1-2. Ko jumɛnw de bɛ se ka an lakasi?

 AN BƐƐ ɲɛji bɔnna ka ye. An ɲɛji be se ka bɔn dusudiyakojugu bolo. Misali la, i ɲɛji be se ka bɔn kooba nunu dɔ kosɔn: n’i ye denɲɛnin sɔrɔ, n’i hakili jigira koo diiman dɔ la wala n’i teri dɔ nana bɔ i ye k’a sɔrɔ aw ye saan caaman kɛ aw ma ɲɔgɔn ye.

² Nka tuma caaman na, dusukasi ni tɔɔrɔ lo b’an bila kasi la. Misali la, n’an ka lannamɔgɔ dɔ y’an jigi tigɛ, an be kasi. An be kasi tuma dɔ la fana sabu bana dɔ b’an tɔɔrɔla wagatijan kɔnɔ wala an ka mɔgɔ kanulen dɔ sara. O wagatiw la, n’a sɔrɔ an be kɛ i n’a fɔ kira Zeremi tuma min na Babilɔnikaw ye Zeruzalɛmu halaki. Ale ko: “Ne ɲaji be woyo i ko kɔɔ . . . Ne ɲaji be woyora tuma bɛɛ, a te jara ka ye.”—Dus. 3:48, 49.

 3. Ni Jehova ye a batobagaw ye tɔɔrɔ la, a bɛ mun de kɛ? (Esayi 63:9)

³ Jehova b’a lɔn an kasira siɲɛ daa min na tigitigi tɔɔrɔ kosɔn. Bibulu b’an hakili sigi ko tɔɔrɔ wo tɔɔrɔ be Jehova sagokɛlaw kan, a b’o kala ma ani n’an be kasira a nɔfɛ walisa a k’an dɛmɛ, a b’an lamɛn (Zab. 34:16).  Nka Jehova tɛ dan o ma. An Faa lo ani a b’an kanu yɛrɛ le. O la n’a y’an kasitɔ ye, o b’a dusu kasi kosɔbɛ ani a be sin ka dɔ kɛ dɔ ye walisa k’an dɛmɛ.—Ezayi 63:9 kalan.

 4. Misali minnu bɛ Bibulu kɔnɔ, olu bɛ an kalan mun de la Jehova ko la?

⁴ Tuma min na Jehova sagokɛla dɔw tun be kasira, o ye min kɛ a la ani a y’u dɛmɛ cogo min na, a y’o fɔ an ye Bibulu kɔnɔ. Misali la, Anɛ, Dawuda ani masacɛ Ezekiyasi ka koo b’o lo yira. Mun lo y’a to u kasira? Jehova y’u dɛmɛ cogo di? Jehova b’an dusu saalo cogo di n’an dusu kasinin lo, n’i dɔ y’an janfa, wala n’an jigi tigɛra? An bena o lo ye barokun nin na.

DUSUKASIKOW BƐ MƆGƆ LAKASI

 5. Dusukasiko jumɛn de ye Ane sɔrɔ?

⁵ Anɛ kasira dusukasi bolo gwɛlɛya caaman kosɔn. A cɛɛ tun be ni muso wɛrɛ ye min tɔgɔ ko Penina ani Anɛ koo tun man di o muso ye. Min ye koo tɔɔ bɛɛ juguya, o ye ko deen tun tɛ Anɛ fɛ, k’a sɔrɔ Penina deenw tun ka ca (1 Sam. 1:1, 2). Penina tun be to ka Anɛ lɔgɔbɔ a ka densɔrɔbaliya kosɔn. N’ele tun lo, o tun bena mun lo kɛ i la? Anɛ tun be ‘kasi ka ban dumuni na’ sabu “a dusu tun cɛnnin be kosɔbɛ.”—1 Sam. 1:6, 7, 10.

