AYÉ’É 41
JIA 13 Bi vu Krist
Mame bi ne yé’é a lat a melu 40 Yésus a nga kandane lôte si va
“A nga yené be be tañe melu 40, a a mbe a kobô’ô be ajô ya Éjôé Zambe.”—MAME MI. 1:3.
BETA BE MAME BIA ZU YEN
Avale bi ne vu éve’ela Yésus a nga li’i melu 40 a nga kandane lôte si va.
1-2. Jé é nga kui beyé’é be Yésus bebaé nté be mbe be kele’e Émmaüs?
BI NE Ngone nisan é too melu 16 mbu 33 ya É.J. Beyé’é be Yésus be ne éyôé a ba ko woñ. Beyé’é bebaé ya bebe ba kôlô Jérusalem na ba ke Émmaüs, nlam ô ne bebé kilimita 11 a Jérusalem. Menyule me ne be nte’an amu bôte be ndeme wôé Yésus, môte ba too be tôñe’e. Be mbe be yange’e na Messie a ye bo mbamba be mam asu bejuif, ve éyoñe ji a wuya. Jam éziñe da zu bo na be bo fe’e ne vema.
2 Môt éziñe be nji yem a subu beyé’é be Yésus bebé a wulu a be. Ba kate môt ate na, mbia jam a te kui Yésus a te’e be menyul. Môt ate a taté na a kate be mame ma ye tyendé binyiñe biap. “Ataté be Moïse a bekulu mejô bese,” a kate be amu jé Messie a nga yiane tôbane njuk a wu. Éyoñe bôte bete belale ba kui Émmaüs, ane môt ate a kate be za nnye ate a ne. A kate be na a ne Yésus a wômeya soñ! Bi ne ve’ele simesan abime meva’a beyé’é ba wôk, éyoñe ba yeme na Messie a vee!—Luc 24:13-35.
3-4. (a) Aval avé Yésus a nga volô beyé’é bé, a asu’ulane ya été é mbe aya? (b) Jé bia zu yen ayé’é di? (Mame mi. 1:3)
3 Yésus a nga yené be beyé’é bé abui biyoñe melu 40 a nga kandane lôte si va. a (Lañe’e Mame minlôman 1:3.) E melu mete, Yésus a nga ve beyé’é bé be nga too éyôé be koo fe woñe ngule nyul. Be nga bo mevak, a bi ayo’o nleme ya kañete bôte mbamba foé ya Éjôé a ye’ele be mejô me Zambe.
4 E yé’é mame Yésus a nga bo éyoñ éte a ne bo bia nya mfii. Ayé’é di, bia zu yen avale Yésus a nga belane melu a nga kandane lôte si va na (1) a ve beyé’é bé ngule nyul, (2) a volô be na be tu’a wô’ô Mintilan a na (3) a yañele be asu na be be’e beta mimbe’e. Ngap ése ya été, bia ye yen avale bi ne vu éve’ela Yésus.
VA’A BÔTE BEVO’O NGULE NYUL
5. Amu jé beyé’é be Yésus be mbe be yiik na be ve be ngule nyul?
5 Beyé’é be Yésus be mbe be yiik na be ve be ngule nyul. Amu jé? Bevo’o ya été be nga li’i menda map, menda me bôte map a mesu me ésaé map asu na be tôñe Yésus ngume nté ényiñe wop. (Matt. 19:27) Ba bevo’o ki, bôte be mbe be biasé’é be amu be nga bo beyé’é be Yésus. (Jean 9:22) Be nga nyume bebiene mam amu be mbe be too ndi na Yésus a ne Messie ba yange. (Matt. 16:16) Ve éyoñe be nga wôé nye, ane ndi nleme jap é nga man a be nga bili atek.
6. Jé Yésus a nga bo éyoñ a nga wômô?
6 Yésus a mbe a yeme’e na beyé’é bé ba yiane bo éyôé amu awu dé. A mbe fe a yeme’e na nge be ne éyôé, nalé a nji bo ndeme ja liti na ba jembane mbunan. Jôme te nje môs ôbien a nga wômô, a nga taté na a ve bemvôé bé ngule nyul. Éve’an é ne na, a nga yené be Marie Madeleine éyoñ a mbe a yônô’ô soñe jé. (Jean 20:11, 16) A nga beta fe yené be beyé’é bé bebaé bia te jô be atata’a ya ayé’é di. A nga yené fe be nlômane Pierre. (Luc 24:34) Jé éve’ela Yésus é ne ye’ele bia? Bi tame zu yene jam é nga lôtan éyoñ ôsu a nga yené be Marie Madeleine.
