Sara * a jô na: “Me ne awusonô, ajô te ma yen ayaé ya kuli jôm é ne me nlem. Jôm ete nje ma vini me too a bôte be ne ôdidi’i a ayok. Ve ma nye’e éyoñe môt a ne évôvoé a éjote nyul. Me ne yooé avale môt ete nleme wome tyi’ibi, a kate nye mam ma ndeñele ma. Benya bemvôé bam be bili mefulu mete mebaane.”

Mejô me Sara mete ma liti na éyoñ môt a ne évôvoé, bôte ba subu nye bebé tyi’ibi. Yéhôva fe a nye’e bôte be ne évôvoé. Kalate Zambe a jô bia na: “Jaéane minleme ya . . . évôvoé.” (Beco. 3:12) Ba jô jô na môt a ne évôvoé éyoñ évé? Aval avé Yésus a nga liti na a ne évôvoé? A bibotane bivé bia bi éyoñ bi ne évôvoé?

Môt a ne évôvoé a ne avale môte da nye’e mvo’é. A ne mbamba nlem, a éyoñe jam éziñe da ndeñele nye, a ve ngule ya jôé émien.

Éyoñe môt a ne évôvoé, nalé a nji tinane na a ne atek. Be mbe be bela’an éfia ya nkobô Grek be nga kôñelane na évôvoé melu mvus, asu na be kobô ajô ékabela môt a nyoñe fé a zuu je nlam. Ékabela éte é nji jañele ngul é mbe é bili fé été, ve masa wé a zu yañele je ôte’ete’ ôte’ete’e na, é bo teke belane ngule jé ane tite ya afan. Aval ete da da, éyoñe bi ne évôvoé, bia fite mbia mefulu mangan a bibane na bi nyiñe mvo’é a bôte bevok.

Môt a ne jô na nye a nji fo’o bialé évôvoé. Bôte ba bômane bia émo Satan ba nye’e mintañete be too fe ôngase, jôm ete nje bi ne yen ayaé ya bo évôvoé. (Bero. 7:19) Ajô te, bia yiane ve ngule ya bi fulu éte, a bi ne tabe ndi na nsisime Yéhôva wo ye yemete nkômbane wongane ya tôé nsôñan ôte. (Beg. 5:22, 23) Amu jé da sili na bi ve abime ngul ete?

Fulu évôvoé ja bo na bôte be nye’e bia. Fo’o ve avale Sara a te jô atata’a, bia nye’e bi too a bôte be ne évôvoé. Yésus émien a mbe étua évôvoé môt. (2 Bec. 10:1) To’o bone be bongô be mbe be kômbô’ô subu nye bebé, ja’a be nji be be kôme yeme nye.​—Marc 10:13-16.

Fulu évôvoé ja volô biabebien a bôte ba bômane bia. Môt a ne évôvoé a ji’a ke wô’ô ôlun, a ji’a ke yaa. (Min. 16:32) Éyoñ bi ne évôvoé, bia sa’ale fe mekua nlem ô ne ve bia amu  bia te balé môt, e dañe dañe môte bia nye’e. Éyoñe bi ne évôvoé, nalé a volô fe bôte bevok, amu bia jô ki be, nge bo be mam me ne balé be.

Akusa bo a mbe a bili abui mimbe’e a abui ésaé, Yésus a mbe évôvoé môt. Abui bôte ya melu mé é mbe é tya’é a minju’ ya ényiñ, be yii jôme jia ve mvolane nlem. Mejô me Yésus ma me nga yiane bôé be minleme si angôndô: “Za’ane be ma, . . .  amu me ne évôvoé a nleme ne mieññ”!​—Mt. 11:28, 29.

Aval avé bi ne bo évôvoé ane Yésus? Ayé’é ya Kalate Zambe da volô na bi yem aval avé Yésus a mbe a nyiñi’i a bôte bevok, a aval a mbe a bo’o éyoñ a tôbane minjuk. Ndemben, éyoñe bia fe bi ne tebe été é ne bo na bi yaa, bia ye ve ngule ya vu nye. (1 P. 2:21) Bi tame zu yene mam mela me nga volô Yésus na a bo évôvoé môt.

Yésus a mbe susu’a éjote nyul. Émien a nga jô na a ne “évôvoé a nleme ne mieññ.” (Mt. 11:29) Bible a late mefulu mete mebaé amu fulu évôvoé é tii a fulu éjote nyul. (Beép. 4:1-3) Amu jé bia jô nalé?

Éyoñ môt a ne éjote nyul, a tôñesane ki mone jam ase môt a ne bo nge jô. Yésus a nga bo aya éyoñe bôte be nga jô na a ne ndok a nso’o meyok? Fatan ényiñe jé nje é nga liti na bôte bete ba laane minsos, a émien a nga jô fe na: “Ñyeman [nge ke fek] wo kabe amu mimboane mié.”​—Mt. 11:19.

Nge môt a jô wo bifia bia balé amu nyul ékôbe jôé, nge amu nkôñ ényiñe wôé, nge ke amu ô ne minga nge fam, te yaa, nyoñe’ avale môt ete évôvoé été. Peter, mojañ a ne mvendé Afrique du Sud, a jô na: “Éyoñ môt a jô ma mejô ma taé ma nlem, me wô’ô sili mamiene na: ‘Nge Yésus nnye a mbe a tele été jam a nga ye bo aya?’” A ke ôsu a jô’ô na: “Me nga yé’é na ma yene mamiene zezé.”