 6. Ane ye mun de kɛ walasa ka dususaalo sɔrɔ?

⁶ Anɛ ye dususalo sɔrɔ cogo di? Koo minw y’a dɛmɛ, u dɔ ye ko a tagara Jehova bato fanibugu kɔnɔ. N’a sɔrɔ a senin fanibugu lukɛnɛ donda gɛrɛfɛ, a y’a daminɛ ka “Masaba daali ni ɲaji ye.” A ko: “I ka jɔnmuso ka makari filɛ, k’i hakili to ne la.” (1 Sam. 1:10b, 11). Anɛ y’a dusukunnakow bɛɛ fɔ Jehova ye delili la. Tuma min na Jehova y’a denmuso kanulen Anɛ ye a be kasira, o ye ale yɛrɛ dusu kasi.

 7. Ane kɛlen kɔ ka a dusukunnakow bɛɛ fɔ Jehova ye, a ye dususaalo jumɛn de sɔrɔ?

⁷ Anɛ y’a dusukunnakow fɔ Jehova ye delili la ani sarakalasebagaw kuntigi Eli y’a hakili sigi. O ye mun lo kɛ Anɛ na? Bibulu b’a fɔ ko a “tagara dumuni kɛ, a ɲada yɛlɛmana.” (1 Sam. 1:17, 18). Anɛ dusu lafiyara, hali k’a sɔrɔ a ka gwɛlɛyaw tun ma ban fɔlɔ. Dusukasi min tun b’a kan, a y’o don Jehova bolo. Jehova y’a ka dusukasi ye, k’a kasikan mɛn ani kɔfɛ, a y’a duga k’a to a ye deen sɔrɔ.—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

8-9. Ka kɛɲɛ ni Heburuw 10:24, 25 ye, mun na an ka kan ka an seko bɛɛ kɛ walasa ka taa lajɛw la? (Ja fana lajɛ.)

⁸ An be kalan minw sɔrɔ o la. Yala gwɛlɛya dɔ b’i kan min b’i dusu tiɲɛ fɔɔ k’i bila kasi la wa? N’a sɔrɔ i dusu kasinin  lo i somɔgɔ wala i teri dɔ saya kosɔn. N’o lo, n’a sɔrɔ i b’a fɛ ka to i kelen na ani o be faamu. A to i hakili la ko Anɛ ye dususalo ni jijali sɔrɔ tuma min na a tagara fanibugu kɔnɔ. Ele fana be se ka dususalo sɔrɔ n’i be to ka taga kafo ka lajɛnw na, hali n’i dusu man di ani i sɛgɛnnin lo (Eburuw 10:24, 25 kalan). An be Bibulu ka dususalo kumaw mɛn lajɛnw na. Jehova be tɛmɛ o fɛ ka miiriya juguw bɔ an kuun na ani k’a to an be to ka miiri koo ɲumanw na. O be se k’an hakili sigi hali n’an ka koow ma sin ka fisaya.

⁹ An ka lajɛnw na, an balimaw b’an dusu saalo fana ani u b’a yira ko u b’an kanu kosɔbɛ. N’an be n’u ye, an hakili be sigi (1 Tes. 5:11, 14). An ka dan na piyɔniye dɔ ka koo lajɛ min muso sara. A ko: “Tuma dɔw la, n’ be sigi n’ kelen ka to ka kasi le dɔrɔn. Nka lajɛnw be n’ jija yɛrɛ le! N’ balimaw ka jijali kumaw n’u ka lakalitaw be n’ jija kosɔbɛ. Ni n’ dusu kasinin lo wala ni siranya be n’ na cogo o cogo, ni n’ sera lajɛn na, n’ hakili be sigi.” N’an be na lajɛnw na, Jehova be se ka tɛmɛ an balimaw fɛ k’an dɛmɛ.

