1, 2. De emwi nọ maan nọ ladian vbe ukpokpo ne Ivbi Otu e Kristi miẹn vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ?

 UKPOKPO nọ wegbe ẹre ọ suẹnrẹn na! E Sọl keghi suẹn gha zẹ etẹn ni rre iko “kpokpo”; emwi na yae kha ighẹ ẹmwẹ e Grik na ke zedu ẹmwẹ na nọ re “kpokpo,” ọre na ya obọ atosi mu ọmwa. (Iwinna 8:3) Avbe erhuanegbe Jesu ni ghaa rre Jerusalẹm keghi lẹẹ fua, rhunmwuda ọni, eso sẹtin gha roro ẹre wẹẹ, e Sọl gha musọe vbe emwi nọ mwẹ vbe ekhọe, ọni nọ wẹẹ, nọ wabọ ugamwẹ ọghe Ivbi Otu e Kristi rua. Vbọrhirhighayehẹ, emwi nọ ghi sunu vbe Ivbi Otu e Kristi ghi zagha lele ehe ughughan nẹ keghi re nọ yan ọmwa unu ruan. De emwi ne ọni khin?

² Ivbi Otu e Kristi ni lẹẹ hin e Jerusalẹm rre, keghi suẹn gha “kporhu iyẹn nọ maan ọghe ẹmwẹ Osanobua” vbe ehe ughughan ne iran lẹẹ gha rrie. (Iwinna 8:4) Emwi nọ kpa ọmwa odin ẹre ọna wa khin! Ne ukpokpo nii gha te ya mu idobo ye ikporhu iyẹn nọ maan, ọ keghi yae gha vẹwae khian! Ne eghian na gha zẹ Ivbi Otu e Kristi kpokpo keghi ya iran lẹẹ hin owa rre, sokpan, ọ ma gi avbe eghian rẹn wẹẹ, te emwi ne iran ru na ya iwinna ikporhu vẹwae khian vbe ehe ughughan. Zẹvbe ne ima gha bẹghe ẹre vbe uhunmwuta na, egbe emwi vbenian vbe sunu nẹ vbe ẹghẹ ọghe ima.

3. (a) Gha re Filip? (b) Vbọzẹ ne Sameria na gha mwẹ ako nibun na ma he kporhu sẹ? De emwi ne Jesu ta yotọ vbekpa e Sameria?

³ Ọkpa vbe usun “emwa iyayi ni zagha lele ehe ughughan” ẹre Filip ghaa khin. a (Iwinna 8:4; ya ghee ẹkpẹti nọ khare wẹẹ, “ E Filip ‘Nọ Kporhu Iyẹn Nọ Maan.’”) Ọ kegha rrie Sameria. Vbe ẹghẹ na kha na, a ma he mobọ kporhu vbe Sameria, rhunmwuda, ọ ghaa  mwẹ ẹghẹ ne Jesu ya tama avbe ukọ ẹre wẹẹ: “Wa ghẹ . . . fi owẹ la ẹvbo Ivbi e Sameria rhọkpa; sokpan, wa ye gha gualọ avbe ohuan ni wiri, ni rre igiowa ọghe Izrẹl.” (Mat 10:​5, 6) Vbọrhirhighayehẹ, Jesu rẹnrẹn wẹẹ, ẹdẹ ghaa rrie ẹdẹ, iwinna ikporhu gha wa da otọ vbe Sameria, rhunmwuda, ọ ke kpa gha rrie ẹrinmwi, ọ na tama erhuanegbe ẹre wẹẹ: “Wa ghi ya sẹ osẹ mẹ vbe Jerusalẹm, vbe otọ e Judia hia, kevbe Sameria, uhiẹn ya sẹ ehe nọ ghi rree sẹ vbe agbọn na.”​—Iwinna 1:8.

