1-4. Vbọzẹ ne Pọl na gha rrie Jerusalẹm? De emwi nọ khian sunu daa ẹre vbe ọ gha sẹ evba?

 Ọ MA zẹdẹ gha khuẹrhẹ vbe iran khian ghi kpa hin e Mailitọs rre. Ọ wa kakabọ da e Pọl vbe Luk vbe iran khian ghi sẹ ediọn ni ke Ẹfisọs rre rae, rhunmwuda, iran wa kakabọ hoẹmwẹ etẹn na! E Pọl vbe Luk keghi mudia ye uwu okọ. Na kha na, iran kun emwi ne iran khian loo vbe okhian nii nẹ. Igho na khian ya ru iyobọ ne Ivbi Otu e Kristi ne obọ ma sẹ ọre ni rre Judia vbe gue iran. Iran wa vbe gha hoo ne igho nii sẹ etẹn nii obọ.

² Zẹvbe ne ẹhoho ne wẹẹ ya gha hoho, okọ nii keghi kpa hin eke ne okọ na kun sie rre, emwa ni rre uwu okọ nii ma ghi gha họn owogho ne iran te ka họn vba. E Luk vbe Pọl kevbe etẹn ihinrọn ne iran gba khian keghi ke uwu okọ gha ghee etẹn ni rre eghute, aro etẹn na ma zẹdẹ gha mose vbe uhunmwu. (Iwinna 20:​4, 14, 15) E Pọl kevbe etẹn ne iran gba khian kegha fieghe obọ ya gbe ọ khian ẹdẹ hia ne etẹn ni ghaa rre eghute, iran na gha ru vberriọ khian, a te do miẹn wẹẹ, iran ma ghi gha bẹghe egbe.

³ Ọwara ukpo eha, ẹre Pọl kevbe ediọn ni rre Ẹfisọs ya koko winna kugbe. Sokpan nian, orhiọn nọhuanrẹn keghi dia e Pọl gha rrie Jerusalẹm. E Pọl rẹn emwi eso nọ gha sẹtin sunu daa irẹn vbe Jerusalẹm. Ọ ka tama ediọn nii nẹ wẹẹ: “I rrie Jerusalẹm zẹvbe ne orhiọn nọhuanrẹn ya dia mwẹ, agharhemiẹn wẹẹ, I ma rẹn emwi nọ khian sunu daa mwẹ vbe evba. Emwi ọkpa ne I rẹnrẹn ọre wẹẹ, ẹvbo ne I rhirhi yo, orhiọn nọhuanrẹn ghi tama mwẹ wẹẹ, a gha mu mwẹ ye eghan, kevbe wẹẹ, I gha wa vbe rri oya emwi nibun.” (Iwinna 20:​22, 23) Agharhemiẹn wẹẹ, e Pọl rẹnrẹn wẹẹ irẹn gha rri oya vbe Jerusalẹm, ọ na ye gha khian “zẹvbe ne orhiọn nọhuanrẹn ya dia” ẹre; ọ na ya ekhọe hia lele adia nii, ọ na vbe gha ghee ẹre wẹẹ, emwi nẹi mwẹ a ma ru nọ. Ẹ i re te Pọl ghaa hoo nọ rri oya, sokpan, ahoo ọghe Osanobua ẹre ọ ghaa re emwi nọ mu karo.

⁴ Erriọ ẹre ọ vbe ye ne uwẹ ra? Vbe ima ya egbe ima fiohan ne Jehova, ma keghi yan ma rẹn wẹẹ, ahoo ọghẹe ẹre ima khian mu karo vbe  ẹdagbọn ima. Vbe uhunmwuta na, ma gha miẹn emwi kpataki ruẹ vbe igiemwi ọghe ukọ ighẹ e Pọl.

