Ɲɩbhɛlʋ ˗ɲɛ ˈŋlɔ ˈsɔ ˗kä ˈlili ˈwʋ ˈkwäkwänɩ, ˈmäna lɩbhʋa. ˈN wa yɩbhä nɩɩ, ˈmäna ˈla nɩ glɩnɩ ˈkwädlɩnɩ a ˗na. ˈN ˗lii bhɛnɩ yɩ ˈkä ˗tiamö ˗sɩbhä ˗wʋ. Klɩtɩɛwaa ˗mumuë ˗wa yɛɛ kwäkwänɩ ˗lɛ ˈmö gwälɛ, ˈn wa yiɛ ˈyli yɔwʋ ˈtɛmanɩ wa yiɛ Biblë a ˈpäpägböö ˈklʋkpamö zʋʋ, wa ˗yi sɛ nɩɩ, yɩ bhɛnɩ yɩ ˈkä ˗tiamö ˗sɩbhä ˈwʋ ˈplɩ.

1. ˈDɩmözʋwɛlɩɩ a ˗mi Biblë ɲɛ ɔ ˈluwluwaa ˈnɩ?

ˈLuwluwaa ˈkä ˈwa ˈligbï ˈyli ˈzʋnɩ a libhoo, ˈmö Zoova ˈɲʋaa. (Zɛlɩ Ɛfɛɛzɩ a ˗nʋa 5:23 ˈmö). Zoova yɩbhä nɩɩ, ˈsaa wa ˈkää ˗lɛ ˗sɛ nɩ kä ˈwa ˈligbë ˈmö a ˗nʋa ˗li a ˗lii ˈmö. Sɛˈɛ Biblë ɲɛɛ ˈluwluwaa ˈdɩ: ‘˗Wa ˗na ˈlɛŋlɛ ˈyize.’ (Ɛfɛɛzɩ a ˗nʋa 5:25) Sɛ yɩ sɛ ɔ zɛmö ˈnɩ? ˈLuwli a ˗mɔ ˗wa ˈɔ ŋlɔɔ, sasɛ ɔ ˗soo, ɛ yi ˗mä ˈligbë ˈmö mä ˗kë, ɛ yiˈɛ ˗mä nɩkpabhë a ˈyila ˈklʋ glɩnɩ ˗kë. Ɔ ˈzʋnɔ ˈyli, ɔ ˈtɛmanɩ ˈyli yɔwʋ ˈn ɔ zoo ˈmäna dlɩ zɛmö. ˈN ɔ ɲɔˈɛ ˈsaa ɔ kää ɔ ˈkä ˗kä. (1 Timotee 5:8) ˈN ɔ kwänɔˈɛ ɔ ˗ɲɛ Zoova ˈsɔ ˈkä ˈwʋ ˗wʋnɩ. (Matie 4:4) Miɛ nɩɩ, ɔ bhɛnɩ ɔ ˗ɲɔ ˈsɔ ˈkä ˈgämö bhibhenɩ ˈn wa ˈkäˈɛ Biblë ˈgämö ˈmö zɛlɩnɩ. ˈLuwli ˗kä sasɛ ɔ ˈlɛŋlɛ˗su, yɩ kä ˈŋlɩ ˈn ɔˈbhë, ɔ ˗ɲɛ Zoova ˈsɔ ˗wʋnɩɛ ˈwʋ.—Zɛlɩ 1 Piɛlɩ 3:7 ˈmö.

2. ˈDɩmözʋwɛlɩɩ a ˗mi Biblë ɲɛ ɔ ŋwlɩɩ ˈnɩ?

