1. Bʋbɔbʋbɔ a dɔˈwʋ, ke -ma nɩkpa kä ɔ wa ˈkä zɩˈɛ -lɛ -sɛ ˈnɩ?

ZEZWII lɛ naa: “-Ɔ -nɩɩ nimï ˈplɩɩ, ˈylimö ɔ -ɲaˈmö -känɩɛ.” (Matie 12:30) -A -ɲɛ Zoova ˈnɩ pönɩɛ, Sataa ˈmö -a -ɲɛ pönɩɛ. Nɩkpa a -bɛ -tɔnɩ nɩɩ ˈwa lagɔbʋbɔsaa nɛnɩ Lagɔ dlɩ yɔwʋ. Maa Biblë lɛ nɩɩ, Sataa mɔɔ “ɲimaa -gwlɩɩ ˈwlumöö.” (ˈKlʋkälɩwɛlɩɩ 12:9) Nɩkpa a miniɲwɩɩ -tɔnɩ nɩɩ Lagɔ ˈmö wa bʋbɔɔ, -zɛglɛgbaa Sataa ˈmö wa bʋbɔɔ! Zɩˈɛ a dɔˈwʋ, nɩkpa kä wa ˈkä -lɛ ˈke -bhlʋ -lɛ -sɛ: Wa -kä yɩbhää, Zoova “Lagɔ -ɔ kää gbëaa a ˈyize ŋli” ˈmö wa ˈkää bʋbɔ. Wa -käˈɛ yɩbhää, Sataa ‘-ɔ glɩnɩɛ ɔ ˈwuë yioɲɔ a ˈyize’ ˈmö wa ˈkää bʋbɔ.—Psaume 31:5; Zaah 8:44.

2. Nɩkpa ˈkä Zoova -gömö panɩ a za, sɛɛ Sataa zʋ ɔ ˈnɩ?

² -A -kä Zoova -lɛ -sɛ -a ˈkɔ bʋbɔ, -li -a -liɛ, -mii ˈkää ˈŋlɩ -kä ˈn -a ˈkɔ dlɩ yɔwʋ nɛmanɩ. Maa nɩkpɛ -kä Lagɔ bʋbɔɔ, yɩˈɩɛ Sataa dlɩ yɔwʋ nɛnɩ ˈlɩlɩlɩ. -Sɩbhä a za, ˈklɩ ɔ ˈyɩa -wa bʋbɔɔ Lagɔ. Wa ˈkä Lagɔ -gömö panɩ a za, nɩkpa -mumuë a ˈbhɩa ˈn wa ˈligbë ˈmö a -nʋa ˈmö ɔ ˈsunɩɛ -mä, wa ˈkuë nɛpɔ, wa ˈkuëˈɛ -gblɩ. Zezwii lɛ nɩɩ: “Nɩkpa -mumuë, sɛ wa glɩnɩɛ na -nʋä a za, ˈwa -kosu yɔwʋ a -nʋa aˈbhï yuë -gblɩ.”—Matie 10:36.

3. -Na ˈligbë ˈmö a -nʋa ɛ -käˈɛ -na bhɛya ˈnɩ yɩbhä nɩɩ -n nɩ bʋbɔ Lagɔ, sɛɛ -n ˈkä bhä ˈzʋ ˈnɩ?

