1, 2. Wɛlɩkïbhï a -mii nɩkpa ˈyɩbhänɩ ɔ waɲɩ ˈwʋ ˈnɩ?

YUËA nimï wa yɩbhää teɲii. Wa -kamö nimï ˈyɩbhää, ˈn -n kuë dlɩ -gömö -sɛsɛnɩ ˈwë, nimï wa yɩbhäˈɛ ˈwʋ ˈsɔ ˈn wa nʋä ‘Saa kä ɔ ˈŋlɩ ˈnɩ?’ ˈN -n -kä kïbhë -mäˈla zɛmösɛ ˈwë ˈlɩlɩlɩ, wa nʋˈɛ, ‘Maa ˈsaa kä bhä ˈŋlɩ ˈnɩ?’

² -A yi -dɩgbö ˈwʋ -wʋ oo, -a yi -gɔ oo, -aa ˈwuë nimï -a yɩbhää. ˈSaa -a ˈkää li, -a ˈkää ˈmö -pla, ˈn ˈsaa -a ˈkää pɩa a dɔˈwʋ nimï -a yɩbhäˈɛ. -Aa -bhölɩbhölɛ -ɲɛ ˈsaa ˈkää zɩkö ˈyli ˈwlʋnɩ a dɔˈwʋ, -a ˈyɩbhänɩ -kamä -aɲɩ ˈkïbhï -yɩ kää dɛsɛ ˈwʋ. Maa ˈn -a nɩ -tiamö yɩ zɛmösɛna ghlɩɩ, -a bhɛnɩ -a ˈkä nɩɩ, -a ˈnaa tɛlɩ a yɩ zɛmösɛna sɛ nʋ.

3. ˈSaa kä bhä ˈŋlɩ ˈn nɩkpa a -bɛ pä bhä dlɩ nɩɩ, waˈaa bhɛnɩ wa ˈkä dɛsɛkäkïbhï wa ˈyɩbhänɩɛ waɲɩ ˈwʋ a zɛmösɛna ghlɩ ˈnɩ?

³ Zaa, dɛsɛkäkïbhï -a ˈyɩbhänɩɛ -aɲɩ ˈwʋʋ, yɩ zɛmösɛna -wʋ ɔ -mä Biblë ˈmö -a? -Sɩbhä -mumuë pä dlɩ. Maa wa dɔˈwʋ, wa ˈkɩ ˈmö ˈnʋ a dɔˈwʋ, ˈmö yɩ tɛɛ teɲii. Wa pä -kamä dlɩ nɩɩ, lagɔwɛlɩɩ a ˈcɩawaa -ɲɛ lagɔzɩkpö a ˈyukugänɩwaa ˈsɔ a ˈyize mʋa -yiɛ yɩ zɛmösɛna. ˈN -mumuë wabhlɩ, wa ˈkä nɩɩ waˈaa ˈkïbhï ˈla a zɛmösɛna -yi a dɔˈwʋ, zʋ ˈwʋ yɩ -bhʋa teɲii. Wɛlɩ ˈlɛ ˈwuë a dɔˈwʋ, sɛɛ -n ˈpä bhä -na-a dlɩ ˈnɩ?

4, 5. Dɛsɛkäkïbhï a -mii -n ˈyɩbhänɩ ɔ -naɲɩ ˈwʋ ˈnɩ? Sɛɛ yɩ -wʋ ɔ ˈmö ˈn -n kä ɔ -n ˈkä yɩ zɛmösɛna sɛ tɛlɩ ˈnɩ?

⁴ -N yɩbhä -kamä -n ˈkä nimïyɩbhäkïbhï nɩ a zɛmösɛna -yi: ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn n -bhölɩ bhä ˈnɩ? N -kä ˈku ˈwë, ˈsaa ˈplɩ ɔ ˈwʋ ˈnɩ? Sɛɛ Lagɔ -wʋ ɔ ˈnɩ? Zezwii -ɔ -lɛ ˈcɩacɩaɲɔ ˈkɔdɔ lɛ nɩɩ: “-Ɔ zɛlaa ˈmö wa ˈɲɛɛ. -Ɔ tɛlɩɛ sɛ mɔɔ ghlɩɛ. -Ɔ -wʋä -lɛ ŋloluë ˈwʋ -ɔ wäzɩɛ ˈmö wa plaa.” (Matie 7:7)  ˈN -n ˈnɩ -bhlɛ ˈkïbhï ˈla a zɛmösɛna -n bhɛnɩɛ -n ˈkä dlɩ ˈwʋ -kä ghlɩɩ, tɩ ˈbhlenɩ maa, tɛlɩ sɛ ˈyize.