10. Ni dusukasikow bɛ an kan, an bɛ se ka Ane ladege cogo di?

¹⁰ Anɛ ye dususalo sɔrɔ fana tuma min na a y’a dusukunnakow fɔ Jehova ye delili la. Ele fana be se k’i ka “haminakow bɛɛ to a bolo” ani i ka la a la ko a bena i lamɛn (1 Piyɛri 5:7). Soonw ye balimamuso dɔ cɛɛ faga. A ko: “N’ dusu tun kasinin lo fɔɔ a tun be n’ ɲɛɛ na ko n’ tɛna n’ yɛrɛ sɔrɔ ka ye. N’ dusu tun mana kasi, n’ tun be n’ sankolola Faa kanutigi Jehova deli walisa a ka n’ dusu saalo. Tuma dɔw la, n’ tun t’a lɔn n’ be min fɔ a ye. Nka, a tun be n’ faamu. N’ hakili tun mana ɲagami kojugu dusukasi bolo, n’ tun be Jehova deli a ka n’ hakili sigi. O yɔrɔnin bɛɛ, n’ dusu be lafiya, n’ hakili be sigi ani n’ be se ka n’ ka baaraw kɛ.” N’i kasitɔ b’i dusukunnakow fɔ Jehova ye, ale fana dusu be kasi ani min b’i kan tigitigi, a b’o faamu. Hali n’i ka dusukasiko ma ban fɔlɔ, Jehova be se k’i dusu saalo ani k’i hakili sigi (Zab. 94:19; Filip. 4:6, 7). I be muɲuli min kɛra kantigiya la, la a la ko Jehova bena i duga o kosɔn.—Eburuw 11:6.

JANFA BƐ MƆGƆ LAKASI

11. Mɔgɔ dɔw kɛlen ka Dawuda janfa, o ye mun de kɛ a la?

¹¹ Dawuda ye gwɛlɛya caaman sɔrɔ a ka ɲɛnamaya kɔnɔ, o minw y’a to a kasira. Dɔw y’a kɛlɛ ani a ka lannamɔgɔ dɔw yɛrɛ y’a janfa (1 Sam. 19:10, 11; 2 Sam. 15:10-14, 30). Wagati gwɛlɛ dɔ la, a y’a sɛbɛ ko: “Ne barika banna ŋunankojugu fɛ. Suu o suu ne ka dilan be ɲigi kasi bolo, n ɲaji be n ka dilan bɛɛ ɲigi.” Mun lo ye Dawuda bila kasi la? A y’a ɲɛfɔ ko ale be kasira a “juguw cayakojugu fɛ.” (Zab. 6:7, 8). Tuma min na dɔw ye koo jugu kɛ Dawuda la, o y’a tɔɔrɔ yɛrɛ le, fɔɔ a kasira kosɔbɛ!

12. Ka kɛɲɛ ni Zaburu 56:8 ye, [56:9 BS 1996] Dawuda jigi tun dalen bɛ mun de kan?

¹² Hali ni gwɛlɛyaw tun be Dawuda kan, a tun lanin b’a la ko Jehova b’ale kanu. A y’a sɛbɛ ko: “Masaba ye ne kasikan mɛn.” (Zab. 6:9). Wagati wɛrɛ la, a ye kuma kabakoman dɔw fɔ minw be sɔrɔ Zaburuw 56:9 kɔnɔ (a kalan). O kumaw b’a yira ka gwɛ ko Jehova b’an kanu kosɔbɛ ani a b’a janto an  dusukunnakow la. A tun be Dawuda ɲɛɛ na ko ale ɲɛji bɔnna cogo min na, Jehova y’o sɛbɛ a ka sɛbɛ kɔnɔ. O kɔrɔ ko a tun lanin b’a la ko Jehova b’ale ka tɔɔrɔw kala ma ani ko a tɛna ɲinɛ u kɔ. Nka o dɔrɔn tɛ. A tun lanin b’a la fana ko o tɔɔrɔw be min kɛ ale la, a sankolola Faa kanutigi b’o kala ma.

