FƆLƆ kanw la, Heburukan daɲɛ she’ôl ani Gɛrɛkikan daɲɛ min bɛ bɛn o ma, n’o ye haïdês ye, Bibulu bɛ u fɔ siɲɛ 70. Cɛsira bɛ nin daɲɛw fila ani saya daɲɛ ni ɲɔgɔn cɛ. Bibulu dɔw bɛ o daɲɛ bayɛlɛma ko “kaburu,” “jahanama” walima “dingɛn.” O la sa, kan caman na, daɲɛ tɛ yen min bɛ bɛn o daɲɛw ma. O de kosɔn Bibulu min bɛ wele tubabu kan na ko Traduction du monde nouveau bɛ “Sheol” ani “Hadɛs” de fɔ. Nin daɲɛ fila kɔrɔ ye mun ye tigitigi? Bibulu tɛmɛsira caman y’u fɔ cogo min na, an ka olu lajɛ.

Waajulikɛla 9:10 b’a fɔ ko: “Baara wala miirili wala hakilitigiya wala dɔnniya tɛ lahara [Sheol, NW], i bɛ taa o yɔrɔ min na.” Yala o b’a jira ko a kɔrɔ ye kaburu kɛrɛnkɛrɛnnen ye walima mɔgɔ kelen kaburu ye, an bɛ se k’an diyanyemɔgɔ dɔ su don yɔrɔ min na wa? Ayi. Ni Bibulu bɛ kuma kaburu kelen kan kɛrɛnkɛrɛnnenya la, o bɛ Heburukan ani Gɛrɛkikan daɲɛ wɛrɛ de fɔ min tɛ Sheol ani Hadɛs ye. (Jenɛse 23:7-9; Matiyu 28:1) Bibulu tɛ “Sheol” daɲɛ fɔ fana, n’a bɛ kuma kaburu kan, mɔgɔ caman suw bɛ jɛ ka don kaburu min kɔnɔ, i ko kaburu min kɛra denbaya kelen kama walima foroba kaburu belebeleba.—Jenɛse 49:30, 31.

“Sheol” bɛ yɔrɔ jumɛn de kofɔ? Ala ka Kuma b’a fɔ ko “Sheol” walima “Hadɛs” ye fɛn ye min ka bon kosɛbɛ ni kaburu belebelebaw ye. Misali la, Esayi 5:14 b’a jira ko Sheol “bonyara, a bɛ a da waa ka dama tɛmɛn.” Hali ni a kɛra ko a ye mɔgɔ caman dun kaban, an tɛ minnu hakɛ dɔn, a bɛ ikomi a bɛ caman wɛrɛw kɔ hali sa. (Ntalenw 30:15, 16) Mɔgɔ bɛɛ su tɛ se ka don kaburu kelen kɔnɔ, nka “Lahara [Sheol, NW] . . . tɛ wasa.” (Ntalenw 27:20) Sheol tɛ fa abada. Dan tɛ a la. Sheol walima Hadɛs tɛ yɔrɔ ye a kɔrɔ jɛ la min bɛ sɔrɔ yɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ la. O ye hadamaden salenw bɛɛ ka foroba kaburu de taamasyɛn ye mɔgɔ fanba bɛ sunɔgɔ la yɔrɔ min na saya la.

Bibulu bɛ min fɔ lakununni ko la, o b’an dɛmɛ ka “Sheol” ani “Hadɛs” kɔrɔ faamu ka ɲɛ kosɛbɛ. Ala ka Kuma kɔnɔ, mɔgɔw bɛna lakunun ka bɔ saya min na, o ni Sheol ni Hadɛs  bɛɛ ye kelen ye. * (Job 14:13; Kɛwalew 2:31; Jirali 20:13) Mɔgɔ fɛn o fɛn ye Jehova bato, ani minnu m’a bato, olu la mɔgɔ caman, Ala ka Kuma b’a jira k’olu bɛ Sheol walima Hadɛs kɔnɔ. (Jenɛse 37:35; Zaburu 55:15) O la sa, Bibulu b’a fɔ ko ‘mɔgɔ tilennenw ni mɔgɔ tilenbaliw na kunun.’—Kɛwalew 24:15.