⁵ Nn, -n -kä “sɛ tɛlɩ ˈyize,” -n yi yɩ zɛmösɛna -mä Biblë ˈmö ghlɩ. (Proverbes 2:1-5) -N ˈkä yɩ zɛmösɛna ˈmö ˈnʋ ˈnɩɛ ˈmö ˈtɛɛ. ˈSaa -n ˈkää ˈcɩɛ, yi ˈŋlɩ -kä -n ˈkä zɩˈɛ ˈmäna ˈmö -bhölɩnɩ ˈn -n ˈkɩˈɛ dlɩ ˈwʋ -kä nɩɩ, -n yi zɩkö zɩkpa a zɩkpa ghlɩ -mä Lagɔ ˈa ˈpɩwʋlelea ˈwʋ. ˈKïbhë -bhlʋ nɩkpa a -bɛ ˈnɩ ˈnʋä ˈmö, -a nɩ bhïla -ka a wɛlɩ.

6. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn nɩkpa -mumuë nʋ ɔ nɩɩ, Lagɔ a gbʋ ˈnɩɛ -mä ˈwa ˈklɩyɩyɛ ˈmö -wʋ ˈnɩ?

⁶ Nɩkpa a -bɛ pä dlɩ nɩɩ, Lagɔ -nɩɲɩɛ ˈyli ˈzʋnɩ. ˈWa dɔˈwʋ Lagɔ -kaɲɩa -tiamö ˈyli ˈzʋnɩɩ, ˈpɩwʋ ˈnaa ˈkäa sɛˈɛ -wʋ ˈlɩlɩlɩ. Tʋʋ, ˈmlɩɲunɔɔ -ɲɛ ŋäzɩ ˈsɔ mii -wʋä sa ˈwuë. Gwi lɩbhä nɩkpa, wa yɩ ˈklɩ ˈn wa kuˈɛ. Nza -mumuë yɩbhä waɲɩ nimï ˈnɩɩ, ˈn Lagɔ -kaɲɩ -tiamö ˈyli ˈzʋnɩɩ, ˈsaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn ɔˈɔ bhɩa ɔ ˈklɩyɩyɛ a ˈki nɩ ˈwuë ˈyli ˈnɩ?’

7. (a) Sɛɛ lagɔgligbï a ˈyukugänɩwaa ˈcɩa ɔ nɩkpa nɩɩ, Lagɔ ˈkpʋkpʋ ɔ kää ˈnɩ? (b) -Lizoku -yɩ ghlɩɲɩɛ a dɔˈwʋ, ˈsaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a kɩ ɔ dlɩ ˈwʋ nɩɩ, Lagɔ mɔɔ ˈnɩɛ gbʋ -kä ˈnɩ?

⁷ ˈTɛɲɩ -mɛmɛɛ ˈmö, lagɔgligbï a ˈyukugänɩwa mʋa kää ˈŋlɩ ˈn nɩkpa -tɔnɩɛ nɩɩ, Lagɔ ˈmlɩ ɔ -ɲuä. -Lizoku -kä nɩkpa ghlɩɩ, sɛˈɛ wa nʋä nɩɩ, Lagɔ mɔɔ yɩbhɩɛ -sɩbhä. Wa lɛ nɩɩ, mɔɔ gbää ˈn yɩ yiɛ -sɩbhä ˈyli ˈwlʋnɩ. Wa -kä saˈa gbää, -tiamö a dɔˈwʋ, Lagɔ ˈmö wa ˈsunɩɛ daˈa gbʋ. Maa Biblë lɛ nɩɩ, Lagɔ ˈnɩɛ -zɩ ˈkpʋkpʋʋ ˈpä. Zaakö 1:13 -ɲɩaɲɩ ˈdɩ nɩɩ, Lagɔ ˈnɩɛ -zɩ -lizoku ˈmö ghlɛnɩ nzɩ ɔ ˈkä nɩkpɛ ˈmö vɩɛ. Biblë lɛ nɩɩ: “-Mäpäpʋ -kä nɩkpɛ ghlɩɩ, ɔ nɩ tɩ nɩɩ Lagɔ ˈkɔ dula a za, nza ɔ ˈpɔɔ -mä nʋ. Lagɔ, -lu a -muu bhɛnɩɛ wʋ ˈkɔ dula, ɔ ˈkä -lizoku nʋʋ, wʋˈʋä -bhölɩ. Ɔˈɔɔˈɛ ˈyɩbhä ɔ ˈkä nɩkpɛ -mä ˈpä ɔ ˈkɔ dula.” Mii sɛɛ zɛmö nɩɩ, Lagɔ ˈnɩ ˈɲiɲloli ˈyio ˈwʋ -sɛ -kë, ˈlɩlɩlɩ a dɔˈwʋ yɩ -kaɲɩ  ghlɩɩ, mɔɔ ˈnɩɛ gbʋ -kä. (Zɛlɩ Job 34:10-12 ˈmö.) -A ˈkää -ka ˈwʋ pälɩ.

