1, 2. Nimïyɩbhäkïbhë a -ma nɩkpa a -bɛ ˈyɩbhänɩ ɔ waɲɩ ˈwʋ ˈnɩ?

VUU ˈkɔdʋ mʋʋ wlɛɛ -glɔ -bhlʋ ˈmö a -bïdi ˈwuë. Jɛzlʋɲɔ -bhlʋ mɔɔ plɛɛ lagɔbudu -bhlʋ ˈmö ˈn ɔ yiɛ nɩkpa -kosu ˈpä, wa glaˈmö a -bɛ ˈku. ˈŊlɔ -bhlʋ -ɔ kää ˈyuë ngbï, ɔ -suä ɔ ˈyize ˈmö gu wa laa kasɛlɩ ˈlɩbhää ˈn ɔ yiɛ ˈku.

² Saˈa a -lizoku -kä ˈwʋ ˈplɩ, nɩkpa waɲɩ wa yɩbhää nimï nɩɩ, “ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈnɩ?” Nɩkpa a -bɛ waɲɩ wa yɩbhää nimï nɩɩ ˈsaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn nɩkpa -mumuë ˈnɩɔ ˈwa ˈbhɩa -wa ˈnɩ? ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn ˈklɩyɩyɛ -wʋ ɔ ˈsaa ˈwuë ˈnɩ? -N yɛ ɔ tɛkäsɛ -sɩbhä -naɲɩ nimï ˈyɩbhämö -a?

3, 4. (a) Nimïyɩbhäkïbhï a -mi Abakukö ˈyɩbhänɩ a-a bhä Zoova ˈwʋ ˈnɩ? b) ˈN sɛɛ Zoova ˈɲɔ a-a bhä ˈdɩ ˈnɩ?

³ -Mä Bibleˈ ˈmö -mä -a ˈcɩɛ nɩɩ, nɩkpa a -muë ˈtɛɛnɩ a-a Lagɔ dlɩ teɲii yɩbhänɩ a-a waɲɩ kïbhï ˈla ˈwʋ. A yɩɛ -ka, lagɔnɩkpɛ Abakukö Lagɔ bhïlanɩ a-a ˈmö yɩbhänɩ a-a Zoova kïbhï ˈlɛ ˈwʋ: “ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -n tulanɩ ɔ -lizoku ˈylimö ˈnɩ? ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -n ˈtatinɩ ɔ yɔlɔylʋ ˈyi ˈn wʋ -bhölɩ ɔ ˈnɩ? ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn ˈkpʋkpʋ -ɲɛ -glakäkʋ -wʋ ɔ sa ˈwuë ˈnɩ? -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn kpɛnɩkpɛnɛ -ɲɛ tʋ ˈsɔ -wʋ ɔ sa ˈwuë ˈnɩ?”—Habacuc 1:3.

⁴ -Mä Habacuc 2:2, 3 ˈmö, kïbhï Abakukö ˈyɩbhänɩɛ Lagɔ ˈwʋ, yɩ zɛmösɛna cɛlɩ -mä. ˈN Lagɔ yɔˈɛ ˈdɩ ˈɲɛ nɩɩ, ɔ yi -lii nɛnɩmanɩ. Zoova nɩkpa ɔ -waa teɲii. Biblë lɛ naa: “Mɔɔ ˈzʋnaɲɩɛ ˈkwädlɩ ˈyli.” (1 Piɛlɩ 5:7) Nɩkpa -kä ˈklɩ ˈmö -wʋ, -a ˈniɛ -wa. Maa sɛɛ Zoova ˈnɩɛ yɩbhää nɩɩ, nɩkpa nɩ ˈyɩ ˈklɩ, yɩ zi -aa -nɩɩ ˈwʋ. (Isaïe 55:8, 9) Zaa  nimïyɩbhäkïbhëa -a nʋä: “ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn ˈklɩyɩyɛ -zu ɔ saˈa mäˈä dʋdʋ ˈwʋ ˈnɩ?,” -a nɩ yɩlaa -ka yɔwʋ.

5. ˈKlɩyɩyɛ a dɔˈwʋ ˈsaa lagɔgligbï a -bɛ a ˈyukugänɩwa ˈcɩa bhä ˈnɩ? Maa ˈsaa Biblë ˈcɩa ɔ ˈnɩ?

