Langsung hu konten

Langsung hu daptar isi

Ai Ibotoh Nasiam Do?

Ai Ibotoh Nasiam Do?

Sinagoga bani Abad na Parlobei: Gambar on patuduhkon piga-piga bagian hun sinagoga bani abad na parlobei na dong i Gamla (Gamala), hira-hira 10 km hun timur laut ni Laut Galilea. Hira-hira sonai ma sinagoga hinan

Hunja do asalni sinagoga?

HATA “sinagoga” atap pe “rumah parguruan” ibuat humbani sahap Junani, artini “partumpuan” atap “rup martumpu”. Sosok do sonai goranni halani i sinagoga do halak Jahudi hinan martumpu laho marlajar janah manombah Naibata. Bani Kitab-Kitab Ibrani, lang dong ipatugah pasal sinagoga. Tapi humbani Kitab-Kitab Yunani boi ma ibotoh hita anggo sinagoga domma adong bani abad na parlobei.

Dong do na marpandapot anggo sinagoga ai mulai igunahon halak Jahudi sanggah sidea i habuangan Babel. Encyclopaedia Judaica mangkatahon, “Halani lang dong be Rumah Panumbahan, jadi iahap sidea porlu ma sidea martumpu laho marsiapohan. Ra do ibahen sidea partumpuan ai bani ari Sabat anjaha mambasa na Tarsurat.” Dobkonsi kaluar sidea hun habuangan, domma gabe hasomalan ibahen sidea martumpu laho martonggo ampa mambasa na Tarsurat. Anjaha ipajongjong sidea ma sinagoga ija pe sidea marianan.

Bani abad na parlobei, ibahen halak Jahudi ma sinagoga gabe ianan panombahan. Bahat do halak Jahudi hun Mediterania, Timur Tengah, pakon hun Israel na roh hujai. Profesor Lee Levine, humbani The Hebrew University of Jerusalem mangkatahon, “Sipata ibahen do [sinagoga] ai gabe ianan laho marlajar, mambahen acara mangan-mangan bani ari Sabat, mambahen pangadilan, ampa patumpuhon sumbangan. Ijai do homa sidea martumpu laho mangulas politik ampa na leganni.” Nini use, “Na sipontingan, sinagoga ai ibahen sidea gabe ianan panombahan.” Halani ai ma gati do Jesus roh hu sinagoga. (Mrk. 1:21; 6:2; Luk. 4:16) Ijai ma ia mangajar janah mangojur halak na legan. Dobkonsi adong kuria Kristen, gati do homa si Paulus marbarita hu sinagoga. Somal do halak na sihol dohor bani Naibata roh hu sinagoga. Jadi sanggah si Paulus masuk hu sada kota, hu sinagoga do parlobei sahali ia marbarita.​—Lah. 17:1, 2; 18:4.