7. Avale Jean 20:11-16 a liti, jé Yésus a nga yene Marie a bo’o ndibe tyé ya Ngone nisan é too melu 16, a jé jam éte é nga tindi nye na a bo? (Fombô’ô fe fôtô.)
7 Lañe’e Jean 20:11-16. Ndibe tyé ya Ngone nisan é too melu 16, nsamba binga ô nga ke vôme be nga bôône mbime Yésus. (Luc 24:1, 10) Bi tame zu yene jam é nga kui minga wua ya nsamba ôte, Marie Madeleine. Éyoñe Marie a nga kui soñ, a nga koone na é ne ékôkoé. A nga ke de kate Pierre ba Jean, ane be nga valé mbil a ke vôme soñ é ne. Marie fe a nga tôñe be. Éyoñe be fe be nga yene na soñ é ne ékôkoé, ane be nga bulane menda map. Ve Marie, nye a nga li’i a tele valé a yônô’ôk. A nji be a yeme’e na Yésus a lôô nye. A mbe a yene’e ane minga ate a yôn a jam éte é nga nambe nye abui. Ajô te, a nga yené be Marie a bo mone jam éziñ a nga ve nye nya ngule nyul. A nga laan a nye a ve nye beta mbe’e ya ke kate bobenyañe bé na a wômeya.—Jean 20:17, 18.
Va’a ngule ya vu Yésus éyoñe wo jeñe na ô yeme minju’u bobejañ a besita ba tôbane mie (Fombô’ô abeñe 7)
8. Aval avé bi ne vu Yésus?
8 Aval avé bi ne vu Yésus? Bi ne vu nye éyoñe bia volô bobejañ a besita na be ke ôsu a bo Yéhôva ésaé. Aval ane Yésus, bia yiane jeñe na bi yeme minju’u bôte bevo’o ba tôbane mie a jeñe na bi yem avale ba wô’ôtan a volô be minlem. Tame yene jam é nga kui sita a ne jôé na Jocelyne, nnye ate monyañ a nga wu e ngul accident. A jô na: “Me nga bo abui bengone nlem ô too ma ntya’an éyoñ ése.” Ve mojañ éziñe ba ngale be nga bañete nye nda jap. Be nga nyoñ éyoñe ya vô’ôlô nye a nleme wop ôse. Be nga bôône nye nleme si a liti nye abim avé a ne édima e mise me Zambe. Jocelyne a jô na: “Me mbe teke fe yeme jame me ne bo. Me mbe me yene’e ve ane ma nyoñ e mañ été, e dibi si beta ôkôs a vuñu’uk. Be nga volô ma na me beta bi nkômbane ya ke ôsu a bo Yéhôva ésaé.” Bia fe bi ne ve bôte bevo’o ngule nyul éyoñe bia kôme nyoñ éyoñe ya vô’ôlô be éyoñe ba yooé bia minleme miap. Bi ne fe de bo éyoñe bia jô be mbamba bifia a nsôñane ya ve be ngule nyul, asu na be ke ôsu a bo Zambe ésaé.—Rom. 12:15.
VOLÔ’Ô BÔTE BEVO’O NA BE FAS A ZENE YA KALATE ZAMBE
9. Njuk ôvé beyé’é be Yésus be nga tôbane wô, a aval avé a nga volô be?
9 Beyé’é be Yésus be nga kañese Mejô me Zambe a ve ngule ya tôñe me ényiñe jap. (Jean 17:6) Ve be nga kate kui na be wôk amu jé be nga wôé Yésus ane ze mimfaka. Yésus a mbe a yeme’e na beyé’é bé be bili mbunan a na ba nye’e Yéhôva. Ve a mbe fe a yeme’e na é ngenan é sili’i na be tu’a wô’ô Mintilan. (Luc 9:44, 45; Jean 20:9) Ajô te, a nga volô be na be wôk atinane ya mame be mbe be lañe’e Mintilan. Tame yen aval a nga bo de éyoñ a nga yené be beyé’é bé bebaé be mbe be kele’e Émmaüs.
