẹ e Pita. Uwu ọghe Jems ma gbe iran orhiọn mu otọ, ọ ma vbe ya iran gha roro ẹre wẹẹ, erhunmwu i mwẹ esa nọ ye. E Jehova i ya erhunmwu ọghe ima ku. Adeghẹ erhunmwu nii na gua iho ọghẹe ro, ọ gha wa họn. (Hib 13:​18, 19; Jems 5:16) Ọ khẹke ne Ivbi Otu e Kristi ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ kọ ọna ye orhiọn.

9. De vbene ima khian ya sẹtin ya egbe taa etẹn ni ghaa na erhunmwu ne Pita?

9 Wẹ rẹn etẹn rhọkpa ni rre uwu ibavbaro ra? A sẹtin miẹn wẹẹ, a zẹ iran kpokpo, ra te a mu awua ye iwinna ima vbe ẹvbo ne iran ye, a sẹtin vbe miẹn wẹẹ, te okpamẹ ra okpẹhoho ra emwi ọvbehe vberriọ mu emwi rhia vbe eke ne iran ye. Deghẹ erriọ nọ, mu ẹmwẹ iran ye erhunmwu. U sẹtin vbe rẹn etẹn eso ni la ọlọghọmwa eso gberra nọ ma wa dewarorua, ọ sẹtin gha re ọlọghọmwa ọghe ẹgbẹe, a sẹtin vbe miẹn wẹẹ, emwi eso gbe iran orhiọn mu otọ, ra iran la edanmwẹ ọvbehe gberra. U gha ka roro emwi ne u khian ta nẹ u ke na erhunmwu, u gha miẹn wẹẹ, u gha sẹtin so eni etẹn nibun zẹvbe ne u ya na erhunmwu gie Jehova, nọ re “Osa nọ họn erhunmwu.” (Psm 65:2) A gha we na ghee ẹre, wẹ tobọ uwẹ vbe hoo ne etẹn gha mu ẹmwẹ ruẹ ye erhunmwu vbe u ghaa rre uwu ibavbaro.

Nọ ne etẹn ima ni rre eghan rhunmwuda iyayi iran, ma keghi mu ẹmwẹ iran ye erhunmwu

“Gha Lele Mwẹ Khian” (Iwinna 12:​6-11)

10, 11. Gie vbene odibo e Jehova ya miẹn e Pita fan hẹ vbe eghan.

10 Te Pita ghaa mu ohan wẹẹ, a gha gbe irẹn rua ra? Ma ma wa rẹn, sokpan, vbe asọn nokiekie ne Pita gbe vbe eghan, te irẹn wa gha vbiẹ agharhemiẹn wẹẹ, a ya ọgiọrọ rrọ ọre ginna ivbiyokuo eva ni rhan aro yotọ gha khẹ odẹ vba. Te Pita wa mu ẹtin yan e Jehova, ọ rẹnrẹn wẹẹ, vbene emwi rhirhi gha ye hẹ, obọ e Jehova ẹre irẹn ye. (Rom 14:​7, 8) Sokpan, e Pita ma zẹdẹ rẹn wẹẹ, e Jehova gha fan irẹn vbe odẹ ọghe ọyunnuan. Vbe ọwara ọkpa nii, awanwan ọghe ukpa nọ fi wainwain keghi wan yan ughugha nọ ghaa ye vbe eghan nii. Odibosa ọkpa keghi rhiegbe ma, ọ na zẹgiẹ huẹn e Pita. Ọ dewarorua wẹẹ, ivbiyokuo ni rre evba ma bẹghe odibosa na. Avbe ọgiọrọ ni wegbe na te ya rrọ ọre obọ na wa dele kua!

“Iran na do sẹ eke ne ẹkhu ematọn nọ rrie orere ẹvbo ye. Ẹkhu nii na wa tobọre kie ne iran.”​—Iwinna 12:10

