1-3. ˈKïbhï -mi nɩkpa ˈyɩbhänɩ ɔ waɲɩ ˈwʋ ˈkwie a dɔˈwʋ ˈnɩ? Sɛɛ lagɔgligbï sɛ ɔ ˈkïbhï ˈla zɛmö ˈnɩ?

BIBLË mɛɛ -ɲɩaɲɩɛ ˈdɩ nɩɩ, ˈtɛɲɩ -bhlʋ yi ghlɛ, dɛɛ ‘ˈkwie ˈnaa ˈkää -bhölɩ.’ (ˈKlʋkälɩwɛlɩɩ 21:4) -Mä ˈkïbhï 5 ˈmö, -a ˈcɩɛ a-a nɩɩ, sɛɛ Zezwii ˈkuä -aa ˈwlumö a za -a bhɛnɩ -a ˈkä ˈkwädlɩnɩ -bhölɩ. Maa nɩkpa -wʋ -bhlɛ zɩˈɛ ˈku dɔˈwʋ ˈyize. (Ecclésiaste 9:5) -Sɩbhä a za, dlɩsɛkäkïbhï -a ˈyɩbhänɩɛ -aɲɩ ˈwʋ a glaˈmö a -na -bhlʋ ma-a nɩɩ, -a -kä ˈku ˈwë ˈsaa ghlɩɲɩ ɔ ˈnɩ?

² Nɩkpɛ -a -waa -kä ˈkuu, -lɩbhä -a tɛlɩɛ ˈkïbhëa ˈlɛ a zɛmösɛna sɛ. -A ˈyɩbhänɩ -kamä -aɲɩ ˈkïbhï nɩ ˈwʋ: ‘Mää ɔ -wʋ bhä ˈnɩ? Ɔ -yɩlɩɲɩ ɔ ˈwʋ -a? Ɔ bhɛnɩ bhä ɔ -kaɲɩ kwänɩ -a? -A yo bhä ˈylɩ -bhlʋ ˈmö ˈwʋ ˈsɔ ˈylɩmö ˈyɩnɩ -a?’

³ Sɛ lagɔgligbï sɛɛ ˈkïbhï ˈlɛ zɛmö ˈnɩɛ ˈwlʋnɩ ˈlɩlɩlɩ. -Mumuë lɛ nɩɩ, -n -kä -li a -lii nʋʋ, -mä zlɩ ˈmö -mä -n möä. Maa -n -kä -lizoku nʋʋ, -kosu ˈkɔdʋ mö -mä -n ˈkää ˈkwädlɩkwädlɩnɩ sinɩ. -Mumuë nʋˈɛ wabhlɩ nɩɩ, -n -kä ˈkuu, zuzukwë -n zʋä ˈn -n -ɲɛ -na -lowluwa -wa yɛ a-a ˈku ˈwë ˈsɔ glɩnɩɛ ˈwʋ. ˈN -mumuë nʋˈɛ nɩɩ, -n -kä ˈkuu, wa -kamö -zijle tunɩ ˈwë, -n bhɛnɩ -n ˈkä ˈwʋ ˈsɔ gwëlionɩ. Wa nʋˈɛ nɩɩ, -n bhɛnɩ -n ˈkä ˈwʋ ˈsɔ mäˈä ˈpɩwʋ käbökpökpa ˈmö yinɩ, nɩkpɛ a kpökpa ɛ -käˈɛ nɩmɛ aˈbhë a -naa.

4. ˈKwie a dɔˈwʋ, ˈsaa lagɔgligbï ˈcɩa ɔ ˈnɩ?

⁴ ˈSaa lagɔgligbï ˈcɩaa ˈnɩɛ ˈwlʋnɩ ˈlɩlɩlɩ. Maa, -a -kä -a ˈkɩ ˈmö yɩlɩ nʋʋ, wa ˈwuë -lu -bhlʋ -kpɔ wa ˈcɩaa. ˈSaa wa ˈcɩa mɩɛ nɩɩ, nɩkpɛ -kä ˈku ˈwë, ɔ kä -lu ˈmö -wʋ -bhölɩɛ ˈkwädlɩ ˈyize. -Sɩbhä yɩ -wʋ bhä -tiamö -a?