13. Ni mɔgɔ dɔ ye an jigi tigɛ walima ka an janfa, mun de bɛ se ka an dusu saalo? (Ja fana lajɛ.)

¹³ An be kalan minw sɔrɔ o la. Yala i dusu kasinin lo sabu i ka lannamɔgɔ dɔ y’i jigi tigɛ wala k’i janfa wa? N’a sɔrɔ i dusu tiɲɛni lo sabu i tun be teriya kɛra ni mɔgɔ min ye furu kama, ale y’aw ka teriya lasa wala i furuɲɔgɔn banna i la. Wala n’a sɔrɔ i ka mɔgɔ kanulen dɔ lo ye Jehova sago kɛli dabila. Balimacɛ dɔ muso ye ɲamɔgɔya kɛ ani a tagara k’a to yen. O balimacɛ ko: “N’ tun tɛ se ka la a la ko a be sɔn k’o kɛ n’ na. N’ dusu tun tiɲɛni lo, n’ tun diminin lo ani a tun be n’ ɲɛɛ na ko nafa foyi tɛ n’ na.” Ni mɔgɔ dɔ y’i janfa wala k’i jigi tigɛ, la a la ko Jehova kɔni tɛna i bila abada. N’i lanin lo o la, o bena i dusu saalo. O balimacɛ ko: “N’ y’a faamu ko adamadenw be se k’an jigi tigɛ. Nka Jehova kɔni t’an jigi tigɛ abada! A mana kɛ min o min ye, a be to n’an ye tuma bɛɛ. Minw b’a bato kantigiya la, a t’olu bila abada!” (Zab. 37:28). A to i hakili la ko mɔgɔ si t’i kanu ka se Jehova ma. A b’i kanu cogo min na, o tɛ yɛlɛma, hali n’i be tɔɔrɔla kosɔbɛ sabu i ka mɔgɔ kanulen dɔ y’i janfa (Ɔrɔm. 8:38, 39). Mɔgɔ mana koo o koo kɛ i la, a to i hakili la ko i sankolo la Faa b’i kanu.

14. Zaburu 34:18 [34:19 BS 1996] bɛ an dusu saalo cogo di?

¹⁴ Ni dɔ y’an janfa, Dawuda ka kuma minw be sɔrɔ Zaburuw 34:19 kɔnɔ, o be se k’an dusu saalo ani k’an hakili sigi (a kalan). Ka kɛɲɛ ni lɔnniya gafe dɔ ye, n’a fɔra ko “mɔgɔ jigitigɛninw,” o be se ka ɲɛsin mɔgɔ dɔw ma minw “jigi tɛ fɛɛn ɲuman si kan.” N’an jigi tigɛnin lo, Jehova b’an dɛmɛ cogo di? Jehova be to an “gɛrɛfɛ.” Ni dɔ y’an janfa wala ka ban an na, o be Jehova fana dusu kasi ani a be sin k’an dɛmɛ. A b’o kɛ i n’a fɔ bangebaga b’a deen kasibagatɔ ta walisa k’a dusu saalo cogo min na. N’an dusu kasinin lo ani n’an b’a miiri ko nafa foyi t’an na, a b’a ɲini k’an dusu saalo ani k’an hakili sigi. Ani a be koo ɲuman caaman layidu ta an ye, o minw b’an dɛmɛ k’an ka bi gwɛlɛyaw muɲu.—Ezayi 65:17.

 JIGITIGƐ BƐ MƆGƆ LAKASI

15. Ko jumɛn de ye Ezekiyasi lakasi?

¹⁵ Zuda masacɛ Ezekiyasi saan 39, a banana kosɔbɛ. Jehova tɛmɛna kira Ezayi fɛ k’a fɔ a ye ko a tɛna wuli o bana na (2 Mas. 20:1). A be komi jigiya foyi tun tɛ Ezekiyasi fɛ. O koo y’a dusu tiɲɛ, fɔɔ a kasira kosɔbɛ. A ye Jehova deli n’a dusu bɛɛ ye.—2 Mas. 20:2, 3.

16. Ezekiyasi kasira ka Jehova deli, o la Jehova ye mun de kɛ a ye?

¹⁶ Tuma min na Ezekiyasi kasira ka Jehova deli, Jehova makarila a la ani a y’a fɔ a ye ko ale y’a ka ‘daalilikan mɛn k’a ɲaji ye. K’o la, a ben’a kɛnɛya.’ Jehova makarila a la minkɛ, a tɛmɛna kira Ezayi fɛ k’a fɔ a ye ko ale bena a sii janya ani ka Zeruzalɛmu kisi ka bɔ Asirikaw bolo.—2 Mas. 20:4-6.

