Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɛ́nɛ́ mɔ̀ Jɛ̀hóvà, ké ɔ xwíníín mɔ̀, “Ɔ Nyuɛ Ké Ɔ Nì.” Jɛ̀hóvà mɔ̀ kpé-séín-ɓéɖé-Gèɖèpɔ́ɔ̀, ké ɔ mɛ ma ɖɛ séín. Ɔ ɓéɖé kpé, ɓɛ́ ɔ ké ɖɛ séín ɖò ɓɛ́ ɔ po gbɔɛɛ nyu.

Ðé Híìbúɖúù-wùɖù múɛɛ, Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɛ́nɛ́ɔ̀ ɓéɖé ma céè-dyèɖè hĩinyɛ. Ðé xwí-wùɖù múɛɛ, céè-dyèɖè ɓěɔ̀ mɔ̀, YHWH mɔɔ JHVH. Ðé Báɓòɔ̀ wáká dyɛ̀ céè ma kà Híìbúɖúù-wùɖù mú kĩ́ín nyɛ múɛɛ, Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɛ́nɛ́ɔ̀ céè-kpà ɓɛ́ìn táázĩ̀ìn mɛ̀nɛ̌ìn-sɔ̃́ kɔ̃ nyiniɛ. Nyɔ ɓě nì ɓóɖó-kpàà dà séín nyɛɛ ɓéɖé Jɛ̀hóvà-nyɛ̀nɛ̀ɔ̀ ɖá-kà kò-kò ɓě, ké wa ɖáa kà nyɔ pàɖǎ nyuɛ dyí dyuòɛ̀ ɖé waà mìɔùn nììn ɓíɖí-wùɖùɔ̀ múɛ.

▸ Wuɖu-kpà 1, zaìn-kɔ̃in 15

Báɓòɔ̀ sɔ̀ìn ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ gbo, kɛɛ ɔ nyùìn ma gàa ɓě kũ̀à mú, ɓɛ́ wa kéɛ ma céè. Ðɛ nìà kɛ hwɔìn kà gàa sùà ɖò ɓɛ́ ɔ cɛ̃ɛ ɔ nyúà-dyú ɖò gbo, ɓɛ́ ɔ ké ɔ bìì céè-ɖɛ̀ ɖò céèɛ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyùìn ma zùù hwɛ̀ǐn-hwɛ̀ǐnɔ̀ kũ̀à mú, ɓɛ́ ɔ ké ma Báɓò-céè-nyɔ̀ ɓěɔ̀ nàìn, ɓɛ́ wa ké ma ɔ hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ ɓě céè. Gèɖèpɔ́ɔ̀ zùù hwɛ̀ǐn-hwɛ̀ǐnɔ̀ nàìn ma wa ɖé hwìè kò-kò ɓě mú. Tiɔ̀ ɖíɛ́ ɓě ní, ɔ nyuɛ ké wa dyé ma dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓě, mɔɔ wa dya ma ɖɛ ɓě ɓɛ́ wa ké ma ɓíɖíi céèɛ.

▸ Wuɖu-kpà 2, zaìn-kɔ̃in 5

Wa mɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɓě nì ɖé Báɓòɔ̀ mú ɓɛ́ wa zaìn jǎà jɛ́ɛ́ ɖò jè kɔ̃in nyɛ. Ɔ hwɔìn kà jǎà-wùɖù mɔ̀à “m̀ kè ɖɛ-gbà-nyu-nyɔ̀ ɓě dyi péé nyuín, nìí, nì kpeɖe nyìnììn dyíin” nyɛɛ, tɛ̀mɛ̀ìn à kà ɓɛ́ nyɔ ɓě ɓɛ́ à kpɔ̃ ɓǎto múɛɛ ɓɛ́ìn nyuɛ ɓɛ́ à ké ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin mɔɔ ɖɛ gbà nyu kɛ. (1 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 15:33) Ké jǎà-wùɖù mɔ̀à “ɖɛ nyɔ ɓá kɛɛ, ɔ kɔ̃̀ ɓo ɔ ɖi” kɛɛ tɛ̀mɛ̀ìn à kà ɓɛ́ à se ɖɛ ɓě sɔ̀ìn ɖé à nyuu-ɖɛ̀ ɓě múɛɛ xwaún gbǔɛ ɓɛ́ìn nyɛ.—Gàɖézìà 6:7.

▸ Wuɖu-kpà 2, zaìn-kɔ̃in 12

Ɔ mɔ̀ cuò-wùɖù sɔ̀ìn ɖé Gèɖèpɔ́ɔ̀ gboɛ. Ɔ ɓɛ́ìn ɖɛ-kɔ̃in-zaìn- zaìn ɓá Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ mɔɔ gma ɖò mɔɔ zaa-wɔ̃-po-po ɖò jè dyíɛɛ jǔɛ. Mɔɔ ɔ ɓɛ́ìn tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ ɖò ɓá ɖɛ mɔ̀ ɖɛ sɛ́ɖɛ́ìn dyí mɔɔ ɖɛ gbà kɛ jè dyíɛɛ jǔɛ. Ké ɖeɛɛ, ɔ ɓɛ́ìn cuò-wùɖù ɖò ɓá ɖɛ mu kpáùn ɖé dyúa kɛ jè dyíɛɛ jǔɛ. Kpáá-ɖɛ̀ pàɖǎ ɓě nì ɖé Báɓòɔ̀ mú ɓɛ́ wa ɖǎ jǎà kpá kɛ.

▸ Wuɖu-kpà 2, zaìn-kɔ̃in 13

Jízɛ̀ mɔ̀ nyɔ nyuɛ ké kpáá-ɖɛ̀ pàɖǎ ɓě ɓáà Mɛ̀sádyàɔ̀ jè dyiɛɛ kpá ma jǎà. Dyé gbɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ mɔ̀à “ Kpáá-Ðɛ̀ Ɓě Ɓá Mɛ̀sádyàɔ̀ Jè Dyíɛ.”

▸ Wuɖu-kpà 2, zaìn-kɔ̃in 17, gmɔ̀-ɓíɖíi-bɛ̃̀

Jɛ̀hóvà mɛ ma ɓóɖó-kpàɔ̀, ɓɛ́ ɔ ké ma páɖédǎ jǔ ɓó nyɔ ɓě ɓɛ́ wa ɖɛ̀ɓɛ̀ ɔ múɛɛ bìì. Ɔ hwòɖǒɛ̀-gbɔ-po-ɖɛ̀ɔ̀ séè gbo zĩàìn. Ti wè ɖǎ ziín, Gèɖèpɔ́ɔ̀ mu hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyìnììn dà ɓó zàùn, ké ɔ mu ɔ nyɔ ɓěɔ̀ sè-ná-sèɛ̀ fɛ̀ɛ̀ nyíìn.

▸ Wuɖu-kpà 3, zaìn-kɔ̃in 1

Sétɔ̃̀ mɔ̀ ínjà ɓɛ́ ɔ dè ma kà Gèɖèpɔ́ɔ̀ gbo-vɔ̃-vɔ̃ gbɔɛ. Wa ɖáìn ɔ Sétɔ̃̀ kɔ̃̀ xwíníín mɔ̀à “Gbo-vɔ̃-nyɔ̀” kɛ, sepóɛɖé ɔ vɔ̃ Jɛ̀hóvà gbo jè. Ké ɖeɛɛ, wa ɖáìn ɔ Nɔɔ́-nàmàǔn. Ðé xwí-wùɖù múɛɛ, nyɛ́nɛ́ nìà kɛ mɔ̀ Dɛ́ɓò, ké ɔ sɔ̀ìn ɖé Gíɖíì-wùɖù kɔ̃̀ xwíníín mɔ̀à “Nyɔ-se-wĩin-tɔ́mɔ́ìn-nyɔ̀” kɛɛ mú. Wa dèìn ma ɔ nyɛ́nɛ́ nìà kɛ, sepóɛɖé ɔ tɔ́mɔ́ìn Gèɖèpɔ́ɔ̀ se wĩin, ké ɔ cá nyɔ ɓě jè.

