1. Dɛ̌ à ɓɛ́ìn ɖɛ mu kpáùn ɖé dyúa kɛɛ jè cɛ̃́ɛ kɛ́?

M̀ ÐǍ bɔ̃̌ ɖùǔ gbo tò ɖò ɓɛ́ m̀ kéɛ ɖé nì hwòɖǒɔ̀ bũ̌ cɛ̃, ɓɛ́ m̀ ké níiń, ‘Ɓóɖó-kpàà ɓɛ́ìn dyíin nyìnìɛ̀ìn mìɔ ɖeè?’ Wìì-ɖɛ̀ kè kànàǎ-ɖɛ̀ ɓě ɓúá kpéín, ké ɔ nyuɛ ké nyɔ ɖíɛ́ ɓě poɛ jǎà kà ɓɛ́ ɓóɖó-kpàà mánáín-hwɛ̀-tìɔ̀ ɖǎ dyi xwɛ̃́ìn nyɛ. Ɔ mɔ̀ jǎà? À ɓɛ́ìn ɖɛ mu kpáùn ɖé dyúa kɛɛ dyí dyuòɛ̀ɛ̀? Ǹdye. Nyɔǔn se ɖɛ mu kpáùn ɖé dyúa kɛɛ cɛ̃ɛ ɓɛ́ìn dyɛo, kɛɛ Jɛ̀hóvà Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓɛ́ìn cɛ̃ɛ. Ɔ cɛ̃ kà à mu nììn kè kà ɓóɖó-kpàà mu nììn ɖé dyúa kɛɛ jè à gbo ɖé Báɓòɔ̀ mú.—Àzédyà 46:10; Jĩ́ìn 4:14.

2, 3. Ðɛ́ Jízɛ̀ɛ̀ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ wa ké ma dyí dyuò kɛ́, ké xwɛ̌ Jízɛ̀ nyu ma wa gɔ̃̌ jǔɛ kɛ́?

² À dyi ɓóɖó-kpàà mánáín hwɛ̀ jè wuɖuún zà ɖé Báɓòɔ̀ mú ní, ɔ se ɓóɖó-kpà nìà kɛ mánáín-hwɛ̀-hwɛ̀, kɛɛ ɔ mɔ̀ hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyìnììn mánáín-hwɛ̀-hwɛ̀. Jízɛ̀ tɛ̀mɛ̀ìn ma nyɔ ɓě kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ mu ɓóɖó-kpàà wuɖuí kɔ̃̀ùn wɛ̃. (Ðúù 4:43) Ɔ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mɔ́ ɓɛ́ wa ké ma ti ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ mu dyiìn nyɛɛ dyí dyuò. Ɔ jèɛɛ, wa diè ma Jízɛ̀ dyi, ké wa ɖá, “Tiɔ̀ nyɛ́ ɖɛ ɓě nìà kɛ mu ná kpáùn wɛ̃́? Ðɛ́ mɔ̀ dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓě, ɓɛ́ wa kéɛ à dyí tɛ̀mɛ̀ìn kà ɔ mɔ̀ǎ nì ɖe-dyi-tì kè ɓóɖó-kpàà mánáín-hwɛ̀-tìǐn nyɛ́?” (Máfíò 24:3) Jízɛ̀ se ma wa wé jɛ́ɛ́ ɖò gbo ɖá, kɛɛ ɔ cɛ̃ ma ɖɛ ɓě mu kpáùn, hwɛ̀ ɓɛ́ ɓóɖó-kpà nìà kɛ ké mánáín hwɛ̀ kɛɛ jè. Ðɛ ɓě Jízɛ̀ ɖá wa mu ma kpáùn wɛ̃ɛ nì kpáuń kàǔn.