8, 9. -Lizoku -yɩ ghlɩɲɩɛ, -a -kä yɩ za Lagɔ gbʋ ˈwʋ kwää, ˈsaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn yɩˈɩ bhä nɛnɩ ˈnɩ? Pälɩ wɛlɩkïbhë ˈwʋ.

⁸ -A nɩ ˈpää -ka ɲɛgbayu -bhlʋ -ɔ -ɲɛ ˈɔ -lowluwaa glɩnɩɛ ˈwʋ a dɛ dlɩ. Ɔ dɩba -wɔɔ teɲii ˈn ɔ yoo sɛɛ ɔ ˈkää -mä ˈɔ zɩkpa ˈmö -li a -lii nʋ ˈcɩa. ˈTɛɲɩ ˈplɩɛ, ɔˈɔ a ɔ dɩba ˈa wɛlɩɩ, wɛlɩ la, ˈn ɔ yiɛ -lɛ ˈligbë ˈmö ˈbhöö. Mää ɔ möä, -lizoku ɔ nʋä ˈn ɔ yiɛ ɔɲɩ gbʋ ˈwʋ -lɛnɩ. Ɔ ˈkää -mä ˈligbë ˈmö ˈbhööä yi, ɔ dɩba ˈnɔɔ ˈyio ˈwʋ -sɛ zaa, -n yi ɔ nɩɩ mɔɔ kää yɩ ˈwuë a gbʋ -a? Nˈnn! (Lwiikö 15:11-13) Dɩba ˈlɛ a sa, nɩkpa -sɛɛ Lagɔ ˈklʋkpamö ˈn wa yiɛ ˈɲiɲloli nʋʋ, ɔ ˈnuë a-a ˈyio ˈwʋ -sɛ. Zaa, ˈn -lizoku -kä nɩkpɛ ghlɩɩ, -a nɩ ligba nɩɩ, Lagɔ mɔɔ ˈnɩɛ gbʋ -kä. -A -kä yɩ gbʋ Lagɔ -gömö ˈzʋʋ, yɩˈɩɛ nɛnɩ ˈlɩlɩlɩ.

⁹ -Yɩ kää ˈŋlɩ ˈn Lagɔ ˈnɩ -sɛɛ -lizoku ˈyio ˈwʋ ˈn yɩ ghlɩɲɩɛ, yɩ kä zɛmö. -Mä ˈkïbhï 11 ˈmö, -n yi sɛɛ Biblë gbää ˈmö ˈnʋ. Maa kɩ dlɩ ˈwʋ nɩɩ, Lagɔ -waɲɩ. ˈN -lizoku -kaɲɩ ghlɩɩ, ˈmö yɩˈɩɛ ˈmö ˈbhöönɩ. ˈLɩlɩlɩ a dɔˈwʋ ɔ ˈyize mɔ bhɛnɩɛ ɔ -kaɲi ˈmö -sɛ.—Isaïe 33:2.

10. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a ˈkɩ ɔ dlɩ ˈwʋ -kä nɩɩ, Lagɔ bhɛnɩ ɔ ˈkä -lii ˈwuë ˈɲiɲlolinʋwaa ɲimaa ˈwlu gïganɩ ˈnɩ?