5, 6. -A -kä ˈku ˈwë sɛ -a -wʋwʋnɩ ɔ ˈmö ˈnɩ?

⁵ Zoova -yi ˈsaa plɩɛ ˈwʋ -a -kä ˈku ˈwë, ɔ lɛ nɩɩ, nɩkpɛ -kä ˈku ˈwë ɔˈɔ a-a -bhölɩ. Wa -kä nɩɩ nɩkpɛ yɛ ˈku nʋʋ, mɩɛ nɩɩ ɔˈɔa -bhölɩ. Zaa, nɩkpɛ -kä ˈku ˈwë, ˈɔ dlɩ zɛmö a ˈsaa -wʋ a-a -mä ˈn ˈɔ ˈwlumö a ˈsaa -wʋ a-a -mä ˈnɩa -bhölɩ ˈlɩlɩlɩ. * Nɩkpɛ -kä ˈku ˈwë, ɔɔ sɛ yɩlɩɩ, ɔɔ -ŋö, ɔɔ bhɛnɩ ɔ ˈkä dlɩ ˈpä.

⁶ ˈBhlɩlowli Salomɔɔ ˈcɛlɩ a nɩɩ “-wa yɛɛ ˈku ˈwë ˈnɩɛ -lu a sɛ -yi ˈlɩlɩlɩ.” -Ɔ yɛɛ ˈku ˈwë ˈnɩɛ bhɛnɩ ɔ ˈkä nɩkpɛ -wa, ɔ ˈkɔˈɛ -gblɩ, “-mä lesikpëa ˈmö, libho ˈnɩɛ -mä -wʋ, ˈylɩdɩdɛ ˈnɩɛ -mä -wʋ, -lii a yɩbhlɩnɩyɩbhlɩnɛ ˈnɩɛ -mä -wʋ, ˈnɛɛnɔ ˈnɩˈɛ -mä -wʋ.” (Zɛlɩ Ecclésiaste 9:5, 6, 10 ˈmö.) ˈN -mä Psaume 146:4 ˈmö, Biblë -ɲɩaɲɩ ˈdɩ nɩɩ, nɩkpɛ -kä ˈku ˈwë “ˈɔ dlɩpänɔɔ ˈwuë” ˈyli wʋ bhɩɛmöä.

7. Sɛɛ Zezwii gbä a-a bhä ˈkwie a dɔˈwʋ ˈnɩ?

⁷ Ɔ bheyi ˈkɔdɔ Lazaa ˈkää ˈkuu, sɛˈɛ Zezwii ˈɲɛ a-a ˈɔ ˈwʋ-bhlinɩwaa ˈdɩ nɩɩ,“-aa bheyi Lazaa, ɔ yɛ ŋämö.” Sɛ Zezwii gbä a-a daˈa, mɩɩ ˈnɩɛ zɛmö -sɛ nɩɩ, Lazaa ŋämö ɔ ŋämö a-a -tiamö. Bhäla, ˈn Zezwii yiɛ nɩɩ: “Lazaa yɛ ˈku.” (Zaah 11:11-14) Zaa, ˈkwie ˈmö Zezwii kwänɩ a-a ŋämöŋämɛ yɔwʋ. Zezwii ˈnɩɛ nɩɩ, Lazaa yɛ -mä Lagɔ ˈwʋ mö, ɔˈɔˈɛ nɩɩ, ɔ yɛ ɔ -lowluwaa -wa yɛ a-a ˈku ˈwë -mä ˈkudu ˈwʋ ghlɩnɩɛ mö. ˈN ɔˈɔˈɛ nɩɩ, Lazaa -wʋ -mä -kosu ˈkɔdʋ ˈmö ˈklɩ yɩnɩ dɔˈwʋ, ɔˈɔˈɛ nɩɩ, wa -wɔɔ ˈwʋ ˈsɔ gwälɩnɩ dɔˈwʋ ɔ ˈkä käbönɩkpɛ zʋ, ɔˈɔˈɛ nɩɩ nɩmɛ ɔ ˈkää zʋ. Nˈnn, maa sɛɛ nɩkpɛ ŋämöˈɛ teɲii, -sɩbhä Lazaa -wʋ a-a. Biblë ˈa gbɛlɩɩ -mimii kwänɩˈɛ ˈkwie ŋämöŋämɛ yɔwʋ. Dɛ wa ˈlɩbhä a-a Etiɛnɩ ˈn ɔ yiɛ ˈkuu, Biblë lɛ naa, “ˈn ˈɔ ɲɛmʋʋ yiaˈaa bhɩɛ.” (Tietiewaa 7:60) Zezwii ˈa tietieɲɔɔ Pɔɔlʋ,  ˈcɛlɩ a-a ɔbhlɩ nɩɩ, Klɩtɩɛwaa “-mumuë yɛ abhlɩ ˈku.”—1 Kɔlɛɛtɩ 15:6.

