1, 2. Jam avé da kolé bia ôbak adañ mam mese, a za a be’e ayeme ya jam ete?

DEN, bôte be kômeya melambe, bemetua, beréfrigérateur, akeke; mam mete mese ma bo na ényiñ é bo bia tyi’ibi. Ve biôme bife bôte ba kôm bia telé bia minju’u été; ane mengal, bemine anti personnel, sika, bombe atomique akeke. Ve teke jam éziñ da kolé môt ôbak ane di bia zu yen ayé’é di. Jam ete é ne jé? Minsos! Ba jô na môt a laa minsos éyoñ a vañe kobô mejô me ne ékotekot, na a du’u môte mfe. Za a ne môt ôsu a nga laa minsos? Yésus a nga jô na “Diable” nnye a ne “ésaa minsos.” (Lañe’e Jean 8:44, MN.) Satan a nga laane minsos mi ôsu éyoñ évé?

² Jam ete e nga boban afub Éden den a ntoo betoyini mimbu. Adam ba Ève be mbe be bu’uban ényiñe Paradis, vôme Nté wop a nga toé be. Satan ve téé si. A mbe a kôme’e yeme na Zambe a nga tyili Adam ba Ève “ébuma ya élé ya yeme mam me ne mvaé a abé.” Ve a nga belane nyo na a jô Ève na: “Mi aye ke tu’a wu [minsos mi ôsu le]: amu Zambe a yeme na, môs mi aye di je, môs ôte mis menan me aye kuiban, nalé mi aye bo ane Zambe, a yem mvaé a abé.”​—Met. 2:15-17; 3:1-5.

3. Amu jé bi ne jô na Satan a mbe a sôñe’e mbia jam éyoñ a nga du’u Ève, a minsos mite mi nga soo bôte jé?

 ³ Bi ne jô na Satan a mbe a sôñe mbia jam éyoñ a nga du’u Ève, amu a mbe a kôme’e yeme na, a ye wu nge a di ébuma. Adam ba Ève be nga su’ulane fe wu amu be nga bo Zambe melo. (Met. 3:6; 5:5) A amu abé dap, “awu e nga kui be bôt bese.” Bible a jô na “awu é nga dañe bo . . . , ja’ana be ba be nji bo abé aval ane ntyaman atiñ Adam.” (Bero. 5:12, 14) Ane môta binam a nga sub ényiñe ya melu mese Zambe a nga sôñ asu dé; éyoñ ji ba be bili ma’a ba nyiñ akui “mimbu mewôme zañbwa,” nyô ki a dañeya ngul a ne kui “mimbu mewôm mwom.” Ve ényiñ éte é ne njalan a minjuk, a “ôlun.” (Bs. 90:10) Satan a nga wôé fo’o bia!

4. (a) Bia yiane jeñe na bi bi biyalane ya minsili mivé? (b) Kalate Besam 15:1, 2 a liti na za étam a ne bo mvôé Yéhôva?

⁴ Yésus a nga kobô ajô Satan a jô’ô na: “A nji tabe benya mejôô été ayap, amu benya mejôô me nji bo be nye.” Mejô mete me ne été, amu azukui den, Satan a ke ôsu a “du’u si se” a minsose mié. (Nli. 12:9) Bi nji yi na Satan a du’u bia. Ajô te, entame fasané minsili milale mi: Aval avé Satan a du’u bôte den? Jé é wô’ô bo na bôte be laane minsos? A aval avé bi bi ne “kobô benya mejôô” éyoñ ése, mfa’a ya bo te jañele amvôé dangan a Yéhôva ane Adam ba Ève?​—Lañe’e Besam 15:1, 2.