Lagɔ ˈa wɛlɩɩ lɛ nɩɩ ˈŋlɔ kä ‘ɔ ˈkä teɲii ɔ ˈluwli ˈklʋkpamö zʋ.’ (Ɛfɛɛzɩ a ˗nʋa 5:33) Sɛ ɔ ˈkä ɔ ˈzʋ nɩ? Ɔ bhɛnɩ ɔ ˈkä ɔ ˈluwli ˈa ˗wʋwʋsaa a kii ˗yɩ ˗gä kɛ ˈyli köbha. ˈN sɛ ɔ ˈluwli ˈtɛmanɩɛ ˈyli yɔwʋ ˈn ɔ ˗suä ˈligbëa, ɔ käˈɛ ɔ ˈkɩ ˈyli köbha. Sɛ ɔ ˈkäˈɛ tula nɩɩ ɔ zʋ ɔ ˈluwli ˈklʋkpamö, miɛ nɩɩ ˈsaa ɔ ˈluwli sɛɛ ˗lɛ, ɔ ˗wani ˈmö. ˈN ɔ ˈluwli ˈnɩ Zoova a ˗nɔ glɩnɩ aˈbhë ˗kë, ɔ ˗kä ɔ dɛ bhïla yii, ɔ kä ɔ ˈkä dlɩwätɛsɛ bhïla.

3. Sɛɛ ˈŋlɔ ˗ɲɛ ˈluwli ˈsɔ ˈkä ɔ ˈzʋ ˈwa ˈkä teɲii ˈwʋ ˗wʋnɩ ˈnɩ?

Biblë lɛ nɩɩ, ˗wa yɛɛ kwäkwänɩ ˈwë: “Wa yi nɩkpɛ ˗bhlʋ ˈzʋ.” (Matie 19:5) Ŋlɔɔ ˗ɲɛ ˈluwli ˈsɔ kä wa ˈkä ˈyli yɔwʋ ˈtɛmanɩ, nzɩ ˗lii ˗yɩ ˈkää gbä wa ˈnaa ˈkäa ˗wanɩɩ, wa ˈkɩ ˈwlu ˈplɩ. Miɛ nɩɩ wa ˈsɔ ˗kpɔ, wa sɛnɩ ˈtɛɲɩ ˈgämö. Wa ˗kä ˈdɩ ˗sɛ dɔˈwʋ ˗wʋʋ, ˈsaa ˗wʋä ˗mä wa dlɩ zɛmö, wa ˈniɛ ˈwʋ ziza, gbëaa wa bhïla, ˈn wa tula nɩɩ wa ˗wawanɩ ˗tiamö. Mii sɛɛ zɛmö nɩɩ wa ˈsɔ ˗kpɔ a dɔˈwʋ käbönɩkpɛ ˈn käbölu ˗mumuu ˈnɩɛ dɛsɛ ˗kä wʋ ˈkʋa ˈwʋ zi, ˈn ɛ ˈnɩ ˗bhö Zoova a ˈyize mɔ. Zaa, waɲɩ wa ˈnɛɛnɩɛ ˈwʋ, wa glaˈmö a ˗nɔ ˗bhlʋ ˗ɲɛ käbönɩkpɛ ˗mɔmɔɔ ˈsɔ tɩa teɲii ˈwʋ ˗wʋnɩ.

 ˈCƖƐ ˗LII ˗MIMII

4. Abhʋa ˈluwluwaa, a nɩ ˗wa ˈa ŋwlɩɩ ˈn a nɩ ˈzʋnʋa sasɛ ˈyli

5. Abhʋa ŋwlɩɩ a nɩ ˗wa a ˈluwluwa ˈn a nɩ ˈzʋa ˈklʋkpamö

Biblë lɛ nɩɩ, ˈluwli yi Zoova a bʋbɔbʋbɔɲɔ glɩnɩ oo, ɔ ˈnɩ Zoova a bʋbɔbʋbɔɲɔ glɩnɩ aˈbhë ˗kë, ˈŋlɔ nɩ ˈzo ˈklʋkpamö. Zɛlɩ 1 Piɛlɩ 3:1, 2 ˈmö, ˈn a nɩ yɩlɩ nimïyɩbhäkïbhï ˈlɛ yɔwʋ:

• ˈN ˗na ˈluwli ˈnɩ Zoova a ˗nɔ glɩnɩ, n yɩbhä nɩɩ ɔ nɩ ˈzʋ Zoova a bʋbɔbʋbɔɲɔ. Zaa, sɛɛ ˗n ˈkä ɔ ˈzʋ ˈnɩ? Lagɔwɛlɩɩ mö ˗n ˈkɔ bhä zila ˈwuë ˈmö ˈɲɛ ˈnɩɩ, ˗maa ˗mä ˗naˈa nʋnʋlii ˈmö, ˈklʋkpamö ˗n ˈkɔ bhä ˈzʋ ˈyize ˗a? ˗Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈnɩ?