4. Vbọ ghaa ye Ivbi e Sameria hẹ vbe Filip kporhu ma iran? De emwi ne ima yayi wẹẹ, ẹre ọ si ẹre nọ na gha yerriọ?

⁴ E Filip keghi do bẹghe ẹre wẹẹ, “emwiokọ sẹ nẹ na rhọ” vbe Sameria. (Jọn 4:35) Ikporhu ne Filip ghaa kpee vbe evba kegha fu iran ekhọe rre. Vbọzẹ nọ na gha yerriọ? Ivbi e Ju kevbe Ivbi e Sameria i la ẹvbo egbe, uhiẹn, te Ivbi e Ju nibun wa gha ya aro tila Ivbi e Sameria rua. Ivbi e Sameria na do bẹghe ẹre wẹẹ, vbe iwinna ikporhu iyẹn nọ maan, a i ya aro gbe ọmwa re; ọna keghi vbe lughaẹn ne iziro ne avbe Farisi ghaa mwẹ, te iran wa gha roro ẹre wẹẹ, iran maan sẹ emwa ọvbehe. E Filip ma gha ya aro gbe emwa re, ọ keghi rhie ọna ma vbe odẹ nọ ya gha ya oyaya kporhu ma Ivbi e Sameria. Ọna ẹre ọ si ẹre nọ ma na zẹdẹ kpa ima odin wẹẹ, Ivbi e Sameria nibun “gbehọkotọ gha danmwehọ ẹmwẹ ne Filip ghaa ta.”​—Iwinna 8:6.

5-7. Adeghẹ ukpokpo na ya etẹn lẹẹ hin owa iran rre, de vbene ọ ya biẹ ọmọ esi hẹ? Ru igiemwi yọ.

 ⁵ Zẹvbe nọ ghaa ye vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ, erriọ ẹre ọ vbe ye vbe ẹdẹnẹrẹ; emwa ni zẹ eguọmwadia Osanobua kpokpo, ma sẹtin mu idobo ye iwinna ikporhu. Ẹghẹ ke ẹghẹ na ya khu Ivbi Otu e Kristi hin ẹvbo iran rre, ra na ya mu iran ye eghan, ọ keghi ya iwinna ikporhu vẹwae khian. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ na na gha khọn Okuo Ọgbagbọn Nogieva, ẹkpotọ keghi kie ne Avbe Osẹe Jehova ya kporhu iyẹn nọ maan ẹsẹsẹmwẹse vbe avbe agọ irrioya ọghe Nazi. Ovbi e Ju ọkpa nọ dekun Avbe Osẹe Jehova vbe uwu agọ nii keghi kha wẹẹ: “Udinmwẹ ne Avbe Osẹe Jehova ni rre eghan ghaa mwẹ keghi ya mwẹ rẹn wẹẹ, Ebe Nọhuanrẹn ẹre emwi ne iran yayi hẹnhẹn egbe yan. Ẹre imẹ tobọ imẹ na vbe khian Osẹe Jehova.”

⁶ Uhiẹn, ugbẹnso, emwa ni zẹ Avbe Osẹe Jehova kpokpo vbe danmwehọ ikporhu iyẹn nọ maan ne iran kpee, iran ghi vbe miẹn ọnrẹn yi. Vbe igiemwi, vbe ẹghẹ na ya mu Ọtẹn Nokpia Franz Desch gha rrie agọ irrioya ọghe Gusen vbe Austria, ọ na suẹn gha gu ọgbalegbe ọkpa ruẹ e Baibol vbe evba. U miẹn ọyẹnmwẹ nọ khian gha sẹ iran eva vbe iran ghi dọlegbe miẹn egbe vbe ukpo eso ghi gberra nẹ, vbe asikoko ọghe Avbe Osẹe Jehova; vbe ẹghẹ na kha na, ọmwa nọ ya iyẹn Arriọba wewe ẹre ọgbalegbe nii ghi vbe khin!

⁷ Egbe emwi vbenian vbe sunu, vbe ẹghẹ ne Ivbi Otu e Kristi eso ya lẹẹ hin ẹvbo iran rre, rhunmwuda ukpokpo. Vbe igiemwi, vbe odẹ ukpo 1970 ya mu 1979, vbe ẹghẹ ne Avbe Osẹe Jehova ya lẹẹ hin e Malawi rre gha rrie Mozambique rhunmwuda ukpokpo, iran keghi kporhu iyẹn nọ maan ẹsẹsẹmwẹse vbe evba. Uhiẹn, vbe ẹghẹ ne ukpokpo ghi ya sẹ e Mozambique, iwinna ikporhu ma dobọ yi. Ọtẹn nokpia ọkpa na tie ẹre Francisco Coana khare wẹẹ: “Ẹmwata nọ wẹẹ, ẹ i re avbiẹ inugba ẹre iran mu ima eso khui, rhunmwuda iwinna ikporhu ọghe ima. Ọrheyerriọ, ma ghi bẹghe vbene emwa nibun ya gha miẹn ikporhu ne ima kpee yi, ma na gha mwẹ ilẹkẹtin wẹẹ, Osanobua wa ru iyobọ ne ima, vbene ọ vbe ru iyobọ ne Ivbi Otu e Kristi ni ghaa rrọọ vbe ẹghẹ ọghe avbe ukọ.”