³ Ðé wuɖu-kpà nìà kɛ múɛɛ, à mu ɖɛ ɓě tɛ̀mɛ̀àìn kà ɓɛ́ à nì tia mú cĩ́ɛń nyɛɛ jè cɛ̃ìn. Kĩ́ín nyɛɛ, à ɓéɖé ɓɛ́ à ké to ɖò, ɓɛ́ ɔ kpá ma ɖé dyɔún wɛ̃ɛ jè cɛ̃́,  ɓɛ́ à ké xwíníín kɔ̃̀ jè ɖɛ gbà ɓě nìà dà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ kpáuń mìɔ kɛɛ jè múin wɔ̃́.

4, 5. (1) Ðɛ́ kpá ma ɖé dyɔún ti ɓɛ́ Jízɛ̀ jǔ ma Kã́á nyɛ̀nɛ̀ɛ̀ kɛ́? (2) Kà Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 12:12 nyuà cɛ̃ɛ kɛɛ, ɖɛ́ mu ma ɓóɖó-kpàà kɔ̃ kpáùn ti wa mu ma Sétɔ̃̀ ɓíɖíi poùn wɛ̃́?

⁴ Ðé céè-ɖɛ̀ nìà kɛ wuɖu-kpà 8 múɛɛ, à cɛ̃́ɛ kà ɓɛ́ Jízɛ̀ jǔ ma Kã́á ɖé dyɔún ɖé zɔ̃ mɔ̀à 1914 kɛɛ xwíníín nyɛ. (Dànyá 7:13, 14) Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀-cèè-ɖɛ̀ɔ̀ cɛ̃ ɖɛ kpá ma kɛɛ à gbo, ké ɔ ɖá, “Ké wa ɖú ma to vɔ̃ kpàǐ ɖé dyɔún. Makɔ́ [mɔ̀à Jízɛ̀ kɛɛ] kè ɔ nììn ínjà ɓěɔ̀ vɔ̃ ma ɖɔ-sɛ̀ɔ̀ [mɔɔ Sétɔ̃̀] gbo.” * Wa ɖu ma Sétɔ̃̀ kè ɔ ínjà gbà ɓěɔ̀ toún, ké wa po ma wa ɓíɖíi nɔ̄ ɓóɖó-kpàà kɔ̃. Poìn múà ɓɛ́ ínjà ɓěɔ̀ ɓéɖé ma kɛɛ jè hwìɖǐi! Kɛɛ ɖɛ́ mu ma nyɔ ɓě nìà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛɛ gbo kpáùn wɛ̃́? Báɓòɔ̀ ɖá ɔ mu ma fũ̀à-fṹá-tì jǔùn ɓó nyɔǔn bìì. Xwíníínɔ̀ nyɛ́ kɔ̃̀ jèɛ́? Sepóɛɖé Nɔɔ́-nàmàǔn kpá dyoɖoún mìɔ, “sepóɛɖé ɔ dyuò kà ɔ tiɔ̀ ɖǎ ɓoún xwã́ kɛ.”—Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 12:7, 9, 12.

⁵ Nɔɔ́-nàmàǔn nìɛ̀ nyuɛń ɓɛ́ fũ̀à-fṹá jĩ̀ kà ɔ ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ ɔ ké kpá kɛɛ ké kpá nɔ̄ ɓóɖó-kpàà kɔ̃. Ɔ kpá dyoɖoún mìɔ, sepóɛɖé tiɔ̀ ɖǎ ɓoún xwã́, ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ké ɔ dà ɓó zà. Ɓěà gmɔìn ɖɛ Jízɛ̀ ɖá ɔ mu ma kpáùn ɖé wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀ xwíníín nyɛɛ múin.—Dyé Mánáín-Hwɛ̀ìn-Wùɖù 23.

6, 7. Ðɛ́ à ɓɛ́ìn cɛ̃ɛ ɓá to kè mɔ́ jè dyí zɛ̃̌ɛ̀ kɛ́?