10. Jé Yésus a nga bo asu na beyé’é bé be kôme yeme na nnye fo’o a mbe Messie? (Luc 24:18-27)
10 Lañe’e Luc 24:18-27. Yene’e na Yésus a nji ji’a kate bôte bete za nnye ate a mbe. Ve a nga sili be minsili. Amu jé? Éko éziñ a mbe a yiik na be kate nye mame ba simesan a mame me ne be minlem été. Nde be nga bo nalé. Be nga kate nye na be mbe be yeme’e na Yésus nnye a ye zu nyii Israël mo beromain be mbe be tibili’i be. Éyoñe be nga mane kate nye mame ma tyelé be minleme yôp, ane Yésus a nga belane Mintilan asu na a volô be na be tu’a yeme mame me nga boban. b Mvuse ya valé mame ngô’é, Yésus a nga lôt éyoñ a beyé’é bé bevok. A nga volô be na be fe be wô’ô benya mejôô bete. (Luc 24:33-48) Jé nkañete ôte ô ne ye’ele bia?
11-12. (a) Sikôlô mbé bi ne nyoñ a lat a avale Yésus a nga ye’ele benya mejôô ya Kalate Zambe? (Fombô’ô fe befôtô.) (b) Aval avé mojañ a mbe a ye’ele’e Nortey Kalate Zambe a nga volô nye?
11 Aval avé bi ne vu Yésus? Jam ôsu, éyoñe wo ye’ele bôte Kalate Zambe, sili’i be minsili mia ye volô wo na ô yem asimesane dap a mame me ne be nlem été. (Mink. 20:5) Mvuse ya valé, éyoñ ô kômeya yeme mame me ne be minlem, liti’i be avale be ne jeñe bifuse ya Kalate Zambe bia lu’an a été jap. Nde fe, te ku ôlame ya kate be jame ba yiane bo. Ve sili’i be minsili a lat a bifuse ya Kalate Zambe. Volô’ô be na be kôme fase mame ba lañe Kalate Zambe a na be yen avale be ne tôñe me ényiñe jap. Tame yene jam é nga kui mojañ éziñe ya Ghana a ne jôé na Nortey.
12 Nortey a nga taté na a yé’é Kalate Zambe valé a bili mimbu 16. Ve nné ane a nga taté ayé’é, nde nda bôte jé é nga taté na ja wosane nye. Jé é nga volô nye na a tebe ne bip? Mojañ a mbe a bo’o nye ayé’é a nga belane Matthieu kabetôlô 10 asu na a liti nye na, benya bekristene ba ye tôbane bitibila’a. Nortey a jô na: “Éyoñe me nga taté na ma tôban étibila’a, éyoñe te nje me nga yeme na me yeneya benya mejôô.” Mojañ a nga ye’ele nye benya mejôô a nga liti fe nye Matthieu 10:16, nnye ate a jô na bia yiane tabe ntyel. Mvuse ya valé, a nga bo na Nortey a yen aval avé éfus éte é ne volô nye na a kobô a nda bôte jé ajô ya mbunane wé a ésemé ése. Éyoñ a dubaneya, Nortey a mbe a kômbô’ô bo nkpwa’a mefan, ve ésa wé a mbe a yiik na a ke université. Mojañ a mbe a ye’ele’e nye Mejô me Zambe a nji kate nye jam a mbe a yiane bo, ve a nga sili nye minsili mia volô nye na a kôme fase minye’elane ya Kalate Zambe. Asu’ulane ya été é mbe aya? Nortey a nga tyi’i na a zu bo nkpwa’a mefan. Ésa wé a nga titane nye nda. Aval avé Nortey a yene mame me nga kui nye? A jô na: “Me too ndi na, me nga nyoñe mbamba ntyi’an.” Nge bia fe bia nyoñ éyoñe ya volô bôte bevo’o na be fas a zene ya Kalate Zambe, bi ne volô be na be bo bitôtôlô bekristen.—Éphé. 3:16-19.