11 Odibosa nii na tama e Pita emwi eso ni ma lọghọ gbe nọ gha ru, ọ na wẹẹ: “Zẹgiẹ kpaegbe! . . . Mu egbe, ne u vbe gba ibata ruẹ. . . . Mu ẹwu ne u yọ ke odukhunmwu yọ.” Ẹgiẹgiẹ ẹre Pita wa ya ru emwi nọ khare. Vbe okiekie, odibosa nii na ghi tama rẹn wẹẹ: “Gha lele mwẹ khian.” Ẹre Pita na suẹn gha lelẹe. Iran ghi kpa vbe ughugha na mu e Pita yi vbe eghan nii, iran na gberra ehe ne iran ni khẹ odẹ ye vbe orere, ọmwa rhọkpa ma vbe rẹn emwi nọ sunu, iran ke do sẹ eke ne ẹkhu ematọn nọkhua nọ rrie orere ẹvbo ye. Vbe iran khian ghi ya sẹtin la ẹkhu ematọn nọkhua na gberra hẹ? Deghẹ egbe emwi vberriọ zẹdẹ la e Pita ekhọe, ọ ma kpẹẹ vbe otọ rhunmwuda emwi nọ ghi sunu. Vbe iran ghi sikẹ ẹkhu nii, ọ na “wa tobọre kie ne iran.” Vbene Pita ke rẹn, iran la onurho nii gberra sẹ orere ẹvbo nẹ, vbe iyeke ọni, e Pita ma ghi miẹn odibosa nii. E Pita ọkpa ẹre ọ ghi gha rre evba, ẹre aro ọre na ghi gbannọ, ọ na ghi rẹn wẹẹ, te emwi na hia gele sunu, ẹ i re wẹẹ, te irẹn ghaa miẹn umian. Te a wa fan irẹn vbe eghan na!​—Iwinna 12:​7-11.

12. Vbọzẹ ne odẹ ne Jehova ya miẹn e Pita fan na fu ima ẹko rre?

12 Ẹ i re emwi nọ rhie igiọdu ne ọmwa nọ, ne ima na rẹn wẹẹ, emwi rhọkpa i sẹtin da e Jehova obọ yi nẹ ghẹ miẹn eguọmwadia ẹre fan ra? Agharhemiẹn wẹẹ, Ọba ighẹ e Hẹrọd ne arriọba nọ ghi mwẹ ẹtin sẹ vbe ẹghẹ nii ghaa ye ẹre ike, ẹre ọ mu e Pita ye eghan, e Pita na ye ya owẹ ọre eveva ladian vbe eghan nii! Ẹmwata nọ wẹẹ, e Jehova i ya odẹ ọghe ọyunnuan vbenian miẹn eguọmwadia ẹre hia fan. Ọ ma ru ẹre vbe egbe Jems; ọ ma vbe ru ẹre vbe egbe Pita, vbe ẹghẹ ne ẹmwẹ ne Jesu tae vbekpa ẹre ghi do ya sẹ vbe okiekie. Ivbi Otu e Kristi vbe ẹdẹnẹrẹ i vbe ya aro yọ wẹẹ, e Jehova gha wa miẹn iran fan vbe odẹ ọghe ọyunnuan. Vbọrhirhighayehẹ, ọ khẹke ne ima kọe ye orhiọn wẹẹ, e Jehova ma he fi werriẹ. (Mal 3:6) Ọ gha rherhe loo Ovbi ẹre ya fan ọkhọngborrie emwa ni rre eghan nọ ghi wegbe sẹ, ọni ọre uwu. (Jọn 5:​28, 29) Egbe eyan vbenian gha sẹtin ya ima gha mwẹ igiọdu vbe ima gha miẹn edanmwẹ vbe ẹghẹ ne ima ye na.

“Iran Na Miẹn Ọnrẹn, Ọ Keghi Yan Iran Unu Ruan” (Iwinna 12:​12-17)

13-15. (a) De emwi ne etẹn ni si egbe koko vbe owa e Meri ru, vbe Pita ghi sẹ evba? (b) Ke ẹghẹ nii kpa, de emwi ne ebe Iwinna ghi gha guan kaẹn? De iyobọ ne Pita ye gha ru ne etẹn?

13 E Pita keghi mudia ye abọ idunmwu vbe ogiasọn nii, ọ na gha roro eke ne irẹn khian ghi gha rrie. Ọ na ghi yerre wẹẹ, ọ mwẹ ọtẹn nokhuo ọkpa na tie ẹre Meri ne owa ẹre ma rree gbe vba. Ọ gha kẹ, okhuo nọ dẹgbẹe nọ vbe gha mwẹ igho kherhe ẹre okhuo na ghaa khin, rhunmwuda, owa ẹre kpọlọ sẹrriọ wẹẹ, etẹn na sẹtin gha si egbe koko vba do iko. Okhuo na ẹre ọ ghaa re iye Jọn Mak, ọna ọre ẹghẹ okaro ne ebe Iwinna ya ya unu kaẹn Jọn Mak. Vbene ẹghẹ ya khian, e Pita keghi tie Jọn Mak na ovbi irẹn. (1 Pit 5:13) Vbe asọn nii, etẹn nibun ni rre iko keghi si egbe koko vbe owa e Meri, agharhemiẹn wẹẹ ẹghẹ khian nẹ, iran na gha ya ekhọe hia na erhunmwu. Vbe nai na gbe awawẹ, te iran ghaa na erhunmwu gie Osanobua nọ fan e Pita. Sokpan, odẹ ne Jehova ya họn erhunmwu iran keghi kpa iran odin!

