1-2. (a) Jé bii yen ayé’é di? (b) Jé ja liti na Yéhôva a bili nkômbane ya volô bia?

 YÉHÔVA a ne volô bia na bi dañe minju’u bia tôbane mie binyiñe biangan, a na bi bi avak ésaé bia bo nye. Aval avé a volô bia? A aval avé bi ne tu’a yene mfi ya mvolane Yéhôva a ve bia? Bia zu bi biyalane ya minsili mite ayé’é di. Ve ôsusua na bia yalane minsili mite, bi tame taté zu jeñ éyalane ya nsili wu: Ye Yéhôva a bili fo’o nkômbane ya volô bia?

² Éfia nlômane Paul ô nga belane je kalate a nga tili Behébreu é ne volô bia na bi bi éyalane ya nsili ôte. Paul a nga jô na: “[Yéhôva] a ne mvolô wom; ma ye ke ko woñ: Môt a ye bo me jé?” (Beh. 13:6) Bible a bili benote a beréférence a jô na, ba belane éfia be nga kôñelane na “mvolô” éfuse ji, asu na be kobô ajô môt a ne ôjeja’a ya ke volô môt a zu sili nye mvolan a yônô’ô. Tame bo ane wo yene Yéhôva a ji’a ke volô môt a tele minju’u été. Wo ye tu’a yene na éve’ela te ja kôme liti nkômban​—a évak Yéhôva a bili na a bo mvolô wongan. Éyoñe Yéhôva a volô bia, bia bi ngule ya jibi minju’u miangan a mevak mese.

3. Mezen melale mevé Yéhôva a belane me asu na a volô bia na bi jibi minju’u miangan a mevak?

³ Mam mevé Yéhôva a bo asu na a volô bia na bi jibi minju’u miangan a mevak? Bi tame ke jeñ éyalane ya nsili ôte kalate Ésaïe. Amu jé? Abui minkulane mejô e ne kalate Ésaïe da fombô fe bebo bisaé be Yéhôva ya melu ma. Nde fe, Ésaïe a belane bifia bi ne tyi’ibi ya wôk asu na a kobô ajô Yéhôva. Bi tame de yen Ésaïe kabetôlô 30.  Kabetôlô ate, Ésaïe a belane mbamba bive’ela asu na a liti mezen Yéhôva a volô bebo bisaé bé: (1) a nyoñ éyoñe ya vô’ôlô a yalane meye’elane mangan, (2) a tebele bia, a (3) ve bia bibotane den a melu ma zu. Bi tame kôme zu yen aval avé Yéhôva a volô bia meval melale mete.

4. (a) Yéhôva a nga jô na Bejuif ya melu m’Ésaïe be mbe aya, a jé Yéhôva a nga kañese? (b) Ndi nleme fé Yéhôva a nga ve bone b’Israël be nga wulu ba’aba’a a nye? (Ésaïe 30:18, 19)

⁴ E menyiine me nkobô ya Ésaïe kabetôlô 30, Yéhôva a jô na Bejuif be ne “bon ba ben njôan,” mbe bete ba ye “kô’ôlan abé, abé afe yôp.” A ke ôsu a jô’ô na: “Be ne bôt ba ben njôan, . . . ba bene wô’ atiñe Yéhôva.” (És. 30:1, 9) Mbôle be nga bene vô’ôlô Yéhôva, Ésaïe a nga jô na Yéhôva é kañese na be tôbane beta minjuk. (És. 30:5, 17; Jr. 25:8-11) Mvuse ya valé, be nga kee be minkôm Babylon. Ve Bejuif béziñe be mbe be wulu ba’aba’a a Yéhôva, a Ésaïe a mbe a bili mbamba foé asu dap. A nga jô be na môs éziñe bé beta bulane Jérusalem. (Lañe’e Ésaïe 30:18, 19.) Nde fe mam me nga bobane nalé. Yéhôva a nga kôté be minkôme Babylon. Ve abui mimbu e nga lôt ôsusua na ba bulan. Bifia “Yéhôva a ye yange, nde te a ye bo mia mvam” bi mbe bi liti’i na abim éyoñ éziñe dé taté lôt ôsusua na Yéhôva a kôté bebo bisaé bé. Ayoñ Israël é nga lôte mimbu 70 minkôm Babylon ôsusua na bone b’Israël béziñe ba taté na ba bulane Jérusalem. (És 10:21; Jr. 29:10) Éyoñe be nga bulane si jap, mili’i be mbe be kuli’ amu mintaé éyoñe be mbe minkôm me nga veñesan mili’i mevak.

