1, 2. (a) Kristen é ne wô’ôtan aya éyoñ ényiñe jé ja tyendé atemetem? (Fombô’ô fôtô ya atata’a.) (b) Sam 131 a liti na jé é ne volô bia na bi bôône minleme miangane si?

LOÏD ba Alexandra be nga taté wô’ô ôlun éyoñ be nga jô be na be kôlô Béthel a bulane bo bekpwa’a mefan. Valé be saéya Béthel mimbu 25. Loïd a jô na: “Me mbe me maneya yemban ésaé jame ya Béthel. Me nga kôme wô’ô amu jé e mbe e sili’i na be vaa bia, ve melu me nga tôñe valé, me nga wô’ôtane ve ane be nga wua bia fé. Nlem ô nji be ô bôô ma si. Ana’ana me ndeme be me fase’ mvo’é, ve étune jé bem, me nga viane wô’ô mamien éngôngol.”

² Éyoñ ényiñe jangan ja tyendé atemetem, nlem ô ne bia koo abum. (Min. 12:25) Bi ne yen ayaé ya kañese ntyéndan ôte. Nge nalé a kui bia, jé é ne volô bia na bi ‘toé minleme miangan bivô a volô mie.’ (Lañe’e Besam 131:1-3.) Bi tame zu yen aval bebo bisaé be Yéhôva béziñe ya melu  mvus, a ba ya éyoñe jangane ji, be nga kui na be bôône minleme miabe si éyoñ mam me nga tyendé binyiñe biap.

3. Joseph a nga tebe été évé?

³ Joseph a mbe a bili jôm ane mimbu 17 éyoñ bobenyañe bé be nga kuane nye, amu be mbe be bo’o nye éviele. A mbe mone Jacob a mbe a dañe nye’e. (Met. 37:2-4, 23-28) Joseph a nga jibi éto ôlo Égypte a mimbôk tañe mimbu bebé 13, a yii ésaa. Jé é nga volô nye na a bo te jañele ndi nleme jé, a na a bo te ba’ale ôviti’i ziñ?

4. (a) Éyoñ a mbe nda mimbôk, Joseph a nga bem ôsimesane wé vé? (b) Aval avé Yéhôva a nga yalane meye’elane me Joseph?

⁴ Éyoñ a mbe nda mimbôk, Joseph a nga dañe bem ôsimesane bibotane bi Yéhôva. (Met. 39:21; Bs. 105:17-19) Biyeyem a nga yem éyoñ a mbe mongô bi nga yiane liti nye na Yéhôva a nye’e nye. (Met. 37:5-11) Bi ne fe simesane na a mbe a kate’ Yéhôva mam ma ndeñele nye. (Bs. 145:18) Yéhôva a nga yalane meye’elane me mbo ésaé wé, nté ôse Joseph a nga tôbane meve’ele, a nga yene ndeme ya na Zambe a “to be nye.”​—Mam. 7:9, 10. *

5. Jé “mvo’é Zambe” ja volô bia na bi bo?

⁵ Dene fe, éyoñ bia tôbane minjuk, bi ne wô’ôtane “mvo’é Zambe,” nje éte ja ba’ale minleme miangan, a asimesane dangan. (Lañe’e Bephilippien 4:6, 7.) Nge bia fe bia ye’elane Yéhôva éyoñe jam éziñe da tyelé bia nleme yôp, mvo’é Zambe ja ye volô bia na bi tôé minsôñane miangane ya nsisim, a na bi bo teke sili mo si. Bi tame zu yen aval avé ényiñ bebo bisaé be Yéhôva ya melu ma ja bo’olô jam ete.

6, 7. Éyoñ bia kôme kate Yéhôva jam da ndeñele bia, aval avé nalé a bo na nlem ô bômbô bia si? Va’a éve’an.

⁶ Éyoñ be nga jô Ryan ba Juliette na be telé ésaé nkpwa’a mefan é ne ngum aval, be nga wô’ô bebien éngôngol. Ryan a jô na: “Été été, bi nga ye’elane Yéhôva. Bi nga nyoñe jam ete ane fane ya liti nye na bi too nye mebun. Abui bobejañe ya akônda dangan é mbe é ndeme duban, nde bi nga jô Yéhôva na, a volô bia na bi liti be mbamba éve’ela.”

⁷ Yéhôva a nga yalane be aya? Ryan a jô na: “Ve nné ane bi nga mane ye’elan, woñ a mbia b’asimesan bi nga kôlô bia minlem. Mvo’é Zambe é nga ba’ale minlem miangan a asimesane dangan. Bi nga yemelane na, Yéhôva a ye ke ôsu a saé a bia vengevenge ve bia ba’ale mbamba été nsisim.”