⁵ Lagɔgligbï a -bɛ a ˈyukugänɩwa mʋa ˈcɩa nɩɩ, Lagɔ mɔɔ ˈyɩbhɩɛ nza -a -wʋä ˈklɩ ˈyɩ dɔˈwʋ. -Mumuë a dɔˈwʋ -lii -yɩ ghlɩɛ nɩkpa, -lizoku kökä, Lagɔ mɔɔ ˈyɩbhɩɛ -sɩbhä. Maa -aa bhɛnɩ -a ˈkä ˈsaa kää ˈŋlɩ ˈn ɔ zʋä -sɩbhä ˈmö ˈnʋ. -Mumuë nʋˈɛ nɩɩ, nɩkpa -kä ˈkuu, yuëa kökä, Lagɔ mɔɔ wäzʋa -mä ɔ yɔwʋ. Maa, yiowɛlɩɛ. Zoova ˈnɩɛ -zɩ -lizoku nɩkpa ˈwʋ -lɛnɩ. Biblë lɛ naa: “ˈLɩlɩlɩ a dɔˈwʋ, -tiamö a Lagɔ ˈnɩɛ -zɩ ˈkpʋkpʋ ˈpä. Lagɔ -ɔ ˈtɛɛ ˈmö ˈnɩ nʋ -lu -ɔɔˈmözlɔnɩsɛ!”—Job 34:10.

6. Mäˈä ˈpɩwʋ a -lizoku a dɔˈwʋ, ˈsaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn nɩkpa a -bɛ ˈsunɩ ɔ Lagɔ gbʋ ˈnɩ?

⁶ Nɩkpa a -bɛ a dɔˈwʋ, Lagɔ mɔɔ ˈkämanɩɛ mäˈä ˈpɩwʋ a -lii ˈwuë -gömö zaa, -lizoku -kʋa ghlɩ, Lagɔ ˈmö wa ˈsunɩɛ gbʋ. Maa -mä ˈkïbhï 3 ˈmö, -mä -a ˈcɩɛ a-a nɩɩ, zuzukuzoku a ˈkifii Sataa mɔɔ ˈkämanɩɛ ˈpɩwʋ a -lii -gömö.

7, 8. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn ˈklɩyɩyɛ -zu ɔ mäˈä ˈpɩwʋ ˈnɩ?

⁷ Biblë ˈcɩaɲɩ nɩɩ “mäˈä ˈpɩwʋ a nɩkpa ˈwuë zuzukuzoku a ˈkifii mɔɔ ˈkämanuëë -gömö ˈn wa nʋä -lizoku.” (1 Zaah 5:19) ˈPɩwʋ nɩ a ˈkämanɩɲɔɔ Sataa, ˈkpʋkpʋ ɔ kää ˈn ɔ -ɲuä mlɩ. Mɔɔ “ɲimaa -gwlɩɩ ˈwlumöö.” (ˈKlʋkälɩwɛlɩɩ 12:9) ˈƆ gbäpöö ˈmö nɩkpa a -bɛ -gänɩɛ zɩˈɛ. -Lu -bhlʋ -wʋ kää ˈŋlɩ ˈn ˈpɩwʋ nɩ yie yiowɛlɩ, nɩkpa a -gblɩgblɛ -ɲɛ ˈkpʋkpʋ ˈsɔ ˈwʋ miɛ daˈa.

⁸ -Lii -mimii -bhölɩ -yɩ kää ˈŋlɩ ˈn ˈklɩyɩyɛ -zuä mäˈa dʋdʋ ˈwʋ. Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ ˈkää Zoova ˈklʋkpamö -sɛ, sɛɛ wa kä a-a ˈɲiɲloli ˈmö, ˈmö wa ˈpïlanɩ a-a ˈwa yuëa. ˈWa ˈɲiɲlolii ˈla a za, nɩkpa -mumuë ˈyɩa wa ˈbhɩa ˈklɩ. ˈTɛɲɩ  -mɛmɛɛ ˈmö aˈbhë, wa yɩbhä wa ˈkä nɩkpa a -muë kää dɛsɛ glɩnɩ zaa, wa gwɩ tʋ ˈn wa ˈyɩa -mumuë ˈklɩ. (Ecclésiaste 4:1; 8:9) Saa kää ˈŋlɩ ˈn -mumuë yɩɛ ˈklɩ miɛ nɩɩ “-lii waˈaa ˈwʋ pö bhɛnɩ yɩ ˈkʋa zɛmö -vu.” (Ecclésiaste 9:11) Mii -sɛɛ zɛmö nɩɩ, wa bhɛnɩ wa ˈkä -lu nʋ dɔˈwʋ -wʋ, wa ˈkä dɛ mö dɔˈwʋ -wʋ ˈn -lizoku ˈkʋa ghlɩ.