5. Aval avé Ésaïe 30:19 a bôône bia nleme si?

⁵ Den bi ne bi mvolan nlem a zene ya bifia bi: “A ye fo’o bo wo mvam éyoñ tyiñe jôé ja yôn.” (És. 30:19) Ésaïe a bôône bia nleme si éyoñ a kate bia na Yéhôva a tu’a baé alo éyoñe bia yône mise mé, a ye fe yalane bia avôl avôl. Ésaïe a jô fe na: “Éyoñ a ye wôk, a ye yalane wo.” Mbamba bifia bite bia liti bia na, Ésa wongan a bili nkômban​—a évak​—ya volô bôte bese ba de’ele nye mo. Nge bia ba’ale jam ete ôsimesan, bii bi ngule ya jibi minju’u bia tôbane mie a meva’a mese.

6. Aval avé mejô bia koone me kalate Ésaïe ma liti na Yéhôva a vô’ôlô meye’elane me mbo ésaé wé ase?

⁶ Ndi nleme fé bia beta bi a lat a meye’elan a zene ya éfuse di? Yéhôva a kôme baé alo dé éyoñe môt ase ya be bia a ye’elane nye. Amu jé bia jô nalé? Ngab ôsu ya Ésaïe kabetôlô 30, éfia “wo” ba belane je ja fombô abui bôt amu Yéhôva a kobô a nsamba bebo bisaé bé. Ve éfuse 19, éfia “wo” ba belane je ja fombô môte wua; éfus éte Yéhôva a kobô mbo ésaé wé ase. Ésaïe a nga tili na: “wo ye bo te beta yi”; “a ye fo’o bo wo mvam”; “a ye yalane wo.” Mbôle a ne Ésa a nye’e bone bé, Yéhôva a vo’o ve’ele jô ndômane jé nge ke ngo jé na, “Wo yiane jeñe na ô bo ngul ane monyoñe nge nyo kal.” A yeme na môt ase ya be bia a selan a nyi mbok, a vô’ôlô fe meye’elane me môt ase ya be bia.​—Bs. 116:1; És. 57:15.

7. Aval avé Ésaïe ba Yésus be nga liti bia mfi ya ye’elane mban?

⁷ Éyoñe bia sili Yéhôva jôm éziñ, a ne bo teke bia je ve été été, ve a ne ve bia ngule ya dañe njuk ôte. Nge nju’u wongane wo bo te man été été, bia yiane ke ôsu  a sili Yéhôva ngule ya jibi wô. A jô bia na bi bo de. Mejô ya kalate Ésaïe ma ma yemete de: “Mi bo te ve [Yéhôva] awo’an.” (És. 62:7) Nalé a tinan aya? Meye’elane mangan ma yiane bo mban, fo’o ve ane nge bia bo teke ve Yéhôva awo’an. Mejô m’Ésaïe mete ma bo na bi simesan bive’an bi tii a meye’elane Yésus a nga belane bie kalate Luc 11:8-10, 13. Yésus a jô bia na bi bo “mbane ya ja’é” a na bi ja’é mbamba nsisim éyoñ ése. Bi ne fe ye’elane Yéhôva na a liti bia zen asu na bi nyoñe mbamba mintyi’an.

8. Aval avé mejô ya kalate Ésaïe 30:20, 21 me nga tôéban Melu mvus?

⁸ Lañe’e Ésaïe 30:20, 21. b Éyoñe nkane bita ya Babylon ô nga bômane Jérusalem tañe mbu wua a étun, minju’u mi mbe mi nto bone b’Israël nyule nyulu. Ve aval éfuse 20 a 21 ja liti, Yéhôva a nga ka’ale Bejuif na nge be kôñelane minlem a tyendé, a ye kôté be. Ésaïe a nga loone Yéhôva na Beta Ñye’ele, a nga ka’ale bone b’Israël na Yéhôva é ye’ele be avale ba yiane kañe nye. Mejô mete me nga tôéban éyoñe bone b’Israël be nga kôlô minkôm. Yéhôva a nga liti fo’o na a ne Beta Ñye’ele asu dap amu a nga volô be na be beta telé nya ékaña’a. Bi bili abui bibotane den amu Yéhôva a ne Beta Ñye’ele wongan.