¹⁰ Lagɔ ˈwlɩlɩ ɔ -wʋä. (Isaïe 6:3) ˈƆ nʋnʋlii ˈwuë ˈwlɩlɩ yɩ -wʋä, ˈn yɩ -gää kɛ. Zaa, -a bhɛnɩ -a ˈkɔ dlɩ ˈtɛɛnɩ. Nɩkpaa wabhlɩ waˈaa -sɩbhä -wʋ. Zila -mimii ˈmö, -lizoku wa nʋä. ˈBhlɩlowli -ɔɔ -bi -kä aˈbhë ˈnɩɛ bhɛnɩ ɔ ˈkä -lii ˈwuë ˈɲiɲlolinʋwa ɲimaa ˈwlu gïganɩ. Sɛɛ Lagɔ ˈtɛɛ ˈmö, nɩkpɛ ˈnɩɛ -sɩbhä ˈmö ˈtɛɛ. Lagɔ bhɛnɩ ɔ ˈkä -lii ˈwuë  ˈɲiɲlolinʋwaa ɲimaa ˈwlu gïganɩ. Ɔ yia -pa -lizoku ˈwuë ˈyli bhɩa, yɩ ˈnaa ˈkäa -bhölɩ ˈlɩlɩlɩ.—Zɛlɩ Psaume 37:9-11 ˈmö.

11. -N -kä ˈklɩ ˈmö -wʋ, sɛ Lagɔ yɩlii ɔ ˈwʋ ˈnɩ?

¹¹ Mäˈä dʋdʋ ˈwʋ a ˈsaa ˈplɩɛ ˈwʋ -ɲɛ ˈklɩ -n yɩɛ ˈsɔ, Lagɔ -kɩɩ ˈwʋ yɩlɩ, ˈsaa yɩ nɔ bhä ˈwlu ˈnɩ? Biblë lɛ nɩɩ, Lagɔ “ˈsaa -wʋä -kpöö ˈwʋ ˈmö ɔ -waa.” (Psaume 37:28) Zaa, -yɩ nɛnɩɛ -ɲɛ -yɩɛ nɛnɩ ˈsɔ, yɩ gbʋ plɛnɔɔ teɲii. Nɩkpa -kä yɔlɔ dɔˈwʋ -wʋ, yɩ ˈnɔɔ dlɩ yɔwʋ nɛnɩ ˈlɩlɩlɩ. Biblë lɛ naa, bhlaˈmö a dɔˈwʋ ɔ ˈkää nɩkpa ˈa nʋnʋlizoku ˈylɩmö, “swɩ yɔwʋ yɩ ˈkuanɔɔ teɲii.” (Genèse 6:5, 6) Lagɔ ˈnɩɛ -bhlɛ ˈmö zigbonɩ. (Malaki 3:6) Biblë lɛ naa, Lagɔ ˈzʋnaɲɩ -tiamö ˈyli.—Zɛlɩ 1 Piɛlɩ 5:7 ˈmö.

12, 13. (a) ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -a -wa ɔ nɩkpa ˈn wa gbʋ plɛnɩɲɩ ɔ ˈnɩ? Nɩkpa -wa -wʋä ˈklɩ ˈyɩ dɔˈwʋ, -a -kʋa ˈylɩmöö, ˈsaa yɩ nʋɲɩ ɔ ˈwlu ˈnɩ? (b) Sɛɛ yɩ -wʋ ɔ ˈmö ˈn -a kɩ ɔ dlɩ ˈwʋ nɩɩ, Lagɔ yi mäˈä ˈpɩwʋ a ˈklɩyɩyɛ ˈwuë -ɲɛ -bikäkʋ ˈsɔ ˈyli bhɩa ˈnɩ?

¹² Biblë nʋˈɛ ˈgämö nɩɩ, Lagɔ ɔɲɩ a ˈwlʋna ˈwʋ ɔ -bhɛaɲɩɛ. (Genèse 1:26) Mii sɛɛ zɛmö nɩɩ, sɛɛ Lagɔ -wʋä -sɩbhä ɔ ˈwälaɲɩɛ. Zaa ˈn nɩkpa -wa -wʋä ˈklɩyɩyɛ ˈmö a gbʋ -kaɲɩ yɔwʋ kälɩɩ, mɛɛ ˈkä ziˈe Lagɔ! Sɛɛ -a -yi ɔ sɛ ˈnɩ?

