1. Jé bôte béziñe be ne simesan a lat a ényiñe ya nnôm éto?

 BÔT abui ba fiale bidi ba di a ba bo sport asu na be tabe mvo’é. To’o ba bo de, ba yeme na sa ke mbamba bidi nge sport mbie bia ye kamane be na be yômbô nge wu. Éko éziñe ba simesane na teke môt éziñ a ne ngule ya nyiñe nnôm éto. Ve avale Jean 3:16 a 5:24 a liti, bia yene na Yésus a nga liti na bôte be ne bi “ényiñe ya nnôm éto.”

2. Jé Jean kabetôlô samane a jô a lat a ényiñe ya nnôm éto? (Jean 6:​39, 40)

² Môs éziñe Yésus a nga bo asimba a ve betoyini be bôte belet a kos. a A mbe fo’o jame ya kam, ve mam a nga jô môs ô nga tôñe valé mme ma dañe beta bo na bi kam. Nsamba bôt ô nga tôñe nye Capernaüm, fefele mañe ya Galilée a wôé, a nga kate bôte na, bôte be ne wômô a bi ényiñe ya nnôm éto. (Lañe’e Jean 6:​39, 40.) Tame simesane mame mejô me Yésus mete me ne tinan asu bibu’a ya nda bôte jôé a bemvôé bôé be maneya wu. Mejô me Yésus ma liti na abui bôt é wuya é ne wômô, a na mia be bôte bôé wo nye’e mi ne bi ényiñe ya nnôm éto! Ve Yésus a nga beta jô mame mefe e kalate Jean kabetôlô samane, a abui bôt é nga kate wô’ô me. Bi tame zu kobô ajô ya mame mete.

3. Jé Yésus a nga jô e kalate Jean 6:51?

 ³ Nsamba bôte ya Capernaüm ô nga yene nja ô mbe zañe belete Yésus a mbe a ndeme ve a manne Yéhôva a nga ve bemvamba bap. Kalate Zambe a loone manne ate na bidi nge ke belete “ya yôp.” (Bsa. 105:40; Jean 6:31) Yésus a nga belane mame méziñe ya ma nsamba bôt ô mbe ô yeme’e a lat a manne asu na a ye’ele wô beta jam éziñ. É ne été na, manne a mbe a so’o be Zambe, ve bôte be nga di nye be nga su’ulane wu. (Jean 6:49) Ve Yésus a nga jô na émien a ne “nya belete a so yôp,” “belete Zambe” a “belete ya ényiñ.” (Jean 6:​32, 33, 35) Yésus a nga liti beta nsela’ane a ne zañe ba manne ate. A nga jô na: “Me ne belete ya ényiñ é nga so yôp, nge môt a di belete nyi a ye nyiñe nnôm éto.” (Lañe’e Jean 6:51.) Bejuif be mbe valé be nga wô’ô mejô me Yésus mete mbia abé. Aval avé Yésus a mbe ve bele jô na a nga sise si ane “belete” ja dañe manne Zambe a nga ve bemvamba bap? Mvuse ya valé nde Yésus a nga jô be na: “Belete ma ye ve é ne minsône miam.” Jé a mbe a kômbô’ô jô? Bia yiane jeñ éyalane ya nsili ôte amu ja ye liti bia avale bia be bôte bangane bia nye’e bi ne bi ényiñe ya nnôm éto. Bi tame zu yene jame Yésus a mbe a kômbô’ô jô.

JAME YÉSUS A MBE A KÔMBÔ’Ô JÔ ÉYOÑ A NGA KOBÔ AJÔ YA BELETE YA ÉNYIÑ A MINSÔNE MIÉ

4. Amu jé bôte béziñe be nga wô’ô jame Yésus a nga jô mbia ôlun?

⁴ Bôte béziñe be nga wô’ô mejô me Yésus be nga wô’ô mbia ôlun éyoñ a nga jô na: “Belete ma ye ve é ne minsône miam mfa’a ya na bôte ya si be bi ényiñ.” Ye be nga buni na Yésus a zu ve be minsône mié na be di mie? (Jean 6:52) Tame yene mon étua jame Yésus a nga beta jô: “Nge mi nji di minsône mi Mona môt a nyu metyi mé, mia ye ke bi ényiñ.”—Jean 6:53.

