1. Jé ja tinane na e bi mbamba ñyenane mam? (2 Timothée 4:5)

 ÉYOÑ bi tele minjuk, é ne bo ayaé na bi ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva a ékôane jé. Nde jé é ne volô bia na bi dañ avale minju’u ete? Bia yiane bi mbamba ñyenane mam a mombô, bia yiane fe tebe ngu mbunan été. (Lañe’e 2 Timothée 4:5.) Bi ne liti na bi bili mbamba ñyenane mam éyoñ bi tele minju’u été éyoñ bia tabe ne mieññ, éyoñ bia nyoñ éyoñe ya fas a jeñe na bi yem ôsimesane Yéhôva. Nge bi bo de, bia ye ke jô’é na mintaé mi ne bia nlem mmie mi jôé asimesane dangan.

2. Jé bia zu yen ayé’é di?

² Ayé’é ya mvus bi nga yen minju’u milal bi ne tôbane mie mi so’o nseñ. Ayé’é di, bia zu yen minju’u milal mi ne so bia akônda été a mi ne telé élate bia be Yéhôva meve’ele été. Minju’u mite mi ne, (1) éyoñ mojañ nge ke sita a te bia bo mbia jam, (2) éyoñ ba ve bia melep, a (3) éyoñ mintyendane miziñ mia boban ékôane Yéhôva été. Aval avé bi ne ke ôsu a bi mbamba ñyenane mam a ba’ale élate jangan a Yéhôva a ékôane jé éyoñ bia tôban avale minjuk ete?

3. Nge Kristen fok ja te bo bia mbia jam, bi ne wô’ôtan aya?

³ Ye e kuiya na mojañ nge sita éziñ a bo wo mbia jam, a ne bo môt a be’e mimbe’e akônda ane mvendé? Éko éziñ mojañ nge ke sita ate a nji vañ bo jam ete. (Bero. 3:23; Jc. 3:2) Jam ete e ngenan e yiane wo bo mintaé nlem. Éko éziñe wo kate kui na ô ke ôyo amu wo simesane jam  ete. Ô ne taté na wo sili womiene na, ‘Nge mojan a te kui na a bo ma avale jame di, ye ékôane ji é ne fo’o ji Yéhôva nga?’ Nne fo’o Satan a yi na bi simesane nalé. (2 Bec. 2:11) Aval asimesan ete e ne bo na bi Kandan a Yéhôva a ékôane jé. Nde ñhe nge da kui na mojañ nge ke sita wongan a bo bia mbia jam, aval avé bi ne bi mbamba ñyenane mam a sa’ale aval asimesane Satan a yi na bi bi.

4. Aval avé Joseph a nga ba’ale mbamba ñyenane mam éyoñ be nga bo nye abé, a miñye’elane mivé bi ne nyoñ? (Metata’a 50:19-21)

⁴ Te ba’ale ziñ. Éyoñ Joseph a mbe ésoé, bobenyañ be mbe mintôl be nga tibili nye. Be mbe be vini’i nye, ba bevo’o be mbe be kômbô’ô nye wôé. (Met. 37:4, 18-22) Ane be nga su’ulane kuane nye ane ôlo. Joseph a nga tôban abui minjuk tañ mimbu bebé 13. A mbe ve sili émien nge Yéhôva a nye’e fo’o nye, a nge Yéhôva a bele suu nye étam aval éyoñ éte. Ve Joseph a nji ba’ale ôviti’i ziñ nlem. A nga bi mbamba ñyenane mam a tabe ne mieññ. Éyoñ a nga bi fane ya kun émien, a nji de bo, ve a nga liti bobenyañ bé nye’an a jamé be. (Met. 45:4, 5) Joseph a nga kui na a bo jam ete amu a mbe a bili mbamba ñyenane mam. A nji beme mise ve minju’u mié, jam a nga telé ôsu é mbe nkômbane Yéhôva. (Lañe’e Metata’a 50:19-21.) Jé nkañete ôte wo ye’ele bia? Nge môt a bo bia mbia jam, bi nji yiane wô’ô Yéhôva ôlun nge simesane na a lumeya bia mvus. Ve bia yiane jeñe na bi yemelan aval avé Yéhôva a volô bia na bi jibi nju’u ôte. Nde fe, éyoñ bôte bevok ba bo bia mbia jam, bia yiane jeñe na bi buti bikobe biap.​—1 P. 4:8.

