1, 2. (a) Abim avé Yésus a mbe a nye’e Metiñe me Zambe? (b) Jé ja liti na, bescribe a Bepharisien be mbe be biasé’é Metiñ?

YÉSUS a mbe a nye’e Metiñe me Moïse. A nji bo jame ya kam amu Mbôndé Metiñe mete a mbe Ésa wé Yéhôva. Nkulan ajô bia koone wô Besam 40:8 ô mbe ô liti’i na, Yésus a ye nye’e metiñe me Zambe nya nye’ane. Amu wo jô na: “M’ayen mvaé ya bo mam w’anye’e, a Zambe wom; ya, metiñe môé me ne me nlem été.” A zene ya mejô mé a mimboane mié, Yésus a nga liti na, Metiñe me Zambe me mbe teke ayeñ, na me mbe mfi, a na, ma ye tôéban.​—Mt. 5:17-19.

² Yésus a nga yiane wô’ô mbia ôlun, éyoñ a nga yene bescribe a Bepharisien be biasé’é Metiñe m’Ésa wé! Be mbe be tôñe’e bone be mame ya Metiñe ntene nten, jôm éte nje ñhe Yésus a nga jô be na: “Mia ve ngab awômô ya mesep, ôsim a ndôñ.” Jé é mbe abé été? Yésus a nga ke ôsu a jô na: “Ve mi vuane jam da dañ anen e metiñ: nya ntyi’ane mejôô, nkoon éngôngo a [ñwulane ba’aba’a a Yéhôva].” (Mt. 23:23, Mfefé Nkôñelan) Yésus a nji be ane Bepharisien, a mbe a yene’e miñye’elane mia so Metiñ, a mbe fe a yene’ aval avé Atiñ ese da volô bôte na be yeme Yéhôva.

3. Jé bia zu yen ayé’é di?

 ³ Bekristen, be nji beta bo Metiñe me Moïse si. (Bero. 7:6) Ve, Yéhôva a ke ôsu a ba’ale Metiñe mete e Kalate wé été. Nkômbane wé ô nji bo na, bi tôñe bone be mame bese ya Metiñe me Moïse, ve na, bi yemelane “jam da dañ anen” (miñye’elane mia so Metiñe mete) a tôñe de. Miñye’elane mivé minlame ya sobô Yéhôva a nga telé mi ne ve bia? Ayé’é ya mvus e nga liti bia, mam môt a te wôé nyi mbo’o teke vañ a yiane bo. Minlame ya sobô, mi ne ye’ele bia abui mam a lat a Yéhôva a mefulu mé. Ajô te, ayé’é di da zu ve bia biyalane ya minsili milal mi: Minlame ya sobô mia ye’ele bia jé a lat a fulu nkoon éngôngole Yéhôva? Jé nta’ane mam ôte wo liti bia a lat a avale Yéhôva a yen ényiñ? Aval avé wo liti na, Yéhôva a ne nya zôsô? Nté bia zu yalane minsili mite, tame jeñe na ô yen aval avé ô ne vu Yéhôva.​—Lañe’e Beéphésien 5:1.

4, 5. (a) Aval avé a amu jé e mbe tyi’ibi ya kui minlame ya sobô? (b) Nalé a liti bia na, Yéhôva a ne avale Zambe avé?

⁴ Ayoñ Israël e mbe e bili minlame ya sobô misaman. E mbe tyi’ibi ya kui minlame mite. Yéhôva a nga jô ayoñ Israël na, e tobe minlame ya sobô mimfa’a mibaé ya ôsôé Jourdain. Asu ya na môt a tup, a ke kui wôé tyi’ibi. (Nb. 35:11-14) Minjoñe ya minlame mite mi mbe mbamba mba’alan. (Dt. 19:3) Mingum mi bôte mi mbe mi liti’’i môt a ke sobô wôé zen. Mbôle e mbe tyi’ibi ya kui minlame mite, nalé a mbe a bo’o na, môt a te wôé nyô mbok teke vañ, a bo teke tup a ke si fe, vôm a ne ke kañe bivuse bezambe.

⁵ Yéhôva nnye a nga tyi’i na, ñwôé bôt a yian awu. Nnye fe a nga jô na, nge môt a te wôé nyu mbo’o teke vañ a yiane na, be ko nye éngôngo a na, be kamane nye! Ñyeme mam éziñ a jô na, “Mame mese me mbe tyi’ibi tyi’ibi a mbamba nta’an. Nalé a liti fo’o mvame Zambe.” Yéhôva a nji bo ntyi’i mejô a ne njet, nyi a jeñe ve na, a foñosô bebo bisaé bé. Teké’é, a ne njalan a “abui mvam.”​—Beép. 2:4.