14 E Pita keghi sobọ vbe onurho na la la ẹghodo nọ rre odaro owa nii. Ọvbokhan okhuo ọkpa na tie ẹre Roda, nọ re ọguọmwadia vba, na do ghee ọmwa nọ sobọ. E Roda keghi re eni e Grik na mobọ he emwa re vbe ẹghẹ nii, evba yae kha ọre obobo na tie ẹre “Rose.” Vbe ọ ghi họn urhu e Pita, ọ na wa yan rẹn unu ruan! Nọ gha te ya kie urho ne Pita, ọ keghi sẹ e Pita rae ye orere, ọ na ya oghọghọ rhulẹ gha rrie uwu owa, nọ ya tama etẹn ni rre evba wẹẹ, e Pita rre orere. Iran na wẹẹ ẹrherhe ẹre ma gba, sokpan, ọ ma gi egbe wọọ ọre, ọ na ye tua unu muẹn wẹẹ, ẹmwata ẹre irẹn ta. Ọvbokhan okhuo nii ghi zẹ tua unu muẹn, etẹn eso keghi kue ye ọre, sokpan, iran na kha wẹẹ, egbọre, odibosa nọ mu akpa ọghe Pita yọ ẹre ọ miẹn. (Iwinna 12:​12-15) Na kha na, e Pita ye sobọ. Ọ ghi zẹkpẹ, iran na ya kie urho nẹẹn.

15 Iran ghi sẹ evba, “iran na miẹn ọnrẹn, ọ keghi yan iran unu ruan!” (Iwinna 12:16) Iran na gha wee ne oghọghọ, ẹre Pita na we ne iran gbẹdọ, ne irẹn mieke na na iyẹn emwi nọ sunu. Ọ na vbe we ne iran ya na iyẹn na ma e Jems ne ọrhuanegbe kevbe etẹn nikẹre. Iyeke ọni, ọ na kpa, ne ivbiyokuo e Hẹrọd ghẹ do muẹn vba. Ẹre Pita na ghi kpa gha rrie ihe ọvbehe ne obọ i khian na vba ẹre, ọ na ye gha winna iwinna ugamwẹ ọghẹe vbe odọ. Ebe Iwinna ma ghi dọlegbe guan kaẹn Pita, vbọ gberra ẹghẹ nọ ya guan ye ẹmwẹ arhuẹ nọ de rre vbe uhunmwu ẹnrẹn 15. Ke evba kpa, okha ọghe ukọ ighẹ e Pọl, kevbe vbene ọ ya gha mu okhian yo ehe ughughan hẹ, ẹre ebe Iwinna ghi gha guan kaẹn. Vbọrhirhighayehẹ, ma rẹnrẹn wẹẹ, vbe ehe ne Pita rhirhi yo, ẹ i mwẹ ọ ma gha ru iyobọ ne etẹn ya gha mwẹ amuẹtinyan nọ wegbe. Vbe ẹghẹ nọ ya kpa vbe owa e Meri, te etẹn nọ sẹrae ye evba wa gha ghọghọ ẹsẹsẹmwẹse.

16. Vbọzẹ ne ima gha na sẹtin ya aro yọ wẹẹ, ma gha wa rri orhiẹnrhiẹn agbọn vbe odaro?

16 Ugbẹnso, e Jehova keghi ru gberra vbene eguọmwadia ẹre te ya aro yi, ọ ghi ya ekhọe iran vuọn ne oghọghọ. Erriọ ẹre ọ ghaa ye ne etẹn nikpia kevbe etẹn nikhuo ni ghaa rre owa e Meri vbe asọn na fan e Pita. Erriọ ẹre ọ vbe ye ne ima ugbẹnso vbe ima gha miẹn afiangbe ne wọrhọwọrhọ vbe obọ e Jehova. (Itan 10:22) Vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, aro ima gha sẹ vbene Jehova khian ya mu eyan rẹn hia sẹ vbe uhunmwu otagbọn hia. Afiangbe ne ima khian miẹn vbe ẹghẹ nii, gha gberra emwi ke emwi ne ima ya aro yi vbe ẹghẹ na. Nọnaghiyerriọ, adeghẹ ima na mudia ẹse ya sẹ ufomwẹ, ma ya aro yọ wẹẹ, ma gha miẹn afiangbe nibun vbe obọ e Jehova, nọ gha ya ima gha ghọghọ vbe odaro.