8. Sɛ -a -yi ɔ sɛ nɩɩ, wa ˈkä ˈku a za Lagɔ ˈnɩɛ nɩkpaa ˈwälaa ˈnɩ?

⁸ Lagɔ ˈkää Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ ˈwälaa, wa ˈkäa ˈylɩ -bhlʋ ˈmö ˈku a za bhä -a? Nˈnn! Zoova ˈkʋa ˈwäla a-a, wa ˈkä ˈkwädlɩnɩ -bhölɩ, wa ˈkä ˈkwädlɩnɩ ˈmö nɛnɩ nza ɔ ˈwölʋa. Zoova ˈwälaa nɩkpaa, wa ˈkä ˈkwädlɩnɩ -bhölɩ a ˈtʋ ɔ zuë dlɩ zɛmö. (Ecclésiaste 3:11)ˈYuëlowluwaa ˈnɩɛ yɩbhä nɩɩ ˈwa yuëa nɩ gɔ ˈn wa nɩ ˈku, -sɩbhä Zoova ˈpämöˈɛ -aa dɔˈwʋ dlɩ. Maa, ˈn -a ˈkä ˈkwädlɩnɩ -bhölɩ a za Lagɔ -kaɲɩ a-a ˈwälaa, -yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a ku ɔ ˈnɩ?

9. Wɛlɩ Zoova ˈɲɛ a-a Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ, -yɩ kä ɔ ˈŋlɩ ˈn yɩ ˈklʋkpamözʋzwɛ ˈnɩ a-a bhä ˈmö ˈtɛɛ ˈnɩ?

⁹ -Mä Edɛɛnɩ a ˈlagblɛɛ ˈmö, sɛˈɛ Zoova ˈɲɛ a-a Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ ˈdɩ nɩɩ: “Mäˈä ˈlagblɛɛ ˈmö a swi ˈwuë, sɛ a yɩbhää a bhɛnɩ a ˈkä yɩ bhï li. Maa, ɛ -kä ˈsaa nɛnɩɛ -ɲɛ ˈsaa ˈnɩɛ nɛnɩ ˈsɔ a su muu, aˈaa -kä a ˈkä wʋ bhï li ˈlɩlɩlɩ. -Zlɩ a -kä wʋ bhï lii, ˈku a ˈkäa ˈku klɩpaa.” (Genèse 2:9, 16, 17) Sɛ Zoova ˈɲʋa daˈa ˈdɩɩ, wa ˈkɩ ˈklʋkpamö zʋ a dɔˈwʋ, yɩˈɩ a ˈmö ˈtɛɛ. Zoova mɔɔ kä a-a ɔ ˈkuë ˈsaa nɛnɩɛ -ɲɛ ˈsaa ˈnɩɛ nɛnɩ ˈsɔ sʋlʋnɩ. Wa -käa wɛlɩ ˈla Zoova ˈɲʋa a-a ˈklʋkpamö zʋʋ, mii ˈkä a-a ˈylimö tulanɩ nɩɩ, wa kä ˈɔ ˈKämanɔɔ a ˈklʋkpa. ˈN yɩ ˈkäˈɛ tula nɩɩ, -lii ˈwuë ɔ ˈɲʋaa, wa yɩbhlɩni.