▸ Wuɖu-kpà 3, zaìn-kɔ̃in 4

Jɛ̀hóvà mɛ ma ínjà ɓěɔ̀ see, hwɛ̀ ké ɔ mɛ ma ɓóɖó-kpàà. Ɔ mɛ ma wa, ɓɛ́ wa ké ɖé dyɔún cĩ́. Ínjà méɔ̀ùn hɔ̃dɛ̀ɖɛ̀ zi kɔ̃ ɓě nì ɓó. (Dànyá 7:10) Wa ɓéɖé nyɛ́nɛ́ kè kpeɖe kò-kò ɓě, ké jǎà-ìnjà ɓě ní wɔ̃́ ɓɛ́ nyɔǔn ké wa ɓiè. Wa se wɔ̃ ɓɛ́ìn, ké wa kũ̀à ɓě kpa kòɛ̀. Kũ̀à ɓěɔ̀ ɖíɛ́ ɓě mɔ̀, Jɛ̀hóvà zèèɔ̀ dyúa dyi-nyànà-nyànà kè ɔ cuò-wùɖù ɓě wáɖá-wáɖá kè ɔ bìì kũ̀à-nyu-nyɔ̀ ɓě dyí-gmɔ̀-gmɔ̀ kè wa hwìè-da-zàìn-zàìn nɔ̄ ɓóɖó-kpàà kɔ̃ kè ɔ hwòɖǒɛ̀-gbɔ-po-ɖɛ̀ ɓě nyu-nyu ɔ kè Gèɖèpɔ́ɔ̀-wùɖù-wáɖá-kũ̀àɔ̀ sɔ̃-xwíɖíi-dè-dè. (Wɛ́ɖɛ́ 34:7; Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 14:6; 22:8, 9) Ðé dyúa kɛɛ, wa mu Jízɛ̀ gbo kpáùn, ɓɛ́ wa ké vɔ̃ ɖé Àmàgɛ́ɖɔ̀ùn-tòɔ̀ mú.—Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 16:14, 16; 19:14, 15.

▸ Wuɖu-kpà 3, zaìn-kɔ̃in 5; Wuɖu-kpà 10, zaìn-kɔ̃in 1

Ðɛ séín ɖò ɓɛ́ ɔ kpɔ̃ à hwòɖǒ, mɔɔ à poìn jè hwìɖǐi, mɔɔ à nyu ké ɔ nyàìn Jɛ̀hóvà dyi, mɔɔ ɔ se ɔ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ kɛɛ mɔ̀ nàmàǔn. Sepóɛɖé nàmàǔn gbɔɔ̀ gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn nìà à kè Jɛ̀hóvà pṹa kɛɛ mú jèɛɛ, ɔ nyí à gma ɓě kè hwìè-da-zàìn-wùɖù ɓě ɓɛ́ wa ɓɛ́ìn à gbo kpáa, ɓɛ́ à ké hwòɖǒɛ̀-gbo-wɔ̃́ìn-nàmàǔn dyí ɓàɖàìn nyɛ. Ðé ɖɛ dè gbɔ múɛɛ, Jɛ̀hóvà mɛ ma ɖɛ séín, ké wa se ma kɛɛ ɖò ɓéɖé. Kɛɛ ti Áɖɔ̀ùn kè Íì gãa ma ɓɛ́ wa ké ma Jɛ̀hóvà wuɖu ɖùǔn zà kɛɛ, wa nyu ma nàmàǔn, ké wa ɓéɖé ma kɛɛ. Wa kpá ma súá, ké wa mɛ́ ma, ké Áɖɔ̀ùn dyà ma à nàmàǔn kɔ̃ jèɛɛ, à mɔ̀ùn kpá súá, ké à mɛ́ ɖekè.

▸ Wuɖu-kpà 3, zaìn-kɔ̃in 7; Wuɖu-kpà 5, zaìn-kɔ̃in 3

Ɔ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ to ɓɛ́ ɔ ké ɓóɖó-kpà ɓɛ́ Sétɔ̃̀ kɔ̃̀à wuɖuíɛɛ kè hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyìnììn séín mú gbɔɔ̀.

▸ Wuɖu-kpà 3, zaìn-kɔ̃in 13; Wuɖu-kpà 8, zaìn-kɔ̃in 18

Gèɖèpɔ́ɔ̀ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ mɔ̀ gɔ̌mànà ɓɛ́ Jɛ̀hóvà ɖǎ dyi dè ɖé dyɔún, ké Jízɛ̀ Kɛ́ɖɛ́ì mɔ̀ ɔ Kã́á kɛ. Ðé dyúa kɛɛ, Jɛ̀hóvà mu Kã́á-ɓòɖòɔ̀ kũ̀à mú nyùìn, ɓɛ́ ɔ ké hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-nyìnììn séín dà ɓó zà. Gèɖèpɔ́ɔ̀ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ mu ɓóɖó-kpàà wuɖuí kɔ̃̀ùn.

▸ Wuɖu-kpà 3, zaìn-kɔ̃in 14

Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɛ ma Jízɛ̀ kĩ́ín, hwɛ̀ ké ɔ mɛ ma ɖɛ tɔ̀ɔ̀ séín ɓěɔ̀. Jɛ̀hóvà ɖoɓo ma Jízɛ̀ nɔ̄ ɓóɖó-kpàà kɔ̃, ɓɛ́ ɔ ké ma mɛ́ ɓó nyɔǔn séín bìì. Ti wa ɖǎ ma Jízɛ̀ ɖáɓáa, Jɛ̀hóvà zà ma ɔ gĩɔ. Kàǔn wɛ̃ɛ, Jízɛ̀ mɔ̀ Kã́á, ké ɔ nì Gèɖèpɔ́ɔ̀ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ nàǐn ɖé dyɔún.

▸ Wuɖu-kpà 4, zaìn-kɔ̃in 2

Báɓòɔ̀ cɛ̃ zɔ̃̌ɔ̀ ti Mɛ̀sádyàɔ̀ mu ma xwáɖáún wóɖóùn wɛ̃ɛ jè. Ðɛ nìà kɛ mu ma kpáùn ɖé zɔ̃ 483 mánáín. Zɔ̃ 483 ɓěɔ̀ dè ma gbɔ ɖé zɔ̃ mɔ̀à 455 ti ɓɛ́ Jízɛ̀ séèà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyi keɛ xwíníín, ké ɔ hwɛ̀ ma mánáín ɖé zɔ̃ mɔ̀à 29 kɛɛ xwíníín, ti ɓɛ́ Jízɛ̀ ɖǎ ma ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyiɛ.