5. De ehe ne Pọl kevbe emwa ne iran gba khian lae vbe iran rrie Taia?

⁵ Okọ ne Pọl kevbe etẹn ne iran gba khian la re, na wa gha khian vbene iran “ma na van odẹ.” Ọna rhie ma wẹẹ, te ẹhoho wa gha mu okọ nii khian, vbene iran ma na miẹn idobo rhọkpa, iran na sẹtin sẹ e Kọs vbe ẹdẹ ne ẹdẹrriọ. (Iwinna 21:1) Ọ khọ wẹẹ, evba nii ẹre iran na si okọ dee, iran na gbe asọn nii vba, iran ke mu uhunmwu daa e Rods kevbe Patara. Iran ghi sẹ e Patara, vbe ọkpẹn okun nọ rre odẹ ahọ (south) ọghe Esia Mainọ, etẹn na keghi la okọ nọkhua nọ mu ihẹ; okọ nii na wa mu iran gha rrie Taia nọ rre Fonisia. Iran ghi khian, iran keghi gberra “otọ ne amẹ lẹga na tie ẹre Saiprọs vbe [eghute nọ rre] obọ iye ọmwa.” (Iwinna 21:3) Vbọzẹ ne Luk na kha wẹẹ, iran la e Saiprọs gberra vbe ọ ta okha na?

6. (a) Vbọzẹ ne ima gha na sẹtin kha wẹẹ, ẹ i mwẹ orhiọn ma la e Pọl iwu vbe ọ bẹghe Saiprọs? (b) U gha wa mu odẹ eso ne Jehova he ya fiangbuẹ roro kevbe odẹ nọ he ya ru iyobọ nuẹn, de emwi eso ne u gha sẹtin ta?

 ⁶ Ọ gha kẹ, vbe iran la e Saiprọs gberra, e Pọl tama iran emwi eso nọ sunu daa ẹre vba. Vbe ẹghẹ okaro ne Pọl ya mu okhian gha rrie ehe ughughan ya kporhu vbe odẹ ukpo ihinrin vbene ọ te sẹ ẹghẹ na kha na, e Pọl, e Banabas kevbe Jọn Mak keghi miẹn ọbo edunna ọkpa na tie ẹre Ẹlimas, nọ ghaa gbodan ghee ikporhu ọghe iran. (Iwinna 13:​4-12) Ne Pọl na bẹghe otọ nii ne amẹ lẹga, nọ na vbe ya yerre, emwi nọ sunu daa ẹre vba, ẹ i mwẹ ọ ma rhie igiọdu nẹẹn, ẹ i mwẹ ọ ma vbe rhie ẹrhiọn ye ọre iwu, nọ mieke na sẹtin zin egbe oya nọ khẹ ọre. Ma tobọ ima gha vbe miẹn ere vbọ deghẹ ima na vbe gha muẹn roro, vbene Osanobua he ya fiangbe ima hẹ, kevbe vbene ọ he ya ru iyobọ ne ima hẹ ya zin egbe edanmwẹ. Ma ghaa mu ena hia roro, ọ sẹtin gua ima kpa ya ta egbe ẹmwẹ ne Devid tae nọ na wẹẹ: “Ọlọghọmwa nibun, ẹre ọmwa ata miẹn, sokpan, e Jehova ghi miẹn ọnrẹn fan vbe uwu ehia fẹẹrẹ.”​—Psm 34:19.

7. De emwi ne Pọl kevbe emwa ne iran gba khian ru, vbe iran ghi sẹ e Taia?

⁷ E Pọl wa rẹn wẹẹ, ọ wa kakabọ ru ekpataki ne etẹn gha gu egbe mu obọ; irẹn wa vbe gha hoo ne irẹn gha ya egbe rhorho iran. E Luk gbẹn emwi nọ ghi sunu vbe iran ghi sẹ e Taia, ọ na wẹẹ: “Ma na ya gualọ avbe erhuanegbe ni ghaa rre evba; ma [na] ghi miẹn iran.” (Iwinna 21:4) E Pọl kevbe etẹn ne iran gba khian rẹnrẹn wẹẹ, Ivbi Otu e Kristi eso rre Taia, ẹre iran na ya gualọ iran; ọ gha kẹ, iran vbe dia owa iran ya. Ọkpa vbe usun afiangbe ne ima mwẹ rhunmwuda ne ima na rre odẹ ẹmwata na ọre wẹẹ, ehe ke ehe ne ima rhirhi gha rrie, ma gha wa miẹn etẹn ne ima gba ga, ni gha rhan obọ miẹn ima yi. Emwa ni hoẹmwẹ Osanobua kevbe ni rre ugamwẹ ẹmwata wa mwẹ ọse vbe ehe hia vbe uhunmwu otagbọn.