5. Aval avé Miqueas a nga bi mbamba ñyenane mam éyoñ be nga bo nye mbia jam?

⁵ Bi tame zu yen éve’ela mvendé éziñ ya Amérique du Sud é to jôé na Miqueas. b A simesan éyoñ bobejañ béziñ be mbe be be’e mimbe’e ékôane Yéhôva be nga bo nye jam é nga bo nye nlem mintaé. A nga jô na: “Nlem ô ngenane teke me tame bo mintaé nalé môs éziñ. Me mbe me koo angôndô ya woñ, me kate’e ke ôyo alu. Me mbe me yônô’ô amu jam ete e mbe e lôtô’ô ma nkôñ.” Ve Mojañ Miqueas a nga ba’ale mbamba ñyenane mam a ve ngule na a jôé asimesane dé. A mbe a ye’elane mban, a sili’i Yéhôva mbamba nsisime wé asu na a bi ngule ya jibi nju’u ôte. A nga jeñe fe miñye’elane mi ne volô nye bekalate bangan. Ñye’elan ôvé bi ne nyoñ? Nge mojañ nge sita éziñ a bo wo jôm é ne abé, tabe’e ne mieññ a jeñe na mbia b’asimesan be bo teke jôé wo. Wo yeme ki jam da te tindi mojañ ate na a bo wo mbia jam nge ke na a kobô wo abé. Ye’elane Yéhôva, na a volô wo na ô yeme tebe été môt ate. Nalé a ne volô wo na ô yeme na mojañ nge ke sita a nji mbe a kômbô wo bo mbia jam, a na ô jamé nye. (Min. 19:11) Te vuane na Yéhôva a yeme été ô tele a na é ve wo ngule ya jibi.​—2 Mka. 16:9; Éc. 5:8.

6. Amu jé é ne mfi na bi yene melep ane ndeme ya nye’an Yéhôva? (Behébreu 12:5, 6, 11)

⁶ Éyoñ Yéhôva a ve bia melep, nlem ô ne bia bo mintaé. Ve nge bi bem ôsimesane wongan ve mintaé bia wô’ô nlem, bi ne taté na bia biasé melebe mete, asimesane na melebe mete me nji yiane nge ke  na fonose ba ke bia ve é ne ngul abui. A nalé a ne bo na bi vuane na melebe me ne ndeme ya nye’an Yéhôva. (Lañe’e Behébreu 12:5, 6, 11.) Nge bi kañese na asimesane dangan é jôé bia, bia ye ve Satan fane ya wone bia. A yi na bi bene melep a na bi lume Yéhôva a ékôane jé mvus. Nge ô nga bi melep, aval avé ô ne bi mbamba ñyenane mam?

7. (a) Bibotane bivé Yéhôva a nga ve Pierre mbôle a nga kañese melep? (b) Jé éve’ela Pierre ja ye’ele bia?

⁷ Kañese’e melep a bo’o mintyendane mia sili. Abui biyoñ Yésus a nga ve Pierre melep minlômane mivok mi too. (Mc. 8:33; Lc. 22:31-34) Éko éziñ Pierre a nga yiane wô’ô ôson! Ve a nga ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yésus. A nga kañese melep, a bikop a nga bo bi nga ye’ele nye abui mam. Mvuse ya valé Yéhôva a nga botane Pierre a ve nye beta mimbe’e akônda. (Jn. 21:15-17; Mam. 10:24-33; 1 P. 1:1) Jé nkañete Pierre wo ye’ele bia? Éyoñ bia bo teke bem ôsimesane wongan mintaé bia wok éyoñ ba ve bia melep, a éyoñ bia kañese me a bo mintyendan mia sili, bôte bevok a biabebien bii bi abui bibotan. Nge bi bo de, bii tu’a bo édima mise me Yéhôva a mise me bobenyañ bangan.