8. De vbene afiwerriẹ nọ rhiegbe ma vbe ẹvbo ya kie ẹkpotọ ne emwa ya họn iyẹn nọ maan hẹ?

⁸ Vbọrhirhighayehẹ, ẹ i re ukpokpo ọkpa ẹre ọ si ẹre ne iwinna ikporhu na vẹwae khian vbe otọ ẹvbo ughughan. Afiwerriẹ ughughan ni he rhiegbe ma vbe arriọba emwa nagbọn ke ukpo eso gha dee nian kevbe vbene ẹmwẹ igho ghi ya lọghọ yọ vbe otọ ẹvbo nibun, keghi vbe kie ẹkpotọ yọ ne emwa ni zẹ ẹvbo ughughan ni ke agbẹnvbo ughughan rre ya họn iyẹn nọ maan. Eso lẹẹ hin otọ na na khọn okuo rre kevbe otọ ne ẹmwẹ igho na kakabọ lọghọ, iran na gha rrie otọ ne emwi na vbe zẹye; emwa vbenian suẹn gha ruẹ e Baibol nẹ vbe otọ ne iran lẹẹ gha  rrie. Ugbẹnvbe a miẹn wẹẹ, ẹvbo ughughan ẹre avbe erhunmwuyẹn na zẹ, te ọ khẹke na ya ẹvbo iran kporhu ma iran. Wẹ hia vbe odẹ ke odẹ ne u kporhu ma “emwa ughughan ni zẹ ẹvbo ughughan” ni rre ẹdogbo ne u na kporhu ra?​—Arhie 7:9.

9. Gha re Saimọn? Vbe ima yayi wẹẹ ọ yae gha hoo nọ sikẹ e Filip?

⁹ E Filip wa ru emwi ọyunnuan nibun vbe Sameria. Vbe igiemwi, ọ mu emwa nibun ne egbe ma te gba na egbe rran, ọ na vbe khulo orhiọn dan hin emwa egbe rre. (Iwinna 8:​6-8) Okpia ọkpa ghaa rrọọ nọ wa kakabọ gbọyẹmwẹ ye emwi ọyunnuan ne Filip ghaa ru. Eni okpia na ọre Saimọn, ọmwa nọ ru imamase ghaa nọ; te emwa nibun wa gha ghee ẹre gidii sẹrriọ wẹẹ, iran na gha kha wẹẹ: “Okpia na ẹre ọ wa re Ẹtin Nọkhua ọghe Osanobua.” Vbọrhirhighayehẹ, vbe Saimọn ghi ya aro ọre bẹghe avbe emwi ọyunnuan ne Filip ghaa ru, ọ na do rẹn emwi nọ gele re ẹtin Osanobua, ẹre ọ na ghi do khian ọmwa iyayi. (Iwinna 8:​9-13) Sokpan, vbọ ma he kpẹẹ vba, emwi ne Saimọn ghaa mwẹ vbe ekhọe nọ yae khian ọmwa iyayi keghi dewarorua. Vbọ ya sunu hẹ?

10. (a) De emwi ne Pita vbe Jọn ru vbe Sameria? (b) De emwi ne Saimọn ru, vbe ọ ghi bẹghe ẹre wẹẹ, orhiọn nọhuanrẹn hin yan emwa ni da khian erhuanegbe Jesu, vbe ẹghẹ ne Pita vbe Jọn na viọ obọ yan iran?

¹⁰ Avbe ukọ ghi rẹn vbene iwinna ikporhu ya gha mu otọ yọ vbe Sameria, iran keghi gie Pita vbe Jọn gha rrie evba. (Ya ghee ẹkpẹti nọ khare wẹẹ, “ E Pita Keghi Loo ‘Isanhẹn Ọghe Arriọba’ Na Viọ Nẹẹn.”) Iran ghi sẹ evba, iran na viọ obọ yan erhuanegbe ọgbọn ni rre evba, iyeke ọni,  orhiọn nọhuanrẹn keghi hin yan edọmwadẹ iran. b E Saimọn ghi miẹn emwi nọ sunu na, ọ keghi kpa ẹre odin. Ọ na ghi tama avbe ukọ wẹẹ: “Lahọ, wa vbe rhie ẹtin na mẹ, ne I mieke na vbe sẹtin gha viọ obọ yan emwa, ne orhiọn nọhuanrẹn mieke na vbe gha hin yan iran.” E Saimọn na kue kha wẹẹ, irẹn gha rhie igho ne iran, rhunmwuda, ọ ghaa roro ẹre wẹẹ, irẹn gha sẹtin dẹ ẹtin na nọ ke obọ Osanobua rre!​—Iwinna 8:​14-19.