¹³ Biblë lɛ naa, Lagɔ “ɔ ˈwuë nɩkpa a -wawʋ ɔ glɩnɩɛ.” (1 Zaah 4:8) -Lii ˈwuë ɔ nʋä, -wawʋ ˈmö ɔ -bhɛnɩɛ. Zaa, mɔɔ -waa nɩkpa nza -a -wamuëˈɛ. ˈPää -ka -lii ˈlɛ ˈwʋ dlɩ: ˈN -n -kä a-a bhɛnɩ -n yi a-a ɔ mäˈä ˈpɩwʋ a ˈklɩyɩyɛ ˈwuë -ɲɛ -bikäkʋ ˈsɔ sɛ -sɛ -a? Nn, -n yi a-a -sɩbhä zʋ. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa nɩkpa -n -wa nza-a. ˈN Lagɔ ɔbhlɩ ˈna? Ɔ ˈtɛɛ ɔbhlɩ ˈmö, ɔ -waɲɩ zaa, ɔ yi ˈpɩwʋ a ˈklɩyɩyɛ  ˈwuë -ɲɛ -bikäkʋ ˈsɔ ˈyli bhɩa. -N bhɛnɩ -n ˈkɩ dlɩ ˈwʋ kä nɩɩ, ˈsaa Lagɔ gbäa ɔ ˈkä nʋ -yɩ cɛlɩɛ -mä ˈbɔgʋʋ nɩ a tɛɛnɩdɛ, yɩ yi klɩpaa ˈyli ˈwlʋnɩ! -N ˈkä ˈsaa ɔ gbää ɔ ˈkä -bhɛ dlɩ ˈwʋ -kä a dɔˈwʋ, -n kä -n ˈkä sasɛ Lagɔ yɩbhlɩnɩ.

14. -A ˈyɩ ɔ Lagɔ ˈa ŋlɩɩ, ˈn sɛ -a -yi ɔ sɛ nɩɩ, -a kä -a ˈkɩ ˈŋlɩ -dɩ ˈnɩ?

¹⁴ -N -kä -n ˈkä nɩkpɛ a bheyi zʋʋ, ˈsaa -n ˈkɔ bhä tɛɛ sʋlʋnɩ ˈnɩ? -Naˈa ŋlɩɩ. Lagɔ kä bhä ˈŋlɩ -a? Lagɔgligbï a -bɛ mii ˈcɩa nɩɩ, ɔ ŋlɩɛ Lagɔ ɛ ˈkäˈɛ -Alowli. Maa ɛˈɛ -bhö daˈa ɔ -tiamö a ŋlɩɩ mi. Sɛ wa nʋˈɛ “ˈbhlɩlowli” ˈn “ˈkämanɩɲɔ”, -sɩbhä a bhɩzɩŋlɩɛ. Lagɔ -ɲɩaɲɩ a-a ˈdɩ nɩɩ, ˈɔ ŋlɩɩ miɛ Zoova. Psaume 83:18 lɛ nɩɩ: “-Wa ˈkä sɛ yɩbhlɩnɩ nɩɩ, -nmö -ɔɲɩ ŋlɩɩ -lɛ Zoova, -na ˈyize, -nmö -lɛ Lagɔtapɛ. Mäˈä dʋdʋ ˈwʋ a -lii ˈwuë a dɔˈwʋ -nmö zie ˈwʋ.” Lagɔ ˈa ŋlɩɩ cɛlɩnɩ a-a -mä Biblë ˈmö, ˈwʋ -bɛ ˈwʋ. Zoova yɩbhä nɩɩ, -n nɩ ˈcɩɛ ˈɔ ŋlɩɩ, nzɩ -n ˈkɩ ˈŋlɩ -dɩ. -N ˈkä ˈɔ bheyi ˈzʋ a za, nza ɔ sʋlʋnɩmöä ˈɔ ŋlɩɩ.

15. Ŋlɩɩ yɩ -lɛ Zoova, sɛɛ yɩ sɛ ɔ zɛmö ˈnɩ?

¹⁵ Lagɔ ˈa ŋlɩɩ Zoova, yɩ kä zɛmö. Mii sɛɛ zɛmö nɩɩ, ˈsaa ˈwuë Lagɔ gbää ɔ ˈkä nʋ, ɔ bhɛnɩ ɔ ˈkɩ nʋʋ. Ɔ ˈkɩ nʋ a dɔˈwʋ, -lu ˈnɩɛ bhɛnɩ wʋ ˈkɔ ˈyio ˈwʋ -sɛ.  Zoova a ˈyize mɔɔ bhɛnɩɛ ɔ ˈkä ŋlɩɩ ˈla -su. *

16, 17. Sɛɛ kïbhïï -lɛ sɛ ɔ zɛmö ˈnɩ? (a) “-ɔ ˈkämanɩɛ -lii ˈwuë -gömö”? (b) “-ɔ ˈkämanɩɛ ˈkwädlɩkwädlɩnɩ -ɔɔ bhɩɛ ˈwʋ”? (c) “-lii ˈwuë a ˈwälaɲɔ”?