5. Amu jé bi ne tabe ndi na Yésus a nji be a kômbô’ô jô na bôte ba yiane nyu benya metyii bé?

⁵ Melu me Noé, Zambe a nga jô bôte na be nji yiane di metyi. (Mett. 9:​3, 4) Yéhôva a nga ba’alan atiñ éte Metiñe me Moïse a nga ve bone be Israël. Môt ase a mbe a ja’a metyi a mbe a yiane “tyi’ibane zañe ya be bôte bé.” (Lév. 7:27) Yésus a nga yemete atiñ éte. (Matt. 5:​17-19) Ajô te, bi se ngule ya simesane na, Yésus a mbe fo’o ve jô bejuif na be di benya minsône bé nge nyu benya metyii bé. Ve a zene ya beta be mam a nga jô, Yésus a nga ye’ele bôte mame ba yiane bo asu na be bi “ényiñe ya nnôm éto.”—Jean 6:54.

6. Aval avé bia yeme na mame Yésus a nga jô e kalate Jean 6:53 me mbe éve’an?

⁶ Ajô te, jé Yésus a mbe ñhe a kômbô’ô jô? Da yené ne fômelé na Yésus a nji be a kobô’ô ajô ya benya metyii bé. A nga bo fe avale da éyoñ a nga jô minga ya Samarie na: “Môt ase a nyu mendime ma ye ve nye, a ye ke beta wôk évé môs éziñ, ve mendime ma ye ve nye, ma ye bo be nye ane anjeñe mendime da ve ényiñe ya nnôm éto.” (Jean 4:​7, 14) b Yésus a nji be a kômbô’ô jô na minga ya Samarie a ye bi ényiñe ya nnôm éto fo’o ve nge a nyu zezé mendim. Avale te da da, a nji be a kômbô’ô jô na nsamba bôt a nga laan a wô Capernaüm wo ye bi ényiñe ya nnôm  éto nge wo di benya minsônô bé a nyu benya metyii bé.

MINSELA’ANE MI NE ZAÑE MAME YÉSUS A NGA JÔ E JEAN 6:53 A MA A NGA JÔ NGÔ’É YA TAWÔLÔ TATE

7. Jé bôte béziñe ba jô a lat a mejô me Yésus bia koone me Jean 6:53?

⁷ Bôte béziñe ya miñyebe ba simesane na mejô me Yésus bia koone me Jean 6:53 a lat a ajô ya di minsône mié a nyu metyi mé, ma bôé mbôka’a ya avale ba yiane bo Tawôlô Tate, amu ngô’é éte, Yésus a nga belane bebé avale bifia da. (Matt. 26:​26-28) Ba jô na môt ase a tabe Tawôlô Tate a yiane di belete ja lôte mo mo a nyu woon. Ye nalé a ne été? Bia yiane kôme jeñe na bi fas ajô éte asu na bi yeme nge mame bôte bete ba jô me ne été. Nalé a ne mfi amu mbu ôse, bemillion be bôte ba tôkan a bia mfa’a ya bo Tawôlô Tate. Bia zu yen abui minsela’ane é ne zañe mejô me Yésus bia koone me Jean 6:53 a ma a nga jô ngô’é ya Tawôlô Tate.

8. Minsela’ane mivé miziñe mi ne zañe mame Yésus a nga jô e Jean 6:53 a ma a nga jô ngô’é ya Tawôlô Tate? (Fombô’ô fe befôtô.)