8. Vbua khian ya sẹtin rhan otọ emwi nọ rre ebe Iwinna 21:4 hẹ?

⁸ Ikpẹdẹ ihinrọn ẹre iran gbe vbe Taia; vbe Luk ghi ta emwi nọ sunu vbe uwu ẹghẹ nii, ọ keghi ta emwi nọ gha sẹtin kpa ima odin. Ọ wẹẹ: “Orhiọn nọhuanrẹn keghi loo [etẹn ni rre Taia] ya gha tama e Pọl, nẹ ghẹ fi owẹ la e Jerusalẹm.” (Iwinna 21:4) Te Jehova ghi fi ekhọe werriẹ nẹ ra? Te ọ ghi we ne Pọl ghẹ ghi yo e Jerusalẹm ra? Ẹo. Osanobua ka loo orhiọn nọhuanrẹn ya tama e Pọl nẹ wẹẹ, a gha ya obọ nọ tọn muẹn vbe Jerusalẹm, ọ ma we nẹ ghẹ yo e Jerusalẹm. Ọ khọ wẹẹ, te orhiọn nọhuanrẹn ru iyobọ ne etẹn ni rre Taia ya gele rẹn wẹẹ, e Pọl gha rri oya vbe Jerusalẹm. Ọni ẹre ọ si ẹre ne iran na gha rinmwian e Pọl nẹ ghẹ yo e Jerusalẹm, rhunmwuda, iran hoẹmwẹ ọnrẹn. Ẹ i te re emwi dan ne iran na we ne Pọl ghẹ yo, rhunmwuda, iran ma hoo ne ẹbe rruan rẹn. Ọrheyerriọ, e Pọl keghi ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, ahoo ọghe Jehova ẹre irẹn khian ru, rhunmwuda ọni,  ọ na ye mu uhunmwu daa e Jerusalẹm.​—Iwinna 21:12.

9, 10. (a) Vbe etẹn ni rre Taia ghi rinmwian e Pọl nẹ ghẹ yo e Jerusalẹm, de emwi ne ima yayi wẹẹ, e Pọl ya yerre? (b) De iziro ne emwa nibun vbe agbọn na mwẹ vbe ẹdẹnẹrẹ? Vbe ọna ya lughaẹn ne ẹmwẹ ne Jesu tae hẹ?

⁹ Vbe ẹghẹ ne etẹn na gha rinmwian e Pọl nẹ ghẹ yo e Jerusalẹm, egbọre Pọl ya yerre vbene egbe emwi vberriọ ka ya sunu hẹ vbe egbe Jesu, vbe ẹghẹ nọ na tama erhuanegbe ẹre wẹẹ, irẹn gha yo e Jerusalẹm kevbe wẹẹ, emwa gha rri irẹn oya vba, iran ghi vbe gbe irẹn rua. Rhunmwuda ne ohan e Jesu na gha to e Pita, ọ na tama e Jesu wẹẹ: “Wẹ vbe gha tohan egbuẹ, Enọyaẹnmwa; a wa wua, egbe emwi vbenian i khian sunu vbe egbuẹ.” Sokpan, Jesu keghi wanniẹn ọnrẹn wẹẹ: “Gberra ghee iyeke mwẹ, Setan! Idobo ẹre u khin mwẹ re, rhunmwuda, iro ne u zẹ, ọghe emwa nagbọn nọ, ẹ i re ọghe Osanobua.” (Mat 16:​21-23) Te Jesu wa mu egbe nọ ya wu ne emwa nagbọn zẹvbe ne Osanobua we nọ ru ẹre. Ekhọe vberriọ ẹre Pọl vbe gha mwẹ. Zẹvbe nọ vbe gha ye ne ukọ ighẹ e Pita, ekhọe nọ maan ne etẹn ni ghaa rre Taia mwẹ ẹre ọ te ya iran gha rinmwian e Pọl nẹ ghẹ yo e Jerusalẹm, sokpan, ọ ma gi iran rẹn wẹẹ, erriọ ẹre Osanobua gualọe yi.