6. Beta nselane mbé a ne zañe Yéhôva a Bepharisien?

⁶ Bepharisien be mbe njet, teke ko bôt éngôngo. Atiñe dap e mbe jô’ô na, nge môt a bo wo mbia jam, ô ne jamé nye ve biyoñe bilal étam. Yésus a nga liti na atiñ ete e mbe abé éyoñ a nga kañete nlañe ya mone Pharisien a nga ye’elane na: “A Zambe, me ave wo akéva amu me nji bo aval ane bôte befe, be abo mvô, a medu’an, a mejian, nalé fe me nji bo aval  ane nyoñe taxe nyô.” Amu jé Bepharisien be mbe avale njete ji? Kalate Zambe a jô na, be mbe be ‘yene’e bôte bevo’o bese ane momo.’​—Lc. 18:9-14.

7, 8. (a) Aval avé ô ne vu Yéhôva éyoñe môt a bo wo mbia jam? (b) Amu jé e yeme jamé a liti na, ô bili fulu éjote nyul?

⁷ Bia yiane vu Yéhôva, sa ke Bepharisien. Bia yiane ko bôte bevok éngôngo. (Lañe’e Becolossien 3:13.) Bi ne bo de éyoñe bia yeme jamé bôte bevok. (Lc. 17:3, 4) Sili’i womiene na: ‘Ye e ne tyi’ibi asu dam na me jamé bôte bevok, to’o ba kop abui biyoñ? Ye me ne tyi’ibi ya kôm a môt a te bo ma mbia jam?’

⁸ E yeme jamé a liti na bi ne éjote nyul. Bepharisien be nji be be bili mbamba fulu ate amu be mbe be buni’i na, ba dañe bôte bevok. Mbôle bi ne Bekristen, fulu éjote nyul ja yiane tindi bia na, bi ‘semé bôte bevok a dañe abime bia semé biabebien,’ a jamé be a nlem ôse. (Beph. 2:3) Ye wo ye fo’o vu Yéhôva a bi fulu éjote nyul? Jamé’é a nlem ôse. Te ji’a wô’ô ôlun, ko bôte bevo’o éngôngo.​—Ec. 7:8, 9.

9. Aval avé Yéhôva a nga liti bone b’Israël na, ényiñe môt é ne étyi?

⁹ Jame minlame ya sobô mi mbe mi dañe sôñ, e mbe na mi volô bone b’Israël na be bo teke kuli metyi. (Dt. 19:10) Yéhôva a nye’e ényiñ, a vini “mo m’akuli metyi me ne te étom.” (Min. 6:16, 17) Teke jam éziñ e ne boban teke na Yéhôva a yeme de, to’o mewôé me bôte me ne boban atemetem amu Yéhôva a ne Zambe ya ngul ése a zôsô. Bemvendé be mbe be yiane ko môt a nji vañe wôé nyi mbok éngôngo. To’o a maneya kañete ajô dé be bemvendé, a na, bemvendé be nga tyi’i na a nji vañe wôé môt, môt ate a mbe na a yiane tabe nlame ya sobô akekui beta prêtre a ye wu. Nalé a tinane na, môt ate a ne lôte ényiñe jé ése nlam ôte. Mam me mbe me kui môt a te wôé nyi mbo’o teke vañ, me mbe me liti’i bone b’Israël na ényiñ é ne étyi. Be mbe be yiane sa’ale mam mese me ne bo na, môt a wu asu ya na, be ve Mvee ényiñe wop duma.

10. Avale Yésus a nga jô, jé é mbe é liti’i na, bescribe a Bepharisien be mbe njet?

¹⁰ Bescribe a Bepharisien be mbe be biasé’ ényiñ. Avale mbiasan avé? Yésus a nga jô be na, “mi nga dipe bôt zene ya be yeme mam. Miabebien mi nji wulu été, a bôt be nga wulu été, mi nga kame be.” (Lc. 11:52) Mbe be mbe be yiane timine bôte Mejô me Zambe, a volô be na be wulu zene y’ényiñe ya nnôm éto. Ve be nga viane yale be zene ja kee be njañan, amu be nga tindi be na be lume Yésus mvus, nnye ate a ne “Ntômba ô bili ényiñ.” (Mam. 3:15) Mbôle be mbe njet a mebun, bescribe a Bepharisien be mbe be biasé’ ényiñ. Be mbe fo’o mbia be bôt!

11. (a) Jé ja liti na, nlômane Paul ô mbe ô yene’ ényiñ avale Yéhôva a yene je? (b) Jé ja ye volô bia na, bi vu nlômane Paul éyoñe bi ne nkañete?