Xwɛ̌ à nyuɛ dyí dyuòɛ̀ kà zɔ̃ 483 hwɛ̀ ma mánáín ɖé zɔ̃ mɔ̀à 29 kɛɛ xwíníín, ti ɓɛ́ Jízɛ̀ ɖǎ ma ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyiɛ́? Zɔ̃ 483 ɓěɔ̀ dè ma gbɔ ɖé zɔ̃ mɔ̀à 455 ti ɓɛ́ Jízɛ̀ séèà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyi keɛ xwíníín, ti ɓɛ́ Níòmádyà mu ma ɖé Jùɖúsɛ̀ɖɛ̀ìn, ké wa dè ma hwɔɖɔɔ̀ poɛ gbɔ kɛ. (Dànyá 9:25; Níòmádyà 2:1, 5-8) Ɔ jǔ ké à dyi zɔ̃ 483 dyí gbɛ̌ìn sɔ̀ìn zɔ̃ mɔ̀à 455 ti ɓɛ́ Jízɛ̀ séèà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyi keɛ gbo ní, nìí, à mu zɔ̃ mɔ̀à 29 ti ɓɛ́ Jízɛ̀ ɖǎ ma ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyiɛɛ gbo nyiniìn. Zɔ̃ nìà kɛ mɔ̀ zɔ̃ jɛ́ɛ́ kɔ̃̀ xwíníín ɓɛ́ Jízɛ̀ kpá ma kà níɔ, ké ɔ jǔ ma Mɛ̀sádyàɔ̀ kɛ̀!—Ðúù 3:1, 2, 21, 22.

 Kpáá-ɖɛ̀ dyúáɖòɔ̀ cɛ̃ zɔ̃̌ɔ̀ zɔ̃ mɛ̀nɛ̌ìn-sɔ̃́ kà kò ɖò jè ɖe. Ɓó ti nìà kɛ ɓaɖaa, wa mu ma Mɛ̀sádyàɔ̀ ɖáɓáùn ɖé zɔ̃ mɔ̀à 33 ti ɓɛ́ Jízɛ̀ ɖǎ ma ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyiɛɛ xwíníín. Ké ɖé zɔ̃ mɔ̀à 36 ti ɓɛ́ Jízɛ̀ ɖǎ ma ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyiɛ gbɔ-dè-dè múɛɛ, wa mu ma bɔ̃̌ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓá Gèɖèpɔ́ɔ̀ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ jè dyíɛɛ zio mú pòìn ɖé ɓóɖó-dù séín hwìɛ̀, ké ɔ se ma Júù-nyɔ̀ ɓěɔ̀ ɖòùn gbo pū.—Dànyá 9:24-27.

▸ Wuɖu-kpà 4, zaìn-kɔ̃in 7

Báɓòɔ̀ tɛ̀mɛ̀ìn kà ɓɛ́ Jɛ̀hóvà Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ̀ Ðɛ-séín-mɛ-nyɔ̀ɔ̀, kè kà ɓɛ́ ɔ mɛ ma Jízɛ̀ kĩ́ín, hwɛ̀ ké ɔ mɛ ma ɖɛ tɔ̀ɔ̀ séín ɓěɛ. (Kɔ̀ɖɔ́sĩ̀à 1:15, 16) Jízɛ̀ se Kpé-séín-ɓéɖé-Gèɖèpɔ́ɔ̀. Ɔ seɛ ma cɛ̃ kà ɓɛ́ ɔ kè Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓɛ́ìn wɔ̃ kɛ. Jǎà kɛɛ, ɔ cɛ̃ɛ ma, ké ɔ ɖá, “[Ɓǎɔ̀] kpé ɓúá dyí ké ɔ zi ḿ níǐnɔ̀ dyí.” (Jɔ̃́ɔ́ 14:28; 1 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 15:28) Kɛɛ ɓiè-kpòò ɖíɛ́ ɓě tɛ̀mɛ̀ìn kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mɔ̀ nyɔ-kpò dyúáɖò ge mú tã, ɓɛ́ wa mɔ̀à Ɓǎɔ̀ kè Dyú-gààɔ̀ ɔ kè zùù hwɛ̀ǐn-hwɛ̀ǐnɔ̀ kɛ. Wuɖu mɔ̀à “Gèɖèpɔ́ɔ̀ peɖeìn mú tã” kɛɛ se ɖé Báɓòɔ̀ mú nì. Tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ nìà kɛ se jǎà.

Zùù hwɛ̀ǐn-hwɛ̀ǐnɔ̀ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ kpé nì kũ̀à gbo ɓɛ́ nyɔ ɖò se dyéɛ ɓɛ́ìn, ɓɛ́ ɔ nyùìn kũ̀à mú, ɓɛ́ ɔ ké ɔ mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ nyuɛ. Ɔ se nyɔ. Ɔ hwɔìn kà “zùù hwɛ̀ǐn-hwɛ̀ǐnɔ̀ dyíìn ma” Kɛ́ɖɛ́ì ɖeín-sí-nyɔ̀ ɓě nì ma kà kĩ́ín nyɛɛ múin, ké Jɛ̀hóvà cɛ̃ɛ ma, ké ɔ ɖá, “Ní mu ní Zùùɔ̀ nyɔ séín kɔ̃ púéìn.”—Àpɔ́sò 2:1-4, 17.

▸ Wuɖu-kpà 4, zaìn-kɔ̃in 12; Wuɖu-kpà 15, zaìn-kɔ̃in 17

Jǎà Kɛ́ɖɛ́ì ɖeín-sí-nyɔ̀ ɓě dyi Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɓiè ní, wa ní nyùìn kɔ́ɖɔ́sìɔ̀ kũ̀à mú. Xwíníínɔ̀ nyɛ́ kɔ̃̀ jèɛ́?

1.  Wa ɖǎ kɔ́ɖɔ́sìɔ̀ kũ̀à mú nyùìn ɖé ɓiè-kpòò se jǎà kɛɛ mú ɓó ti pàɖǎ xwíníín. Ðé ti sùà ɓě múɛɛ, wa nyùɛ̀n ma kũ̀à mú ɖé mɛɛ-ɖɛ̀ ɓiè-ɓiè mú, ɔ kè gbàɖàùn-po-hwɔ̀ ɓě kɔ̃. Ɓó zɔ̃ 300 xwíníín ti ɓɛ́ Jízɛ̀ ɖǎ ma mɛ́ɛ, Kɛ́ɖɛ́ì ɖeín-sí-nyɔ̀ ɓěɔ̀ se ma kɔ́ɖɔ́sìɔ̀ kũ̀à mú nyùìn ɖé waà ɓiè-ɓièɔ̀ mú. Ti ɔ ɖǎ ma ti pàɖǎ zĩ̀ìn nyɛɛ, Wóɖómà-Kã̀ǎ mɔ̀ ma kà Kɔ̃́sátĩ̀ìn nyɛɛ nyuɛ ma ké kɔ́ɖɔ́sìɔ̀ jǔ ma dyí-dyuòìn-ɖɛ̀ ɓó Kɛ́ɖɛ́ì ɖeín-sí-nyɔ̀ ɓě bìì. Wa nyùìn dyí-dyuòìn-ɖɛ̀ɔ̀ kũ̀à mú, ɓɛ́ wa kéɛ ma nyu ɓɛ́ nyɔ pàɖǎ ké ma Kɛ́ɖɛ́ì ɖeín-sí-nyɔ̀ ɓěɔ̀ dyí dyuò. Kɛɛ kɔ́ɖɔ́sìɔ̀ se Jízɛ̀ jè dyí ɓá fɔɔ. Céè-ɖɛ̀ mɔ̀à Kíáɖè Ìsákòɖòpíɖìà Ðìèɔ̀ (ɖé Xwí-wùɖù múɛ) zaìn kɔ̃in, ké ɔ ɖá, “Nyɔ ɓě cĩ́ ma hwɛ̀ ɓɛ́ Kɛ́ɖɛ́ì ké ma ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyiɛ kè nyɔ ɓě se ma Kɛ́ɖɛ́ì ɖeín-sí-nyɔ̀ ɓěɛɛ nyùìn ma Kɔ́ɖɔ́sìɔ̀ kũ̀à mú.”