¹⁰ Vbe ẹdẹnẹrẹ, emwa nibun ma mu egbe ne iran ya ru emwi nọ lọghọ; iran keghi tohan egbe iran. Emwi ne emwa mobọ gualọ ọre ugamwẹ nai na lele uhi, nọ gha kie ẹkpotọ ne iran ya gha ru emwi nọ rhirhi khọn iran. Sokpan, Jesu gi ima rẹn wẹẹ, iziro vberriọ ma khẹke. Ọ keghi tama erhuanegbe ẹre wẹẹ: “Adeghẹ ọmwaikọmwa hoo nọ lele mwẹ, we nọ mianmian enegbe ẹre, nọ mu erhan irrioya ọghẹe, nọ gha lele mwẹ khian.” (Mat 16:24) Ọ khẹke ne ima lele ukpowẹ ọghe Jesu; ẹmwata nọ wẹẹ, ẹ i khuẹrhẹ, sokpan, ọni ọre emwi nọ khẹke ne ima ru.

11. De vbene etẹn ni rre Taia ya rhie ẹre ma wẹẹ, iran hoẹmwẹ e Pọl kevbe wẹẹ, iran ma hoo nọ dobọ ikporhu nọ ghaa kpee yi?

¹¹ Nian, te Pọl vbe Luk kevbe etẹn nikẹre ne iran gba khian, khian ghi dọlegbe suẹn okhian. Vbene Luk ya gie emwi nọ sunu vbe iran khian ghi kpa, ya ima rẹn wẹẹ, te etẹn ni rre Taia wa hoẹmwẹ e Pọl ẹsẹsẹmwẹse, iran ma vbe hoo nọ dobọ ikporhu nọ te gha kpee vbe evba yi. Iran hia ni rre evba, ke ikpia, ke ikhuo, ke ibiẹka, keghi su e Pọl kevbe emwa ne iran  gba khian gha rrie ọkpẹn okun. Iran hia keghi viọ iguẹ yotọ, iran na na erhunmwu kugbe, iran na vbe gbe ọ khian ẹdẹ hia ne egbe. Iyeke ọni, e Pọl vbe Luk kevbe emwa ne iran gba khian keghi la okọ ọvbehe, iran na mu uhunmwu daa e Tọlẹmeis, iran ghi sẹ evba, iran na miẹn etẹn ni rre evba, iran na ghi gbe ikpẹdẹ ọkpa vbe eke ne iran ye.​—Iwinna 21:​5-7.

12, 13. (a) De vbene Filip ya loo ẹdagbọn rẹn hẹ vbe ugamwẹ e Jehova? (b) De vbene avbe erha emọ ni re Ivbi Otu e Kristi khian ya ya egbe taa e Filip hẹ?

¹² E Luk khare wẹẹ, e Pọl kevbe emwa ne iran gba khian ghi ke evba kpa, iran na mu uhunmwu daa e Sẹseria. Iran ghi sẹ evba, iran “na gha rrie owa e Filip nọ kporhu iyẹn nọ maan.” a (Iwinna 21:8) Ẹ i mwẹ ọyẹnmwẹ ma gha sẹ iran vbe iran miẹn e Filip. Vbe odẹ ukpo 20 vbene ọ te sẹ ẹghẹ na kha na, vbe a da mu iko ọghe Ivbi Otu e Kristi gbọọ vbe Jerusalẹm, avbe ukọ keghi zẹ e Filip, nọ deba usun emwa ni khian gha ghae evbare ne etẹn. Te a wa rẹn Filip ye ọmwa nọ ya oyaya kporhu ke otọ gha dee. Yerre wẹẹ, vbe ẹghẹ ne ukpokpo ya khu Ivbi Otu e Kristi hin e Jerusalẹm rre, e Filip na gha rrie Sameria, ọ na suẹn gha kporhu vbe odọ. Vbene ẹghẹ ya khian, ọ keghi kporhu ma Ovbi Ẹtiopia ne ọghẹrriẹnoguan, ọ na vbe dinmwi ẹnrẹn ye amẹ. (Iwinna 6:​2-6; 8:​4-13, 26-38) Ọwara ukpo nibun ẹre Filip wa ya ya ẹkoata ga e Jehova!

