˗Mä bhlɩɩ ˈwuë ˗gömö, sɛɛ nɩkpaa pää dlɩ nʋ a dɔˈwʋ ˈnɩɛ ˈmö mlɩnɩ. ˗Mumuë a dɔˈwʋ wa ˗ɲɛ wa ˈbhɩa ˈsɔ, wa ˈkä ˈwʋ gbanɩ nzɩ wa ˈkä ˈgämö ˈnɩmänɩɩ, ˈmäna ˈwʋ yɩ ˗bhʋaa. ˗Mumuë ˈnɩɛ ˈyɩbhä wa ˈkä ˈnɩmä ˈlɩlɩlɩ. ˗Mumuë wabhlɩɩ, wa nɩmä ˗këë ˈn nʋ lɩbhʋa. Sɛɛ Biblë gbä ɔ nʋʋ a ˈnɩmänɩmʋ a dɔˈwʋ ˈnɩ?

1. Nʋ a ˗mu ˈtɛɛ ˈmö a ˈnɩmänɩmʋ nɛnɩ bhä ˗a?

Biblë ˈnɩɛ gbä nɩɩ nɩkpɛ nɩ tɩ nʋ ˈnɩmä. ˈLɩlɩlɩ a dɔˈwʋ, ˗li a ˗lii ˈwuë Lagɔ ɲɩaɲɩɛ, ˗mä yɩ glaˈmö, “nʋʋ ˗wʋ zʋä nɩkpɛ ˈmäna dlɩ zɛmö ˗wʋmö ˗mä.” (Psaume 104:14, 15) Bhlaˈmö a nɩkpa ˗ɲɛ ˈŋwlɩ ˈsɔ ˗wa ˈtɛɛnɩ a˗a Lagɔ dlɩ, wa nɩmä a˗a nʋ a ˗mu ˈtɛɛ ˈmö.—1 Timotee 5:23.

2. ˈDɩmözʋwɛlɩɩ a ˗mi Biblë ɲɛ ɔ nɩkpaa ˗wa nɩmää nʋ ˈnɩ?

Nɩkpɛ ˈkä nʋ ˈnɩmää ˗këë wʋ ˈkɔ teɲii ˈlɩbhää, Zoova ˈniɛ ˈyɩbhä ˈlɩlɩlɩ. (Galatii a ˗nʋa 5:21) Biblë lɛ nɩɩ: “Nɩkpa a ˗muë ˗lɛ nʋnɩmäwaa ˗n ˗ɲʋa nɩ tɩ ˈwʋ ˗bhlinɩ.” (Proverbes 23:20) Zaa ˗a ˗kä ˗a ˈkä nʋ ˈnɩmää, ˗a yi ˗mä ˗aˈa ˈligbë ˈmö ˗wʋ aˈbhë ˗kë, ˗a nɩ köbha ˗aˈa ˈnɩmänɩmäsaa ˈyli. Nʋʋ a ˈnɩmänɩmʋ bhɛnɩ wʋ ˈkä ˈŋlɩ ˗kä, ˗aˈa dlɩpäsaa ˗ɲɛ ˗aˈa nʋnʋlii ˈsɔ ˈnaa ˈkäa ˗kpö ˈwʋ ˗wʋ, ˈn ˗aˈa bhïlabhïlasaa kökä. Wʋ bhɛnɩˈɛ wʋ ˗kaɲɩ gu ˈlɩbha. ˗A ˗kä sɛ ˗yi nɩɩ, ˗aˈa ˈnɩmänɩmäsaa, ˗aa ˗sɩbhä kɛ ˗gömö bhɛnɩɩ, ˗a nɩ ˗sɛ nʋʋ a ˈnɩmänɩmʋ kɛˈmö ˈlɩlɩlɩ.