17. Ni bana jugu dɔ bɛ an na, Jehova b’an dɛmɛ cogo di? (Zaburu 41:3 [41:4 BS 1996]) (Ja fana lajɛ.)

¹⁷ An be kalan minw sɔrɔ o la. I be se ka mun lo kɛ ni bana dɔ b’i la ani a be komi fura t’a la? I dusukunnakow fɔ Jehova ye. A bena i lamɛn hali n’i kasitɔ lo b’a delila. Bibulu b’an hakili sigi ko “makaritigi lo, ale lo be mɔgɔ bɛɛ jigi tugu” ani a bena an jigi tugu an ka tɔɔrɔw bɛɛ la (2 Kor. 1:3, 4). Bi, an tɛ se k’a ɲini Jehova fɛ ko a k’an ka tɔɔrɔw bɛɛ bɔ an kan. Nka an be se ka la a la ko a bena an dɛmɛ (Zaburuw 41:4 kalan). Hakili senu barika la, Jehova be fanga, hakilitigiya ani hakilisigi di an ma walisa an ka se k’an ka gwɛlɛyaw muɲu (Talenw 18:14; Filip. 4:13). A be jigiya di an ma fana ko sini ma, mɔgɔ si tɛna bana.—Ezayi 33:24.

18. Ni i bɛ gɛlɛya dɔ kɔnɔ min bɛ ka i tɔɔrɔ kosɛbɛ, Bibulu tɛmɛsira jumɛn de bɛ i dusu saalo? (koorilen nin lajɛ: “ Vɛrise minw be se k’an dusu saalo dusukasi wagati la”).

¹⁸ Jehova ka kuma ye Ezekiyasi dusu saalo. O cogo kelen na, an fana be se ka dususalo sɔrɔ Ala ka Kuma kɔnɔ. N’an dusu kasinin lo, Bibulu be se k’an dusu saalo ani k’an hakili sigi (Ɔrɔm. 15:4). Afiriki tileben fan fɛ, tuma min na dɔgɔtɔrɔw y’a fɔ balimamuso dɔ ye ko kansɛribana b’a la, a tun be to ka kasi tuma bɛɛ. A ko: “Bibulusen min ye n’ dusu saalo bɛrɛbɛrɛ, o ye Ezayi 26:3 ye. Tiɲɛn lo ko tuma caaman na, an tɛ se k’a kɛ an ka gwɛlɛyaw be ban. Nka o vɛrise b’a yira ko Jehova be se k’an hakili sigi ani k’an dɛmɛ ka gwɛlɛya sifa bɛɛ muɲu.” Tuma min na gwɛlɛyaba dɔ tun b’i kan ani a be komi i tɛna ɲɛɛ sɔrɔ o koo la, yala i y’a kɔrɔsi ko vɛrise dɔ y’i dusu saalo bɛrɛbɛrɛ wa?

19. An bɛ ka siniɲɛsigi ɲuman jumɛn de makɔnɔ?

¹⁹ An surunyana kosɔbɛ laban wagati la minkɛ, an b’a lɔn ko an bena gwɛlɛya  caaman sɔrɔ minw bena an tɔɔrɔ ani k’an bila kasi la. Nka Anɛ, Dawuda ani masacɛ Ezekiyasi ka koo y’an dɛmɛ k’a faamu ko n’an ka gwɛlɛyaw b’an bila kasi la, Jehova b’o kala ma ani o b’a dusu tiɲɛ. A b’an kanu sabu an be tora k’a sago kɛ kantigiya la tɔɔrɔ bɛɛ n’a ta. An ye ɲɛji minw bɔn, a tɛna ɲinɛ u kɔ. O la, ni gwɛlɛya dɔ b’an kan, an b’a fɛ k’an dusukunnakow bɛɛ fɔ Jehova ye delili la. An kana an mabɔ abada an balimaw na sabu u b’an kanu. An ka to ka Bibulu kalan fana walisa a ka hakilisigi kumaw k’an dusu saalo. An ka la a la ko n’an tora ka muɲuli kɛ kantigiya la, Jehova bena an duga. Tuma dɔw la, an be kasi sabu an dusu tiɲɛnin lo, dɔ y’an janfa wala an jigi tigɛnin lo. Jehova bena duga minw lase an ma, o dɔ ye ko a bena o ɲɛjiw bɛɛ cɛ (Yir. 21:4). O wagati la, an bena ninsɔndiya ɲɛji dɔrɔn lo bɔn.