10, 11. (a) Sɛɛ Sataa dula a-a bhä Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ ˈnɩ? (b) ˈSaa Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ nʋä a za, ˈsaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn waˈaa ɔ bhɛnɩ wa ˈkä waɲɩ gbʋ -gömö -sɛ ˈnɩ?

¹⁰ Maa, Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ, Zoova ˈmö wa -sɛɛ ˈklʋkpamö. Sɛˈɛ Sataa ˈyɩbhä a-a Ɛɛvö nimï nɩɩ: “Sɛˈɛ Lagɔ gbä ɔ -tiamö nɩɩ, swi ˈwuë -yɩ -wʋä -mä ˈlagblɛɛ ˈmö, a nɩ tɩ yɩ bhï li -a?” ˈN Ɛɛvö yɩ a-a nɩɩ: “-A bhɛnɩ -a ˈkä swi ˈwuë a bhï li, maa su ˈla -wʋ -wʋä -mä ˈlagblɛɛ a jijoˈwʋ, Lagɔ lɛ naa: ‘Aa -kä a ˈkä wʋ bhï li, nˈnn, aa -kä a ˈkɩ kɛ zɩ ˈlɩlɩlɩ; ˈn a -kä wɛlɩ ˈlɛ ˈklʋkpamö -sɛɛ, ˈku a ˈkää ˈku.’”—Genèse 3:1-3.

¹¹ ˈN Sataa yi a-a nɩɩ: “A ˈnaa ˈkä ˈku ˈlɩlɩlɩ. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa Lagɔ -yi sɛ nɩɩ, -zlɩ a -kä wʋ bhë lii, -lɛ a zlɩ ˈla -bhlʋ -kpɔ ˈmö ˈa ˈyila yi do ˈn sɛɛ Lagɔ -wʋä ˈtɩɩ, -sɩbhä a ˈkää ˈzʋ, a yi ˈsaa nɛnɩɛ -ɲɛ ˈsaa ˈnɩɛ nɛnɩ ˈsɔ yɩbhlɩnɩ.” (Genèse 3:4-6) Sataa yɩbhä a-a nɩɩ, Ɛɛvö nɩ ˈpä dlɩ nɩɩ, ɔ bhɛnɩ a-a ɔ ˈkä ɔɲɩgäsɛ ˈsaa nɛnɩɛ -ɲɛ ˈsaa ˈnɩɛ nɛnɩ ˈsɔ yɩbhlɩnɩ. ˈN ˈsaa ˈkɔ a-a ghlɩ ɔ -kä Lagɔ ˈklʋkpamö -sɛ,  ɔ yoˈɛ yɩ dɔˈwʋ ylʋ nʋ. Sataa ˈɲɛ a-a Ɛɛvö ˈdɩ nɩɩ, ɔ ˈnaa ˈkä ˈku, ɔ yiɛ su ˈla a bhëa li ˈn ɔ yiɛ ɔ ˈluwli ˈɲɛmö. Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ -yi a-a sɛ nɩɩ, Zoova ˈɲʋa a-a ˈdɩ nɩɩ wa nɩ tɩ su ˈla a ˈbhë li. Wa liɛ subhëa, ˈylimö yɩ tulanɩɛ nɩɩ, gba wa ˈpʋa, -aa ˈmö ˈtɛɛ, ˈmö wa -sɛ a-a ˈklʋkpamö. ˈYlimö wa tulanɩˈɛ nɩɩ, wa dɩba -ɔ -wʋä -mä ghäyɩ ˈwʋ, -ɔ -waa wa wɛlɩ, waˈaa ɔ ˈklʋkpa -kä. ˈSaa wa nʋä daˈa a za, waˈaa bhɛnɩ wa ˈkä waɲɩ gbʋ -gömö -sɛ!

12. Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ -sɛ a-a Lagɔ ˈklʋkpamöö, ˈsaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -yɩ -lɛ ɔ swɩ yɔwʋkuanɩlii ˈnɩ?