8-9. Bernardo a nga taté wô’ôtan aya éyoñ be nga ve nye melep, ve jé é nga volô nye na a tyendé ôsimesane wé?

⁸ Bi tame zu yen jam é nga kui Bernardo, mojañ ya Mozambique. Be nga koé nye mvendé. Aval avé Bernado a nga taté wô’ôtan? A jô na: “Ntyi’an ôte ô nga bo ma angôndô ya nlem mintaé.” A mbe a tyelé’ nleme yôp a sili’ émien avale bôte ya akônda bé yene nye. A meme na: “É nga sili ma abim bengon éziñ asu na me tyendé été nsisim jam a na me beta tabe Yéhôva ndi a ékôane jé.” Jé é nga volô Bernado na a tyendé ñyenane mam wé?

⁹ Bernardo a nga tyendé ôsimesane wé. A jô na: “Éyoñ me mbe mvendé, me mbe me belane kalate Behébreu 12:7 asu na me volô bôte bevok na be bi mbamba ñyenane mam a lat a melep Yéhôva a ve bia. Den ma sili mamien na: ‘Za a yiane tôñ éfuse di?’ A ne bebo bisaé be Yéhôva bese to’o mamien.” Éyoñ ji, Bernardo a bo abui mintyendan ényiñe jé asu na a tabe Yéhôva ndi a ékôane jé. A nyoñ  éyoñe ya yé’é Kalate Zambe a bindi mam a lañ. Akusa bo a nji be a yeme’ avale bobejañ a besita ba yene nye, ve a mbe a kañete a be a va’a fe biyalan bisulan. Ane éyoñ é nga lôt be nga beta telé nye mvendé. Nde ñhe, nge wo fe ô nga bi melep ane Bernardo, te dañ bem ôsimesan wôé aval wo wô’ôtan, kañese’e melep a bo mintyendan mia sili. c (Min. 8:33; 22:4) Nge ô bo de tabe’e ndi na Yéhôva é botane wo amu ô too nye mebun a ékôane jé.

10. Ntyendan ôvé ô nga yiane telé bôte béziñe ya Israël meve’ele été?

¹⁰ Éyoñ mam ma tyendé ékôane Yéhôva mbunane wongan ô ne tebe meve’ele été. Nge bi nji bo ntyel, jam ete e ne bo na bi Kandan a Yéhôva. Bi tame zu yen aval mintyendan mi nga boban éyoñ bone b’Israël be mbe atiñe Moïse si mi nga ndeñele b’Israëlite béziñ. Ôsusua na Yéhôva a telé atiñ éte, minlô ya menda me bôt mi mbe mi bo’o mam beprêtre be mbe be yiane bo. Be nga lôñ beautel a ve Yéhôva metuna’a asu menda me bôte map. (Met. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Job 1:5) Ve éyoñ atiñe Moïse é nga tebe, minlô ya menda me bôt mi nji be mi beta bi ngule ya bo de. Yéhôva a nga tobe nda bôte Aaron asu na é bo beprêtre a bevee metuna’a asu ayoñ Israël ése. Éyoñ atiñe Moïse é nga tebe, minlô ya menda me bôt mi nji be mi beta bi ôva’a ngule ya bo de. Mvuse ntyendan ôte, atiñ é mbe é jô’ô na, nge nlô ya nda bôt éziñ wo ke ôsu a ve metuna’a a to ke na ô nji so mvoñe bôt Aaron, wo yiane awu. d (Lv. 17:3-6, 8, 9) Éko éziñ ntyendan ôte ñwô ô nga tindi Kora, Dathan, Abiram, a bivete bife 250 na be bo Moïse ba Aaron melo. (Nb. 16:1-3) Bii vo’o bo’olô de. Jam bia yem e ne na, Korah a bôte bete be nga lume Yéhôva mvus. Jé ô ne bo nge mintyendane miziñ mia boban ékôane Yéhôva mia telé mbunane wôé meve’ele été?