2.  Jízɛ̀ se ma kɔ́ɖɔ́sì kɔ̃ mɛ́ìn. Gíɖíì-wùɖù ɓě kɔ̃̀ wuɖuún-zà-zà mɔ̀à “kɔ́ɖɔ́sì” kɛɛ xwíníín mɔ̀ “cu-kpóɖó nyànàìn ɓóɖóún” mɔɔ “cu-pĩ̀à” mɔɔ “cu.” Báɓò mɔ̀à The Companion Bible kɛɛ zaìn kɔ̃in, ké ɔ ɖá, “Ðɛ ɖò se ɖé Dèè-Wùɖù Ðìè  céè ma kà Gíɖíì-wùɖù múɛɛ mú nì, ɓɛ́ ɔ ké cu-pĩ̀à sɔ̃́ jè cɛ̃.” Jízɛ̀ mɛ́ìn ma cu-kpóɖó nyànàìn ɓóɖóún kɔ̃.

3.  Jɛ̀hóvà se mɔ́ ɓɛ́ à ké hwɔìn-ɖɛ̀ ɓě mɔɔ dyí-dyuòìn-ɖɛ̀ ɓě kũ̀à mú nyùìn ɖé à ɓiè-ɓièɔ̀ mú.—Ɛ́séɖɔ̀ 20:4, 5; 1 Kɔ̀ɖéíntĩ̀ɔ̀ 10:14.

▸ Wuɖu-kpà 5, zaìn-kɔ̃in 12

Jízɛ̀ cɛ̃ɛ ma ɔ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ gbo, ɓɛ́ wa ké ma ɔ mɛ́-mɛ́ɔ̀ jè hwìɖǐi dyà. Wa nyu ɖɛ nìà kɛ zɔ̃ ɖò-ɖò séín xwíníín ɓó Nísàùn-dɛ̀nɛ̀ɔ̀ wé 14 kɔ̃, wé dyúáɖò kɔ̃̀ ɓaɖa ɓɛ́ Éézùɖùɛ̀-nyɔ̀ ɓěɔ̀ pa ma kà Zĩ̀ìn-Kɔ̃in-hwɔ̀ɔ̀ kɛ. Wa zĩ̀ìn bɛɖɛɛ̀ kè wã́ìn, ɓɛ́ wa nyànà Jízɛ̀ɛ̀ kpóɖó-dyùà kè ɔ nyɔmɔɔ̀ bɛ̃̌ǐn nyɛɛ dyi ɖé nyɔ séín nì ɖé ɖɛ-hwìɖǐi-dyà-dyàɔ̀ dyí-poìn-poìnɔ̀ múɛɛ gbo. Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa kè Jízɛ̀ muà kã́á jǔùn ɖé dyɔún wɛ̃ɛ ɖi bɛɖɛɛ̀ɔ̀, ké wa ná wã́ìnɔ̀. Nyɔ ɓě dèà hwòɖǒ kɔ̃ ɓɛ́ wa kéà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ cĩ́ kánáá pū kɛɛ mu ɖé ɖɛ-hwìɖǐi-dyà-dyàɔ̀ dyí-poìn-poìnɔ̀ mú ɖé kpéín-dyé-dyé mú, kɛɛ wa ní ɖi bɛɖɛɛ̀ɔ̀, ké wa ní ná wã́ìnɔ̀.

▸ Wuɖu-kpà 5, zaìn-kɔ̃in 21

Ðé Ɓǎsɔ́ɔ̀-Bàɓòɔ̀ múɛɛ, wuɖu mɔ̀à “zùù” kɛɛ ɓɛ́ìn ɖɛ kò-kò ɓě jǔɛ. Tiɔ̀ ɖíɛ́ ɓě ní, ɔ cɛ̃ zùù-nyɔ̀ ɓě kè zùù hwɛ̀ǐn-hwɛ̀ǐn ɓɛ́ ɔ mɔ̀à Gèɖèpɔ́ɔ̀ kpé nì kũ̀à gbo kɛɛ jè.—Jɔ̃́ɔ́ 4:24; Ðúù 4:1; Máfíò 8:16; Ðúù 11:13.

• Kɛɛ nyɔ pàɖǎ poɛ jǎà kà ɓɛ́ nyɔǔn-dyù ɓéɖé “zùù” ɓɛ́ nyɔ ɖò se dyéɛ ɓɛ́ìn, ɓɛ́ ɔ sɔ̀ nyɔ ɓɛ́ ɔ ɖǎ mɛ́ɛ mú, ké ɔ jǔ “gĩɔ-nyɔ̀” ɓɛ́ ɔ mu ɖé ɔ ɓǎ nììn ɓǎ ɓě ɖǎó zɔ̃̌ɔ̀ mɛ́ɛ gboɛ. Nyɔ ɖíɛ́ ɓě poɛ jǎà ɖekè kà ɓɛ́ gĩɔ-nyɔ̀ɔ̀ ɓɛ́ìn nyɔ ɓě nìà cĩ́ɛń nyɛɛ gbo kpáa, mɔɔ wa puà-ɖɛ̀ ɖò bũ̌ nyuɛ kɛ.

• Báɓòɔ̀ seɛ cɛ̃ kà ɓɛ́ wáká ɖò ɓɛ́ nyɔ ɖò se dyéɛ ɓɛ́ìn nyɛɛ ní mɛ́ kɛ. Kɛɛ ɔ cɛ̃ɛ wáɖáá kà ɓɛ́ nyɔ ɖò dyi mɛ́ín, ɔ se ɖɛ ɖò nyuɛ ɓɛ́ìn ɖe fɔɔ kɛ. Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ à gbo, ké ɔ ɖá, ‘Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa nì cĩ́ɛń nyɛɛ dyuòɛ̀ dyí kà wa mu mɛ́ìn nyɛ. Kɛɛ nyɔ ɓě ɓɛ́ wa ɖǎà mɛ́ɛ se ɖɛ ɖò dyí dyuò ɖe, ké wa jè ɖǎ nyɔǔn-dyù hwìɖǐi sɔ̀. Waà ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn-ɖɛ̀ɓɛ̀ǐn kè waà nyɛ́ín-nyɛ́ín kè waà hwɛ̀nɛ̌ ɓěɔ̀ séín ɖǎ mú gbɔɔ̀. Ké wa se nyuu-ɖɛ̀ ɖò ɓéɖé ɖe fɔɔ cá ɖé ɖɛ séín ɓɛ́ nyɔǔn-dyù nyu dà toɖo-kpàà kɔ̃ɛɛ hwìɛ̀. Kũ̀à ɖò mɔɔ ɖɛ-dyí-sɔ́-sɔ́ ɖò mɔɔ ɖɛ-dyí-dyuò-dyuò ɖò mɔɔ fɔ̀nɔ̀-hwòɖǒ ɖò se ɖé gĩɔ ɓɛ́ m̀ nìà muɛń nyɛɛ nì.’ (Ìkíɖísìásì 9:5, 6, 10) Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ ɖe kà ɓɛ́ nyɔ ɖò dyi mɛ́ín, ‘ɔ mu ɖé ɓóɖó kɔ̃̀ hwuɖu ɔ sɔ̀ ma kɛɛ ɖeɛ. Ɔ nììn dyí-sɔ́-ɖɛ̀ séín ɓěɔ̀ kpá ɓɔ́í ɓó wé déínɔ̀ ɓaɖa,’ ké ɔ se cĩ́ɛń nì ɖe fɔɔ.—Wɛ́ɖɛ́ 146:4; Jɛ́nɛ́sì 3:19.