⁶ To. Jízɛ̀ cɛ̃ɛ ma, ké ɔ ɖá, “Ɓóɖó-dù ɓě mu gbo vɔ̃ǐn nììn, ké kã́á-ɓòɖò ɓě mu gbo vɔ̃ǐn nììn.” (Máfíò 24:7)  To ɖǎ nyɔ ɓáún-ɓáún ɖáɓá ɖé à nììn tiɔ̀ mú ké ɔ zi ti séín ɖò dyí. Kpoo ɖò ɓɛ́ wa ɖáìn Worldwatch Institute, ɓɛ́ ɔ cɛ̃́ ɖɛ ɓě kpá ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛ jèɛɛ tɛ̀mɛ̀ìn kà ɓɛ́ sɔ̀ìn ɖé zɔ̃ mɔ̀à 1914 kɛ gboɛɛ, to ɖǎ nyɔ-kpò méɔ̀ùn hɔ̃dɛ̀ɖɛ̀ zi kɔ̃ ɓě ɖáɓá. Nyɔ ɓě ɓɛ́ to ɖáɓá ma ɖé zɔ̃ táázĩ̀ìn dyúáɖò kè hɔ̃dɛ̀ɖɛ̀ mɛ̀nɛ̌ìn-hĩinyɛ ɖǎà ziɛ xwíníín nyɛɛ poìn dyí kpa tã zi kɔ̃ mɔ̀ nyɔ nyu nyɔ ɓě ɓɛ́ to ɖǎ ɖáɓá ɖé zɔ̃ hɔ̃dɛ̀ɖɛ̀ dyúáɖò ɖǎà ziɛɛ xwíníín, sɔ̀ìn zɔ̃ mɔ̀à 1900 kɛɛ gbo kéà 2000 gbo nyiniɛ. Nàìn fũ̀à-fṹá-ɖɛ̀ kè nyɔ-ɖɛ-puà-puà ɓě ɓɛ́ nyɔ méɔ̀ùn ɓě ɖǎ dyí dyé ɖé to xwaún wɛ̃ɛ jè hwìɖǐi.

⁷ Mɔ́. Jízɛ̀ cɛ̃ɛ ma, ké ɔ ɖá, “Mɔ́ mu kpáùn.” (Máfíò 24:7) Ðii-ɖɛ̀ pàɖǎ nì kàǔn ké ɔ zi kà ɔ nyu ma nìɛ̀ kĩ́ín nyɛɛ dyí dyɛo, kɛɛ nyɔ pàɖǎ nì ɖii-ɖɛ̀ gǎ dyéɛń. Xwíníínɔ̀ nyɛ́ kɔ̃̀ jèɛ́? Sepóɛɖé wa se wíɖí pàɖǎ ɓéɖé, ɓɛ́ wa ké ɖii-ɖɛ̀ dɔ̃, mɔɔ wa se pá ɓéɖé ɓó ɖɛ ɓá jè. Nyɔ méɔ̀ùn pàɖǎ cĩ́ wíɖí se dáɖà kɔ̃ nyiniɛɛ kɔ̃ wé séín. Kpoo ɖò ɓɛ́ wa ɖáìn World Health Organization ɓɛ́ ɔ dyéà nyɔ dyɔɔ̀ mú wóɖó jè gboɛɛ cɛ̃ɛ kà ɓɛ́ dyú méɔ̀ùn ɓě mɛ́ zɔ̃ séín xwíníín, sepóɛɖé wa se ɖii-ɖɛ̀ pàɖǎ ɓéɖé, ɓɛ́ wa kéɛ ɖi, ɓɛ́ wa dyɔɔ̀ ké mú wóɖó jèɛ.

8, 9. Ðɛ́ tɛ̀mɛ̀ìn kà ɓɛ́ ɖɛ ɓě ɓɛ́ Jízɛ̀ cɛ̃ ma ɓá ɓóɖó-kpàà dyi-túò-túò ɓě kè wɛ́ jè dyíɛɛ ɖǎ jǎà kpá kɛ́?