11. Jé éve’ela Bekehathite béziñ é ne ye’ele bia?

¹¹ Su’u mintyendane mia boban ékôane Yéhôva. Éyoñ be mbe nkôte si, Bekehathite be mbe be be’e beta mimbe’e. Éyoñ ése bone b’Israël be mbe be tyendé étaba’a, Bekehathite be mbe be tele’e be ôsu be be’e éwolé ya élat. (Nb. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4) Abim beta mvom ete! Ve mvuse ya valé, mam me nga tyendé éyoñ bone b’Israël be nga tabe si ya ntiñetan. É nji be é beta sili na be ke ba wulu a éwolé ya élat mo mo. Ajô te éyoñ Salomon a nga bo Njôô, be nga ve Bekehathite béziñ ésaé ya yia bia, ba bevok beba’ale mimbé, ba bevo’o ki beba’ale akum. (1 Mka. 6:31-33; 26:1, 24) Teke jam éziñ e nga liti na Bekehathite be nga taté na ba kobô menyiñ, nge jô na be ve be beta mimbe’e avale be mbe be be’e melu mvus. Jé nkañete ôte wo ye’ele bia? Bia yiane su’u mintyendane mise mia boban ékôane Yéhôva a nlem ôse, to’o mi mia nambe bia. Jeñe’e na ô yen avak ésaé ése ba ve wo. Te vuane na sake ésaé wo bo nje ja bo na ô bo édima mise me Yéhôva. Mewôk môé mme ma dañ  mfi mise me Yéhôva sake ésaé wo bo.​—1 Sa. 15:22.

12. Zaina a nga wô’ôtan aya éyoñ be nga vaa nye Béthel?

¹² Bi tame zu kobô ajô sita Zaina, a nga jañele ésaé a mbe a dañ nye’e. A mbe a saéya Béthel e lôte mimbu 23, mvuse ya valé be nga jô nye na a saé ane nkpwa’a mefan a ne ngum aval. A jô na: “Éyoñ be nga vaa ma Béthel, jam ete e nga ndeñele ma nya abuii. Me mbe me wô’ôtane na me ne zezé, me nga sili mamiene na, ‘ékop évé ma te bo?’” Ve éngôngole jam e ne na bobejañ a besita béziñe ya akônda be nga tu’a tyuli nye nlem, be jô’ô nye na: “Nge ô nga ye saé Béthel aval e mbe e yian, ve be nji ye vaa wo.” Zaina a nga bili atek, a mbe a yônô’ô alu ése. Ve a jô na: “Me nji ve’ele kañese na me bi biyebe biziñ a lat a ékôane Yéhôva nge ke nye’ane Yéhôva a nye’e ma.” Jé é nga volô Zaina na a ke ôsu a ba’ale mbamba ñyenane mam wé?