¹³ Ọ ma mwẹ ẹghẹ ọkpa ne oyaya ne Filip ya gha kporhu ya worua. Vbe ẹghẹ na kha na nian, e Sẹseria ẹre irẹn ghi ye, te irẹn wa ye rhiegbe ye iwinna ikporhu, ọni ẹre ọ si ẹre ne Luk na tie ẹre, ọmwa “nọ kporhu iyẹn nọ maan.” E Baibol vbe gi ima rẹn wẹẹ, emọ ikhuo enẹ ẹre irẹn ghi gha mwẹ vbe ẹghẹ na, iran vbe gha ta ẹmwẹ akhasẹ; ọni rhie ma wẹẹ, iran lele ukpowẹ ọghe erha iran. b (Iwinna 21:9) Ọna ya ima rẹn wẹẹ, ẹ i re iwinna nekherhe ẹre Filip winnaẹn, nọ  ya ru iyobọ ne ẹgbẹe ọre ya hoẹmwẹ e Jehova, ne iran vbe gha gae. Avbe erha emọ ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ ni re Ivbi Otu e Kristi keghi hia ne iran ya egbe taa ẹre, iran keghi mu asanikaro vbe iwinna ikporhu, erriọ ẹre iran vbe ya ru iyobọ ne ivbi iran, ne iwinna ikporhu mieke na gha yẹẹ iran na ru.

14. De vbene ima yayi wẹẹ, otuẹ ne Pọl mu gie etẹn ghaa ye hẹ? De ẹkpotọ nọ kie ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ?

¹⁴ Eke ne Pọl rhirhi mu okhian sẹ, ọ ghi gualọ etẹn ni rre evba, ọ ghi vbe gu iran gbe ẹghẹ eso vba. Vbe nai na gbe awawẹ, etẹn ni rre evba ghi wa vbe rhan obọ miẹn e Pọl kevbe emwa ne iran gba khian yi, iran ghi mu ọghọ ye iran egbe. Ẹ i mwẹ egbe otuẹ vbenian ma gha kie ẹkpotọ ne iran ya gha “rhie igiọdu ne egbe.” (Rom 1:​11, 12) Egbe ẹkpotọ vbenian wa vbe kie ne ima vbe ẹdẹnẹrẹ. Ma gha wa miẹn ere vbọ, vbe ima gha rhan obọ miẹn ọgbaroghe ọghe otako kevbe ọvbokhan rẹn yi vbe owa ima, ọ gha khọnrẹn wẹẹ owa ima i re ọghe wa do ghee.​—Rom 12:13.

15, 16. De ẹmwẹ ne Agabọs do ta? De vbene ọ ghaa ye hẹ ne emwa ni họẹn?

¹⁵ Vbe uwu ẹghẹ ne Pọl ya gha rre ọghe Filip, ọmwa ọvbehe na wa vbe rhie ọghọ na keghi mu otuẹ rre, eni ẹnrẹn ọre Agabọs. Emwa ni gbẹbu vbe owa e Filip wa rẹn wẹẹ, akhasẹ ẹre Agabọs khin; irẹn ẹre ọ tae yotọ wẹẹ, ukhunmwu nọkhua gha fi, ukhunmwu nii na gele do fi vbe ẹghẹ ne Klọdiọs ya gha khaevbisẹ. (Iwinna 11:​27, 28) Egbọre, iran sẹtin gha roro ẹre wẹẹ: ‘Vbọ mu Agabọs rre? De iyẹn nọ rre do na?’ Iran ghi ghee, ọ rhie ugbẹkun ọghe Pọl; ugbẹkun na keghi re ọza na ya gba ẹkun, na viọ igho kevbe iku emwi ọvbehe yi. Agabọs keghi ya ugbẹkun nii gbalọ obọ kevbe owẹ. Iyeke ọni, ọ na suẹn gha guan. Ẹmwẹ nọ tae keghi re nọ gbe ọmwa egbe, ọ wẹẹ: “Orhiọn nọhuanrẹn khare wẹẹ, ‘Vbenian ẹre Ivbi e Ju khian ya gbalọ okpia nọ yan ugbẹkun na vbe Jerusalẹm, iran ghi muẹn gie emwa nẹi re Ivbi e Ju.’”​—Iwinna 21:11.

¹⁶ Ẹmwẹ akhasẹ ne Agabọs tae na keghi so igiẹ yọ wẹẹ, e Pọl gha yo e Jerusalẹm. Ọ vbe so igiẹ yọ wẹẹ, Ivbi e Ju ni rre evba gha mu e Pọl “gie emwa nẹi re Ivbi e Ju.” Ẹmwẹ akhasẹ na keghi wa gbe emwa hia ni rre evba egbe. E Luk khare wẹẹ: “Ma ghi họn ẹmwẹ na, ma kevbe emwa ni rre evba, na gha rinmwian e Pọl nẹ ghẹ yo e Jerusalẹm. E Pọl na ghi wanniẹn wẹẹ: ‘Vbe uwa ru na yi, ne uwa na viẹ ya mu mwẹ orhiọn rueghe? Ọ khẹke ne uwa rẹn wẹẹ, ẹ i wa re eghan ọkpa ẹre I mu egbe ẹre, I kue vbe mu egbe ne I ya wu vbe Jerusalẹm ba ẹmwẹ eni Enọyaẹnmwa e Jesu.’”​—Iwinna 21:​12, 13.