 ⁸ Ɓóɖó-kpàà dyi-túò-túò ɓě. Jízɛ̀ cɛ̃ɛ ma, ké ɔ ɖá, “Ɓóɖó-kpàà dyi-túò-túò vɛ̀nɛ̀-vɛ̀nɛ̀ ɓě mu nììn.” (Ðúù 21:11) Ɓóɖó-kpàà dyi-túò-túò vɛ̀nɛ̀-vɛ̀nɛ̀ ɓě mɔ̀ǎ hwìɖǐi-dè-ɖɛ̀ ɓó zɔ̃ séín xwíníín. Sɔ̀ìn zɔ̃ mɔ̀à 1900 kɛ gboɛɛ, ɓóɖó-kpàà dyi-túò-túò ɓě ɖǎ nyɔ-kpò méɔ̀ùn sɔ̃́ zi kɔ̃ ɓě ɖáɓá. Ké nɛɛ̀-kpà kũ̀à-mú-nyùìn-nyùìn ɖǎ gbo-kpá-kpá tò ɖé ɓóɖó-kpàà dyi-túò-túò ɓě da-dyé-dyé mú wàɖà, ké ɔ zi kà ɔ nyu ma nìɛ̀ kĩ́ín nyɛɛ dyí dyɛo, kɛɛ nyɔ pàɖǎ nì mɛ́iń ke.

⁹ Wɛ́. Jízɛ̀ cɛ̃ɛ ma kà ɓɛ́ “wɛ́-dù kò-kò ɓě” mu nììn nyɛ. Wɛ́ gbà ɓě mu dyi ɓeìn, ɓɛ́ wa ké nyɔ ɓáún-ɓáún ɖáɓá. (Ðúù 21:11) Hwǒò-nyɔ̀ ɓě ɖǎa cɛ̃́ kà wa ké wɛ́ pàɖǎ ɓě dyi kánáǐn nyuɛ dyɛo, kɛɛ wɛ́ ɓě ɓɛ́ wa se dyi-káná-káná ɖò kɔ̃ɛɛ nì ke. Ké ɖeɛɛ, céè-ɖɛ̀ ɖò zaìn kɔ̃in kà ɓɛ́ zɔ̃ séín xwíníín nyɛɛ, wɛ́ ɓě nì kà saà-saà-wɛ̀ kè sɔ̃́-nì ɔ kè xwíɖíín-zi-zi ɖáɓá nyɔ méɔ̀ùn ɓěɛ. Kɛɛ ɔ seɛ séín. Hwǒò-nyɔ̀ ɓě ɖǎ wɛ́-dù 30 ɖìè ɓě dyé, ké wa ɖíɛ́ ɓě se kũùn ɖò ɓéɖé.

10. Xwɛ̌ ɖɛ ɓě ɓɛ́ 2 Tímétè 3:1-5 cɛ̃à jè kɛɛ nì jǎà kpáuń zɛ̃̌ɛ̀ kɛ́?

¹⁰ Ðé 2 Tímétè 3:1-5 múɛɛ, Báɓòɔ̀ ɖá, “Ti kàmàǔn-kàmàǔn ɓě mu nììn ɖé wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀ xwíníín.” Àpɔ́sò Pɔ́ɔ̀ zaìn kà nyɔ ɓáún-ɓáún kpeɖe mu nììn ɖé wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀ xwíníín nyɛɛ jè kɔ̃in. Ɔ ɖá, nyɔ ɓě

• mu wa mìɔùn jè kàmàùn

• dyɔɔ̀ mu tɛɖɛìn ɓó wíɖí jè

• se waà nyɔ ɓěɔ̀ wuɖu nyuɛ́ mu

• se Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓièɛ̌ mu

• se hwòɖǒ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓéɖéɛ mu ɓó waà xwéɖé-dù ɓě bìì

• se wa mìɔùn dyí kpɔ̃ɔ́ mu

• mu dyoɖo-nyɔ̀ ɓě jǔùn

• mu waà hwòɖǒɛ̀-mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ ɓě mú ɖɛ̀ɓɛ̀ìn, ké wa se Gèɖèpɔ́ɔ̀ mú ɖɛ̀ɓɛ̀ɛ̌ mu