 ¹¹ Aval avé bi ne vu Yéhôva, sa ke bescribe a Bepharisien? Bia yiane semé a nyane ényiñ. Nlômane Paul ô nga bo de, a nga kañete bôte bevo’o Mejô me Zambe. A mbe ngule ya jô na: “Me ne mfuban mfa’a ya metyi me bôte bese.” (Lañe’e Mam Minlôman 20:26, 27.) Paul a nji be a kañete’e fo’o ve asu ya na a jalé abendé, nge ke asu ya na a bo teke be’e ayeme ya metyi me bôt. A nga bo de amu a mbe a nye’e bôt, a amu binyiñe biap bi mbe angôndô ya dia mise mé. (1 Bec. 9:19-23) Bia fe bia yiane jeñe na, bi yen ényiñ avale Yéhôva a yene je. Yéhôva a yi na, bôte “bese be zu kôñelane minlem.” (2 P. 3:9) Wo ki? Nge wo ko bôte bevok éngôngo, wo ye bo ayôñe nkañete, wo ye fe bi meva’a ya bo de.

12. Amu jé bebo bisaé be Yéhôva ba yiane kamane binyiñe biap?

¹² Nge bia yene na ényiñ é ne dia avale Yéhôva a yene je, bia ye fe kamane binyiñe biangan. Bia yiane tabe ntyel éyoñe bia dutu bibi’iti, éyoñe bia saé, to’o éyoñe bia lôñe meba m’Éjôé, éyoñe bia bo mfubane bevôme bia bo bisulan, nge ke éyoñe bia ke bisulane biangan. Bi nji yiane jeñe ve nsenge, bi nji yiane telé moné wongan, nta’ane mame wongan ôsu, ényiñe jangane ke mvus. Zambe wongan a ne zôsô, a bo kom ése mam me ne zôsô a avale da yian. Bia kômbô vu nye. Bemvendé mbe ba yiane dañe jeñe na be kamane binyiñe biap, a binyiñe bi bobejañe ba be be ba saé. (Min. 22:3) Nge mvendé ja kate wo mame wo yiane bo asu mfi wôé, tôñe’e melebe mé. (Beg. 6:1) Yene’ ényiñ ane Yéhôva a yene je, nge nalé, wo ye bo te kuli “metyi me ne te étom.”

13, 14. Aval avé bemvendé ya ayoñ Israël be mbe be liti’i na ba vu zôsô Yéhôva?

¹³ Yéhôva a nga jô bemvendé ya Israël na be vu zôsô ntyi’ane mejô wé. Jam ôsu, bemvendé be mbe be yiane yemelane nge mame ba wô’ô me ne été. Be mbe fe be yiane kôme yeme jame ja te tindi môte na, a wôé nyi mbok, avale môt ate a yene jam ete, a avale môt a mbe ôsusua na a bo jam ete, mfa’a ya na be yeme nge ba yiane ko nye éngôngo nge momo. Asu ya na be vu zôsô Yéhôva, be mbe be yiane taté yeme nge môt ate a te wôé nyi mbok “amu a siñe nye,” nge ke amu ‘a te yabe nye.’ (Lañe’e Nlañane Bôt 35:20-24.) Nge bôte ba bo’olô nye, bemvendé be nga yiane kañese mejô bebo’olô bebaé.​—Nb. 35:30.

¹⁴ Éyoñe bemvendé be maneya yemelane mam mete mese, be mbe be yiane fase nleme môt ate, sa ke ve jam a te bo. Be mbe be yiane bi atyeñe meyen, be mbe be yiane yene mam me nji yené a mis. E mbe e sili’i be mbamba nsisim, nnye ate a mbe volô be na, be vu mefulu me Yéhôva aval ane nkoon éngôngo, zôsô, a atyeñe meyen.​—Nk. 34:6, 7.

15. Beta nsela’ane mbé a mbe zañe Yésus a Bepharisien?

¹⁵ Bepharisien be mbe be dañe’ fombô nsem môt a te bo, sa ke jam e mbe nye nlem été. Éyoñe Yésus a nga ke abô’ô nda Matthieu, Bepharisien be nga sili beyé’é bé na: “Ñye’ele wônan, ba be benyoñe taxe a bôt be ne abé be adi vôme wua amu jé?” Yésus a nga yalane be na: dokita a nji bo mfi asu “bôt be ne mvo’é . . . ve ba be akon. Kelan, mi ke yé’é ane ajô di e né, na, Me anye’e éngôngo, sa biôm bôt be ave ma: amu me nji zu loene bôte be ne zôsô, ve ba be ne abé.” (Mt. 9:9-13) Ye Yésus a mbe a biasé’é minseme bôte be mbe be bo’o?  Momo. Foé Yésus é mbe é sôñe’e na, bebo mam abé be tyendé. (Mt. 4:17) Yésus a nga yemelane fe na, bôte béziñe ya “benyoñe taxe a bôt be ne abé” be bili nkômbane ya tyendé. Be nji ke abô’ô nda Matthieu fo’o ve na be ke di. Teké’é, abui ya été e nga ‘tôñe Yésus.’ (Mc. 2:15) Ve abui Bepharisien e nji yene bôte bete avale Yésus a nga yene be. Be nji simesane na môt a ne tyendé, e mise map bôte bete bese be mbe ve mbia be bôt. Bepharisien be mbe fo’o be selane Yéhôva, nnye a ne Zambe ya nkoon éngôngo a zôsô.