3. Nʋʋ a ˈnɩmänɩmʋ a dɔˈwʋ ˈsaa ˗mumuë ˗sɛ ˗lɛ, sɛɛ ˗a ˈkɩ ɔ ˈklʋkpamö ˈzʋ ˈnɩ?

˗A ˗kä ˗a ˈkä nʋ a ˗mu ˈtɛɛ ˈmö ˈnɩmää, ˗a ˗käˈɛ nɩɩ ˗aa ˈyɩbhä ˗a ˈkä ˈnɩmää, ˗abhʋa yɩ ˗wʋä käˈmö. Nɩkpɛ a ˗mɔ ˈnɩɛ ˈyɩbhä ɔ ˈkä teɲii ˈnɩmää, ˗a nɩ ˈzʋ ˈsaa ɔ ˗sɛ ˗lɛ ˈklʋkpamö. ˈN ˗ɔɔɔ ˈyɩbhä ɔ ˈkä nʋʋ ˈnɩmä ˈlɩlɩlɩ, ˗a nɩ tɔ ˗mä ˈsunɩ ɔ ˈkä klɩpaa ˈnɩmä. (Ghlɔɔmö a ˗nʋa 14:10) ˗A ˗kä sɛ ˗yi nɩɩ, ˗a ˗kä ˈnɩmä yɩ bhɛnɩ yɩ ˈkä ˗mumuë ˈklɩ ˈyɩaa, ˗aa ˗kä ˗a ˈkä ˈnɩmä. (Zɛlɩ Ghlɔɔmö a ˗nʋa 14:21 ˈmö.) ‘˗Aɲɩ a ˈyize a gbʋ nɩ ˗tɩɲɩ ˗plɛnɩ, ˗maa ˗a ˈbhɩa a gbʋ mʋʋ nɩ ˗plɛnɩɲɩ.’—Zɛlɩ 1 Kolɛɛtɩ a ˗nʋa 10:23, 24 ˈmö.

 ˈCƖƐ ˗LII ˗MIMII

4. ˗A ˗kä ˈnɩmää yii, ˗aɲɩgäsɛ ˗abhʋa kää ˗a ˈkɩ ˗lɛ ˗sɛ

Sɛɛ Zezwii yɩlɩ ɔ nʋʋ a ˈnɩmänɩmʋ ˈwʋ ˈnɩ? ˗N ˈkä kïbhëa ˈlɛ a zɛmösɛnaa ghlɩ a dɔˈwʋ, Zezwii ˈa tɛkäzɩzɛɛ ɔ ˈpää, yɩlɩ ɛ wɛlɩɩ yɔwʋ. Zɛlɩ Zaa 2:1-11 ˈmö, ˈn a nɩ yɩlɩ nimïyɩbhäkïbhï ˈlɛ yɔwʋ

• Zɩzɛ ˈlɛ Zezwii ˈpää a dɔˈwʋ, sɛɛ Zezwii pää nʋʋ a dɔˈwʋ dlɩɩ, ˈn ˗wa nɩmʋä a dɔˈwʋ, ˈsaa yɩ ˈcɩaɲɩ ɔ ˈnɩ?

• Zezwii ˈnɩɛ gbä nɩɩ nɩkpɛ nɩ tɩ nʋ ˈnɩmä, zaa nɩkpɛ a ˗mɔ nɩmää nʋʋ, sɛɛ Klɩtɩɛyi kä ɔ ɔ ˈkɔ ˈwʋ yɩlɩ ˈnɩ?

Biblë ˗kä nɩɩ Klɩtɩɛyi bhɛnɩ ɔ ˈkä nʋ ˈnɩmää, mii ˈnɩɛ zɛmö ˗sɛ nɩɩ ɔ bhɛnɩ ɔ ˈkä sɛ ɔ yɩbhää ˈnɩmä. Zɛlɩ Proverbes 22:3 ˈmö, ˈn sɛ nɩkpɛ bhɛnɩɛ ɔ ˈkɩ ˗gänɩ nʋʋ a ˈnɩmänɩmʋ a dɔˈwʋ, a nɩ yɩlii yɔwʋ:

• ˗N ˗kä tobii ˗suä yi ˈn ˗n ˗käˈɛ masii ˈklʋ libho nʋä yi.

• ˗N ˗kä gbadɩŋlɔ glɩnɩ.

• ˗Dʋtlɔyi ˗kä gbä nɩɩ tɩ nʋ ˈnɩmä.

• ˗N ˗kä sɛ ˗yi nɩɩ ˗n ˗kä ˈnɩmä ˗lɛ ˗n mɩɛ ˈwʋ ˈyize.

• ˈA bhlɩɩ ˈmö a ˗lɔɔ ˗kä gbä nɩɩ nɩkpɛ nɩ tɩ nʋ ˈnɩmä.