• mu nììn kà wa ɖɛ̀ɓɛ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ múɛ, kɛɛ wa se ɔ wuɖu nyuɛ mɔ́

11. Wɛ́ɖɛ́ 92:7 ɖá ɖɛ́ mu hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbo kpáùn wɛ̃́?

¹¹ Nyɔ ɓě nì kà kɛɛ nì ɖé dà m̀ cĩ́à kɛɛ̀? Nyɔ ɓáún-ɓáún nì ná ɖé ɓóɖó-kpàà dà séín. Kɛɛ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mu ɖɛ ɖò nyuùn ɓá ɖɛ nì náa jè dyí kàǔn. Ɔ cɛ̃ɛ, ké ɔ ɖá, “Hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɓɛ́ìn tɔɔ̀ kà pìǐ tɔɔ̀à kɛ,  ké ɖɛ-gbà-nyu-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nyuu-ɖɛ̀ ɓɛ́ìn mú wóɖóɛ dyɛo, kɛɛ ɖé mánáín nyɛɛ, wa mu mú gbɔɔ̀ùn gàná cá.”—Wɛ́ɖɛ́ 92:7.

12, 13. Ðɛ́ Jɛ̀hóvà ɖǎ à tɛ̀mɛ̀ìn ɖé wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀ xwíníín nyɛ́?

¹² Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ ma kà ɓɛ́ ɖé wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀ xwíníín nyɛɛ, nyɔ-ɖɛ-puà-puà kè gǎ-dyé-dyé mu kpéín ɓúáùn ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛ. Kɛɛ Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ ɖekè kà ɓɛ́ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓě mu kpáùn wɛ̃.

¹³ Báɓòɔ̀ múin wɔ̃́-wɔ̃́. Ðɛ kpáá-ɖɛ̀-cɛ̃-nyɔ̀ Dànyá céè ma ɓá wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀ jè dyiɛɛ kɛà kɛ̀. Ɔ ɖá, “Nyɔ ɓáún-ɓáún mu sɔ̀ dà mu dà nyuùn ɓó waà fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ ké kɔ̃ kpá jè.” (Dànyá 12:4) Gèɖèpɔ́ɔ̀ mu ɔ nyɔ ɓěɔ̀ fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ nyíìn, ɓɛ́ wa ké Báɓòɔ̀ múin wɔ̃́ wáɖáá kàǔn ké ɔ séè ná nì ɖò. Sɔ̀ìn ɖé zɔ̃ mɔ̀à 1914 kɛ gboɛɛ, Jɛ̀hóvà ɖǎ ɖɛ nìà kɛ nyu. Ɔ ɖǎ kà ɔ nyɛ́nɛ́ɔ̀ kè ɔ hwòɖǒɛ̀-gbɔ-po-ɖɛ̀ ɓá ɓóɖó-kpàà jè dyíɛɛ nyu ɖɛ kpaa kɛɛ à tɛ̀mɛ̀ìn. Ké ɖeɛɛ, ɔ ɖǎ jǎà ɓá mú-gbǎìn-ɖɛ̀ɔ̀ kè à dyi mɛ́ín ɖɛ kpá à gboɛ ɔ kè gĩɔ wóɖó jè dyíɛɛ à tɛ̀mɛ̀ìn. À ɖǎa cɛ̃́ kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ ɖòùn mɔ̀ nyɔ mu à fũ̀à-fṹá-ɖɛ̀ séín ɓěɔ̀ dyi zĩ̀ìn nyɛ. À ɖǎ kà à ké múàǔn nìɛ̀ nyu, kè kà à ké cĩ́ɛ nyu ɓɛ́ ɔ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwìɖǐi dèɛɛ cɛ̃́ ɖekè. Kɛɛ ɖɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ bìì kũ̀à-nyu-nyɔ̀ ɓě nyùìn ɖɛ ɓě wa ɖǎà cɛ̃́ɛ mú kɛ́? Kpáá-ɖɛ̀ ɖò mɔ̀ùn tò gɔ̃̌-jǔ-wùɖùɔ̀ à dyí.—Dyé Mánáín-Hwɛ̀ìn-Wùɖù 20 kè 24.