9. -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a kɩ ɔ dlɩ ˈwʋ nɩɩ, -lizoku -yɩ ghlɩɲɩɛ a dɔˈwʋ, Zoova -yi ˈsaa kää ˈŋlɩ ˈn ɔ ˈtatinɩɛ -bhlɛ ˈyi ˈnɩ?

⁹ ˈKlɩyɩyɛ ˈnɩɛ -zɩ Zoova ˈmö ˈbhöönɩ. Zaa, tʋ, ˈkulɩbhälɩbhʋ -ɲɛ yɔlɔylʋ ˈsɔ a dɔˈwʋ, ˈmö -aa kä -a ˈkä gbʋ -gömö zʋ. Dʋdʋ -kä tɩtlɛnɩ, ˈvuu ˈkɔdʋ -ɲɛ ˈɲizakuu ˈkädɩ -yɩ ɲima -lii ˈsɔ -kä yii, Lagɔ ˈmö yɩˈɩɛ ˈmö ˈbhöönɩ. Maa, -n yi -kamä -naɲɩ nimï yɩbhä nɩɩ, ‘ˈN Zoova -kä ˈmö ˈtɛɛ ɔ ˈkä ˈpɩwʋ a -lii ˈwuë ˈwʋ zi, -yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -lizoku -yɩ ghlɩɲɩɛ, ɔˈɔ ˈbhlenii ɔ ˈnɩ?’ -A -yi sɛ nɩɩ, Zoova mɔɔ ˈzʋnɩɲɩɛ teɲii ˈyli, zaa ɔ -kä -lizoku ˈyi ˈtatinɩ ˈn yɩ -kaɲɩ ghlɩɩ, wɛlɩɩ -mimii yi -kamä ˈŋlɩ -kä.—1 Zaah 4:8.

10. Zoova a dɛ, wɛlɩ a -mi Sataa -sɛnɩ a-a bhä ˈmö ˈnɩ?

¹⁰ -Mä Edɛɛnɩ a ˈlagblɛɛ ˈmö, -mä yioɲɔ Sataa dula a-a Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ. Ɔ lɛ naa, Lagɔ ˈnɩɛ ˈKämanɩɲɔ a -nɔ a -nɔɔ glɩnɩ. -Lu a -mu kä a-a Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ a -li a -lii ˈmö, ˈmö Lagɔ zizanuë ˈylimö. Sataa yɩbhä a-a nɩɩ, wa nɩ ˈpä dlɩ nɩɩ, ɔ -ɲɛ Lagɔ ˈsɔ a dɔˈwʋ, ɔɲɩ Sataa, mɔ -lɛ a-a ˈkämanɩɲɔ a -nɔ a -nɔɔ. ˈN Lagɔ ˈnɩɛ -ka ɔ ˈkä Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ -su.—Genèse 3:2-5; ˈyɩ -mä dlɩgömösɛsɛnɩkïbhï 26 ˈmö ˈylɩmö.

11. Nimïyɩbhäkïbhë -maɲɩ zɛmösɛna -a kä ɔ -a ˈkä -yi ˈnɩ?

¹¹ Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ, Zoova ˈmö wa -sɛ a-a ˈklʋkpamö ˈn wa yi a-a ˈɔ ˈKämänɔɔ kplɩ sɛ tlinɩ. Wa pä a-a dlɩ nɩɩ waˈbhï wa bhɛnɩ wa ˈkä ˈsaa nɛnɩɛ -ɲɛ ˈsaa ˈnɩɛ nɛnɩ ˈsɔ -lɛ  -sɛ. Sɛɛ Zoova ˈkä ɔ ˈklʋkpamösɛwaa ˈla ˈylimö tulanɩ nɩɩ, ɔ ˈyize mɔ -yiɛ ˈsaa nɛnɩɛ wa dɔˈwʋ ˈnɩ?