³ -Sɩbhä a -lii -kamö ghlɩɩ, sɛɛ -n ˈkä ɔ ˈzʋ ˈnɩ? Nɩkpa a -bɛ -yi sɛ nɩɩ ˈwa sɛ wa bʋbɔɔ Lagɔ ˈnɔɔ dlɩ yɔwʋ nɛnɩ, maa wa kɩ kɛˈmö -sɛ a dɔˈwʋ ˈwa dila ˈmö yɩ -dlinɩɛ. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa ˈwa dɔˈwʋ wa -kä -sɩbhä ˈzʋʋ, ˈwa ˈligbë ˈmö a -nʋa ˈmö wa ˈkää ˈbɩwʋ ˈbhöö. Sasɛ wa  pä ɔ daˈa dlɩ -a? N -kä sɛ yɩbhlɩmanɩ nɩɩ -na ˈligbë mo a -nʋa -mumuë gëji wa nɩmää, -n ˈnaa ˈkuë bhä ˈdɩ ˈɲɛ nɩɩ yɩ yʋa lizoku ˈwlu nʋ -a? Wa za, -n ˈnaa ˈkä gëji ˈla nɩmä ˈmö. Ɛˈɛ -bhö ɔ mi -a?

4. Bʋbɔbʋbʋ a dɔˈwʋ, sɛɛ Zozwie ˈɲɛ a-a bhä ɔ ˈtɛɲɩ ˈmö a -nʋa ˈdɩ ˈnɩ?

⁴ Zozwie zʋ a-a Yizlaɛlɩ a -nʋa ˈdɩ ˈmö nɩɩ, wa nɩ -sɛ ˈfʋ a lagɔbʋbɔbʋbʋ ˈn wa dɩbawa a dɩbawa a nʋnʋlizoku wa -gänɩɛ kɛˈmö. Sɛˈɛ ɔ gbä a-a nɩɩ: “A nɩ käa -sɩkaa Zoova a ŋanɔ ku ˈmö. ˈA sɛ a bʋbɔɔ nɩ tɩ -maa yɔwʋ -kä, -sɩbhä nɩ kä gbëaa ˈmö. ˈFʋ a -lagwɩɩ a dɩbawa a dɩbawa bʋbɔ a-a -mä ˈɲudɔlʋ ˈkɔdʋ nimï, ˈn -mä Ezipötɩ, a nɩ -sɩɩ kɛˈmö a ˈkä Zoova bʋbɔ.” (Josué 24:14) Lagɔ a ˈyize ˈmö Zozwie bʋbɔ a-a, ɔ ˈnɔɔ ˈbɩwʋ bhöö ˈlɩlɩlɩ. Nza Zoova ˈpɔɔ ˈɲu. -A -kä Zoova a ˈyize bʋbɔɔ, -sɩbhä ɔ -kaɲɩɛ ˈɲu ˈpämö.—2 Samuel 22:26.

5. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a kä ɔ -a ˈkä gulii ˈwuë sia ˈnɩ?

⁵ -A -kä nɩɩ -a ˈkä ˈfʋ a lagɔgligbï ˈbɩwʋ ˈbhöö ˈlɩlɩlɩ nʋ, miɛ nɩɩ, -aˈa gulii ˈwuë -a -suä -a kä -a ˈkɩ sia. Ɛ yi -bisa oo, ˈkployi oo, -kɔnɩleyi oo, zikpë oo, -sɩbhä a -lii ˈwuë, -a kä -a ˈkɩ sia. -A ˈkä -sɩbhä ˈzʋʋ, dɛsɛ yɩ kää teɲii, ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa yɩ tulaa nɩɩ Zoova a ˈyize ˈmö -a ˈtɛɛnɩɛ dlɩ.

6. Sɛɛ tɛkäklɩtɩɛwaa ˈzʋ ɔ ˈwa guu a ˈbɔgwɩɩ ˈnɩ?

⁶ Tɛkäklɩtɩɛwaa a glaˈmö a -nʋa -mumuë -wa gbää wa ˈkä Lagɔ sasɛ bʋbɔ a ˈsaa wa nʋä ˈpäniɛ -ka dlɩ kɛ. Biblë lɛ nɩɩ: ‘Wa glaˈmö a -nʋä a -bɛ, -wa glɩnɩ a guwa. ˈWa ˈbɔgwɩɩ wa yɩlɩ a-a ˈmö ˈn wa nʋä ˈwa guu, yɩ ˈwuë ˈn wa -ɲɩɩ yiɛ yi, nɩkpabhë a ˈyila ˈklʋ ˈn wa yiɛ -lɛ sianɩ.’—Tietiewaa 19:19.