¹⁶ -A zɛlɩɛ Psaume 83:18 ˈmö, sɛˈɛ wa nʋä -mä Zoova a dɛ nɩɩ: “-Na ˈyize, -nmö -lɛ Lagɔtapɛ.” ˈKlʋkälɩwɛlɩɩ 15:3 nʋˈɛ nɩɩ: “-Alowlɩ Lagɔ -ɔ ˈkämanɩ -lii ˈwuë -gömö, ˈbhlɩ -gömö a nɩkpa ˈwuë a ˈkämanɩɲɔɔ, -naˈa nʋnʋlii ˈɲɩɛ yɩ ˈghïli, yɩˈɩɛ -sɩbhä a sɛ -wʋ. -Naˈa ˈzʋzʋsaa ˈwuë,  -sɩbhä ˈmö a zlɔnɩɛ, -sɩbhä ˈnɩɛ yio ˈmö -kä, -ɔ ˈKämanɩɛ ˈkwädlɩkwädlɩnɩ, -ɔɔ bhɩɛ ˈwʋ.” Bhɩzɩŋlɩɩ yɩ -lɛ “-ɔ ˈKämanɩɛ -lii ˈwuë -gömö,” sɛ yɩ sɛ ɔ zɛmö ˈnɩ? Mii sɛɛ zɛmö nɩɩ, Zoova ˈtɛɛ ˈmö ɔ zi -lii ˈwuë -yɩ -bhölɩɛ ˈwʋ. ˈN bhɩzɩŋlɩ yɩ -lɛ ‘-ɔ ˈKämanɩɛ ˈkwädlɩkwädlɩnɩ, -ɔɔ bhɩɛ ˈwʋ’ sɛˈɛ yɩ sɛɛ zɛmö nɩɩ, ɔ -bhölɩ a-a ˈkwädlɩnɩ. Psaume 90:2 lɛ nɩɩ, ɔ -bhölɩ ˈkwädlɩkwädlɩnɩ ˈyize. Ɛˈɛ -bhö ɔ daˈa ŋli yɩa -lii -a!

¹⁷ Zoova a ˈyize mɔɔ glɩnɩɛ -lii ˈwuë a ˈwälaɲɔ. ˈKlʋkälɩwɛlɩɩ 4:11 lɛ naa: “-Na ˈyize -nmöö glɩnɩɛ Lagɔ, -nmöö glɩnɩɛ -Alowli. -Nmöö ˈwälaa ˈpɩwʋ a -lii ˈwuë. Sɛ -n ˈyɩbhä a za, nza -n ˈwölɩɛ, -nmöö kää ˈŋlɩɩ ˈn yɩ -bhölɩɛ. -Sɩbhä a za, -naˈa ŋlɩɩ a ˈyize ˈmö wa kää wa ˈkä -lɛ ˈzʋ, ˈmö wa kää wa ˈkä ˈghlimanɩ. -Na ˈyize -nmöö kää -n ˈkä ˈkämanɩ.” Nn, tɛɛnɩ azɩa ˈwʋ -mä zlɩ ˈmö -këë -n ˈkä -zɛlɩ ˈwʋ ghlɛ -mä ghäyɩ ˈwʋ, swi -ɲɛ yɩ ˈwlu a bhï ˈsɔ ˈn gïɲɛɛ ˈmö a zibhï, ˈsaa ˈwuë -n pää dlɩ ˈwʋʋ, Zoova mɔɔ ˈwölɩɛ!

18. ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn nɩkpa -mumuë pä ɔ dlɩ nɩɩ, wa ˈnaa ˈkä -zɩ Lagɔ a bheya ˈzʋ ˈnɩ? Maa sɛɛ Biblë gbä ɔ yɩ dɔˈwʋ ˈnɩ?

¹⁸ Nɩkpa -mumuë -kä Zoova ˈa wʋwʋsaa -aa -sɩbhä a sɛ -wʋ a wɛlɩ ˈmö zɛlɩɩ, ŋanɔ yɩ ˈlɩbhʋa ˈn wa nʋä nɩɩ, ‘Lagɔ -ɔ ˈtɛɛ saˈa teɲii ˈmö ˈn -ɔ käˈɛ saˈa teɲii dɛsɛ, -ɔ ˈbhʋɔnɩɲɩɛ dɛ, sɛɛ -na gbʋ ˈkɔ bhä plɛnɩ ˈnɩ?’ Maa, saˈa -sɩbhä Lagɔ ˈyɩbhä ɔ nɩɩ, -a nɩ ˈpä ɔ dɔˈwʋ dlɩ -a? Nˈnn. Zoova yɩbhä ɔ ˈkä -aa bheyi ˈzʋ. Biblë lɛ naa, “ˈLɩlɩlɩ a dɔˈwʋ, Lagɔ ɔ -nɩɲɩɛ dɛ tlʋnɩ.” (Tietiewaa 17:27) Lagɔ yɩbhä nɩɩ, -n nɩ ˈdionɔɔ yɔwʋ -lɛ a dɔˈwʋ ‘ɔ -yimöˈɛ ɔbhlɩ ˈyi gömö.’—Zaakö 4:8.