“Odibo E Jehova Keghi Gbe Hẹrọd Fi Otọ” (Iwinna 12:​18-25)

17, 18. Vbọ ya emwa gha gbe wee ne Hẹrọd?

17 Vbe Hẹrọd ghi họn wẹẹ, e Pita i ghi rre eghan, ọ vbe kpa ẹre odin, sokpan, te ọ wa si ohu ye ọre egbe. E Hẹrọd na we ne iran gualọ e Pita la ehe hia, ọ na vbe we ne iran nọ ivbiyokuo ni ghaa gbaroghe Pita ọta. Ọ na we “na ya rri iran oya,” ọ gha kẹ, te a ya gbele iran rua. (Iwinna 12:19) Ọmwa nọ mwẹ ekhọe atosi, nẹi mwẹ ẹnina ọmwa, ẹre Hẹrọd Agripa ghaa khin. Sokpan, ọ zẹdẹ mwẹ ẹghẹ nọ ya rri oya nọ khẹke ẹre ra?

18 Ẹ i mwẹ ne ekhue ghẹ mu Agripa, rhunmwuda nọ ma na ghi sẹtin gbe Pita rua. Sokpan, ẹkpotọ ọvbehe keghi kie nẹẹn, nọ ya werriegbe rhie itengbemu ọghẹe ma. Eghian rẹn eso keghi bu ẹre rre do gu ẹre ru adọlọ; vbe nai na gbe awawẹ, te ọ wa gha hoo nọ loo ẹkpotọ nii ya gu emwa ni gbẹbu guan. E Luk gi ima rẹn wẹẹ, vbene Hẹrọd te gu iran guan, ọ “keghi hẹ ukpọn ọba ye egbe.” Ọtokha ọghe Ivbi e Ju ọkpa na tie ẹre Josephus khare wẹẹ, ukpọn esiliva ẹre Hẹrọd hẹ yọ, awanwan ọghe ukpa gha wan yan rẹn, egbe ẹre hia ghi gha fi wainwain. Ọba ighẹ e Hẹrọd ne ọmwa itengbemu keghi suẹn gha guan. Emwa ni gbẹbu kegha gbe wee nẹẹn, iran na wẹẹ: “Urhu osa ẹre ima họn na, ẹ i re ọghe ọmwa kẹkan!”​—Iwinna 12:​20-22.

19, 20. (a) Vbọsiẹ ne Jehova na rri e Hẹrọd oya? (b) De vbene uwu udomwurri ne Hẹrọd wu ya fu ima ẹko rre hẹ?

19 Osanobua ọkpa ẹre egbe etian vberriọ khẹke, te Osanobua wa gha ghee Hẹrọd vbe ena hia sunu! Ẹkpotọ te kie ne Hẹrọd nọ ya ru emwi nọ gha ya ẹko rhiẹnrhiẹn Osanobua. Ọ gha te sẹtin tama emwa ni gbẹbu ne iran dobọ yi, ra ọ ghi tama iran wẹẹ etian vberriọ ma khẹke irẹn. Nọghayayerriọ, ọ keghi kue ne emwi nọ rre ebe Itan sẹ vbe egbe ẹre, nọ khare wẹẹ: “Itengbemu ẹre ọ karo udemwẹ.” (Itan 16:18) “Vbe ọwara ọkpa nii, odibo e Jehova keghi gbe Hẹrọd fi otọ, . . . ẹre ọkhọe na suẹn gha rriọẹ, ọ na wu.” U miẹn emwietẹmwẹ nọ rruan e Hẹrọd kevbe uwu obalọ nọ wu rhunmwuda ekhọe itengbemu nọ ghaa mwẹ kevbe nọ na rẹn ọghe enegbe ẹre ọkpa! (Iwinna 12:23) E Josephus khare wẹẹ, emianmwẹ udomwurri ẹre ọ dekun Agripa, ọ na vbe rhie te ẹre wẹẹ, a te miẹn wẹẹ Agripa wu, ọ na tobọre kha wẹẹ, etian nii nọ ma khẹke irẹn ne irẹn miẹn yi ẹre ọ khian miẹn irẹn uhunmwu na. E Josephus ye vbe kha wẹẹ, ikpẹdẹ isẹn ẹre Agripa khuọnmwi la ọ ke wu. b