9. Mezene mevé Yéhôva a belane me asu na a ye’ele bia den?

⁹ Ésaïe a ke ôsu a belane bive’ela, a ve’e bia a bongô besikôlô Yéhôva a ye’ele mevale mebaé. Jam ôsu Ésaïe a jô na: “Mise môé ma ye yen [Beta ñye’ele wôé].” Éve’an éte ja liti ñye’ele a tele bongô besikôlô ôsu. Bi bili beta mvome ya nyoñe miñye’elane mié den. Aval avé Yéhôva a ye’ele bia? A bo de a zene ya ékôane jé. Bi ne mevak amu mbamba mebendé bia bi a zene ya ékôan éte! Mebendé bia bi bisulane biangan, bitôkan, bekalate bangan, télé wongan a abui mezen afe da volô bia na bi jibi minjuk a meva’a mese.

10. Éyoñ évé bia wô’ô “tyiñ é kobô’ô [bia] mvus”?

¹⁰ Ésaïe a liti zene baa Yéhôva a belane je asu na a ye’ele bia. Ajô na: “ Melo môé ma ye wô’ô tyiñ é kobô’ô wo mvus.” Nkulu mejô Ésaïe a jô na Yéhôva a ne ane ñye’ele a nyoñe ngab a bongô besikôlô  bé a tele be mvus, a liti’i be zene ba yiane nyoñ. Den, bia fe bi ne wô’ô tyiñe Yéhôva mvuse jangan. Aval avé? Melu mvus, Mejô me Zambe me nga tiliban Bible den a nto nya ayab éyoñ. Ajô te, éyoñe bia lañe Kalate Zambe a ne ane bia wô’ô tyiñe Yéhôva é so’o bia mvus.​—És. 51:4.

11. Asu na bi jibi minju’u a mevak, mam mevé bia yiane bo, a amu jé?

¹¹ Aval avé bi ne kôme bu’uban a mebendé Yéhôva a ve bia a zene ya ékôane jé a Kalate wé? Te vuane na Ésaïe a nga jô mam mebaé. Jam ôsu, “zene nyô.” Jam baa, “wula’ane été.” (És. 30:21) Bi nji yiane su’u ve na bia yeme “zen.” Bia yiane fe ‘wulu été.’ A zene ya Kalate wé, aval ékôane jé ja timine bia nye, bia yé’é na bi yeme nkômbane Yéhôva. Bia yé’é fe aval avé bi ne tôñe memvinda mé binyiñe biangan. Asu na bi bo Yéhôva ésaé a meva’a mese, bia yiane bo mam mete mebaé. Éyoñ ete nje Yéhôva a ne botane bia.

12. Bela’an Ésaïe 30:23-26 asu na ô liti aval avé Yéhôva a botane bebo bisaé bé.

¹² Lañe’e Ésaïe 30:23-26. Aval avé nkulan ajô ôte ô nga tôéban éyoñe Bejuif be nga kôlô minkôm Babylon a bulan Israël? Be nga bi abui bibotan mfa’a ya nsisim a minsôn. Yéhôva a nga ve ayoñe dé abui bidi mfa’a ya minsôn. Ve jame da dañe mfi e ne na, A nga ve be mam mese me mbe me sili’i asu na be yemete élat jap a nye, a na be beta taté na ba kañe Nye avale da yian. Bibotane bebo bisaé be Yéhôva ba bu’ubane bie den bia dañe bi be jaéya zu ba bu’ubane bie. Aval éfuse 26 ja liti, Yéhôva a volô bebo bisaé bé den na be tu’a wô’ô Mejô Mé. (És. 60:2) Bibotane Yéhôva a nga ve bebo bisaé bé bi nga volô be na be ke ôsu a kañe Nye be bili “meva’a ya nlem.”​—És. 65:14.

13. Aval avé nkulan ajô wo kobô ajô ntélane nya ékaña’a wo tôébane melu ma?

¹³ Ye nkulan ajô ô tii a ntélane nya ékaña’a wo fombô bebo bisaé be Yéhôva ya melu ma? Teke vaa nge beté! Aval avé? Ataté mbu 1919 É.J., bemillion be bôte be nga kôlô minkôme ya beta Babylon, safulu bivuse miñyebe ya si se. Be nga kee be si é mbe abeñ a dañe si ya ntiñetan, e paradis ya nsisim. (És. 51:3; 66:8) Jé é ne paradis ya nsisim?

14. Jé é ne paradis ya nsisim, a beza ba nyiñ été den? (Fombô’ Asu na bi tu’a wôk.)

¹⁴ Ataté mbu 1919 É.J., miñwo’on mi  nga taté na mia bu’uban paradis ya nsisim. c Ane éyoñ é nga lôt, bôte be bili ndi nleme ya nyiñe si va fe, “mintômba mife,”mi nga taté na mia nyiine paradis ya nsisim ate a bu’uban abui bibotan.​—Jean 10:16; És. 25:6; 65:13.