19. (a) Sɛɛ -n bhɛnɩ ɔ -n ˈkä Lagɔ a bheyi ˈzʋ ˈnɩ? (b) Zoova a -wʋwʋsaa a ke -ma nɛnɩmö ɔ teɲii dlɩ yɔwʋ ˈnɩ?

¹⁹ Sɛ -n ˈkä ɔ Lagɔ a bheyi ˈzʋ ˈnɩ? Zezwii lɛ naa: “-Na ˈyize -nmöö glɩnɩɛ -tiamö a Lagɔ. Wa -kamö yɩbhlɩnɩɩ, -amö -n tiee mäˈä dʋdʋ ˈwʋ wa -kaa Puëɲɔ ˈmö yɩbhlɩnɩɩ, -lɛ a dɔˈwʋ ˈpɩwʋ mää ˈnaa ˈkää ˈyli bhɩɛ wa yɛ -mä ghlɩ.” (Zaah 17:3) ˈTɛmanɩ ˈyli yɔwʋ -n ˈkä ˈcɩɛ ˈyize, -lɛ a dɔˈwʋ, -n yi Zoova -ɲɛ Zezwii ˈsɔ yɩbhlɩnɩ. ˈN ˈpɩwʋ mää ˈnaa ˈkää ˈyli bhɩɛ -n yi -mä ˈbhle ghlɩ. A yɩɛ -ka, -a -yiˈaa -sɩkaa sɛ nɩɩ, “Lagɔ ɔ ˈwuë nɩkpa a -wawʋ ɔ glɩnɩɛ.” (1 Zaah 4:16) Maa ˈɔ käˈɛ -wʋwʋsaa -mämaa -a nɛnɩɛ. Sɛˈɛ Biblë ˈcɩaɲɩɛ nɩɩ, Zoova “ˈtatinɩ -aˈa ˈɲiɲlolii a gbʋ ˈyi, ɔ kä ŋäzɩdlɩ, ɔˈɔ ˈpä -pa ˈklɛ, dlɩ zɛmö ɔ nɛnɩɛ teɲii ˈn ˈɔ -lii ˈwuë gbëaa yɩ kää ˈmö.” (Exode 34:6) Zoova “kɛ ɔ -gää ˈn ɔ ˈyɩbhä ˈkwädlɩ ɔ ˈkä -aˈa ˈɲiɲlolii a gbʋ ˈyi ˈtatinɩ.” (Psaume 86:5) Lagɔ dlɩ ˈmö ɔ -kpaanɩɛ, ɔˈɔ ylɛɛ ˈfʋ nɩkpɛ ˈwʋ. (2 Piɛlɩ 3:9; ˈKlʋkälɩwɛlɩɩ 15:4) ˈN -n -kä -mä Biblë ˈmö ˈsaa ˈcɛlɩɛ ɔ dɛ ˈmö zɛlɩɩ, -n yi ɔ -wʋwʋsaa ˈcɩɛ ˈyize.

20-22. (a) ˈN -a ˈnɔ ˈwʋ yɩlɩ aˈbhë -kë sɛ -a -yi ɔ sɛ nɩɩ, -a bhɛnɩ -a -ɲɛ Lagɔ ˈsɔ ˈkä ˈwʋ -wʋnɩ ˈnɩ? (b) ˈN nɩkpa -mumuë -kä nɩɩ, ˈbhlenɩ Biblë a ˈcɩɛcɩɛ dɔˈwʋ, sɛɛ -n ˈkä bhä ˈzʋ ˈnɩ?