Yésus a mbe a yeme’e na mona môt a be’e metyi ya abé. Beyé’é be Yésus be nji be mbia be bôt, ve mbôle be nga bialé abé été, be nji be be bo’o mam éyoñ ése avale ba kômbô. Bi tame nyoñe ve alu Yésus a nga kandane lôt a be ôsusua awu dé; Pierre ba Jean a Jacques be nji kui na be mombô a nye aval a nga jô be. Ve Yésus a nga yemelane na “nsisim [ô ne ngu], ve minsôn mi ne atek.” (Mt. 26:40, 41) Yésus a nji yaa a be amu a mbe a yeme’e na be be’e metyi ya abé.

Mandy a nji be a jibi’i na môt a bo ve mon ékobe vôm a né, ve den a bibane na a bo évôvoé ane Yésus. Sita ate a jô na: “Ma ve ngule ya jibi aval ékob ése môt a ne bo, a ma jeñe na me yene mvaé be bôte bevok, fo’o ve avale Yéhôva émien a bo.” Ye wo fe wo jeñe fo’o na ô jibi bikobe bi bôte bevo’ ane Yésus, a bibane na ô nyiñ a be évôvoé été?

Yésus a mbe a kee Yéhôva minju’u mié mise. Yésus a nga jibi ékotekot éyoñ a mbe si va. Bôte be nji tebe été jé, be nga ta nye a tibili nye étibela’a awu. Ve to’o nalé, a nji yaa, amu “a nga kee Zôsôô ntyi’i mejô nju’u wé.” (1 P. 2:23, Mfefé Nkôñelan) Yésus a mbe a yeme’e na Ésaa a ye volô nye na a jibi minju’u mite mise, a na, mbamba éyoñ, A ye foñesô bôte bese ba bo na a tôban ékotekot.

Nge môt a bo bia mbia jam, éyoñ éte bia jeñe na bi kune biabebien, bi ne tem bi nga yaa aval e nji yian a tu’a ndaman ajô. Jôm ete nje Bible a kôme kate bia na: “Ayaa môt e ne te bo zôsôô ya Zambe.” (Jc. 1:20) To’o bia bia kabe ajô, bi ne dimine yaa amu bi be’e metyi ya abé.

Cathy, sita éziñe ya Allemagne, a mbe a simesa’ane na, nge a teke kun émien, teke môt a ye kune nye. Ve a nga tyendé éyoñ a nga yé’é na a futi ndi jé ése be Yéhôva. A jô na: “Éyoñe ji, ma beta ki ke ma wu nju’u na ma kamane mamien. Me ne ngule ya bane mamiene den, amu ma kôme yeme na Yéhôva a yene mam mese.” Nge wo tôban ékotekot, wo fe ô ne tôñ  éve’ela Yésus a tabe ndi na Yéhôva a ye volô wo na ô yeme jôé womien.

Yésus a nga liti na, nge bia kômbô bu’ubane meva’ ényiñ, bia yiane bo bôte be ne évôvoé. A nga jô na: “[Avak] a bôt be ne bivôvoé minlem.” (Mt. 5:5, Mfefé Nkôñelan) Tame yen avale fulu éte é ne volô bia bité bi.

Fulu évôvoé ja volô éyoñe mejô me ne zañe beluk. Robert, mojañe ya Australie a jô na: “Me nga jô minga wome mbia bifia môs éziñ. Ve éyoñ ô lumeya fo’o môte mbia éfia, teke aval afe, a ne ve na éfia éte é jimbiya nye. Me nga jôban éyoñe me nga yen abim avé mam me nga jô me nga taé minga wome nlem.”

“Bia bese bia kolé ôba’a mimfa’a abui” éyoñ bia kobô, a bi ne soo abui minju’u nda alu’u jangan nge bia kobô teke fas. (Jc. 3:2) Ve avale biyoñ ete, fulu évôvoé ja volô na bi tiñeti ôyeme wongan.​—Min. 17:27.

Robert a nga ve ngul asu na a bo évôvoé môt a na a yeme jôé émien. Jé jam ete e nga soo nye? A jô na: “Den, éyoñe mone sañesañ a kui zañe bia minga wom, ma jeñe na me tu’a vô’ôlô nye, na me kobô évôvoé été, a na me bo teke yaa. Bia minga wom bi ne nya mvo’é den.”

Fulu évôvoé ja volô na bi nyiñe mvo’é a bôte bevok. Bôte ba ji’a wô’ô ôlun be nji bi abui bemvôé. Ve fulu évôvoé ja volô bia na bi “ba’ale . . .  nlatane ya ñbwa.” (Beép. 4:2, 3) Cathy a ke ôsu a jô’ô na: “Éyoñ ma bibane na me bo évôvoé, nalé a volô ma na me yeme nyiñ a bôte bevok, to’o a ba be ne njuk.”

Fulu évôvoé ja volô na bi bi mvo’é ya nlem. Bible a jô na “fe’e ja so yôp” é ne évôvoé a ja nye’e mvo’é. (Jc. 3:13, 17) Môt a ne évôvoé a ne fe “nleme ne mieññ.” (Min. 14:30) Martin a nga ve ngul ése na a bi fulu évôvoé, a jô na: “Den, me nji beta yi ve na mam me bobane ve avale ma te jô, a nalé a bo na me bi mvo’é ya nlem a na me bo mevak.”

E ne été na, bia yiane ve benya mengulu asu na bi bo évôvoé. Mojañ éziñ a jô na: “Ma meme na azukui den, é wô’ô sili biyoñe biziñe na me mine metyi.” Ve bi ne tabe ndi na Yéhôva a ye volô bia na bi kee ndum éte ôsu. (És. 41:10; 1 Tim. 6:11) “A ye sondô kôme [bia] a yemete” bia. (1 P. 5:10) A môs éziñ, ane Paul, bia fe bia ye kui na bi vu ‘évôvoé Krist a mvame jé.’​—2 Bec. 10:1.