Jeñe’e na ô vu Yésus éyoñe wo volô bôte bevo’o na be fas a zene ya Kalate Zambe (Fombô’ô abeñ 11) e
VOLÔ’Ô BEFAME NA BE BO AVALE ‘BÔT É NE ANE MIMVEAN’
13. Jé Yésus a nga bo asu na a tabe ndi na ésaé nkañete ja ye ke ôsu, to’o éyoñ a ye ke yôp? (Beéphésien 4:8)
13 Éyoñ a mbe si va, Yésus a nga kôme bo ésaé Ésa wé a nga ve nye. (Jean 17:4) Ve Yésus a nji bi aval été nsisime di: ‘Nge wo yi na mame me bobane mvo’é, womiene wo yiane me bo.’ Mimbu milal a étun a nga lôte si va na a kañete, a nga yañele fe bôte bevok. Ôsusua na a ke yôp, Yésus a nga ve beyé’é bé mbe’e ya nyoñe ngap a mintômba mi Yéhôva a wulu a ésaé ya kañete a ye’ele bôte mejô me Zambe. Éko éziñe bevo’o ya été be mbe be ngenane teke bi mimbu 30. (Lañe’e Beéphésien 4:8.) Bôte bete be nga saé a Yésus a wulu ba’aba’a a nye. Ve ôsusua na a ke yôp, Yésus a nga kôme yañele be asu na be bo avale ‘bôt é ne ane mimvean.’ Aval avé a nga yañele be?
14. Aval avé Yésus a nga volô beyé’é bé na be yaé nsisime melu 40 a nga kandane lôte si va? (Fombô’ô fe fôtô.)
14 Yésus a nga ve beyé’é bé melebe me mbe me sili’i, a a nga bo de a mbamba nlem. Éve’an é ne na, a nga yene na beyé’é bé béziñe ba nye’e bisô ane a nga ve be melep. (Luc 24:25-27; Jean 20:27) A nga liti be na ba yiane dañe bem ôsimesane wop ésaé ya ba’ale mintômba, sa ke mesu me ésaé map. (Jean 21:15) A nga kate fe be na be nji yiane dañe tyelé minleme yôp a lat a mimbe’e bôte bevo’o be ne bi ésaé Yéhôva. (Jean 21:20-22) A nga sôane fe mbia beasimesane béziñe be mbe be bili a lat a Éjôé, a volô be na be dañe beme mis ésaé nkañete. (Mame mi. 1:6-8) Jé éve’ela’a Yésus é ne ye’ele bemvendé?
Jeñe’e na ô vu Yésus éyoñe wo volô befame na be bo ngule ya be’e mimbe’e mife (Fombô’ô abeñ 14)
15-16. (a) Aval avé bemvendé be ne vu Yésus? Timi’in. (b) Aval avé Patrick a nga yene mfi ya melep?
15 Aval avé bemvendé be ne vu Yésus? Ba yiane suk a yañele befame ya ékôane bekristen, to’o ba be ngenane bisoé, na be bo ngule ya be’e beta mimbe’e. c Bemvendé ba yange ki na bôte ba yañele be bo zôsô ne tiññ. Ba yiane ve bisoé melep a yañele bie a mbamba nlem asu na bisoé bite bi bo éjote nyul, bôte be ne tabe be ndi a bôte ba saane ba bevok a nlem ôse.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 P. 5:5.
16 Tame yen aval avé mojañe Patrick a nga yene mfi ya melep. Éyoñ a mbe ésoé, a mbe a bili fulu ya kobô bôt abé a bo bôte mbia be mam, to’o besita. Étôtôlô mvendé éziñ é nga yene na Patrick a yiane bo mintyendan. Ane a nga ve nye melebe me mbe me sili’i, ve a nga bo de a mbamba nlem. Patrick a jô na: “Me ne mevak amu a nga bo de. Me mbe me bili’i atek éyoñe ma yen ane bobejañe bevo’o ba bi mimbe’e ma yi. Ve melebe me mvendé éte me nga volô ma na me yeme na ma yiane bo éjote nyul a liti bobejañ a besita nye’an a lôte na me dañe beme mise mimbe’e me ne bi ékôane bekristen.” Nalé a nga bo na Patrick a su’ulane bo mvendé éyoñ a nga bi mimbu 23.—Mink. 27:9.