ˈLuwluwa ˗ɲɛ ˈwa ŋwlɩɩ ˈsɔ, wa kä wa ˈkä ˗li a ˗lii ˈgämö ˗lɛ ˗sɛnɩ. ˗Maa zlɩ ˗mɛmɛɛ ˈmö, ˈŋlɔ ˗ɲɛ ˈluwli ˈsɔ bhɛnɩ wa ˈnaa ˈkä ˈmö ˈnʋnʋnɩ. ˗Maa ˈn ŋlɔ ˈni ˈmö ˗wanɩɩ, sɛ ɔ pää dlɩɩ, ɔ ˗bhɛnɩ ɔ ˈkä ˗sɩbhä  ɔ ˈluwli ˈklʋkpamözʋsɛ ˈdɩ ˈɲɛ. ˗Maa ˈŋlɔ kä ɔ ˈkä sɛ ˗yi nɩɩ, ɔ ˈluwli mɔ glɩnɩɛ ˈligbëa a ˈwukpëlea Zoova a ˈyila ˈklʋ a dɔˈwʋ. ˈSaa nɛnɩɛ ˈligbë ˈmö a ˗nʋa a dɔˈwʋ, mɔ kää ɔ ˈkɩ ˗lɛ ˗sɛ. Zaa, ŋlɔɔ kä ɔ ˈkä sɛɛ ˈluwli gbää ˈklʋkpamö ˈzʋ. Ɔ ˗kä ˗sɩbhä ˈzʋʋ, ˈligbëa ˈwuë yi ˈmäna ˈmö ˗wʋ. Zɛlɩ 1 Piɛlɩ 3:3-5 ˈmö, ˈn a nɩ yɩlɩ nimïyɩbhäkïbhë ˈlɛ yɔwʋ:

• ˈN ˈŋlɔ ˗kä ɔ ˈluwli ˈklʋkpamö ˈzʋʋ, sɛɛ Zoova yɩlii ɔ ˈwʋ ˈnɩ?

6. ˗Wa kwäkwänɩɛ, wɛlɩɩ ˗kʋa jijoˈwʋ yi a sɛ wa ˈkɩɛ ˈwlu ˈplɩ

 DƐSƐKÄKÏBHÏ

ˈLuwli ˗ɲɛ ˈŋlɔ ˈsɔ ˗kä ˗wawanɩ, wa ˗kä ˈklʋkpamö ˈzʋzʋnɩ ˈn wa ˗käˈɛ Biblë a ˈpäpägböö ˈklʋkpamö ˈzʋ, wa bhɛnɩ wa ˈkä ˈmäna ˈmö ˗wʋ.

ˈWʋligbanɩkïbhï

• Sɛɛ ˈluwli ˈkä ɔ ˈzʋ nzɩ ɔ ˗ɲɛ ɔ ˈlɛŋlɛ ˈsɔ ˈkä ˈmäna ˈmö ˗wʋ ˈnɩ?

• Sɛɛ ŋlɔɔ ˈkä ɔ ˈzʋ nzɩ ɔ ˗ɲɛ ɔ ˈluwli ˈsɔ ˈkä ˈmäna ˈmö ˗wʋ ˈnɩ?

• ˗N ˗kä ˈŋlɔ ˗kä, ˗n ˗käˈɛ ghlɩ ˗wʋ, sɛɛ Biblë a ˈpäpägböö ˗kamö ɔ kwänɩ ˗n ˗ɲɛ ˗naˈa ˗lɛglɩɲɔɔ ˈkä teɲii ˈwʋ ˗wʋnɩ ˈnɩ?