⁸ Bia zu taté yene minsela’ane mibaé bia koone mie bevôme bete. Nsela’ane ôsu a ne éyoñ a vôme Yésus a nga jô mame bia koone me Jean 6:​53-56. A nga jô mame mete éyoñ a mbe a kobô’ô nsamba  bejuif ô mbe Galilée mbu 32 ya É.J. A mbe Jérusalem, bebé mbu wua ôsusua na a telé Tawôlô Tate. Nsela’ane baa a fombô bôt a mbe a kobô’ô be. Abui bôt é mbe é vô’ôlô’ô Yésus e Galilée é mbe é dañe’e kômbô jalé ve miñyiane ya minsône miap, mmie mite mi mbe asu étun éyoñ a telé miñyiane ya nsisime mvus. (Jean 6:26) Ajô te, ve nné ane Yésus a nga jô jame be mbe be kate’e wôk, été été be nga jañele mbunane wop be nye. To’o beyé’é bé be nji beta ke ôsu a tôñe nye. (Jean 6:​14, 36, 42, 60, 64, 66) Ve bebé mbu wua mvuse ya valé, éyoñe Yésus a nga telé Tawôlô Tate mbu 33 ya É.J., minlômane mié 11 mi nga wulu ba’aba’a a nye, mi mi nji lume nye mvus. Ngô’é éte, mi nga tabe a nye to’o mi nji be mi kôme’e wô’ô mame mese Yésus a mbe a ye’ele’e. Minlômane mi Yésus mi nji bo ane abui bôte ya Galilée, mi nga kabetane Yésus a mi mbe mi too nya ndii na a ne Mone Zambe a nga so yôp. (Matt. 16:16) Yésus a nga se’e minlômane mié a jô’ô na: “Ve mia mi ne ba be jaéya tabe a ma minju’u miam été.” (Luc 22:28) Fo’o ve mame mete mebaé mme ma liti na Yésus a nji jô mame bia koone me Jean 6:53 asu na a liti bia avale Tawôlô Tate a yiane boban. Ve bi ne beta yene minsela’ane mife.

MAME YÉSUS A NGA JÔ MA FOMBÔ FE WO

9. Mame Yésus a nga jô ngô’é a nga telé Tawôlô Tate me mbe asu nsamba bôt ôvé?

⁹ Ngô’é Yésus a nga telé Tawôlô Tate, a nga ve minlômane mié belet é ne te mvusu a jô mie na é ne ndeme ya nyule jé. Mvuse ya valé, ane a nga ve be woon a jô be na a ne ndeme ya “metyi [mé] ya élat.” (Marc 14:​22-25; Luc 22:20; 1 Cor. 11:24) Jam a nga jô a lat a élat é ne nya mfii. Mfefé élat ô nji boban a bôte bese, wo bobane fo’o ve a bôte ya “nda Israël [ya nsisime]” mbe bete ba ye nyiin “Éjôé Zambe.” (Héb. 8:​6, 10; 9:15) Minlômane mi mbe mi ngenane teke tu’a wô’ô jam éte, ve mi mbe mi nga zu bo miñwo’on a nyiine mfefé élate na mi ke tabe yôp été a Yésus.—Jean 14:​2, 3.

10. Nsela’ane mbé mfe bia koone nye mame Yésus a nga jô e Galilée a ma a nga jô e ngô’é a nga bo Tawôlô Tate? (Fombô’ô fe fôtô.)

¹⁰ Te vuane na mame Yésus a nga jô e Tawôlô Tate me mbe fo’o ve asu “mone nsamba” bôt. Minlômane mié mi nga wulu ba’aba’a a nye mi mbe a nye ngô’é éte, mmie mi mbe bôte be ôsu ya nsamba bôt ôte. (Luc 12:32) Minlômane mite mmie Yésus a nga jô na mi di belet a nyu woon. Bôte bevo’o be nga ye bo ngabe ya mone nsamba ate be fe be mbe be yiane di belet a nyu woon éyoñ ése ba bo Tawôlô Tate. Bôte bete mbe ba ye nyiñe yôp été a Yésus. Nsela’ane mbok a ne zañe mame me nga bobane Tawôlô Tate a ma me nga bobane Galilée nnye le. Mame Yésus a nga jô Tawôlô Tate me mbe fo’o ve asu mone nsamba bôt. Ve mame ki a nga jô e Galilée me mbe asu beta nsamba bôt.

11. Jé Yésus a nga jô e Galilée ja liti na a nji be a kobô’ô ajô mone nsamba bôt?

¹¹ Abui bôte Yésus a mbe a kobô’ô be éyoñ a mbe Galilée é mbe é yiik fo’o ve bidi. Ve a nga jeñe na a dutu ôsimesane wop e jam é ne nya mfii a dañe bidi. Jam éte nde é mbe ngule ya ve be ényiñe ya nnôm éto. Yésus a nga kate fe be na bôte be wuya be ne wômô môse wo su’ulan a bi ényiñe ya nnôm éto. A nji be a kobô’ô  ajô ya ba be ne ntoban, mbe bete be mbe mone nsamba bôt, aval a nga bo mvuse ya valé ngô’é a nga telé Tawôlô Tate. E Galilée, a mbe a kobô’ô ajô ya bibotane bôte bese ba ye bi. Ajô te, a nga jô na: “Nge môt a di belete nyi a ye nyiñe nnôm éto . . . Belete ma ye ve é ne minsône miam mfa’a ya na bôte ya si be bi ényiñ.”—Jean 6:51. c