17, 18. De vbene Pọl ya rhie ẹre ma wẹẹ, emwi ne Jehova gualọ ẹre irẹn hoo ne irẹn ru? De emwi ne etẹn ghi ru?

¹⁷ Muẹn roro vbene ọ ghaa ye hẹ. Etẹn hia ni rre evba, uhiẹn ya sẹ egbe Luk kegha rinmwian e Pọl nẹ ghẹ yo. Etẹn eso na kue gha viẹ. E Pọl rẹnrẹn  wẹẹ, iran hoẹmwẹ irẹn kevbe wẹẹ, iran wa mu ẹmwẹ irẹn roro, rhunmwuda ọni, ọ keghi fẹko tama iran, ne iran ghẹ ghi “mu [irẹn] orhiọn rueghe.” Ọrheyerriọ, e Pọl ma fi ekhọe werriẹ, erriọ ẹre ọ vbe gha ye vbe ọ ghaa rre uwu ẹbu etẹn vbe Taia, ọ ma gi erinmwian ra ameve ọghe iran fi ẹre ekhọe werriẹ. Nọghayayerriọ, ọ keghi gi iran rẹn evbọzẹe nọ na khẹke ne irẹn yo. Ọna rhie ma wẹẹ, ọmwa nọ mwẹ udinmwẹ kevbe nọ mu egbe emwi nọ gha ru, ẹre Pọl ghaa khin! Egbe emwi ne Jesu ru, ẹre Pọl wa vbe ru na, ọ na wa ta mu olọ yan rẹn wẹẹ, irẹn rrie Jerusalẹm, vbene ekhọe ọre ma na beghe. (Hib 12:2) Ẹ i re te Pọl ghaa hoo na gbe irẹn rua ba ẹmwẹ emwi ne irẹn yayi, sokpan, deghẹ erriọ ghi nọ, irẹn ghee ẹre wẹẹ, uyi nọkhua nọ, ne ọmwa wu zẹvbe ọrhuanegbe Kristi Jesu.

¹⁸ De emwi ne etẹn ghi ru? Iran keghi rhie ọghọ ne Pọl, iran na rhie obọ ba azẹ nọ ru. E Luk khare wẹẹ: “Ugbẹnvbe ima ma sẹtin fi ẹre ekhọe werriẹ, ma na ghi sẹrae, ma na wẹẹ: ‘Gi ẹre gha ye vbene Jehova gualọe yi.’” (Iwinna 21:14) Emwa ni te gha hoo ne iran fi e Pọl ekhọe werriẹ nẹ ghẹ yo e Jerusalẹm ma si ukankan yọ. Iran keghi danmwehọ e Pọl, iran na vbe kue ye azẹ nọ ru rhunmwuda, iran bẹghe ẹre wẹẹ ahoo ọghe Jehova ni khin, iran na gha hoo ne ahoo ọghe Jehova rhiegbe ma, agharhemiẹn wẹẹ, ọ ma gha khuẹrhẹ ne iran. E Pọl rẹnrẹn wẹẹ, e Jerusalẹm ne irẹn khian mu uhunmwu daa na gha miẹn irẹn uhunmwu. Iyobọ nọkhua ẹre  etẹn na ni hoẹmwẹ e Pọl khian ru nẹẹn, deghẹ iran ma hia ne iran fi ẹre ekhọe werriẹ.