15. Nne paradis ya nsisim a tele vé?

¹⁵ Nne paradis ya nsisim a tele vé den? Bebo bisaé be Yéhôva ba nyiñe si se meku’u menyin. Ajô te, paradis ya nsisim a ne bevôm bese be ne si nyi. Nde to’o bia nyiñe vé, bi ne bo ébu’a jia ya paradis ya nsisim nté ôse bia ke ôsu a su’u nya ékaña’a.

16. Jé é ne volô bia na bi ke ôsu a yene paradis ya nsisim wongan abeñ?

¹⁶ Asu na bi tabe paradis ya nsisim, bia yiane ke ôsu a ve Yéhôva akiba asu nda bôte ya nsisim ya si se bi bili. Aval avé bia liti na bia ve Yéhôva akiba? Bi ne de bo éyoñe bia bem ôsimesane wongan mbamba mefulu bobejañ a besita bangan be bili, sake bikobe biap. (Jean 17:20, 21) Amu jé jam ete e ne nya mfii? Bi tame nyoñ mone éve’an. Éyoñe bia ke mbamba parc, bia yene bilé mevale meval. Avale te da da, mbôle mekônda mangan mme me ne paradis ya nsisim, bia koone bôte meval meval été, mbe bete bi ne vek a bilé. (És. 44:4; 61:3) Bia yiane ve ngule na bi ke ôsu a bem ôsimesane wongane mbamba “afan,” bia yen, sake bibolô bi ne koone nye “bilé” bi ne bia bebé, bikobe bi ne yene be bôte bevok ya akônda. Bi nji yiane kañese na bikobe biangan nge ke bi bi bôte bevo’o ya akônda bi bo na bi kate beta yen abim avé nda bôte jangane ya nsisim é ne abeñ a nlatan.

17. Jé môt ase ya be bia a ne bo asu na akônda é tabe mvo’é a nlatan?

¹⁷ Jé môt ase ya be bia a yiane bo asu na akônda é ke ôsu a tabe nlatan? Bia yiane bo bôte ba jeñe mvo’é. (Mt. 5:9;  Bero. 12:18) Éyoñ ése bia ve ngule ya tabe mvo’é a bôte bevo’o ya akônda, bia bo na paradis ya nsisim a tu’a bo abeñ. Bi nji yiane vuane na Yéhôva nnye a nga dutu môt ase ya be bia paradis ya nsisim asu nya ékaña’a. (Jean 6:44) Tame ve’ele simesan abim mevak Yéhôva a wôk éyoñ a yen ane bia ve ngule na bi tabe mvo’é a nlatane a bobejañ, mbe bete be ne​—édima mise mé!​—És. 26:3; Ag. 2:7.

18. Mam mevé bia yiane bo mbane ya bindi, a amu jé?

¹⁸ Yéhôva a noo bebo bisaé bé abui bibotan, jé bi ne bo asu na bi bu’uban bibotane bite? Bi ne nyoñ éyoñe ya tu’a bindi mam bia yé’é Kalate Zambe a bekalate bangan. Nge bia bo de, bia ye bi mbamba mefulu mé volô bia na bi liti ‘nye’ane ya bobenyañ, a na bi tu’a nye’esan’ akônda été. (Bero. 12:10) Éyoñe bia bindi bibotane bia bi den, bii yemete élate jangan a Yéhôva. Nde fe, éyoñe bia nyoñ éyoñe ya bindi bibotane bise Yéhôva a ka’ale bia, bi bi ndi nleme ya kañ Nye nnôm éto. Mam mete mese mé volô bia na bi kañe Yéhôva meva’a été den.

19. (a) Ésaïe 30:18 a liti na jé bi ne tabe je ndi? (b) A jé é ne volô bia na bi jibi a mevak?

¹⁹ Éyoñe Yéhôva a ye jiane mbia émo nyi, “a ye betebane yôp” asu dangan. (És. 30:18) Bi too ndi na Yéhôva​—“Zambe ya nya ntyi’ane mejôô”​—a ye ke kañese na éyoñe môs a nga tyi’i na é jañele émo Satan ji wé kui, a beta beté ve môse wua. (És. 25:9) Aval ane Yéhôva, bia yange a ôjeja’a ôse na môs ôte ô kui. Nté bia yange môs ôte, bia ke ôsu a nyane mvome ya ye’elane Yéhôva, ya yé’é Kalate Zambe a tôñe mam bia yé’é été, a mvome ya bindi bibotane bi bili. Nge bia bo de, Yéhôva é volô bia na bi ke ôsu a kañe nye meva’a été.