14. Dɛ̌ wa nì bɔ̃̌ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓá Kã́á-ɓòɖòɔ̀ jè dyíɛ wáɖáuń wɛ̃́, ké nyɛ́ ɓě nìɛ̀ wáɖáuń wɛ̃́?

¹⁴ Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù-wáɖá-kũ̀àɔ̀ ɖé ɓóɖó-kpàà dà séín. Jízɛ̀ nì ma wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀ jè cɛ̃iń, ké ɔ ɖá, “Wa mu bɔ̃̌ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓá Gèɖèpɔ́ɔ̀ kã́á-ɓòɖòɔ̀ jè dyíɛɛ zio mú pòìn ɖé ɓóɖó-kpàà dà séín.” (Máfíò 24:3, 14) Bɔ̃̌ nɔ̀mɔ̀ dyíinɔ̀ wáɖá-wáɖá nì ɓóɖó-dù 230 zi kɔ̃ ɓě kɔ̃ kè wuɖu-dù 700 zi kɔ̃ ɓě mú. Ǹdye, ɖé ɓóɖó-kpàà dà séín nyɛɛ, Jɛ̀hóvà Zàse ɓě sɔ̀ìn ɖé “ɓóɖó-dù séín kè xwéɖé-dù séín” hwìɛ̀ kɛɛ nì nyɔ ɓě gbo  kpáuń, ɓɛ́ wa ké ɖɛ mɔ̀à Gèɖèpɔ́ɔ̀ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ kɛ kè ɖɛ ɔ mu nyuùn ɓó nyɔǔn bììɛɛ jè múin wɔ̃́. (Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 7:9) Ké wa ní nyuɛ ɓó wíɖí jè. Wa nyɛ́ wa mú, ké wa dyéìn wa gǎ dyɛo, kɛɛ kà Jízɛ̀ nyuɛ ma cɛ̃ɛ kɛɛ, kǎà ɔ nì. Ðɛ ɖò se Gèɖèpɔ́ɔ̀ kũ̀àɔ̀ ɓɔ́í poɛ ɓɛ́ìn.—Ðúù 21:17.

15. (1) M̀ poɛ jǎà kà ɓɛ́ à nì wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀ mú cĩ́ɛń nyɛɛ̀? Xwíníínɔ̀ nyɛ́ kɔ̃̀ jèɛ́? (2) Ðɛ́ mu nyɔ ɓě ɓɛ́ wa nyu Jɛ̀hóvà wuɖu, kè nyɔ ɓě seà ɔ wuɖu nyuɛɛ gbo kpáùn wɛ̃́?

¹⁵ M̀ poɛ jǎà kà ɓɛ́ à nì wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀ mú cĩ́ɛń nyɛɛ̀? Kpáá-ɖɛ̀ ɓě nìà Báɓòɔ̀ mú ɓɛ́ wa ɓá wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀ jè dyíɛɛ nì jǎà kpáuń. Ti wè ɖǎ ziín, Jɛ̀hóvà muɛ gbɔ poùn, ɓɛ́ ɔ ké bɔ̃̌ nɔ̀mɔ̀ dyíinɔ̀ wáɖá-wáɖá ɓɔ́í po, ké ‘ɖɛ séín mánáín-hwɛ̀-hwɛ̀ɔ̀’ mu dyiìn. (Máfíò 24:14) Ðɛ́ mɔ̀à ɖɛ séín mánáín-hwɛ̀-hwɛ̀ɔ̀ kɛ́? Ɔ mɔ̀ Àmàgɛ́ɖɔ̀ùn tiín, ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ muà hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyìnììn séín dà ɓó zàùn wɛ̃. Jɛ̀hóvà mu Jízɛ̀ kè ɔ kpé-ɓéɖé-ìnjà ɓěɔ̀ kũ̀à mú nyùìn, ɓɛ́ wa ké nyɔ séín ɖò ɓɛ́ ɔ se Ɔ kè ɔ Dyú-gàà wuɖu nyuɛ mɔ́ kɛɛ mú gbɔɔ̀. (2 Tɛ̀sàɖónìà 1:6-9) Ɔ ɖà ná nìǐn, Sétɔ̃̀ kè ɔ zùù gbà ɓěɔ̀ se nyɔ ɓě cáa mu ɖe. Ké nyɔ séín ɓɛ́ wa nyu Gèɖèpɔ́ɔ̀ wuɖu, ké wa kpɔ̃ ɔ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ jè dyiɛɛ mu Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɛ́nɛ́ín-ɖáìn-ɖɛ̀ séín ɓěɔ̀ jǎà-kpá-kpá dyéìn.—Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 20:1-3; 21:3-5.