• Wáɖáá kɛɛ, Báɓòɔ̀ seɛ tɛ̀mɛ̀ìn kà ɓɛ́ nyɔǔn-dyù ɓéɖé wáká ɖò ɓɛ́ nyɔ ɖò se dyéɛ ɓɛ́ìn, ɓɛ́ ɔ ní mɛ́, ké ɔ jǔ gĩɔ-nyɔ̀, ké ɔ cĩ́ kánáá pū ɖé kpóɖó-dyùà kà kò ɖò múɛ. Ɔ jèɛɛ, nyɔ ɖǎà mɛ́ɛ se nyɔ ɓě nìà cĩ́ɛń nyɛɛ gbo kpáa ɓɛ́ìn, mɔɔ wa puà-ɖɛ̀ ɖò bũ̌ nyuɛ ɓɛ́ìn.

▸ Wuɖu-kpà 6, zaìn-kɔ̃in 5; Wuɖu-kpà 15, zaìn-kɔ̃in 17

Gíɖíì-wùɖù mɔ̀à Gɛ̀hínà kɛɛ wuɖuún-zà-zà mɔ̀ “hɛ́ɛ̀” ɖé Ɓǎsɔ́ɔ̀-Bàɓòɔ̀ mú. Ɔ mɔ̀ ɓɔɔ-kpà ɖò ɓɛ́ ɔ xwɛ̃́ìn ma Jùɖúsɛ́ɖɛ́ìn-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ bũ̌in kɔ̃̀ kɔ̃ ɓɛ́ wa fɔ̃̀ìn ma sĩɔ̀ kɛ. Ðɛ ɖò seɛ tɛ̀mɛ̀ìn kà ɓɛ́ ɖé Jízɛ̀ nììn tiín nyɛɛ, wa fɔ̃ ma mɔɔ wa dyéìn ma nyɔǔn-dyù mɔɔ nimii ɓě nì cĩ́ɛń nyɛɛ gǎ ɖé ɓɔɔ-kpà nìà kɛ kɔ̃ɛ. Ɔ jèɛɛ, Gɛ̀hínà se dɛ̀ ɓɛ́ nyɔ ɖò se  dyéɛ ɓɛ́ìn, ɓɛ́ wa fɔ̃̀ìn mɔɔ wa dyéìn ɖé nyɔ ɓě ɖǎ mɛ́ɛ gǎ kánáá pū kɛɛ dyí-dyuòìn-ɖɛ̀. Ti Jízɛ̀ cɛ̃ ma kà nyɔ ɓě ɓɛ́ wa mu ɖé Gɛ̀hínà kɛ jèɛɛ, ɔ nì ma mú-gbɔɔ̀-gbɔɔ̀ gàná jè cɛ̃iń.—Máfíò 5:22; 10:28.

▸ Wuɖu-kpà 7, zaìn-kɔ̃in 20

Ɔ mɔ̀ ɓaà-wùɖù ɓɛ́ Jízɛ̀ tɛ̀mɛ̀ìn ma ti ɓɛ́ ɔ nìɛ̀ ma ɔ ɖeín-nà-nyɔ̀ ɓěɔ̀ tɛ̀mɛ̀ǐn kà wa ké ɓaà nyuɛ. Ɔ hwɔìn kà Jízɛ̀ tɛ̀mɛ̀ìn à ɓɛ́ à ké ɓaà, ɓɛ́ à ké níiń,

• “Nì nyɛ́nɛ́ɔ̀ [mɛ] hwɛ̀ mú”

  À ɓaà ɓɛ́ Jɛ̀hóvà ké se séín ɓá ɔ nyɛ́nɛ́ɔ̀ jè dyíɛɛ jè dyi zĩ̀ìn. À nyuɛ náa, ɓɛ́ nyɔ séín nì ɖé dyɔún ɔ kè nɔ̄ ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛɛ ké Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɛ́nɛ́ɔ̀ dya dè, kè ɓɛ́ wa kéɛ kpéín dyé.

• “Nì kã́á-ɓòɖòɔ̀ mɛ dyi”

  À ɓaà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ gɔ̌mànàɔ̀ ké Sétɔ̃̀ɛ̀ hwòɖǒ-kɔ̃in-nyìnììn-ɓòɖò-kpàà mú gbɔɔ̀, kè ɓɛ́ ɔ ké ɓóɖó-kpàà wuɖuí kɔ̃̀, ɔ kè ɓɛ́ ɔ ké ɓóɖó-kpàà páɖédǎ mú nyu.

• “Wa mɛ nyu nì mɔ́ɔ́-ɖɛ̀ nɔ̄ ɓóɖó-kpàà kɔ̃”

  À ɓaà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ hwòɖǒɛ̀-gbɔ-po-ɖɛ̀ ɓá ɓóɖó-kpàà jè dyíɛɛ ké jǎà kpá, ɓɛ́ nyɔ ɓě ɓɛ́ wa nyu ɔ wuɖu, ké wa se kɛɛ ɖò ɓéɖéɛɛ ké Páɖédǎ mú cĩ́ kánáá pū, kà Jɛ̀hóvà mɔ́ ɓɛ́ ɔ ké ma nì ti ɔ mɛ ma nyɔǔn wɛ̃.

▸ Wuɖu-kpà 8, zaìn-kɔ̃in 2

Jɛ̀hóvà tò ma mú-gbǎìn-ɖɛ̀ɔ̀, ɓɛ́ ɔ ké nyɔǔn nàmàǔn kè gĩɔ xwaún gbǎà. Mú-gbǎìn-ɖɛ̀ɔ̀ mɔ̀ ɖɛ ɓɛ́ ɔ kɔ̃̀ ɔ ké ma pɛ́ɛ̀, ɓɛ́ ɔ ké ma nyɔǔn fɛ̀ɛ̀ se kɛɛ ɖò ɓéɖé ɓɛ́ gàa kĩ́ín-kĩ́ín mɔ̀ ma kà Áɖɔ̀ùn kɛɛ sè ma xwáɖáún wɛ̃ɛ dɔ̃ ɖe, kè ɓɛ́ gbo-kpɔ̃ìn-kpɔ̃ìn gbɔɔ̀à mú ɓó nyɔǔn kè Jɛ̀hóvà pṹa kɛɛ ké dyíin nɔ̀mɔ̀ ɖeɛ.Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖoɓo ma Jízɛ̀ ɓóɖó-kpàà kɔ̃, ɓɛ́ ɔ ké ma mɛ́ ɓó nàmàǔn-nyɔ̀ séín bìì. Dyììn ɖé Jízɛ̀ɛ̀ mɛ́-mɛ́ɔ̀ múɛɛ, nyɔǔn séín ɖǎ ti nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓéɖé, ɓɛ́ wa ké cĩ́ kánáá pū, kè ɓɛ́ wa ké nyɔ ɓě se kɛɛ ɖò ɓéɖéɛɛ jǔ.

▸ Wuɖu-kpà 8, zaìn-kɔ̃in 21; Wuɖu-kpà 9, zaìn-kɔ̃in 13

Kpáá-ɖɛ̀ ɓɛ́ ɔ nìà Dànyá wuɖu-kpà 4 múɛɛ tɛ̀mɛ̀ìn à kà ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ mu ma ɔ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ dyi dèìn ɖé zɔ̃ mɔ̀à 1914 kɛɛ xwíníín nyɛ.