5. Aval avé Satan a du’u bôte den?

⁵ Nlômane Paul ô mbe ô yeme’e na bi ne bo te “du’ubane be Satan, amu bi nji dimi minsôñane mié.” (2 Bec. 2:11, Mfefé Nkôñelan.) Bia yeme na émo ji ése é jô’ô mo me Satan: ataté safulu bivuse miñyebe, bebo makit be ne medu’an a ôzañ akum, akekui bôte be pôlitik. (1 Jean 5:19) Jôm ete nje bi nji vembe éyoñ beta be bôte ya émo ji ba “kobô minsos,” amu bia yeme na Satan a mimbia minsisim mbe ba tindi be. (1 Tim. 4:1, 2) Minsos mite mi wô’ô bo mi yené’é éyoñ beta bebo makit ba wumulu makite map, a too ki na me nji bo mvo’é.

6, 7. (a) Amu jé betebe ôsu ya miñyebe ba laane minsos ba yiane mekua? (b) Minsose mivé ô wô’ôya betebe ôsu ya miñyebe be la’an?

⁶ Betebe ôsu ya miñyebe ba laa minsos ba yiane mekua, amu ba tele bôte ba buni be mbia été. Nge môt a kañese bivuse miñye’elan, a bo mam Zambe a vini, a ne sub ényiñe ya melu mese. (Os. 4:9) Éyoñ a mbe si va, Yésus a nga ve betebe ôsu ya miñyebe mekua mfa’a ôte. A nga jô be bôsa na: “Ngo’o mia betili bekalate a bepharisien, mia bôt mi ne medu’an! amu [mia bômane mañ a si asu ya] dutu môte wua a buni mejô mi aye’ele; éyoñ a buniya, mi viane bo nye môte ya étôtôlan a dañe miabebien medañe mebaé.” (Mt. 23:15) Yésus a nji ke a ye’e be. A nga kôme kpwamane be na, be ne ‘bone be Satan, nwôé bôt.’​—Jean 8:44.

⁷ Betebe ôsu ya miñyebe be ne njalan émo dene ne lut: a bepasteur, a befata, akeke. Ane betebe ôsu ya éyoñe Yésus, “ba kame bebela na a yené,” a ba “folane benya mejôô me Zambe a minsos.” (Bero. 1:18, 25,  Mfefé Nkôñelan) Bi wô’ô wô’ be jô’ô na “é mbe ntilan,” ba jô fe na nsisime môte wo wu ki, nge ke na wo ke bekôn, ba kui kui na be jô na, Zambe a nji vini na befam befam be lu’an, nge na binga binga be lu’an.

8. Minsos mivé bôte be pôliti’i ba zu laan ana’ana, ve jé bia yiane bo?

⁸ Bôte be pôliti’ fe ba laane minsos asu na be wone bôt. Bi mbeme wô’ô be be tameta’an a yôtane na: “mvo’é a te ke jame ya ko woñ”! Ngo’o abime minsos ete! Ve éyoñ éte ébien, “njañan wo [ye] zu be be atemetem.” Bi too ndi na teke môte wua ya be bia a ye du’uban, a vuane na émo ji é ntele na ja jañ. Bia bese bia kôme yeme na “môse [Yéhôva] wo azu aval ane ñwuwup wo azu alu.”​—1 Bet. 5:1-4.

9, 10. (a) Amu jé bôte be wô’ô laa minsos? (b) Jé bi nji yiane vuan a lat a Yéhôva?

⁹ Nge jôm éziñ é taté na ja wum, bôt ba zu jeñe na be kuli je abui. Aval ete fe minsos mi nga taté na mia wum. Ba laane minsos vôm ase den, a sa ke ve beta be bôt étam mbe ba laane mie. Y. Bhattacharjee a nga tili nlô ajô ô too na, “Amu jé bia laane minsos” (nkobô énglis); a jô été na, “minsos mi nto ane fulu môt a bialé je.” Bôte be wô’ô fe laane minsos asu na be kamane bebien, nge ke asu na be wumulu bebien. Ba duk amu ba kômbô solé bikobe biap a mbia be mam ba bo, nge ke amu ba jeñe nsenge. Y. Bhattacharjee a nga ke ôsu a jô na, “bôte ba laane minsos teke wutan, e bone be mam a beta be mam, ba du’u beyeñ, bôte ba be be ba saé, bemvôé bap, a bivuvumane biap.”