• Nɩkpɛ a ˗mɔ nɩmä a˗a bhlaˈmö ˈn ɔ yuä kɛˈmö ˗sɛ, ˗n ˗ɲɛ ˗sɩbhä a ˗nɔ ˗kä ˈwʋ ˗bhlinɩ.

Wa ˗kä ŋlʋkwäfɛtlɩ ˗bhɛɛ yi ˈn wa ˗kamö nʋ a ˗li ˈyli ˈzʋnɩɩ, sɛɛ ˗n ˈkä ɔ ˈzʋ ˈnɩ? ˗N ˈkä ˈsaa ˗kamöä kwänɩ ˈylɩmö a dɔˈwʋ, ˈzʋ ˗lɛ VIDEO.

Zɛlɩ Ghlɔɔmö a ˗nʋa 13:13; ˈn 1 Kolɛɛtɩ a ˗nʋa 10:31, 32 ˈmö. ˈN a nɩ yɩlɩ nimïyɩbhäkïbhë ˈlɛ yɔwʋ:

• ˗N ˗kä ˈpäpägba ˈlɛ ˗gänɩɩ, sɛ yɩ ˗kamö ɔ kwänɩ ˗n ˈkä ˗lu a ˗mu nɛnɩɛ Zoova dlɩ yɔwʋ ˗lɛ ˗sɛ ˈnɩ?

 5. Sɛɛ ˗n ˈkää ˈnɩmä bhëga ˗sɩbhä

˗N ˗kä ˗n ˈkä nʋ a ˗mu ˈtɛɛ ˈmö ˈnɩmä, ligbanɩ wɛlɩ ˈlɛ ˈwʋ: Zoova ˈnɩɛ gbä nɩɩ ˗a nɩ tɩ nʋ ˈnɩmä, ˗maa ɔˈɔ ˈyɩbhä ˗a ˈkä ˈnɩmä nzɩ ˗a ˈkä ˗lɛ ˈwʋ ˈmɩɛ. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ? Zɛlɩ Osée 4:11, 18 ˈmö, ˈn a nɩ yɩlɩ nimïyɩbhäkïbhë ˈlɛ yɔwʋ:

• Nɩkpɛ ˗kä teɲii nʋ ˈnɩmä ˈn ɔ ˗kä ˗lɛ ˈwʋ ˈmɩɛ, ˈsaa ˈkä ɔ ˈwʋ ˈplɩ ˈnɩ?

ˈSaa ˗kaɲɩ ɔ kwänɩ ˗a tɩa teɲii nʋ ˈnɩmä ˈnɩ? ˗A nɩ yɩbhlɩnɩ ˈsaa ˗aa ˈmö ˈtɛɛnɩ. Zɛlɩ Proverbes 11:2 ˈmö, ˈn a nɩ yɩlɩ nimïyɩbhäkïbhë ˈlɛ yɔwʋ:

• ˗A ˗kä ˈnɩmää yii, ˈn ˗a ˗kä sasɛ sɛɛ ˗a ˈkää ˈnɩmä bhëgaa, ˗yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn yɩ ˗lɛ ɔ ˗li a ˗li ˈnɩ?

6. Sɛɛ ˗a ˈkä ɔ nʋnɩmänɩmʋ ˈwlu ˈplɩ ˈnɩ?

 DƐSƐKÄKÏBHÏ

Zoova ˈwälaa nʋʋ, wʋ ˗kaɲɩ ˈmäna dlɩ zɛmö ˈzʋ a za˗a. ˗Maa ɔˈɔɔ ˈyɩbhä nɩɩ ˗a nɩ ˈnɩmʋ teɲii nzɩ ˗a ˈkä ˗lɛ ˈwʋ ˈmɩɛ.

ˈWʋligbanɩkïbhï

• Sɛɛ Biblë gbä ɔ nʋʋ a dɔˈwʋ ˈnɩ?

• Nɩkpɛ ˗kä teɲii nʋ ˈnɩmä ˈn ɔ ˗kä ˗lɛ ˈwʋ ˈmɩɛ, ˗lizoku a ˗mi bhɛnɩ ɔ yɩ ˈkɔ ghlɩ ˈnɩ?

• Nʋʋ a ˈnɩmänɩmʋ a dɔˈwʋ ˈsaa ˗mumuë ˗sɛ ˗lɛ, sɛɛ ˗a bhɛnɩ ɔ ˗a ˈkɩ ˈklʋkpamö zʋ ˈnɩ?