16. Kà ɖɛ séín mánáín-hwɛ̀-hwɛ̀ɔ̀ ɖǎ dyi xwɛ̃́ìn mìɔ kɛɛ, ɖɛ́ m̀ ɓéɖé ɓɛ́ m̀ ké nyu kɛ́?

¹⁶ Ɓóɖó-kpà ɓɛ́ Sétɔ̃̀ kɔ̃̀à kpé kɔ̃ún wɛ̃ɛ mu mánáín hwɛ̀ìn kàǔn. Ɔ jèɛɛ, ɔ kpa ɖɛ ɓɛ́ à ké à mìɔùn dyi diè, ɓɛ́ à ké níiń, ‘Ðɛ́ ḿ ɓéɖé ɓɛ́ ḿ ké nyu kɛ́?’ Jɛ̀hóvà mɔ́ ɓɛ́ m̀ ké ɖɛ pàɖǎ ɓɛ́ m̀ ɓɛ́ìn cɛ̃́ɛ sɔ̀ìn ɖé Báɓòɔ̀ múɛɛ cɛ̃́. M̀ ɓéɖé ɓɛ́ m̀ ké nì ɖɛ-cɛ̃́-cɛ̃́ɔ̀ gboi kpɔ̃ kóɖó-kóɖó. (Jɔ̃́ɔ́ 17:3) Jɛ̀hóvà Zàse ɓě ɓéɖé dyí-poìn-poìn ɓě ɖé wíkì séín xwíníín, ɓɛ́ wa ké nyɔ ɓě gbo kpá, ɓɛ́ wa ké Báɓòɔ̀ múin wɔ̃́. Vɔ̃ ɓɛ́ m̀ ké dyí-poìn-poìn ɓěa mú nì ti séín. (Zà Híìbúɖúù 10:24, 25 wuɖuún.) Ɔ jǔ ké m̀ dyiɛ cɛ̃́ kà ɓɛ́ m̀ ɓéɖé ɓɛ́ m̀ ké gbo zĩàìn nyɛɛ ní, nìí, m̀ mɛ ɓɔ́ fã̀à peɖeɛ ɓɛ́ m̀ kéɛ náa nyu.  Kà nì muà náa nyuùn wɛ̃ɛ, kǎà gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nìà m̀ kè Jɛ̀hóvà pṹa kɛɛ mu dyi kuùn.—Jĩ́ìn 4:8.

17. Ðɛ́ kɔ̃̀ jè nyɔ ɓáún-ɓáún seà ɖɛ séín mánáín-hwɛ̀-tìɔ̀ hwìɖǐi dèɛ̌ mu kɛ́?