8-10. (a) Aval avé nsisime Zambe wo volô bia na bi dañe mam ma tyelé bia minleme yôp? (b) Jé Yéhôva a bo éyoñ môt a ba’ale mbamba été nsisim?

⁸ Nsisime Zambe wo bo fe na bi simesane bifuse ya Kalate Zambe bi ne volô bia na bi telé mame ya nsisim ôsu. (Lañe’e Jean 14:26, 27.) Bi tame zu kobô ajô Philippe ba minga wé Marie, be nga saé Béthel bebé mimbu 25. Bese be nga jañele benyia bap, Philippe a jañele fe évuvuman éfe, mewu mete mese me nga bobane fo’o ve zañe  ngon ényin; be nga yiane fe nyoñe ngab a ésaa Marie, amu a mbe a kone nlô.

⁹ Philippe a jô na: “Me mbe me buni’ na ma jibi minju’u mite, ve é nji tu’a be nalé. Me nga lañ ayé’é ya Nkume mmombô a bete éziñ, ayé’é ete e mbe e timi’in Becolossien 1:11. Me mbe fo’o me jibi’i, ve sa ke avale da yian. E mbe e sili’i na me ‘jibi a meva’a mese.’ Éfus éte é nga liti ma na, meva’a mam me tii ki a mam ma kui ma ényiñ, ve me tii a ésaé nsisime Zambe wo bo ényiñe jam.”

¹⁰ Yéhôva a nga noo be bibotan, amu a nga yene na ba jeñ a ngul ése na be ba’ale mbamba été nsisim. Éyoñ be kôlôya Béthel, Yéhôva a nga botan ésaé jap aval é ne na, mvuse mon éyoñ, be nga bi angôndô ya mbamba meyé’é. Marie a simesan éyoñ éte a jô’ô na: “A mbe ve ane Yéhôva a jô bia na, ‘Te tyelane minleme yôp, mam mese mé wulu mvo’é.’”

11, 12. (a) Aval avé Joseph a nga ve Yéhôva fane ya botane nye? (b) Aval avé Yéhôva a nga ya’an Joseph amu ôjibi wé?

¹¹ Éyoñ ényiñe jangan ja tyendé atemetem, bi ne sili mo si a jô’é na woñ ô te’elane bia. Jam ete e mbe ve kui Joseph. Ve, a nga tyi’i na, to’o a tele été évé, a ye jeñ a ngul ése na a ve Yéhôva nlem avak; ane Yéhôva a nga botane nye. To’o éyoñ a mbe mone mimbôk, Joseph a nga bo ésaé ése be mbe be va’a nye a nlem ôse, aval a mbe a saé’ nda Potiphar.​—Met. 39:21-23.

¹² Môs éziñ, be nga futi mimbô’ô mibaé éjôé Joseph si, bôte bete be nga tate be mimfañe mi bôt nda Pharaon. Mbamba fulu Joseph a nga tindi be na be kate nye bitua biyeyem be nga yem alu éziñ. (Met. 40:5-8) Joseph a nji be a buna’ane na minlañ mite mia ye tyendé ényiñe jé. A nga beta fo’o bo mimbu mibaé mimbôk, ve môs ôbien a nga kui, be nga telé nye évet, nnye a mbe môte baa ya Égypte.​—Met. 41:1, 14-16, 39-41.

13. Aval avé bi ne ve Yéhôva fane ya botane bia éyoñe bi tele minjuk?

¹³ Bia fe bi ne teme môs éziñ bi ntele mbia été, teke yem jam bi ne bo. Ve nge bia jibi, a jeñ a ngul ése na bi ve Yéhôva nlem avak, bia ye ve nye fane ya botane bia. (Bs. 37:5) É ne été na, ‘minlem mia ye tyebe bia yôp’ biyoñ biziñ, ve, avale Paul a nga jô, bia ye ke li’i “fe’e ne vema.” (2 Bec. 4:8) Mejô  mete ma ye tôébane be bia vengevenge ve bi ne mbane ya telé ésaé nkañete ôsu.

14-16. Aval avé Philippe a nga bem ôsimesane wé ésaé nkañete akusa bo mam me nga tyendé ényiñe jé?

¹⁴ Philippe, nkate foé, a ne mbamba éve’ela mfa’a ya telé ésaé nkañete ôsu, to’o éyoñ mam ma tyendé ényiñ jangan. Mvus awu Étienne, beta étibela’a a nga nambe bebo bisaé be Yéhôva be mbe be nyiñi’ Jérusalem. * Éyoñ éte, Philippe a mbe a bu’ubane mfefé mbe’e be nga ve nye. (Mam. 6:1-6) Ve éyoñ Bekristen be nga mane tup, Philippe a nji be ve ba’a mo. A nga ke kañete tisone ya Samarie, mbamba foé a mbe a ngenane teke kôme nambe bôte ya vôm ate.​—Mt. 10:5; Mam. 8:1, 5.