12, 13. (a) ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn Zoova ˈnɩ a-a bhä ˈklʋkpamösɛwa ˈlä ˈyli bhɩa cuu ˈnɩ? (b) -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn Zoova yi ɔ Sataa ˈyi ˈtatinɩ nzɩ ɔ ˈkä ˈpɩwʋ nɩ -gömö ˈkämanɩ ˈnɩ? (c) -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn ɔ yi ɔ nɩkpa ˈyi ˈtatinɩ wa ˈkä waɲɩ -su ˈnɩ?

¹² Zoova ˈnɩɛ a-a -gba -bhlʋ -kpɔ ˈmö Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ ˈyli bhɩa cuu. Maa ˈyi ɔ ˈtatinuë ˈn wa yiɛ ˈyuë gwälɩ. ˈN Zoova yiɛ Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ ˈa yuëa ˈyi ˈtatinɩ nzɩ wa ˈkä mɔɔ wa yɩbhää ˈwa ˈkämanɩɲɔɔ a sɛ -lɛ -sɛ. Zoova a ˈsaa ɔ yɩbhää miɛ nɩɩ, dʋdʋkpäta ˈwuë nɩ yie nɩkpa a -muë ˈnɩɛ ˈɲiɲlolii ˈmö -kä ˈwʋ. Sɛɛ Sataa yi a-a ˈzʋ -kë, ˈsaa Zoova yɩbhää daˈa, ˈyli yɩ ˈkää ˈwlʋnɩ.—Genèse 1:28; Isaïe 55:10, 11.

¹³ Sataa ˈkää Zoova a ˈylimökänɩɲɔ zʋʋ, zuzuku a -bɛ -wʋ a-a -lɛ la. (Job 38:7; Daniel 7:10) Zaa Zoova, Sataa ɔ ˈɲɛ a-a ˈtɛɲɩ nzɩ ɔ ˈkä tula nɩɩ, ˈsaa ɔ -sɛnɩ a-a ˈmö Zoova a dɛ -tiawɛlɩɛ. Ɔ ˈɲɛˈɛ ˈgämö nɩkpa ˈtɛɲɩ nzɩ waˈbhï wa ˈkä ˈwa ˈkämanɔɔ sɛ ˈgïla, Sataa ˈkʋä -su nzɩ wa ˈkä ˈylɩmö ˈsaa wa ˈkää nʋ -kä ˈwʋ ˈplɩɛ yi a za.

14. ˈSaa ˈtɛɲɩ -ɛ ˈplɩɛ tula a-a bhä ˈnɩ?

¹⁴ -Lɛ yɛ ˈmö gwälɛ ˈn nɩkpa -suä waɲɩ. Maa ˈwa nʋnʋlii ˈwuë ˈnɩ ˈplɩ ˈwʋ. Mii tula nɩɩ, Sataa yioɲɔ ɔ glɩnɩɛ. Lagɔ mɔɔ bhɛnɩɛ ɔ -kä nɩkpa -su. Lagɔnɩkpɛ Zelemii Lagɔ bhïlanɩ a-a ˈmö kä a-a zugo dɛˈɛ ɔ ˈcɛlɩ a-a: “Zoova, n -yi sɛ nɩɩ, nɩkpɛ ˈnɩɛ bhɛnɩ ɔ ˈkä ɔ ˈyize ˈɔ ˈyio ghlɩ. Nɩkpɛ ˈnɩˈɛ bhɛnɩ ɔ ˈkä ɔɲɩ -su.”—Jérémie 10:23.

15, 16. (a) ˈSaa kä ˈŋlɩ ˈn Zoova ˈnɩɔ -bhlɛ ˈklɩyɩyɛ ˈyli bhɩa a-a ˈnɩ? (b) -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn Zoova ˈnɩ ɔ -lii Sataa ɲima a-a ˈwlu gïganɩ ˈnɩ?

¹⁵ ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn Zoova yi ɔ ˈklɩyɩyɛ ˈyi ˈtatinɩ -këë zɩˈɛ ˈnɩ? ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn Zoova ˈnɩ -sɛ bhä -lizoku ˈyio ˈwʋ ˈnɩ?  Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa ˈtɛɲɩ ɔ ˈlibhïä ˈwʋ nzɩ nɩkpa ˈwuë ˈkä ˈylɩmö nɩɩ, Sataa ˈnɩɛ ˈkämanɩɲɔɔ a -nɔ a -nɔɔ glɩnɩ. ˈPɩwʋ a nɩkpa yɛ ˈkämanɔɔ a ki ˈwuë ˈmö yɛla, maa yɩɛ -mä mö. -Tiamö abhlɩ ˈnɛɛnɩwaa yɛ a ˈbhuguli a -bɛ ˈyli ˈwälanɩ ˈwë, maa -bikäkʋ, pʋa, ˈkulɩbhälɩbhʋ ˈn tʋ -zu zɩˈɛ yɩ zi bhlaˈmö a -nɩɩ ˈwʋ. ˈN ɛ ˈnɩ -bhö Lagɔ mɔɔ, ˈlɩlɩlɩ a dɔˈwʋ, nɩkpa ˈnɩɛ bhɛnɩ wa ˈkä waɲɩ -su.