¹⁷ Àpɔ́sò Pɔ́ɔ̀ zaìn ma kɔ̃in kà ɓɛ́ hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ mú-gbɔɔ̀-wèɔ̀ mu dyiìn ti ɓɛ́ nyɔ ɓáún-ɓáún seɛ hwìɖǐi dèɛ̌ muɛ. Ɔ mu nììn “kà dyíɖíí-nyɔ̀ dyià ɓó máaún wɛ̃.” (1 Tɛ̀sàɖónìà 5:2) Jízɛ̀ cɛ̃ɛ ma kà ɓɛ́ nyɔ pàɖǎ mu ɖɛ ɓě tɛ̀mɛ̀àìn kà ɓɛ́ à nì wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀ mú cĩ́ɛń nyɛɛ jè ɖùǔn dyi zàìn nyɛ. Ɔ cɛ̃ɛ ma, ké ɔ ɖá, “Nyɔǔn-dyùɛ̀ Dyú-gààɔ̀ dyi-dyiɔ̀ [mɔɔ wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀] mu nììn kà ɔ nyu ma kà nìɛ̀ ɖé Nóà nììn tiín nyɛ. Hwɛ̀ ɓɛ́ ní-tòɔ̀ ké ma dyiɛɛ, nyɔǔn ɓě nì ma ɖɛ ɖiɛń, ké wa nì ma náuń, ké gàa kè màa nì ma dyi kpɔ̃ǐn, ké ɔ dyɛ̀ìn ma wé jɛ́ɛ́ kɔ̃̀ xwíníín ɓɛ́ Nóà dyá ma kà méèɔ̀ múɛɛ hwɛ̀. Ké wa se ɖɛ nì ma kà kpáuń wɛ̃ɛ dyuò. Ní-tòɔ̀ dyi ma, ké ɔ zĩ̀ìn ma wa séín, hwɛ̀ ké wa dyuòɛ̀ ma. Mɔ̄ Nyɔǔn-dyùɛ̀ Dyú-gààɔ̀ dyi dyiɛń nìǐn, nìí, kǎà ɔ mu nììn.”—Máfíò 24:37-39.

18. Ðɛ́ Jízɛ̀ pòìn ma à náún wɛ̃́?

¹⁸ Jízɛ̀ po à náún ɓɛ́ à ní kɔ̃̀ ɖà “hwɔ-pa-pa kè nɔmɔɔ-ná-ná ɔ kè ɖɛ ɓě ɓɛ́ nyɔ ɓě poìn jè hwìɖǐi mìɔ nɔ̄ ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛɛ” dyí mɛ̀ìn. Ɔ cɛ̃ɛ kà ɓɛ́ ɖɛ séín mánáín-hwɛ̀-tìɔ̀ mu dyiìn wàɖà “kà xwáɖá-gbǎ-mú kpɔ̃à nyɔɛ.” Ɔ cɛ̃ɛ ɖe kà ɓɛ́ wéa “mu nyɔǔn séín nì ɓóɖó-kpàà dà séín nyɛɛ kɔ̃ dyiìn” nyɛ. Púɛɛ, ɔ cɛ̃ɛ ɖe, ké ɔ ɖá, “Ɓě mɛ nì ɓɛ́ɖɛ́ kɔ̃ ti séín. Ɓě mɛ ɓaà, ɓɛ́ ɓě ké kpé ɓéɖé, ɓɛ́ ɓě ké ɖɛ séín ɓě mu kpáùn wɛ̃ɛ xwaún pó, ɓɛ́ ɓě ké mɔ̄ mɔ̀à Nyɔǔn-dyùɛ̀ Dyú-gààɔ̀ kɛɛ dyúa dyi nyànà.” (Ðúù 21:34-36) Ðɛ́ kɔ̃̀ jè ɔ kpaà ɖɛ ɓɛ́ à kéà Jízɛ̀ɛ̀ ná-wùɖùɔ̀ ɖùǔ gbo tò kɛ́? Sepóɛɖé ɔ sèǎ ti wè, ɓɛ́ ɓóɖó-kpà ɓɛ́ Sétɔ̃̀ kɔ̃̀à wuɖuíɛɛ ké mú gbɔɔ̀. Nyɔ ɓě ɓɛ́ Jɛ̀hóvà kè Jízɛ̀ hwòɖǒ dèìn múin nyɛɛ ɖòùn mɔ̀ nyɔ mu póùn, ɓɛ́ wa ké ɓóɖó ɖìèɔ̀ mú cĩ́ kánáá pū.—Jɔ̃́ɔ́ 3:16; 2 Píɖɛ̀ 3:13.