¹⁵ Philippe a mbe nkômesane ya ke vôm ase mbamba nsisim a nga ye kee nye, ane Yéhôva a nga belane nye vôme mbamba foé a mbe a ngenane te kui. Besamaritain be nga nye’e be vô’ôlô nye, amu a nji biasé be ane Bejuif bevok. Jôm éte nje ésulane bôt é mbe é vô’ôlô nye “nleme wua.”​—Mam. 8:6-8.

¹⁶ Nsisime Zambe ô nga kee Philippe Azot (Ashdod) a Césarée, abui Begentil é mbe betison bete. (Mam. 8:39, 40) Mimbu 20 mvus éyoñ ôsu a nga kañete Samarie, mam ve beta tyendé ényiñe Philippe. Mbôl a mbe a mbili nda bôt, a nga tobe ngume vôm na a kee ésaé nkañete jé ôsu. Akusa bo mam me nga tyendé ényiñe jé, Philippe a nga bem ôsimesane wé ésaé nkañete, ane Yéhôva a nga noo nda bôte jé bibotan.​—Mam. 21:8, 9.

17, 18. Aval avé ésaé nkañete ja volô bia éyoñ mam ma tyendé ényiñe jangan?

¹⁷ Abui bekpwa’a mefan da bo’olô na, môt a telé ésaé nkañete ôsu a tebe ne bip, to’o mam ma tyendé ényiñe jé. Osborne ba minga wé Polite ba nyiñ Afrique du Sud; éyoñ be nga kôlô Béthel, be nga buni na ba ye ji’a yene mon ésaé a bi étaba’a. Ve Osborne a jô na: “Bi nga jeñ ésaé bi té’é.” Ngale ki a jô na: “Bi nga bo ngon élal bi jeñe’  ésaé, teke ki moné mo. Angôndô ayaé jam ma kate mia le.”

¹⁸ Jé é nga volô be na be dañe minju’u mite? Osborne a jô na: “Ésaé nkañete é nga volô bia na bi fombô ve mbamba be mam ba kui bia ényiñ. Bi nga wô’ô na, a lôte na bi kulubu, bia yiane jibi bo ayôñe nkañete, nalé a nga soo bia abui mevak. Bi mbe fe mbane ya jeñe bisaé, a bi nga su’ulane fe bie bi.”

19-21. (a) Jé ja ye volô na nlem ô bômbô bia si? (b) Aval avé élate jangan a Yéhôva é ne yem éyoñ mam ma tyendé ényiñe jangan?

¹⁹ Bive’ela bi bia liti bia na, éyoñ bia telé Yéhôva ôsu, nalé a bôé bia nleme si, to’o mam ma tyendé ényiñe jangan. (Lañe’e Michée 7:7.) Mam ma tyendé ényiñe jangan ma vo-volô bia na bi tu’a yemete élate jangan a Yéhôva. Polite bia te jôô nye atata’a a jô na: “Éyoñ be nga vaa bia Béthel, me nga tu’a wô’ôtane na Yéhôva a nyoñe ngab a bia. Ane me nga tu’a kabetane nye.”

²⁰ Marie fe a ba’ale nnôm ésaa a too nkpwa’a mefan. A jô na: “Mfa’a wom me yeneya na, éyoñ jam éziñ da ndeñele ma, ma yiane tebe mone jôm, a ye’elane Yéhôva, a kee mam mam ôsu. Mam me nga kui ma ényiñ me nga ye’ele ma na, ma yiane kee Yéhôva minju’u miam, nalé a ye fe volô bia melu ma zu.”

²¹ Loïd ba Alexandra ki ba meme na, jam é nga kui be, é nga telé be meve’ele avale be nji ve’ele simesane môs éziñ. Ve ba jô na: “Meve’ele ma bo na bi yem nge bi bili nya mbunane, a nge mbunan ôte ô ne volô bia éyoñe ya minjuk. Meve’ele ma tune bia.”

22. Nge bia telé Yéhôva ôsu été ése bi ne tebe, jé bi ne tabe je ndi?

²² Éyoñ mam ma tyendé ényiñe jôé (éko éziñ ba te sé’é wo mimbe’e ékôane Yéhôva, nge ke na wo te fame mbia ôkon, nge ke na ô ndeme bi mbe’e ya nda bôt), te vuane na Yéhôva a nyoñe ngab a wo, a na, a ye su’u wo mbamba éyoñ. (Beh. 4:16; 1 P. 5:6, 7) Nté ôte ôse, te ba’a mo. Yé’elane Ésoo Yéhôva mban, a jô’é na a be’e wo mo mé été. Nge ô bo de, mvo’é Zambe ja ye ba’ale nleme wé to’o mam ma tyendé ényiñe jôé.