11. De ibude ne Pita rhie ne Saimọn? De emwi ne Saimọn ghi ru?

¹¹ Ẹmwẹ nọ wegbe ẹre Pita zẹ wanniẹn e Saimọn. Ọ na tama rẹn wẹẹ: “Te uwẹ vbe igho ruẹ gha la ọrhiae rrie. Hii, te uwẹ roro wẹẹ, u gha sẹtin ya igho dẹ emwi ne Osanobua ya ru ọmwa ẹse ra? Iwinna ne ima ru na ma kaan ruẹ, u i vbe mwẹ oghae vbọ, rhunmwuda, ekhọe ruẹ ma huan vbe odaro Osanobua.” Iyeke ọni, e Pita keghi tama e Saimọn nọ ro iro fi uyinmwẹ werriẹ, nọ vbe rinmwian Osanobua nọ yabọe. Ọ wẹẹ: “Rinmwian e Jehova nọ yabọ ruẹ; egbọre ọ gha yabọ ruẹ ye iziro dan nọ rrọ ruẹ ekhọe [ra “emwamwa na nọ rrọ ruẹ ekhọe,” New Jerusalem Bible].” Ọ vẹ na rẹn wẹẹ, e Saimọn i re ọmwa dan; ọ te gha hoo nọ ru emwi nọ khẹke, sokpan, ekhọe ọre keghi bibi ẹre odẹ vbe ovbi ẹghẹ kherhe. Ẹre ọ na ghi rinmwian avbe ukọ wẹẹ: “Lahọ, wa gu mwẹ rinmwian e Jehova, ne emwi ne uwa tae na rhọkpa ghẹ sunu vbe egbe mwẹ.”​—Iwinna 8:​20-24.

12. Vbọ re “simony”? De vbene uyinmwẹ na ya rhiegbe ma vbe uwu ẹbu emwa ni tie egbe iran Ivbi Otu e Kristi?

¹² Ivbi Otu e Kristi ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ gha sẹtin ya ẹmwẹ nọ wegbe ne Pita tama e Saimọn wan ne egbe. Uhiẹn, okha ọghe Saimọn na ẹre ẹmwẹ na, na tie ẹre “simony” vbe Ebo na ladian. Evba ya e “simony” kha ọre na khiẹn ukpo ne ọmwa na zẹ, ra na dẹ ọre, katekate,  ukpo ne ọmwa na zẹ vbe ugamwẹ. Ke otọ gha dee, ẹre uyinmwẹ vbenian ke rhiegbe ma vbe uwu ẹbu ivbi iyayi okeke. Ebe nogie ihinrin ọghe The Encyclopædia Britannica na dọlegbe gbẹn vbe 1878 khare wẹẹ: “A gha tie okha nọ guan kaẹn vbene a ya gha zẹ avbe olodigba hẹ, a gha bẹghe ẹre wẹẹ, igho ẹre iran ya gha dẹ ukpo ne iran na zẹ; na kha na, odẹ nọ ghi rhia sẹ ẹre iran ya gha ru ọna, iran i zẹdẹ ghee ẹre emwi ekhue, iran i vbe muẹn lẹre hiehie.”