Kpáá-ɖɛ̀ɔ̀: Jɛ̀hóvà nyuɛ ma ké Kã́á Nɛ̀ɓùkànɛ́zà ɓéɖé ma dya-dya ɖò ɓá cu vɛ̀nɛ̀ ɖò ɓɛ́ wa ɖaɓa ma kɛɛ jè dyí. Ðé dya-dyaɔ̀ múɛɛ, wa sã̀ìn ma cuɔ̀ gmùnùùɔ̀ nɛɛ̀ kè bàɖàsǐ, ɓɛ́ ɔ ké se ma mɛ ɓó “zɔ̃ mɛ̀nɛ̌ìn-sɔ̃́” xwíníín. Ɔ ɖǎ ma ná nìǐn, nìí, cuɔ̀ mú ma mɛìn ɖe.—Dànyá 4:1, 10-16.

Ðɛ mɔ̀ kpáá-ɖɛ̀ɔ̀ xwíníín ɓó à bììɛ: Cuɔ̀ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɔ-wuɖuí-kɔ̃̀-kpèɔ̀. Ɓó zɔ̃ pàɖǎ xwíníín nyɛɛ, Jɛ̀hóvà nyùìn ma kã́á ɓě kũ̀à mú ɖé Jùɖúsɛ̀ɖɛ̀ìn-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ mú, ɓɛ́ wa ké ma Éézùɖùɛ̀-ɓòɖòɔ̀ wuɖuí kɔ̃̀. (1 Kánáníkɔ̀ 29:23) Kɛɛ kã́á ɓě nìà wɛ se ma wuɖu nyu, ké waà nyɔ-wuɖuí-kɔ̃̀-kpèɔ̀ hwɛ̀ ma mánáín. Jùɖúsɛ̀ɖɛ̀ìn-hwɔ̀ɖɔ̀ɔ̀ gbɔɔ̀ ma mú ɖé zɔ̃ mɔ̀à 607 ti ɓɛ́ Jízɛ̀ séèà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyi ke, ɓɛ́ ɔ mɔ̀ ma ‘zɔ̃ mɛ̀nɛ̌ìn-sɔ̃́ɔ̀’ gbɔ-dè-dè kɛɛ xwíníín nyɛ. (2 Kĩ́ìn 25:1, 8-10; Ìzíkìò 21:25-27) Ti Jízɛ̀ cɛ̃ɛ ma, ɓɛ́ ɔ dyià níiń, “Ɓóɖó-dù kà kò ɖò ɓěɛ̀ nyɔ ɓěɔ̀ mu Jùɖúsɛ̀ɖɛ̀ìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ wɔ̃ ziìn, ɓɛ́ ɓóɖó-dù kà kò ɖò ɓěɛ̀ nyɔ ɓěɔ̀ tiɔ̀ ké ɖé hwɛ̀ hwɛ̀” kɛɛ, ɔ nì ma ‘zɔ̃ mɛ̀nɛ̌ìn-sɔ̃́ɔ̀’ jè cɛ̃iń. (Ðúù 21:24) Ɔ jèɛɛ, ‘zɔ̃ mɛ̀nɛ̌ìn-sɔ̃́ɔ̀’ se ma mánáín hwɛ̀ ti ɓɛ́ Jízɛ̀ nì ma ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛ. Jɛ̀hóvà cɛ̃ɛ ma kà ɓɛ́ ɔ mu ma Kã́á ɖò gãùn ɖé ‘zɔ̃ mɛ̀nɛ̌ìn-sɔ̃́ɔ̀’ mánáín-hwɛ̀-tìǐn nyɛ. Kã́á ɖìè ɓɛ́ ɔ mɔ̀à Jízɛ̀ kɛɛ nyɔ-wuɖuí-kɔ̃̀-kɔ̃̀ɔ̀ muɛ nyuùn ɓɛ́ mana ɓáún-ɓáún ké nì ɓó Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɔ ɓěɔ̀ bìì kánáá pū ɖé ɓóɖó-kpàà dà séín.—Ðúù 1:30-33.

‘Zɔ̃ mɛ̀nɛ̌ìn-sɔ̃́ɔ̀’ ɓoún tɔ̀mɔ̀-tɔ̀mɔ̀: ‘Zɔ̃ mɛ̀nɛ̌ìn-sɔ̃́ɔ̀’ ɖú ma zɔ̃ 2,520 dyí. Ɔ jǔ ké à dyi zɔ̃ 2,520 dyí gbɛ̌ìn sɔ̀ìn zɔ̃ mɔ̀à 607 ti ɓɛ́ Jízɛ̀ séèà ɓóɖó-kpàà kɔ̃ dyi keɛ gbo ní, nìí, à mu zɔ̃ mɔ̀à 1914 kɛɛ gbo nyiniìn. Zɔ̃ nìà kɛ xwíníín ɖé Jɛ̀hóvà nyu ma Jízɛ̀ mɔ̀à Mɛ̀sádyàɔ̀ kɛɛ Kã́á mú ɓó Gèɖèpɔ́ɔ̀ Kã́á-ɓòɖò nìà ɖé dyɔún wɛ̃ɛ kɔ̃in.

 Xwɛ̌ à nyu nɔ̀ɓà mɔ̀à 2,520 kɛɛ dyéɛ kɛ́? Báɓòɔ̀ cɛ̃ɛ kà ɓɛ́ zɔ̃ tã kè fáún-fáún mɔ̀ wé 1,260 kɛ. (Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 12:6, 14) Ɔ jèɛɛ, “zɔ̃ mɛ̀nɛ̌ìn-sɔ̃́” mɔ̀ nɔ̀ɓà nìà wɛ dú sɔ̃́, mɔɔ wé 2,520 ɓě. Wé 2,520 ɓěɔ̀ mɔ̀ zɔ̃ 2,520, sepóɛɖé kà ɔ nyu nìɛ̀ ɖé kpáá-ɖɛ̀ mú, “wé ɖò ní zɔ̃ ɖò.”—Nɔ̀ɓà 14:34; Ìzíkìò 4:6.

▸ Wuɖu-kpà 8, zaìn-kɔ̃in 23

Wuɖu mɔ̀à “ínjà vɛ̀nɛ̀” kɛɛ xwíníín mɔ̀, “ínjà ɓěɔ̀ nàìn-nyɔ̀.” Báɓòɔ̀ cɛ̃ ínjà vɛ̀nɛ̀ dyúáɖò kpeé-kpeé jè, ké ɔ nyɛ́nɛ́ mɔ̀ Makɔ́.—Dànyá 12:1; Júɖè 9.

Makɔ́ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ sójà ɓě mɔ̀à jǎà-ìnjà ɓěɔ̀ kɛɛ nàìn-nyɔ̀. Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 12:7 ɖá, “Makɔ́ kè ɔ nììn ínjà ɓěɔ̀ vɔ̃ ma ɖɔ-sɛ̀ɔ̀ . . . kè ɔ nììn ínjà ɓěɔ̀ [gbo].” Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀-cèè-ɖɛ̀ɔ̀ cɛ̃ɛ kà ɓɛ́ Jízɛ̀ mɔ̀ Gèɖèpɔ́ɔ̀ sójà ɓě mɔ̀à ínjà ɓěɔ̀ kɛɛ nàìn-nyɔ̀ kɛ. Ɔ jèɛɛ, Makɔ́ mɔ̀ Jízɛ̀ɛ̀ nyɛ́nɛ́ ɓěɔ̀ ɖò.—Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 19:14-16.