¹⁰ Minsos mite mise mia soo jé? Mia tyame bôt. Tame simesan abim mintaé fam é ne wôk, éyoñ minga wé a too nye ndi, a bo mejian éyoñ éte fe a jeñe na a solé nye de? Simesa’ane fe avale minga a ne wô’ôtan éyoñ nnôm a tibili ba be bon asoé, ve éyoñ a ntele bôt été, a nga liti na a ne mbamba nlô ya nda bôt? Ba bese ba bo nalé ba yiane kôme yeme na Zambe a lôô be, amu “mam mese me ne soé a me ne nkulane mise” mé.​—Beh. 4:13.

11. Jam e nga kui Ananias ba Saphira da ye’ele bia jé? (Fombô’ô fôtô ya atata’a.)

¹¹ Bible a kobô ajô Bekristen béziñe ya ntete mimbu ôsu, nnôm ba ngal, a jô’ô na ‘Satan a nga jaé be nlem ne lut,’ ane be nga kômbô du’u Zambe. Ananias ba Saphira be nga bôndé fe’e na ba zu du’u minlôman. Be nga kuan afube dap a ve minlôman éfase moné. Ve be nga du’u bobejañ na, ba te ve moné ase, asu na bôt be buni na ba dañ akap. Yéhôva a nga yene de, ane a nga foñesô be avale da yian.​—Mam. 5:1-10.

12. Jé ja yange belaa minsos be ne te jôban, a amu jé?

¹² Yéhôva a yene minsos aya? “Ato’o nduan” da kôme yange Satan a ba bese ba laane minsos teke jôban. (Nli. 20:10; 21:8; Bs. 5:6) Amu jé? Amu mise me Yéhôva, bôte ba laane minsos be ne ane “bemvu,” amu ba bo mame Yéhôva a wô’ô nyé.​—Nli. 22:15.

13. Jé bia yem a lat a Yéhôva, a ñyeman ôte wo tindi bia na bi bo jé?

¹³ Bia yeme na “Zambe a nji bo môt, ane a ye laa minsos.” Bible a jô na “e  vo’o bobane na, Zambe a laa minsos.” (Nb. 23:19; Beh. 6:18) “Yéhôva a vini . . . ôyem ô ne minsos.” (Min. 6:16, 17) Asu na bi yené mvaé mise mé, bia yiane wulu benya mejôô été. Ajô te, wua ya be bia “a bo’o te laa nyô mbo’o minsos.”​—Beco. 3:9.

14. (a) Aval avé bia selan a bôte ya bivuse miñyebe? (b) Timi’in ñye’elane ya Luc 6:45.

¹⁴ Benya Bekristen ba selan a bôte ya bivuse miñyebe. Mfa’a ôvé? Bi bia ‘kobô benya mejôô.’ (Lañe’e Zacharie 8:16, 17.) Paul a nga jô na: “Bia ve ngule ya liti biabebien ane bebo bisaé be Zambe, . . . e bebela nkobô été.” (2 Bec. 6:4, 7, Mfefé Nkôñelan) Yésus fe a nga kobô ajô môta binam a jô’ô na: “Môt a kobô abui mejô de aso nye nlem.” (Luc 6:45) Ajô te, môt a koo Yéhôva woñ, a taté na a kobô bebela nleme wé été, nalé a bo na, éyoñ a zu laan a bôt, a jô ve benya mejôô. Éyoñ a laan a beyeñ, nge a bôte ba be nye ba saé, a bemvôé bé, nge ke a bivuvumane bié, a kobô ve bebela, to’o bone be mam. Bi tame ñhe zu yen aval bi ne liti na bi ne zôsôô mam mese.

15. (a) Amu jé bi nji yiane ve’ele nyiñe medu’an été? (b) Jé é ne volô bisoé na bi bo te vu mbia mefulu bisoé bia bômane bie? (Fombô’ô ayemé.)