¹⁶ Zoova ˈnɩɛ Sataa ˈa -lii ɔ ɲima ˈwlu gïganɩ. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa ɔ -kä -sɩbhä ˈzʋʋ, ɛ ˈkä -bhɩɛ nɩɩ, Sataa ˈmö ɔ -ɲɛ pönɩ. Maa, ɔ -ɲɛ Sataa ˈsɔ ˈnaa ˈkä -zɩ pönɩ. ˈN nɩkpa yiˈɛ dlɩ ˈpä nɩɩ, wa bhɛnɩ wa ˈkä waɲɩ -su nzɩ yɩ ˈkä -mä mö. Maa yiodɩɛ. Zoova ˈnɩɛ bhɛnɩ ɔ -kä saˈa a -lii ˈwʋ ŋlu. Ɔˈɔ -zɩ yiodɩ -sɛ.—Ebleewaa 6:18.

17, 18. -Lii ˈwuë Sataa ɲima a-a a dɔˈwʋ, ˈsaa Zoova ˈkä ɔ nʋ ˈnɩ?

¹⁷ Zoova bhɛnɩ bhä ɔ ˈkä -lii Sataa -ɲɛ nɩkpaa -wa -sɔɔ ˈklʋkpamö ˈsɔ ɲima a-a ˈwlu gïganɩ -a? Nn ɔ bhɛnɩ. Lagɔ bhɛnɩ ɔ ˈkä -lii a ki ˈwuë ɔ yɩbhä nʋ. ˈTɛɲɩ -ɛɲɩ ˈmö Zoova ˈkää sasɛ Sataa plʋnɩ, ɔ ˈyize mɔɔ -yiɛ ˈtɛɲɩ ˈla. Ɔ -kɔɔ plʋnɩ ˈwë ˈn ɔ ˈkäa -sɩkaa sɛ ɔ gbäa, dʋdʋkpäta bhlɩ a -bhlɩɩ ˈwʋ ˈzʋa. -Lɛ a ˈtɛɲɩ ˈla ˈmö “ˈkuduwaa ˈwuë yi glu ˈwlʋ.” (Zaah 5:28, 29) Gu ˈnaa ˈkäa nɩkpɛ ˈlɩbhä ˈn ˈkwie ˈnaa ˈkäa -bhölɩ ˈlɩlɩlɩ. -Lii ˈwuë Sataa ɲima a-a, Zezwii yi ˈwlu gïganɩ. Zezwii ˈmö Zoova ˈkää ˈmö ghlɛnɩ nzɩ “ɔ ˈkä zuzukuzoku a ˈkifii ˈa nʋnʋlii ˈwuë ˈyli bhɩa.” (1 Zaah 3:8) Zoova ˈa dlɩˈmökpaanɔ -bhöɲɩ teɲii ˈmäna ˈwʋ. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa muu kää ˈŋlɩ ˈn -a bhɛnɩɛ -a ˈkɔ -bhlɛ zɩˈɛ yɩbhlɩnɩ ˈn -a ˈkäˈɛ tula nɩɩ ˈmö -a yɩbhää nɩɩ ɔ nɩ ˈKämanɩɲɩ -gömö. (Zɛlɩ 2 Piɛlɩ 3:9, 10 ˈmö.) -A -kä ˈklɩ aˈbhë ˈmö -wʋ -kë, mɔɔ kwänɩɲɩɛ ˈn -a ˈkunɩɛ ˈmlɩ.—Zaah 4:23; Zɛlɩ Isaïe 40:29 ˈmö.