▸ Wuɖu-kpà 9, zaìn-kɔ̃in 4

Wuɖu ɓě nìà kɛ cɛ̃ ti ɓě kɔ̃̀ ɓaɖa ɓɛ́ ɖɛ kpa ɖɛ ɓě mu ɓóɖó-kpàà kɔ̃ kpáùn, hwɛ̀ ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ ké ɓóɖó-kpà ɓɛ́ Sétɔ̃̀ kɔ̃̀à wuɖuíɛɛ mú gbɔɔ̀ kɛɛ jè. Wa nyùìn wuɖu ɓě hwɔìn wuɖu ɓě nìà wɛ kũ̀à mú ɖé kpáá-ɖɛ̀ ɓě nìà ɖé Báɓòɔ̀ múɛɛ mú, ɓɛ́ wa ké ti dyúáɖòɔ̀ jè cɛ̃. Ɔ hwɔìn kà “ɓóɖó-kpàà mánáín-hwɛ̀-tìǐn” ɔ kè “Nyɔǔn-dyùɛ̀ Dyú-gààɔ̀ dyi-dyiɔ̀.” (Máfíò 24:3, 27, 37) “Wé hwɛ̀ìn-gbɔ ɓěɔ̀” dè ma gbɔ ti ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ Kã́á-ɓòɖòɔ̀ ɖú ma kpé dyí ɖé dyɔún ɖé zɔ̃ mɔ̀à 1914 kɛɛ xwíníín nyɛ, ké ɔ mu mánáín hwɛ̀ìn ti ɓóɖó-kpà ɓɛ́ Sétɔ̃̀ kɔ̃̀à wuɖuíɛɛ mu mú gbɔɔ̀ùn ɖé Àmàgɛ́ɖɔ̀ùn-tòɔ̀ tiín nyɛ.—2 Tímétè 3:1; 2 Píɖɛ̀ 3:3.

▸ Wuɖu-kpà 9, zaìn-kɔ̃in 5

Gèɖèpɔ́ɔ̀ dyi nyɔ ɓɛ́ ɔ ɖǎà mɛ́ɛ fɛ̀ɛ̀ nyí ɖe ní, wa ɖáìn gĩɔ-wóɖó-wóɖó. Báɓòɔ̀ cɛ̃ nyɔ-kpò mɛ̀nɛ̌ìn-hĩinyɛ ɓě gĩɔ wóɖó jè. Ìɖáájɔ̀ kè Ìɖáásà kè Jízɛ̀ kè Píɖɛ̀ ɔ kè Pɔ́ɔ̀ zà ma nyɔ ɓě gĩɔ. Gèɖèpɔ́ɔ̀ kpéɔ̀ ɖòùn mɔ̀ nyɔ nyuɛ ma ké zɛ̃̀ìn-ɖɛ̀ ɓě nìà kɛ kpá ma. Jɛ̀hóvà cɛ̃ɛ kà ɓɛ́ ɔ mu “dyí-sɛ́ɖɛ́ìn-nyɔ̀ ɓěɔ̀ kè nyɔ se dyí sɛ́ɖɛ́ìn ɓěɔ̀” gĩɔ zàùn, ɓɛ́ wa ké fɛ̀ɛ̀ ɓéɖé ɖe nɔ̄ ɓóɖó-kpàà kɔ̃ɛ. (Àpɔ́sò 24:15) Báɓòɔ̀ cɛ̃ nyɔ ɓě ɓɛ́ wa mu gĩɔ wóɖóùn, ɓɛ́ wa ké ɖé dyɔún muɛɛ jè ɖekè. Ðɛ nìà kɛ mu kpáùn ɓó ti kɔ̃̀ ɓaɖa ɓɛ́ nyɔ ɓě ɓɛ́ Gèɖèpɔ́ɔ̀ ɖǎ gã kɛɛ mu gĩɔ wóɖóùn, ɓɛ́ wa kè Jízɛ̀ ké ɖé dyɔún cĩ́ɛ.—Jɔ̃́ɔ́ 5:28, 29; 11:25; Fèɖópĩ̀ɔ̀ 3:11; Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 20:5, 6.

▸ Wuɖu-kpà 9, zaìn-kɔ̃in 13

Hwĩɔ̀-nyu-nyu mɔ̀ kpeɖe gbà mɔ̀à ɓɛ́ nyɔ ɖò ké vɔ̃uń ní, ɓɛ́ ɔ ké zùù ɓě gbo wùɖù, mɔɔ ɓɛ́ ɔ kéɛ nyu dyììn ɖé jìɖǐ-ɓuɖu-hwĩ̀ɔ̀ ɓě múɛ. Nyɔ ɓě ɓɛ́ wa nyu hwĩɔ̀ jè xwaiɛɛ nyuɛ náa, sepóɛɖé wa po tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ se jǎà mɔ̀à nyɔ ɓě dyi mɛ́ín, wa zùù ɓěɔ̀ se mɛ́, ké wa jǔ gĩɔ-nyɔ̀ ɓéɖé kpé ɓěɛɛ jè jǎà. Ké ɖeɛɛ, zùù gbà ɓěɔ̀ vɔ̃ ɓɛ́ wa kéɛ nyu ɓɛ́ nyɔǔn ké se Gèɖèpɔ́ɔ̀ wuɖu nyu. Dɛ̀nɛ̀ mɛ́nɛ́ɛ́ ɓěɔ̀ jè cɛ̃́-cɛ̃́ kè sɛ̀ɛ̀-po-po kè zɛ̃̀ìn-ɖɛ̀ kè hwe ɔ kè ɖɛ ɓě se jǎà kɛɛ jǎà-po-po mɔ̀ hwĩɔ̀-kpèɖè ɓě ɖekè. Céè-ɖɛ̀ ɓě kè mákázĩ̀ìn ɓě kè dyi-dyé-ɖɛ̀ ɓě kè gbǒ-dyéɖéín-zùù ɓě ɔ kè wɛ́ɖɛ́ pàɖǎ ɓě nyuɛ ké zùù gbà ɓě kè zɛ̃̀ìn-ɖɛ̀ ɓě jǔ ɖɛ nɔ̀mɔ̀ dyíin mɔɔ dyɔ́-ɖɛ̀. Xwɛ́ nyu-kà pàɖǎ ɓě hwɔìn kà nyɔ ɓě ɖǎà mɛ́ɛ gbo sáa-zà-zà kè xwɛ́-hwɔ̀-pa-pa ɓě kè jɔ̌ɔ̀-màà bũ̌in-dèɖè-hwɔ̀ ɓě ɔ kè wékè pɛ̃́ìn-pɛ̃́ìn mɔ̀ zùù gbà ɓěɔ̀ gbo-wùɖù-kà ɓě ɖekè. Nyɔ ɓě dyi vɔ̃uń nì ɓɛ́ wa ké kpé sɔ̀ìn ɖé zùù gbà ɓěɔ̀ gboɛɛ kũ̀à mú nyùìn ní, wa nyùìn náá-ɖɛ̀ vɛ̀nɛ̀ ɓě kũ̀à mú kpɛ́-kpɛ́.—Gàɖézìà 5:20; Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 21:8.