¹² Sɛɛ -aa tɛkälowluwaa -sɛɛ wa ˈwälaɲɔɔ ˈklʋkpamöö, ɛˈɛ -bhö ɔ daˈa swɩ yɔwʋkuanɩlii! -N -kä ŋlʋyu -ɲɛ ɲɩbhɛlʋyu ˈsɔ -kä, ˈn wa za -n -kä yɔlɔ -n ˈkʋa ˈyli ˈzʋnɩ a za, ˈn wa -kä -naˈa bhïlawɛlɩɩ -gömö panɩ, ˈsaa -n gbä a-a wa nɩ nʋʋ, wa -kɩɩ -lɛ tɩ ˈn wa -kä käbölii nʋʋ, yɩ -yimö ɔ dlɩ yɔwʋ nɛnɩ -a? Yɩ ˈnaa -kamö ɔ teɲii yɔwʋ kälɩ -a?

13. Zoova gbä a-a nɩɩ “-mä dʋdʋ ˈmö, -mä -n ˈkää ˈwlu sɩbhää,” sɛɛ yɩ sɛ ɔ zɛmö ˈnɩ?

¹³ Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ, sɛ wa -sɛ a-a Lagɔ ˈklʋkpamö a za, waˈaa a bhɛnɩ wa ˈkä ˈkwädlɩnɩ -bhölɩ. Zoova ˈɲɛ a-a Adaa ˈdɩ nɩɩ: “Dʋdʋ ˈmö -n ˈbhöönɩɛ zaa, -mä dʋdʋ ˈmö -mä -n ˈkää ˈwlu sɩbhä.” (Zɛlɩ Genèse 3:19 ˈmö.) Mii sɛ a-a zɛmö nɩɩ, Adaa dʋdʋ ɔ ˈkää ˈwʋ ˈsɔ ˈzʋnɩ, wa ˈnɔ a-a -bhlɛ ˈwäla a sɛ ɔ -wʋ a-a la. (Genèse 2:7) Adaa nʋä ˈɲiɲloli ˈla ˈwë, ˈku ɔ ˈkuä, ˈyli ɔ bhɩɛɛ ˈlɩlɩlɩ.

14. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a ˈku ɔ ˈnɩ?

 ¹⁴ ˈN Adaa -ɲɛ Ɛɛvö ˈsɔ -kä a-a Lagɔ ˈklʋkpamö zʋʋ, wa yi a-a zɩˈɛ -bhölɩ ˈyize. Maa wa -sɔ a-a ˈklʋkpamö, ˈɲiɲloli wa nʋä, yɩ za wa yi a-a bhäla ˈku. Sɛɛ nɩkpɛ -käˈɛ gu a -mu ˈplɩnɩɛ ˈmö -kä, ˈn ˈɔ yuëa -ɲu ˈwlʋˈɛ, -sɩbhä -aa tɛkälowluwaa ˈpïlanɩɲɩ ˈɲiɲlolii. -Aa ˈwuë ˈɲiɲlolii ˈmö a -gwälɩnɩɛ nza -a kuä. (Ghlɔɔmö 5:12) Maa ˈsaa Lagɔ yɩbhä a-a nɩkpa a dɔˈwʋ, ɛˈɛ -bhö daˈa mi. Lagɔ ˈnɩ a-a tɛkäsɛ aˈbhë ˈyɩbhä nɩɩ, nɩkpɛ nɩ ˈku, nza Biblë laa ˈkwie “-gblɩɲɔ.”—1 Kɔlɛɛtɩ 15:26.