16. Émo’o bemvendé asu melep ja yiane tu’a yemelane jé?

¹⁶ Den, bemvendé ba yiane vu Yéhôva, nnye ate “a nye’e nya ntyi’ane mejôô.” (Bs. 37:28) Jam ôsu, ba yiane “jeñ, a tu’a sili mban,” asu ya na, be yemelane nge Kristen éziñ ja te bo nsem éziñ nge momo. Nge a ne fo’o nsem, ba ye volô Kristen éte a zene ya Mejô me Zambe. (Dt. 13:12-14) Éyoñ émo’o bemvendé asu melep ja volô Kristen ja te bo nsem, ja yiane tu’a yemelan nge a jôban, nge momo. Jam ete e nji ve’ele bo tyi’ibi. Éyoñe môt a jôban, a yiane vini mbia jam a te bo. (Nli. 3:3) Môt a te bo nsem a yiane jôban, asu ya na, be ko nye éngôngo. *

17, 18. Jé é ne volô bemvendé na be yeme nge môt a jôban nge momo? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

¹⁷ Bemvendé be vo’o ke lañe minlem ane Yéhôva ba Yésus. Nge ô ne mvendé, jé ô ne bo asu ya na ô yemelane nge môt éziñ a jôban, nge momo? Jam ôsu, ye’elane Yéhôva na a ve wo atyeñe meyen. (1 Bb. 3:9) Jame baa, lañe’e Kalate Zambe a bekalate ôlo ô ne mewôk a fek wo tili, nalé a ye volô wo na, ô yeme yene nsela’ane a ne zañe “ôlun nlem ya si nyô” a “ôlun nlem ya be Zambe,” ñwô ô ne nya njôbane, a nkôñelan nlem. (2 Bec. 7:10, 11) Yé’é na ô yem avale Kalate Zambe a liti nsela’ane a ne zañe môt a jôban a nyô a nji jôban. Nalé aye volô wo na, ô yeme yen avale môt a jôban a fas, avale a wô’ôtan, a mimboane mié.

¹⁸ Jame lale, jeñe’e na ô yem été nleme môt ate, sa ke ve nsem a te bo. Simesa’ane mam ma kui ényiñe jé, mam me nga tindi nye na a bo nsem ôte, minjuk a tôbane mie. Nkulan ajô ya Kalate Ésaïe ô mbe ô jô’ô na Yésus: “a ye bo te tyi’i mejô a ñyenane ya mis, nge tyi’i mam a ñwô’ane ya melo; ve a ye tyi’i minzôzoé mejô a zôsô, a kôm mejô me bôt be ne nje’ebane minlem si nyô, ne tiññ!” (És. 11:3, 4) A bemvendé, Yésus nnye a tebele mia, a ye volô mia na mi tyi’i mejô a zôsô, a nkoon éngôngo. (Mt. 18:18-20) Ye mi nji bo mevak éyoñe mia yen aval avé bemvendé ba nyoñe ngap a akônda? Bia se’e bemvendé amu ngule ba ve na, be ke ôsu a vu Yéhôva mfa’a ya nkoon éngôngo a zôsô!

19. Miñye’elane mivé ya minlame ya sobô wo kômbô tôñ?

¹⁹ Metiñe me Moïse me mbe me liti’avale Yéhôva a yene bezôsô miñeye’elane bé, me mbe fe “éve’ela ya ñyeman a . . . benya mejôô” ba so be nye. (Bero. 2:20) Éve’an é ne na, minlame ya sobô mia volô bemvendé na be yem aval avé be ne bo “zôsôa ntyi’ane mejô,” mia ye’ele fe bia bese avale môt ase a ne liti “monyañ mvam a éngôngo.” (Zac. 7:9) Bi nji beta bo Metiñe me Moïse si. Ve Yéhôva a nji tyendé, e mise mé, mefulu ane zôsô, nkoon éngôngo, me ngenane nya mfi. Ngo’o abime beta mvome bi bili na, bi kañ avale Zambe ete. Enkelan ôsu a vu mbamba mefulu mé, a ke sobô be nye!