13. De vbene Ivbi Otu e Kristi khian ya lẹẹ ne egbe uyinmwẹ ne Saimọn ghaa mwẹ?

¹³ Te Ivbi Otu e Kristi gha begbe, na ghẹ do miẹn wẹẹ, te a ghi khiẹn ukpo na na zẹ vbe uwu iko. Vbe igiemwi, iran gha miẹn etẹn ni mu asanikaro vbe otu e Jehova, ọ ma khẹke ne iran gha tian iran gberra egbe, ra ne iran wa gha ya ọhẹ ne iran, rhunmwuda ne iran na hoo ne iwinna ugamwẹ eso sẹ iran obọ vbe uwu iko. Erriọ vbe ye, ọ vbe khẹke ne etẹn ni mu asanikaro gha begbe, ne iran ghẹ do gha ya obọ nọ maan mu emwa ni fe ọkpa vbe uwu iko. Nọ maan i rre avbe uyinmwẹ na guan kaẹn na. Vbene ẹmwata, ọ khẹke ne eguọmwadia Osanobua hia gha mu egbe rriotọ, iran ghi zin egbe khẹ Jehova, nọ ya orhiọn nọhuanrẹn ọghẹe zẹ iran ye iwinna ugamwẹ nọ rhirhi gha khin. (Luk 9:48) Ọ ma khẹke hiehie ne ọmwa rhọkpa gha gualọ uyi ne egbe ẹre vbe otu e Jehova.​—Itan 25:27.

14, 15. (a) Gha re “Ovbi Ẹtiopia nọ ghaa re ọghẹrriẹnoguan”? De vbene Filip ya miẹn ọnrẹn hẹ? (b) De emwi ne Ovbi Ẹtiopia nii ru, vbe Filip ghi kporhu ma rẹn? Vbọzẹ ne ima gha na sẹtin kha wẹẹ, ọ ma wa gheghe dinmwiamẹ? (Ya ghee futnot.)

¹⁴ Odibo e Jehova keghi tama e Filip nọ mu okhian la odẹ nọ ke Jerusalẹm rrie Gaza. Ẹghẹ ne Filip ghi ya miẹn Ovbi Ẹtiopia ọkpa ne ọghẹrriẹnoguan nọ ghaa “tie ẹre ladian ighẹ ẹmwẹ ne Aizaia ne akhasẹ gbẹnnẹ yotọ,” ọ na ghi vẹ nẹẹn  rẹn, evbọzẹe ne Jehova na we nọ la odẹ nii. (Ya ghee ẹkpẹti nọ khare wẹẹ, “ Vbe A Gu Gha Tie Ẹre ‘Ọghẹrriẹnoguan’?”) Orhiọn nọhuanrẹn ọghe Jehova keghi gua e Filip kpa, nọ ya vba okpia nii nọ ghaa rre ikẹkẹ ẹsin. Ẹre Filip na suẹn gha rhulẹ lele ikẹkẹ ẹsin nii; zẹvbe nọ ya gha rhulẹ lelẹe, ọ na nọ okpia nii wẹẹ: “Wẹ gele rẹn otọ emwi ne uwẹ tie na ra?” Ẹre Ovbi Ẹtiopia nii na ghi wanniẹn ọnrẹn wẹẹ: “Vbia khian ya rẹn otọ re hẹ, vbe ẹ i re te ọmwa rhan otọ re ma mwẹ?”​—Iwinna 8:​26-31.

¹⁵ Ovbi Ẹtiopia nii na ghi we ne Filip la uwu ikẹkẹ ẹsin. Ẹre iran na ghi suẹn gha guan. Ovbi Ẹtiopia nii ma te rẹn emwi ne “ohuan” ra “ọguọmwadia” ne ebe Aizaia guan kaẹn mudia ye ihe ẹre, vbene ọ vbe gha ye ne emwa ọvbehe. (Aiz 53:​1-12) Sokpan, vbe iran ghi zẹ khian, e Filip keghi gi Ovbi Ẹtiopia nii rẹn wẹẹ, egbe Jesu Kristi ẹre ẹmwẹ akhasẹ nii na sẹ. Zẹvbe nọ ghaa ye ne emwa ni dinmwiamẹ vbe ugie Pẹntikọst ọghe 33 C.E., Ovbi Ẹtiopia nii nọ ghaa re prosẹlait na wa rẹn emwi nọ khẹke ne irẹn ru. Ọ keghi tama e Filip wẹẹ: “Ghee amẹ mwa; gu mwẹ wa dinmwiamẹ nian. Vbọ ghi da mwẹ obọ yi?” E Filip na wa dinmwi Ovbi Ẹtiopia nii ye amẹ vbobọvbobọ! c (Ya ghee ẹkpẹti nọ khare wẹẹ, “ Na Na Dinmwi Ọmwa Ye Uwu ‘Amẹ’.”) Iyeke ọni, e Jehova keghi loo orhiọn nọhuanrẹn ya rhie Filip gha rrie Asdọd, ọ na ya gha kporhu iyẹn nọ maan vbe evba.​—Iwinna 8:​32-40.

16, 17. De vbene avbe odibosa ya mwẹ obọ vbe iwinna ikporhu vbe ẹdẹnẹrẹ?