15. Gbëawɛlɩɩ -a -yiɛ ˈkwie a dɔˈwʋ, sɛ yɩ -saɲɩ ɔ galɛ ˈmö ˈnɩ?

¹⁵ Gbëawɛlɩɩ -a -yiɛ ˈkwie a dɔˈwʋ, dlɩpäsazoku a -bɛ a galɛ yɩ -saɲɩɛ ˈmö. Biblë ˈcɩaɲɩ nɩɩ, -wa yɛɛ ˈku ˈwë, -lu ˈnʋa yɔwʋ kälɩ, ŋäzɩ ˈnʋaˈɛ ˈlɩbhä. -Aa bhɛnɩ -a -ɲʋa ˈkä bhïla, waˈaˈɛ bhɛnɩ wa -ɲɛ -abhʋa ˈkä bhïla. -Wa yɛɛ ˈku ˈwë, -aa bhɛnɩ -a ˈkʋa kwänɩ, waˈaˈɛ wabhlɩ bhɛnɩ wa -kaɲɩ kwänɩ. Yɩ -wʋ -sɩbhä ˈwë, maa lagɔgligbï a -bɛ ˈcɩa nɩɩ, -wa yɛɛ ˈku ˈwë -bhölɩnɩ käböde. Wa nʋˈɛ nɩɩ, -a -kä lagɔbʋbɔwaa moni ˈɲɛɛ, ɛ -käˈɛ -wa -wʋä wlɩlɩ nɩkpaa ˈyila ˈklʋ a dɔˈwʋ, lagɔgligbï a ˈyukugänɩwaa, -lɛ -a bhɛnɩɛ -a ˈkä -wa yɛɛ ˈku ˈwë kwänɩ. Maa ˈkwie a dɔˈwʋ -a -kä gbëaa -yi, -a ˈnaa ˈkä saˈa a yiodɩ ˈla -gänɩ.

16. Yiodɩ a -mii lagɔgligbï a -bɛ ˈcɩa ɔ -wa yɛɛ ˈku ˈwë a dɛ ˈnɩ?

¹⁶ ˈFʋ a lagɔgligbï ˈmo Sataa ghlɛnɩɛ ˈmö ˈn ɔ nʋɲɩɛ ylʋ nzɩ -a ˈkä dlɩ ˈpä nɩɩ, -wa yɛɛ ˈku ˈwë -bhölɩ -bhlɛ. A yɩɛ -ka, lagɔgligbï -mimii ˈcɩa nɩɩ, -a kä -lu ˈmö, -wʋ möä käböbɛyɩ -bhölɩnɩɛ, -a -kä ˈku ˈwë. -Mä -naˈa lagɔgligbëa ˈmö, -sɩbhä a -lii ˈmö wa ˈcɩa bhä -a? Maa ˈsaa Biblë ˈcɩaa -wa yɛɛ ˈku ˈwë a dɛ, ˈmö wa ˈcɩa bhä -a? Sataa ghlɛnɩ -bhlɛ zɩˈɛ yiodɩ ˈmö ɔ ˈkä nɩkpa a -bɛ Zoova ˈbɩwʋ -sɛ a za.

17. Zoova, nɩkpa ɔ sianɩɛ -mä -kosu ˈmö. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -wa gbää -sɩbhä nɛpɔ bhä Zoova ˈnɩ?

 ¹⁷ ˈSaa lagɔgligbï a -bɛ ˈcɩaa, ŋli yɩ yɩa. Yɩɛ -ka, -mumuë lɛ nɩɩ, ˈɲiɲlolinʋwaa -mä -kosu ˈkɔdʋ ˈmö, -mä wa ˈkää ˈkwädlɩnɩ sinɩ, wa ˈnaa ˈkä ˈyli bhɩɛ. -Sɩbhä a yiodɩ ˈla wa -sɛɛ a dɔˈwʋ, Zoova ˈmö wa nɛpɔɔ daˈa. Zoova ˈnɩɛ tɛkäsɛ aˈbhë bhɛnɩ ɔ ˈkä -sɩbhä nɩkpa -kosu ˈmö sianɩ! (Zɛlɩ 1 Zaah 4:8 ˈmö.) Pää -ka dlɩ, nɩkpɛ ˈkä ˈɔ yuu ˈmö zlɔmanɩ a za, ɔ -kä yu a kätɩkpö -mä -kosu ˈmö ŋu, nɩkpɛ ˈla ɔ zʋä saˈa, sɛ -n ˈkä bhä ɔ dɛ dlɩ pä ˈnɩ? Sɛɛ -n ˈkää nɩɩ, -sɩbhä a nɩkpɛ ˈla, ˈkpʋkpʋɲɔɔ. -N ˈnaa ˈkä aˈbhë ˈyɩbhä -n ˈkɔ -yi. -Sɩbhä Sataa yɩbhää nɩɩ -a nɩ ˈpä dlɩ Zoova a dɛ!

18. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -aa ɔ -kä -a ˈkä -wa yɛɛ ˈku ˈwë a ŋanɔ kuˈmö -kä ˈnɩ?

¹⁸ Lagɔgligbï -mimii -lɛ nɩɩ, nɩkpaa -kä ˈkuu, zuzuku wa zʋä. -Sɩbhä a lagɔgligbï ˈla mii ˈcɩa nɩɩ, -a kä -a ˈkä zuzuku ˈla ˈklʋkpamö zʋ, -a ˈkä aˈbhë yɩ ŋanɔ kuˈmö -kä. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa wa lɛ nɩɩ yɩ bhɛnɩ yɩ ˈkä -aa bhɛya -yɩ ˈtɛɛ ˈmö zʋ, yɩ yiˈɛ -aa -gblɩwa -wa kälɩɛ yɔwʋ zʋ. Nɩkpa a -bɛ kää -sɩbhä a yiodɩ ˈla dlɩ ˈwʋ. Zoova wa ˈkäa bʋbɔ, wa ˈnɔɔ bʋbɔ, maa -wa yɛɛ ˈku ˈwë a ŋanɔ wa kää kuˈmö zaa, ˈmö wa bʋbɔɔ. Ligba nɩɩ, -wa yɛɛ ˈku ˈwë ˈnɩa -lu a sɛ -yi, waˈaa -lu dlɩ ˈwʋ pä zaa, -aa kä -a ˈkä wa ŋanɔ kuˈmö -kä. Zoova mɔɔ glɩnɩɛ -aa ˈwälaɲɔɔ. Mɔɔ -lɛ -tiamö a Lagɔ, ɔ ˈyize ˈmö -a kää -a ˈkä bʋbɔ.—ˈKlʋkälɩwɛlɩɩ 4:11.

19. -A -kä gbëaa -yi ˈkwie a dɔˈwʋ, sɛ yɩ bhɛnɩ ɔ yɩ -kaɲɩ kwänɩ ˈnɩ?

¹⁹ -A -kä gbëaa -yi ˈkwie a dɔˈwʋ, yɩ -saɲɩ lagɔgligbï a yiodɩ a galɛ ˈmö. -Li a -lii -yɩɛ -sɩbhä a sɛ -wʋ Zoova gbää ɔ ˈkä bhäla ˈyli ˈwälanɩɩ, -aˈa zɩˈɛ a zɩkpaa -ɲɛ zɩkö a -na-a ˈsɔ a dɔˈwʋ, gbëawɛlɩ ˈlɛ -yiɲɩ kwänɩ -a ˈkɩ ˈmö ˈnʋ.

20. ˈSaa -a ˈkä bhä -mä kïbhëa -a -gää ˈyuku ˈmö ylɩmö ˈnɩ?

²⁰ Bhlagɔgɔˈmö, lagɔgänɩɲɔɔ -bhlʋ wa laa Zɔɔbö, sɛˈɛ ɔ ˈyɩbhä a-a nimï nɩɩ: “ˈN nɩkpɛ -kä ˈkuu, ɔ bhɛnɩ bhä ɔ ˈkä ˈwʋ ˈsɔ -bhölɩnɩ -a?” (Job 14:14) -Tiamö a dɔˈwʋ, nɩkpɛ -ɔ yɛɛ ˈku ˈwë bhɛnɩ bhä ɔ ˈkä ˈwʋ ˈsɔ -bhölɩnɩ -a? Sɛ Lagɔ -ɲɩaɲɩɛ ˈdɩ -mä Biblë ˈmö -sɩbhä ˈmäna ˈwʋ a -bhöä teɲii. ˈSaa kää ˈŋlɩ, -a yi -mä kïbhëa -a -gää ˈyuku ˈmö ˈylɩmö.