▸ Wuɖu-kpà 10, zaìn-kɔ̃in 10; Wuɖu-kpà 16, zaìn-kɔ̃in 4

Jɛ̀hóvà mɔ̀ Kpé-séín-ɓéɖé-Gèɖèpɔ́ɔ̀, ké ɔ mɛ ma dyɔɔ̀ kè ɓóɖó-kpàà. (Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 15:3) Ðɛa kɔ̃̀ jè ɔ mɔ̀à ɖɛ séín Kɔ̃̀-nyɔ̀, ké ɔ ɓéɖéà kpé séín ɓɛ́ ɔ kéà ɔ mɛɛ-ɖɛ̀ séín ɓěɔ̀ wuɖuí kɔ̃̀ kɛ̀. (Wɛ́ɖɛ́ 24:1; Àzédyà 40:21-23; Wɛ̀ɖɛ̀ɓèɖésĩ̀ɔ̀ 4:11) Ɔ ɖǎ gma ɓě dè ɓó ɖɛ séín ɓě ɓɛ́ ɔ ɖǎà mɛɛ bìì. Jɛ̀hóvà ɓéɖé kpé ɖekè ɓɛ́ ɔ ké nyɔ tɔ̀ɔ̀ ɓě gã, ɓɛ́ wa ké nyɔ-wuɖuí-kɔ̃̀-nyɔ̀ ɓě jǔ. À dè Gèɖèpɔ́ɔ̀ nyɔ-wuɖuí-kɔ̃̀-kpèɔ̀ sɔ̃ xwíɖíi dyììn ɖé ɔ mú ɖɛ̀ɓɛ̀-ɖɛ̀ɓɛ̀ kè ɔ wuɖu nyu-nyu mú.—1 Kánáníkɔ̀ 29:11.

▸ Wuɖu-kpà 11, zaìn-kɔ̃in 10

Xwíɖí-wɔ̃-zà-zà mɔ̀ ɖɛ ɓɛ́ nyɔ ɖò nyu hwòɖǒɛ̀-gbo-wɔ̃́ìn-kà, ɓɛ́ dyú ɓɛ́ ɔ séè wóɖó keɛɛ ké mɛ́ kɛ. Ɔ se kpóɖó-dyùàɔ̀ mìɔùn nììn ɖɛ mú sɔ̀ìn, mɔɔ ɔ se se-hwìɖǐi-dè-ɖɛ̀ ɖò dyí ɓá. Sɔ̀ìn ɓó xwíɖí-nì-tìɔ̀ gboɛɛ, dyúɔ̀ se ɔ ɖeɛ̀ wáká ɖò pū. Dyúɔ̀ mɔ̀ nyɔǔn-dyù kà kò ɖò.

▸ Wuɖu-kpà 13, zaìn-kɔ̃in 5

Ɔ mɔ̀ kũùn dyí-ɖú-kà kɔ̃̀ mú ɓɛ́ wa po nyɔmɔɔ gàná mɔɔ ɔ wáká jɛ́ɛ́ hĩinyɛ ɓěɔ̀ ɖò ɓɛ́ ɔ sɔ̀ nyɔ kà kò ɖò mú, mɔɔ ɔ sɔ̀ nyɔmɔɔ ɓɛ́ wa dè da kɛ múɛɛ nyɔ ɖòɛ̀ kpóɖó-dyùà múɛ. Nyɔmɔɔ wáká jɛ́ɛ́ hĩinyɛ ɓěɔ̀ ɖò mɔ̀ pìɔ̌ kpa-nyɔ̀, ké ɖò mɔ̀ wɛ́ gbo-vɔ̃-nyɔ̀, ké ɖò mɔ̀ nyɔ nyɔmɔɔ mú-sɔ̀-sɔ̀ ɓɔ́í-po-nyɔ̀, ké ɔ ɖò mɔ̀ ní ɓɛ́ ɔ kpaìn ɔ tɔ̀ɔ̀ ɓěɔ̀ dyiɛ.

▸ Wuɖu-kpà 13, zaìn-kɔ̃in 13

Ðé Báɓòɔ̀ múɛɛ, wuɖu mɔ̀à kpeɖe-zà-zà kɛɛ mɔ̀ “ná-wùɖù” ɖekè. Wa dyi à náún po ní, nìí, wa zàìn à hwìè da, ké wa tɛ̀mɛ̀ìn à ɖɛ, ké wa po ɖɛ ɓě ɓɛ́ à bĩ xwaa ɓɔ́í. Jɛ̀hóvà ní nyìnììn hwòɖǒ kɔ̃in ɖé nyɔ ɓě ɓɛ́ ɔ po náún wɛ̃ɛ gbo, mɔɔ ɓɛ́ ɔ ké wa kpɔ̃ kànàǎ-kà. (Nɔ́ɔ́ 4:1, 2) Jɛ̀hóvà mɔ̀ dyí-tɛ̀mɛ̀ìn-ɖɛ̀ nɔ̀mɔ̀ dyíin ɓó wóɖóìn-nyɔ̀ ɓě bìì. Kà ɔ nyu nyɔ ɖò náún poɛ kɛɛ, nyuɛ ké nyɔɔ̀ ɖɛ̀ɓɛ̀ ná-wùɖù mú. (Nɔ́ɔ́ 12:1) Jɛ̀hóvà ɖɛ̀ɓɛ̀ ɔ nyɔ ɓěɔ̀ mú, ké ɔ tɛ̀mɛ̀ìn wa ɖɛ. Ɔ tɛ̀mɛ̀ìn wa ɖɛ ɓɛ́ ɔ sɛ́ɖɛ́ìn hwìɖǐi-poìn-ɖɛ̀ ɓě se dyí sɛ́ɖɛ́ìn nyɛɛ dyí, ké ɔ tɛ̀mɛ̀ìn wa ɖɛ ɓɛ́ ɔ kpá wa gbo, ɓɛ́ wa ké hwìɖǐi-poìn-kà kè ɖɛ ɖò nyu-kà ɓɛ́ ɔ dè ɔ hwìɖǐiɛɛ cɛ̃́ kɛ. Wóɖóìn-nyɔ̀ ɓěɛ̀ dyú kpeɖe-zà-zà mɔ̀ ɓɛ́ wa ké dyú ɓěɔ̀ gbo kpá, ɓɛ́ wa ké xwíníín kɔ̃̀ jè wa mɛ nyuà wuɖuɛɛ múin wɔ̃́. Ké ɖeɛɛ, ɔ xwíníín mɔ̀ ɓɛ́ wa kéɛ wa tɛ̀mɛ̀ìn ɓɛ́ wa ké Jɛ̀hóvà mú ɖɛ̀ɓɛ̀, kè ɓɛ́ wa ké ɔ Wuɖu mɔ̀à Báɓòɔ̀ kɛɛ mú ɖɛ̀ɓɛ̀, ɔ kè ɓɛ́ wa ké Báɓòɔ̀ hwìè-da-zàìn-wùɖù ɓěɔ̀ múin wɔ̃́.

▸ Wuɖu-kpà 14, zaìn-kɔ̃in 13

Wa mɔ̀ zùù nyìnììn hwòɖǒ kɔ̃in ɓéɖé kpé ɓě ɓɛ́ nyɔ ɖò se dyéɛ ɓɛ́ìn nyɛ. Zùù gbà ɓěɔ̀ mɔ̀ ínjà nyìnììn hwòɖǒ kɔ̃in ɓě. Wa jǔ ma zùù gbà ɓě ti ɓɛ́ wa nyu ma wa mìɔùn Gèɖèpɔ́ɔ̀ mú-nyɛ́-nyɔ̀ ɓě mú dyììn ɖé ɔ wuɖuɔ̀ ɖùǔn-zà-zà múɛ. (Jɛ́nɛ́sì 6:2; Júɖè 6) Wa zi ma Sétɔ̃̀ gbo ɖé Jɛ̀hóvà gbo-vɔ̃-vɔ̃ mú.—Dìtɔ̀wáɖánámɛ̀ 32:17; Ðúù 8:30; Àpɔ́sò 16:16; Jĩ́ìn 2:19.

▸ Wuɖu-kpà 16, zaìn-kɔ̃in 4