7. ˈN zuzukuzoku -kaɲɩ -bhlɛ -gänɩɩ, sɛ -a ˈkä ɔ ˈzʋ ˈnɩ?

⁷ -Wa glɩnɩ a-a bhlaˈmö guwa, -wa pä a-a -damina ˈn wa glɩnɩɛ zɩˈɛ Zoova a -nʋa, zuzukuzoku bhɛnɩ yɩ ˈkʋa -bhlɛ -gänɩ ˈyize. ˈN -sɩbhä a -lii -kamö ghlɩɩ, ˈpä wɛlɩ ghäyɩ -n ˈkä Zoova bhibhe, -dɔɔ ˈŋlɩ, maa ɔ -yimö kwänɩ.—Proverbes 18:10; Zaakö 4:7.

8. Tɛlɩtɛlɩlii, -glɛkwlɩ ˈn fotwii, -mä bʋbɔbʋbʋ ˈmö a dɔˈwʋ, sɛɛ Klɩtɩɛwaa yɩlii ɔ ˈwʋ ˈnɩ?

⁸ -Wa yɩbhää wa ˈkä Zoova bʋbɔɔ, waˈaa -kä wa ˈkä tɛlɩtɛlɩlii, -glɛkwlɩ ˈn fotwii -yɩ -glɛɛ ˈfʋ a -lagwɩɩ ˈwʋ libho ˈmö nʋnɩ. -Tiamö a Klɩtɩɛwa ‘ˈnɩɛ bhɛnɩ wa ˈkä Lagɔ ˈylimö ˈylɩmönɩ. Maa sɛ wa ˈtɛɛnɔɔ dlɩ a ˈyize a za, nza wa -ɲɔɔ -bhlinɩɛ ˈwʋ.’ (2 Kɔlɛɛtɩ 5:7) Lagɔ ˈa gba -a nʋä nɩɩ, wa nɩ tɩ tɛlɩtɛlɩli bʋbɔɔ, wa nɩ tɩˈɛ ˈmö ghlɛnɩ wa ˈkä -lu nʋ, ˈmö wa zʋä ˈklʋkpamö.—Exode 20:4, 5.

9. -A -kä nɩɩ -a ˈkä ˈnɛɛnɩwa ˈzʋʋ, ˈdɩmözʋwɛlɩɩ a -mi Biblë ɲɩaɲɩ ɔ ˈnɩ?

⁹ Biblë lɛ nɩɩ: “-Ɔ -ɲɛ ˈnɛɛnɩwa -bhlinɩɛ ˈwʋ, ˈnɛɛnɩɲɔ ɔ zʋä.” (Proverbes 13:20) ˈN -a -kä -a ˈkä ˈnɛɛnɩwa ˈzʋʋ, -a -ɲɛ Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa ˈsɔ nɩ -bhlinɩ ˈwʋ. Lagɔ ˈa ˈpɩwʋlelea ˈwʋ a ˈyio ˈmö wa bhliɛ wabhlɩ.—Matie 7:14.

10. Sɛɛ Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa bhɛnɩ ɔ wa -kamö kwänɩ nzɩ -n ˈkä ˈsaa Lagɔ yɩbhää nʋ ˈnɩ?

¹⁰ Zoova ˈa Bhlɩnɩwaa nɩkpa a gbʋ plɛnuë teɲii. ˈWa libho wa nʋä mʋä nɩɩ wa ˈkä nɩkpa kwänɩ, wa ˈkä Biblë ˈmö a gbëawɛlɩɩ ˈmö ˈnʋ, wa ˈkäa Lagɔ ˈa ˈpɩwʋlelea ˈwʋ a ˈyio ghlɩ a za. -N -ɲʋa -kä Biblë ˈcɩɛ, -n ˈnaa ˈkä -lu ˈpɛnɩ ˈlɩlɩlɩ. Maa wa -yimö kïbhï -n ˈyɩbhänɩɛ -naɲɩ ˈwʋ a zɛmösɛna ˈɲɛ. ˈN sɛ -n ˈkää Biblë ˈmö ˈa wɛlɩɩ -mä -naˈa zɩkpaa ˈmö -gänɩ, wa -yimiˈɛ sʋlʋnɩ.—Zaah 17:3.