¹⁸ Zoova -nɩɲɩɛ ˈwlumö köbhänɩ nzɩ -a ˈkä ˈwʋ ŋlu ɔ -kaɲɩ -gömö ˈkämanɩ. ˈƆ ˈɲɛɲɛlu ɔ ɲɩaɲɩɛ mʋä nɩɩ,  -aɲɩgäsɛ -a bhɛnɩ -a ˈkä ˈsaa nɛnɩɲɩɛ dlɩ yɔwʋ -lɛ -sɛ. -A nɩ ˈyɩɛ -kä ˈsaa ˈɲɛɲɛlu ˈla glɩnɩɛ ˈylɩmö.

19. ˈƝɛɲɛlu a -mu -wʋä -sɩbhä a sɛ -wʋ Zoova ɲɩaɲɩɔ ˈnɩ? -Yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a kä ɔ -a ˈkɔ -lu ˈla a za bhälɩ ˈnɩ?

¹⁹ Zoova ˈa ˈɲɛɲɛlu -wʋä -sɩbhä a sɛ -wʋ ɔ ɲɩaɲɩɛ miɛ nɩɩ, -a bhɛnɩ -a ˈkä ˈsaa -a yɩbhää -a ˈkä nʋ -lɛ -sɛ. Muu kää ˈŋlɩ ˈn -aa nɩma a sa -wʋ. Nɩma ˈa ˈnɛɛnɔɔ -wʋ ˈwʋ sɛ. Yɩˈɩɛ ˈsaa nɛnɩɛ -ɲɛ ˈsaa ˈnɩɛ nɛnɩ ˈsɔ -yi. Maa -abhʋa abhlɩ -a bhɛnɩ -a ˈkä sɛɛ -a ˈkää -aˈa zɩkpa ˈmö -susunɩ -lɛ -sɛ, sɛɛ -a ˈkäa Zoova dlɩ yɔwʋ nɛnɩ a za. (Proverbes 30:24-28) -Aaˈɛ masiea -yɩ nʋä libho -wʋɲɩ za wa ˈwölɩɛ a sa -wʋ. Nɩkpɛ a -mɔ -a ˈkää glɩnɩ, -muë -a ˈkää -aa bheya a sɛ ˈwʋ ˈlibhï ˈn sɛɛ -a ˈkää -aˈa zɩkpa ˈmö -susunɩ a dɔˈwʋ, -abhʋa yɩ -wʋä kaˈmö. Zoova yɩbhä ɔbhlɩ nɩɩ, -a nɩ -wʋ ˈmana ˈmö -mä -aˈa zɩkpa ˈmö.

20, 21. -Mä -naˈa zɩkpaa ˈmö, -lu a -mu kä ɔ dɛsɛ -n bhɛnɩ ɔ -n ˈkä nʋ ˈnɩ?

²⁰ Zoova yɩbhä nɩɩ -a nɩ -wɔɔ. (Matie 22:37, 38) Sɛɛ ˈyu -käˈɛ dlɩ a dlɩ ˈmö ɔ dɩba ˈdɩ ˈɲɛ nɩɩ, “-atʋ n -wamö,” ˈn yɩ -bhöˈɛ teɲii ɔ dɩba ˈmäna ˈwʋ, -sɩbhä Zoova -wʋmöä. -A ˈkɔ bʋbɔ a dɔˈwʋ, Zoova -nɩɲɩɛ ˈwlumö köbhänɩ. Sataa, Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ, Zoova ˈmö wa -sɛ a-a ˈklʋkpamö. -Nmö -naa, Lagɔ -nɩmöä ˈwlumö köbhänɩ zaa, sɛɛ -n ˈkä ɔ -naɲɩ ˈmö -susunɩ ˈnɩ?

²¹ -Naˈa dlɩ a dlɩ ˈmö, ŋlu ˈwʋ -n ˈkä Zoova bʋbɔ. Nɩkpa a miniɲwɩ -bhölɩ -wa ˈbhöä Sataa ˈbɩwʋ ˈn wa yiɛ ˈwʋ ŋlu wa ˈkä Zoova ˈklʋkpamö ˈzʋ. (Proverbes 27:11) Lagɔ ˈa ˈpɩwʋlelea ˈwʋ mää ˈklɩyɩyɛ ˈnaa ˈkää -wʋ, -n ˈkä -mä -bhölɩnɩ a dɔˈwʋ, ˈsaa -n kä ɔ -n ˈkä nʋ ˈnɩ? Kïbhëa -a -gää ˈyuku -yiɲɩ nimïyɩbhäkïbhë nɩ a zɛmösɛna ˈɲɛ.