12. Jé môt a yiane bo asu na a bi ényiñe ya nnôm éto?

¹² Ye Yésus a mbe a kômbô’ô jô na môt ase a vee, nnye a ye bi ényiñe ya nnôm éto? Momo. Fo’o ve bôte ba ‘di belet éte’ nge ba ba liti na ba buni Yésus mbe ba ye nyiñe nnôm éto. Abui bôte ya melu ma da jô na da buni Yésus a da loone nye na ñyii wop. (Jean 6:29) Ve bôte béziñe ya bôte be mbe be buni’i nye be nga li’i nye étam. Amu jé be nga bo de?

13. Jé môt a yiane bo asu na a bo nya ñyé’é Yésus?

¹³ Abui bôte ya nsamba Yésus a nga ve bidi é mbe meva’a ya tôñe nye nté ôse Yésus a mbe a va’a be mame ba yi. Be mbe be nye’e éyoñe Yésus a saé minkôkone miap, éyoñ a ve be bidi zezé nge ke éyoñ a ye’ele be mame ba nye’e be wô’ôk. Ve Yésus a nga liti na benya beyé’é bé be nji yiane su’u ve valé. A nji so si va na a zu jalé miñyiane ya minsône mi bôt. Beyé’é be Yésus be mbe be yiane yalane nloone Yésus a nga loone be na be “zu” be nye, nalé a tinane na, be mbe be yiane kañese mam a mbe a ye’ele’e be a tôñe me.—Jean 5:40; 6:44.

14. Jé bia yiane bo asu na bi yene mfi ya minsône mi Yésus a metyi mé a nga ve?

 ¹⁴ Yésus a nga ye’ele nsamba bôte na wo ye bi fane ya nyiñe nnôm éto a zene ya minsôn a metyi mé a mbe na a ye ve. Be mbe be yiane buni mejô me Yésus mete. Avale mbunan éte é mbe mfi asu bejuif a é ngenane mfi asu dangane melu ma. (Jean 6:40) Ôwé, mame Yésus a nga jô e kalate Jean 6:53 ma tinane na bia yiane buni ntañ asu na bi bi ényiñe ya nnôm éto. Abui bôt é bili fane ya bo de.—Éphé. 1:7.

15-16. Beta be mame bevé Jean kabetôlô samane a ye’ele bia?

¹⁵ Mame bia koone me Jean kabetôlô samane me ne angôndô ya mfi asu dangan a asu bôte bangane bia nye’e. Ma liti ne fômelé na Yésus a yeme nyoñe bôte ngap. Éyoñ a mbe Galilée, a nga saé minkôkon, a nga ye’ele bôte mam a lat a Éjôé. A nga jeñe fe na a jalé miñyiane mi bôt a zene ya bidi a nga ve be. (Luc 9:11; Jean 6:​2, 11, 12) Ve jame da dañe mfi é ne na, a nga ye’ele be na a ne “belete ya ényiñ.”—Jean 6:​35, 48.

¹⁶ Bôt a nga loone na “mintômba mife” ba di ki belete nge nyu woon e Tawôlô Tate a bobane mbu ôse a be nji yiane bo de. (Jean 10:16) Ve to’o nalé, bi ne jô na be fe ba ke ôsu a di belete ya ényiñ. Ba bo de éyoñe ba buni ntañe Yésus, a mbamba be mame ntañ ôte wo soo be. (Jean 6:53) Ve bôte ki ba yiane di belet a nyu woone ba liti na be ne bibu’a ya mfefé élat a na be bili ndi nleme ya bo bejôô Éjôé Zambe. Ajô te, bi kusa bo miñwo’one nge ke mintômba mife, nkañete bia koone wô Jean kabetôlô samane ô ne bia nya mfii. Wo ye’ele bia na bia yiane liti na bia buni ntañ asu na bi bi ényiñe ya nnôm éto.