 ¹⁶ Uyi nọkhua wa nọ ne Ivbi Otu e Kristi ni rrọọ vbe ẹdẹnẹrẹ, ne iran na mwẹ obọ vbe egbe iwinna ne Filip ru. Iran mobọ loo ẹkpotọ nọ rhirhi kie ne iran ya kporhu ma emwa ne iran miẹn; vbe igiemwi, iran ghaa mu okhian rrie ehe, iran ghi vbe loo ẹkpotọ nii ya kporhu. Ọ vẹ na rẹn wẹẹ, ne iran na miẹn emwa ni mwẹ ekhọe ata kporhu ma vbe ẹghẹ nibun, ẹ i re emwi nọ wa gheghe sunu. Ọna i zẹdẹ kpa ima odin, rhunmwuda, e Baibol gi ima rẹn wẹẹ, avbe odibosa ẹre ọ dia iwinna ikporhu ne ima ru, ne “emwa ughughan ni ke uniẹn kevbe agbẹnvbo ughughan rre, ni vbe zẹ ẹvbo ughughan” mieke na họn iyẹn nọ maan na. (Arhie 14:6) Jesu ka tae yotọ nẹ wẹẹ, te avbe odibosa khian gha dia iwinna ikporhu na. Vbe Jesu ghi zẹ erre ọghe wit kevbe irunmwu, ọ na wẹẹ, vbe ẹghẹ na ya rhọ emwiokọ, ọni ọre ẹghẹ ufomwẹ ọghe agbọn na, “iran ni rhọ emwiokọ, ọre avbe odibosa.” Ọ na vbe rhie te ẹre wẹẹ, avbe odibosa na, gha “silo ehia ladian vbe Arriọba ọghẹe, ighẹ emwi hia ni ya emwa rrua owẹ, kevbe emwa nẹi lele uhi.” (Mat 13:​37-41) Avbe odibosa gha vbe si emwa ni khian deba e Kristi kha koko, iyeke ọni, iran ghi vbe si “oghẹn ne gbii” ọghe “avbe ohuan ọvbehe” koko, ne iran hia mieke na do gha re emwa ọghe Jehova.​—Arhie 7:9; Jọn 6:​44, 65; 10:16.

¹⁷ Ọkpa vbe usun emwi nọ ya ima rẹn wẹẹ, ọna gele wa sunu ọre wẹẹ, emwa eso ne ima miẹn keghi kha wẹẹ, vbene ima te do kporhu ma iran, te iran wa gha na erhunmwu ne Osanobua gie odẹ ma iran. Gia ghee igiemwi ọkpa. Ọ mwẹ asẹ ọkpa ne ovbi ọvbokhan kherhe ya lele etẹn eva ladian vbe ikporhu. Iran ghi kporhu nẹ vbe owiẹ nii, etẹn eva nii na wẹẹ iran khian zobọ, sokpan, ovbi ọvbokhan nii na wa gha hoo nọ gha rrie owa nọ ghi sọregbe, sẹrriọ wẹẹ, irẹn ọkpa na wa gha khian, ọ na ya sobọ vbe urho! Okhuo ọkpa ghi kie urho nii, etẹn eva nii na ghi khian bu ẹre, ne iran ya gu ẹre guan. Ọ na wa kpa iran odin vbe okhuo nii ghi tama iran wẹẹ, te irẹn wa na erhunmwu sin, ne Osanobua gie ọmwa bu irẹn gha dee, nọ do ru iyobọ ne irẹn ya rẹn otọ e Baibol. Etẹn nii na ghi ru emwamwa ne iran ya suẹn gha gu ẹre ruẹ e Baibol!

18. Vbọzẹ nọ ma na khẹke ne ima gha ya iwinna ikporhu rhẹghẹrẹ?

¹⁸ Zẹvbe Ovbi Otu e Kristi ne uwẹ khin, ẹkpotọ kie nuẹn ne u ya gha winna lele avbe odibosa vbe iwinna ikporhu nọ wa mu otọ yọ vbe ẹdẹnẹrẹ. Ghẹ ya ẹkpotọ vberriọ rhẹghẹrẹ hiehie. Adeghẹ u na ye gha ya oyaya winna iwinna na, ẹko gha wa kakabọ sẹ ruẹ ọyẹnmwẹ, zẹvbe ne u ya “kporhu iyẹn nọ maan . . . vbekpa e Jesu.”​—Iwinna 8:35.