¹⁵ Nge ô ne ésoé, éko éziñe wo yi na bisoé bife bi bo bemvôé bôé. Te ve’ele vu bisoé bi ne medu’an. Bisoé bite bi ne na, éyoñ bi ne nda bôt été nge ke akônda, bia liti na bi ne bebo bisaé be Yéhôva, ve éyoñ bi ne a bisoé ya émo, nge ki éyoñ bia belane beréseaux sociaux, bi tyendé abo dulu. Bia kobô mvite mam, bia jaé abé mimbot, bia vô’ôlô mbia mezik, bia so’o meyok, bia nyu banga, bia bo bibon, akeke. Ényiñe jap ése é ne medu’an, bia kômbô du’u bôte bese: bebiaé bap, Bekristen bevok, a Zambe. (Bs. 26:4, 5) Yéhôva ki a yem éyoñ ‘bia wumulu nye ve biyaé, ve minlem miangan mi ntoo nye ôyap.’ (Marc 7:6) Jôm éte nje é ne mvo’é na bi tôñe melebe ma: “Te me’ete na, nleme wôé ô nyamete bebo mam abé; ve womien, tabe’e woñe Yéhôva été nté môs.”​—Min. 23:17. *

16. Jé môt a ne zôsôô a yiane bo éyoñ a jalé demande?

 ¹⁶ Ye wo kômbô nyoñ ésaé nkpwa’a mefane ya éyoñ ése, nge ke bo Yéhôva ésaé ngum aval, aval ane e ke saé Béthel? Éyoñ wo jalé demande, e ne mfi na ô yalane minsili mise mi ne été teke laa minsos; minsili miziñ mia fombô mvo’é jôé ya minsôn, mimvômane miôé, a ntabane wôé, te du’u nja’a. (Beh. 13:18) Ye ô nga bo nsem éziñ asoé, ve azukui den, ô ngenane teke laan a bemvendé? Ji’a be ke yene wo’a? Nalé a ye bo na, ô bo Yéhôva ésaé nleme ne mieññ.​—Bero. 9:1; Beg. 6:1.

17. Jé bia yiane bo éyoñ besiñe bangan ba sili bia mam méziñ a lat a bobejañ?

¹⁷ Bi tame ke jô na bijôé ya vôm ô too bia tyili ésaé nkañete, éyoñ éte bia sili wo minsili a lat a bobenyoñ? Ye wo yiane kulan mam mese? Yésus a nga bo aya éyoñ éjôé ya Rome é nga sili nye minsili? A nga tôñ éfuse ya Bible ja liti na jam ése é bili éyoñ, “éyoñe ya tabe évô, a éyoñe ya kobô;” amu nalé, a nga tobe na a ye ke yalane minsili mise. (Ec. 3:1, 7; Mt. 27:11-14) Éyoñ ba sili bia mam méziñ a lat a bobejañ, bia yiane tabe ntyel, bi nji yiane kuane be.​—Min. 10:19; 11:12.

18. Jé bia yiane bo éyoñ bemvendé ba sili bia minsili a lat a bobejañe ya akônda?

¹⁸ Nge é bo ke na wo te wô’ô na Kristen éziñ ja te bo mbia nsem? Bemvendé be be’e mbe’e ya fubu akônda, ajô te be bili na ba sili wo minsili a lat a jam ete. Wo ye yalan aya nge a ne nyo mvôé nge ke évuvumane jôé nje ja te sem? “Nyô a kuli benya mejôô, nnye a liti zôsô.” (Min. 12:17; 21:28) Yeme’e ñhe na ô bili mbe’e ya kate bemvendé mam mese wo yem. Ba yiane yeme bebela ase asu na be yeme bo ésaé jap, a volô monyoñ a te seme na, a beta lat a Yéhôva.​—Jc. 5:14, 15.

19. Jé bia ye yen ayé’é da zu?

¹⁹ David a nga jô Yéhôva na: ‘Wo nye’e benya mejôô ma so nlem été.’ (Bs. 51:6) David a mbe a yeme’ na benya mejôô ba yiane so môte nlem été. Nya Kristen ‘a kobô môte ba nye be too benya mejôô’ éyoñ ése. Bi ne beta liti na bi ne bebo bisaé be Zambe éyoñ bia ye’ele bôte bevo’ benya mejôô. Bia ye la’ase ajô te sondô a zu.