19. De emwi kpataki ne ima miẹn ruẹ vbe emwi nọ sunu daa e Pọl?

¹⁹ Emwi kpataki ne ima miẹn ruẹ vbe emwi nọ sunu daa e Pọl na ọre wẹẹ: Adeghẹ ima na miẹn etẹn ni hoo ne iran rhiegbe ye ugamwẹ e Jehova sayọ, ọ ma khẹke ne ima gha hia ne ima fi iran ekhọe werriẹ. Ma gha sẹtin rhie emwi ne ima ruẹ re na ye uyinmwẹ vbe asefẹn ughughan vbe ẹdagbọn ima, ẹ i re vbọ gha de ọghe uwu ọkpa. Vbe igiemwi, agharhemiẹn wẹẹ, ọ wa kakabọ da evbibiẹ emọ nibun, vbe ivbi iran gha khian kpa hin owa rre ne iran ya ga e Jehova vbe ihe ọvbehe, iran keghi hia ne iran ghẹ fi ivbi iran ekhọe werriẹ. E Phyllis nọ rre England ghi guan kaẹn vbene ekhọe ọre ghaa ye hẹ, vbe ẹghẹ ne ọmokhuo ọkpa nọ mwẹ ya kha wẹẹ irẹn rrie Africa nọ ya ga zẹvbe arọndẹ na gie yo isi vba, ọ na wẹẹ: “Te ẹmwẹ ọnrẹn wa gha da mwẹ. Ọ na gha da mwẹ wẹẹ, te ovbi mwẹ na khian wa kakabọ khian rree mẹ. Agharhemiẹn wẹẹ, ẹmwẹ ọnrẹn da mwẹ, te I wa vbe gha yae hio. Ẹ i re avbiẹ inugba ẹre I mu ẹmwẹ na ye erhunmwu. Sokpan, irẹn tobọre ẹre ọ zẹ ne egbe ẹre, rhunmwuda ọni, I ma vbe hia ne I fi ẹre ekhọe werriẹ. A gha we na ghee ẹre, ke otọ gha dee, ẹre I ya gha ma ẹre wẹẹ, ọ khẹke nọ mu ẹmwẹ Arriọba Osanobua karo. Ukpo 30 ẹre ọ ghi ye na nọ ke ga vbe isi, ẹdẹgbegbe ẹre I ya kpọnmwẹ e Jehova ye ekhọe hia ne ọmọ na ya gae.” Emwi esi wa nọ deghẹ ima na gha rhie igiọdu ne etẹn ni rhiegbe ye iwinna ugamwẹ ọghe Jehova!

20, 21. Vbe ima ya rẹn hẹ wẹẹ, e Pọl wa gha hoo nọ gu etẹn gha mu obọ? Vbọzẹ nọ na gha hoo nọ ru vberriọ?

²⁰ E Pọl ghi mu egbe nẹ, ọ na suẹn okhian, etẹn eso na vbe lelẹe, nọ rhie ma wẹẹ, te iran wa ya ekhọe hia rhie obọ ba azẹ nọ ru na. Vbe ehe ne iran rhirhi sẹ vbe odẹ zẹvbe ne iran ya rrie Jerusalẹm, iran ghi gha van ehe ughughan ne etẹn ye, ne iran mieke na ya egbe rhorho iran. Iran miẹn etẹn eso vbe Taia, iran na gbe ikpẹdẹ ihinrọn vba. Iran vbe van tuẹ etẹn nikpia kevbe etẹn nikhuo ni rre Tọlẹmeis, iran na vbe gbe ikpẹdẹ ọkpa vba. Erriọ ẹre iran vbe gbe ikpẹdẹ eso vbe owa e Filip vbe iran sẹ e Sẹseria. Iyeke ọni, etẹn eso ni ke Sẹseria rre, keghi su e Pọl kevbe emwa ne iran gba khian gha rrie Jerusalẹm. Iran ghi sẹ evba, ọtẹn ọkpa na tie ẹre Manasin keghi mu ọghọ ye iran egbe, ọkpa vbe usun emwa okaro ni khian erhuanegbe Jesu ẹre Manasin na ghaa khin. Vbe Luk ghi guan kaẹn emwi nọ sunu vbe iran sẹ e Jerusalẹm, ọ na wẹẹ, “etẹn ni rre evba keghi ghọghọ mu ima.”​—Iwinna 21:17.

²¹ Ọ dewarorua wẹẹ, te Pọl wa gha hoo nọ gu etẹn ne iran gba ga gha mu obọ. Ọ wa gha miẹn igiọdu vbe obọ etẹn, zẹvbe ne ima vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ. Vbe nai na gbe awawẹ, igiọdu nii wa rhie ẹtin ne Pọl, nọ ya sẹtin mudia gbain vbe ẹghẹ ne avbe eghian ya gha hoo ne iran gbe ẹre rua.