13. Jé Zaina a nga bo asu na a wosan mbia b’asimesane bé?

¹³ Zaina a nga kui na a wosane mbia b’asimesane bé. Aval avé? A nga lañ minlô mejô miziñ bekalate bangan mi mbe mi lu’an a été jé, a mi nga volô nye na a dañe nju’u ôte. Nlô ajô ô ne na: “Vous pouvez vaincre le découragement!” Nkume mmombô a bete ya Ngone baa é too alu 1, mbu 2001. Nlô ajô ôte wo liti aval avé Marc, môte wua ya ba be nga tili Kalate Zambe a nga yiane juane aval asimesan ete éyoñ be nga ve nye mfefé mbe’e. Zaina a jô na: “Éve’ela Marc é mbe biañ é mbe é volô ma na me bo te ke bili atek.” Zaina a nga ke fe ôsu a ba’ale mbamba élat a bemvôé bé. A nji ke tabe vôme wôé étam nge taté na a wô’ô émien éngôngol. A nga yene na nsisime Yéhôva ñwô wo wulu ékôane jé, a na bôte ba wulu je ba kôme fo’o nyoñ ngap a nye. Ve a nga yemelane fe na ékôane Yéhôva ja bo mam mese ma sili asu na ésaé Yéhôva é boban.

14. Nju’u ôvé Vlado a nga tôbane wô, a jé é nga volô nye?

¹⁴ Vlado, mvendé éziñe ya Slovénie é bili mimbu 73, é nga wô’ô nlem angôndô ya mintaé éyoñ be nga fet Aba Éjôé dap a jô be na be ke fulan a akônda afe. A jô na: “Me mbe me kate’e  wôk amu jé be nga tyi’i na ba fet avale abeñ Aba Éjôé éte. Jam ete e nga bo ma nlem mintaé amu bi mbe bi ndôme mane kôm Aba Éjôé éte. Me ne kafinda a me nga kôme biôm biziñ be nga belane bie Aba Éjôé éte. Nde fe bisaé be nga jô bia na bi ke bo mfefé Aba Éjôé, bi nji be tyi’ibi asu bia benya bôtô.” Jé é nga volô Vlado na a su’u ntyi’an ôte? A jô na: “Éyoñ ése bia suk mintyi’an ékôane Yéhôva ja nyoñ bia bi abui bibotan. Nalé a volô fe bia na bi tabe nkômesan asu beta mintyendan mii boban melu ma zu.” Ye be nga fulane akônda dôé a akônda afe nge ke na be nga tyendé fatan ésaé wo bo asu Yéhôva? Tabe’e ndi na Yéhôva a yem été ô tele. Éyoñ wo suk avale mintyi’an ete a éyoñ wo ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva a ékôan a belane je, tabe’e ndi na wé bi abui bibotan.​—Bs. 18:25.

15. Aval avé bi ne liti na bi bili mbamba ñyenane mam éyoñ bia tôbane minju’u akônda été?

¹⁵ Nte bia ke memane ya mbia nta’ane mam nyi, bia yiane yeme na bi ne tôbane minju’u akônda été. Minju’u mite mi ne telé élate jangan a Yéhôva meve’ele. Ajô te, bia yiane bi mbamba ñyenane mam. Nge Kristene fe ja bo bia mbia jam, bi nji yiane ba’ale ôvityi’i ziñ. Nge ba ve bia melep, bi nji yiane wô’ô ôlun, bia yiane me kañese a bo mintyendan mia yian. Nde fe éyoñ ékôane Yéhôva ja bo mintyendane miziñ mia nambe bia, bia yiane mie kañese a nlem ôse a su’u mie.

16. Jé é ne volô bia na bi ke ôsu a tabe Yéhôva ndi a ékôane jé?

¹⁶ Ô ne tabe ndi a Yéhôva a ékône jé éyoñ mbunane wôé ô tele meve’ele été. Ve asu na ô bo de, wo yiane bi mbamba ñyenane mam, nalé a tinane na wo yiane tabe ne mieññ a tu’a fas, a jeñe na ô yene mam ane Yéhôva. Bia yiane nyoñ éyoñ ya yé’é a bindi minkañete bebo bisaé be Yéhôva be nga tôban aval minju’u te a dañe mie. Ye’elane Yéhôva na a volô wo. Te tabe vôme wôé étam, bo’o mam a bobenyoñ ya akônda. To’o bia tebe été évé, Satan a vo’o ve’ele bo na bi kandan a Yéhôva a ékôane jé.​—Jc. 4:7.