20 Ugbẹnso, ọ ghi yevbe na miẹn wẹẹ, vbene emwa dan ru emwi dan sẹ, obọ i zẹdẹ vba iran. Ọ ma khẹke ne ọna kpa ima odin rhunmwuda, “ọmwa dan nii ẹre ọ kha yan agbọn na hia.” (1 Jọn 5:19) Ọrheyerriọ, ugbẹnso, ọ wa ye kpokpo eguọmwadia e Jehova vbe orhiọn vbe iran gha bẹghe ẹre wẹẹ, te emwa dan wa ru emwi dan khian, vbene obọ i na vba iran. Ọna ẹre ọ si ẹre ne okha vbenian na fu ima ẹko rre. Ọ keghi ye ima ẹre rre wẹẹ, Osa nọ bu ohiẹn ata ẹre Jehova khin. (Psm 33:5) Vbe nẹi khian ghi kpẹẹ gbe, e Jehova gha bu ohiẹn emwa dan hia.

21. De uhunmwu ẹmwẹ ne kpataki nọ rre ebe Iwinna uhunmwu ẹnrẹn 12? Vbọzẹ nọ na fu ima ẹko rre vbe ẹdẹnẹrẹ?

21 Ma gha wa miẹn emwi kpataki nọ rhie igiọdu ne ọmwa ruẹ vbe ẹmwẹ nokiekie na ya mu okha na sẹ ufomwẹ, nọ khare wẹẹ: “Ẹmwẹ ọghe Jehova kegha vẹwae khian, ọ na gha mu otọ yọ.” (Iwinna 12:24) Alaghodaro na, nọ ghaa rre iwinna ikporhu vbe ẹghẹ nii ye ima ẹre rre wẹẹ, e Jehova wa vbe fiangbe iwinna ikporhu vbe ẹdẹnẹrẹ. Ọ dewarorua wẹẹ, ẹ i re vbene a ya gbe ukọ ọkpa rua hẹ kevbe vbene a ya fan ọvbehe hẹ, ẹre ebe Iwinna uhunmwu ẹnrẹn 12 mobọ guan kaẹn. Sokpan, uhunmwu ẹmwẹ nọ rre ako na ọre wẹẹ, vbene Setan hia sẹ nọ zagha iko ọghe Ivbi Otu e Kristi, kevbe nọ mu idobo ye iwinna ikporhu ne iran ya oyaya ru, e Jehova ma gi ọkpa gbe ifuẹn nẹẹn. Esu keghi gbokhuẹre, erriọ ẹre ọ khian vbe gha ye ne emwa hia ni hoo ne iran mu idobo ye iwinna ikporhu. (Aiz 54:17) Sokpan, nọ ne emwa ni ya egbe ba e Jehova kevbe Jesu Kristi, emwi rhọkpa i khian sẹtin mu idobo ye iwinna ne iran ru. Ẹ i re emwi nọ rhie igiọdu ne ọmwa na khin? Uyi nọkhua wa nọ ne ima, ne ima na rre usun emwa ni ya “ẹmwẹ ọghe Jehova” vẹwae khian vbe ẹdẹnẹrẹ!

a Ya ghee ẹkpẹti nọ khare wẹẹ, “ Ọba Ighẹ E Hẹrọd Agripa I.”

b Ọbo ebo ọkpa nọ vbe re ọgbenbe khare wẹẹ, ọ gha kẹ, emwi nọ si emianmwẹ ne Josephus kevbe Luk gie re keghi re avbe ọkhọe ni ghaa rre uwu ibiẹ e Hẹrọd, ni ghi do khiẹ avbe ibiẹ nii; ọna ẹre ọ ghi si uwu nọ kẹ ọre. Ugbẹnso, egbe ọkhọe vberriọ ghaa rre egbe, a ghi bi ẹre kua. A sẹtin vbe miẹn wẹẹ, ọmwa ne avbe ọkhọe nii rre ọre egbe gha ghi wu nẹ, avbe ọkhọe nii ke do ladian vbe egbe ẹre. Ebe ọkpa khare wẹẹ: “Rhunmwuda ne Luk na re ọbo ebo, ẹre ọ si ẹre nọ na sẹtin gie vbene emianmwẹ ọghe Hẹrọd gele gha ye hẹ. Ọna ẹre ọ ghi ya ima rẹn wẹẹ, uwu dan, ẹre [Hẹrọd] wu.”