11. -N -kä ˈwluyɩbhäyɩbhʋ ˈwʋ mö, sɛ yɩ -kamö ɔ kwänɩ ˈnɩ?

¹¹ Lagɔ ˈa ˈKämanɔɔ a -bïdi ˈmö, -mä wa -bhɛnɩɛ ˈwa ˈwluyɩbhäyɩbhɩ. -N -kɩɩ ˈwʋ möö, -n yi sasɛ ˈsaa Zoova yɩbhää nɩɩ -n nɩ nʋ yɩbhlɩnɩ. Yɩ -yimö kwänɩ nzɩ ˈn ˈkä -tiamö a lagɔgligbëa -gänɩ. Sɛ -n ˈkää -mumuë kwänɩ wa ˈkä Biblë ˈmö a gbëawɛlɩɩ ˈcɩɛ, wa -yimiˈɛ sʋlʋnɩ.—Ebleewaa 10:24, 25.

12. Sɛɛ bhibhebhibhiuu bhɛnɩ ɔ wʋ -kamö kwänɩ nzɩ -n ˈkä Lagɔ bʋbɔ ˈnɩ?

¹² ˈSaa Zoova yɩbhää -a nɩ nʋ, ˈn ˈsaa ɔ gbää ɔ ˈkä zɩkö nʋʋ, sɛ -n ˈcɩɛ yɩ wɛlɩɩ ˈyize, -sɩbhä -n ˈkää -lii ˈwuë ɔ nʋnɩɛ ˈɔ -wawʋ ˈmö a wɛlɩɩ ˈmö ˈnʋ. ˈN ˈsaa ɔ -waa ˈmö -n ˈkää nʋ ˈn ˈsaa  ɔˈɔ -waa, -n ˈnaa ˈkä yɩ dɛ ghlɛnɩ. Ligba nɩɩ, -n bhɛnɩ -n ˈkä -mä bhibhebhibhiuu ˈmö Zoova ˈdɩ ˈɲɛ ɔ -kamö kwänɩ nzɩ -n ˈkä ˈsaa ɔ yɩbhää nʋ nzɩ -n ˈkä -lizoku kɛˈmö -sɛ.—1 Kɔlɛɛtɩ 6:9, 10; Filiipö 4:6.

13. Sɛ -n ˈkä ɔ Zoova ˈmäna dlɩ zɛmö zʋ ˈnɩ?

¹³ Sɛɛ -n möä ˈyukusɛ -mä Lagɔ ˈa wɛlɩɩ ˈmö a dɔˈwʋ, -n ˈkä -naɲɩ Lagɔ yowʋ ˈɲɛ, -n ˈkä badizee nzɩ -n ˈkä Zoova ˈa Bhlɩnɩɲɔ ˈzʋ a tʋ -yimö teɲii dlɩ zɛmö plɛ. (Proverbes 27:11) -N yi ɔ -nʋa -wa -wʋä ˈmäna ˈmö a glaˈmö a -nɔ ˈzʋ, waɲɩ dɔˈwʋ ɔ nʋa “-Mä wa jijoˈwʋ -mä n ˈkää glɩ n -ɲʋa ˈkä ˈwʋ -wʋnɩ. Na -nʋä wa ˈkää glɩnɩ, na ˈyize -amö wa ˈkää wa -lowli la.”—2 Kɔlɛɛtɩ 6:16.