²⁰ ˈN -n ˈnɔ ˈwʋ yɩlɩ aˈbhë -kë, sɛ -n ˈkä ɔ sɛ -yi nɩɩ, -n -ɲɛ Lagɔ ˈsɔ -wʋnɩ  ˈwʋ ˈnɩ? (Zaah 1:18; 4:24; 1 Timotee 1:17) ˈN -n -kä -mä Biblë ˈmö Zoova a -gömöwɛlɩɩ ˈcɩɛ, -n yi sɛ yɩbhlɩmanɩ nɩɩ, ˈlɩlɩlɩ a dɔˈwʋ, ɔ -bhölɩ. (Psaume 27:4; Ghlɔɔmö 1:20) Sɛɛ -n yɩbhlɩnɩɛ Zoova ˈyize, -sɩbhä ˈɔ -wawʋ zumanɩmöä dlɩ zɛmö ˈn -n ˈkäˈɛ sɛ yɩbhlɩmanɩ nɩɩ, -n -ɲɔɔ -wʋnɩ teɲii ˈwʋ.

²¹ -N yi sɛ yɩbhlɩmanɩ nɩɩ, Zoova -aˈa dɩba ɔ glɩnɩɛ. (Matie 6:9) Mɔ -ɲɩaɲɩɛ -bhölɩbhölɛ ˈn ɔ yɩbhää nɩɩ, -aˈa zɩkpa nɩ glɩnɩ zɩkpa a -ma nɛnɩɛ teɲii. -Sɩbhä dɩba -ɔ -wa ˈɔ yuëa, pää ˈɔ yuëa a dɔˈwʋ dlɩ. (Psaume 36:9) Nn, Biblë ˈcɩa nɩɩ, -n bhɛnɩ -n ˈkä Zoova a bheyi ˈzʋ. (Zaakö 2:23) ˈPää -ka dlɩ. Zoova -ɔ -lɛ -lii ˈwuë a ˈwälaɲɔɔ, yɩbhä nɩɩ -n nɩ ˈzʋ ɔ bheyi!

²² Nɩkpa -mumuë yi nɩɩ, ˈbhlenɩ Biblë a ˈcɩɛcɩɛ dɔˈwʋ. Ŋanɔ bhɛnɩ wʋ ˈkʋa ˈlɩbhä. Ɛˈɛ -bhö ɲɩasɛ, maa wa dɔˈwʋ lagɔgligbea -n -wʋä ˈmö, -mä -n ˈkää ˈbhöö. Tɩ nɩkpɛ ˈyi ˈtatinɩ ɔ ˈkä -bhɛ nzɩ -n ˈnaa ˈkä Zoova a bheyi ˈzʋ. Mɔɔ glɩnɩɛ -tiamö a bheyi -n ˈkää ghlɩ.

23, 24. (a) ˈSaa kä ɔ ˈŋlɩ ˈn -n kä ɔ -n ˈkä ˈkwädlɩ nimï ˈyɩbhä ˈnɩ? (b) -Mä ˈkibhëa -a -gää ˈyuku ˈmöö, ˈsaa -a ˈkä ɔ ˈcɩɛ ˈnɩ?

²³ -N -kä Biblë ˈcɩɛ dɔˈwʋ -wʋ, -lii -mimii -wʋ -lɛ -n ˈnaa ˈkää ˈmö ˈnʋ. -N ˈkä nimï ˈyɩbhä, -n ˈkäˈɛ nɩɩ, wa nɩ kwänɩmöö, yɩ nɩ -tɩmö zʋ ˈwʋ -bhö. Zezwii lɛ nɩɩ, -a nɩ -lɛmö -aɲɩ dʋdʋ ˈwʋ ˈyuë ˈtikïyie a sɛ. (Matie 18:2-4) Yuëa, nimï wa yɩbhää -bɛ ˈwʋ. Lagɔ yɩbhä nɩɩ, -n nɩ ghlɩ kïbhïï ˈlɛ a zɛmösɛna. Zaa, ˈcɩɛ Biblë sasɛ -n ˈkä ˈylɩmö nɩɩ, ˈsaa -n -wʋä ˈcɩɛ dɔˈwʋ, yɩ kä gbëaa ˈmö.—Zɛlɩ Tietiewaa 17:11 ˈmö.

²⁴ -A ˈkä Zoova yɩbhlɩnɩ a dɔˈwʋ, Biblë a ˈcɩɛcɩʋ muu -kaɲɩɛ sasɛ kwänɩ. -Mä ˈkïbhëa -a -gää ˈyuku ˈmö, ˈsaa kää ˈŋlɩ ˈn Biblë -ɲɛ ˈbɔgwɩ -mi ˈla ˈwuë ˈsɔ ˈnɩɛ ˈwlʋnɩ, ˈmö -a ˈkää ˈylɩmö.