17. Aval avé Yésus a nga liti na a too beyé’é bé ndi?
17 Yésus a nga ve beyé’é bé mbe’e ya kañete a ye’ele bôte mejô me Zambe. (Fombô’ô note d’étude sur Matthieu 28:20, vôm a ne ntilane na, “leur enseignant.”) Beyé’é be nga yiane simesane na be vo’o be’e mbe’e ôte. Ve Yésus a nji be a bili atañe bisô na be ne bo ésaé éte a a nga kate be nalé. A nga liti na a too be ndi a a nga jô na: “Fo’o ve aval Ésa wom a nga lôme ma, ma fe ma lôme mia.”—Jean 20:21.
18. Aval avé bemvendé be ne vu Yésus?
18 Aval avé bemvendé be ne vu Yésus? Bemvendé be ne fek ba yañele bôte bevok éyoñe ba ve be mimbe’e miziñ. (Philip. 2:19-22) Éve’an é ne na, bemvendé be ne bo na bisoé bi nyoñe ngap ésaé ya fubu Meba me Éjôé a ba’ale me. Be ne ve bobejañe bisaé ya bo, a liti be avale ba yiane bo bisaé bite a tabe ndi na bobejañe bete ba ye yeme bo bie. Matthieu a ndeme bo mvendé a jô na a nye’e avale bitôtôlô bemvendé bi nga yañele nye na a bo bisaé mevale meval ékôane bekristen été. A jô na: “Éyoñe me mbe me bo’o bikop, be mbe be volô’ô ma na me nyoñe besikôlô ya bikobe biam a na me tyendé.” d
19. Ntyi’an ôvé bia yiane nyoñ?
19 Yésus a nga belane melu 40 a nga kandane lôte si va na a ve bôte bevo’o ngule nyul, na a ye’ele be a yañele be. Ngo’o nge bia nyoñe ntyi’ane ya tôñ éve’ela Yésus a nlem ôse. (1 P. 2:21) A ye volô bia na bi bo de. Nde fe, sa émiene nnye a nga ka’ale na: “Me ne a mia môs ôse, akekui memane ya émo?”—Matt. 28:20.
JIA 15 Yésus a nyoñe’e duma!
a Bekalate ba kañete ényiñe Yésus a bekalate bevo’o ya Kalate Zambe ba liti na éyoñe Yésus a nga wômô, a nga yené abui biyoñe be bôt aval ane Marie Madeleine (Jean 20:11-18); binga bevok (Matt. 28:8-10; Luc 24:8-11); beyé’é bebaé (Luc 24:13-15); Pierre (Luc 24:34); minlôman ane ô vaa Thomas (Jean 20:19-24); minlôman a Thomas (Jean 20:26); beyé’é zangbwal (Jean 21:1, 2); beyé’é e lôte 500 (Matt. 28:16; 1 Cor. 15:6); monyañe wé Jacques (1 Cor. 15:7); minlômane mise (Mame mi. 1:4); a minlômane mi mbe fefele Béthanie. (Luc 24:50-52) A nga yiane fe yené be beyé’é bé biyoñe bife, ve Kalate Zambe a nji kate bia biyoñe bite bise.—Jean 21:25.
b Nge wo kômbô yeme minkulane mejô mife a lat a Messie, kele’e jw.org, nlô ajô ô ne na, “Les prophéties messianiques prouvent-elles que Jésus était le Messie ?”
c Bisoé befame biziñe bi ne bo bejome bikôane bekristen, toʼo éyoñe bi mbili mimbu 25 akekui 30. Ve bisoé bite bia yiane taté bo bemvendé.
d Nge wo kômbô yeme mame mefe a lat a mame me ne volô bisoé bi bobejañe na bi bo ngule ya be’e mimbe’e, kele’e lañe Nkume mmombô a bete ya Ngone muamô, mbu 2018 af. 11-12, ab. 15-17, a nyi ya Ngone nyini é too melu 15, mbu 2015, af. 3-13.
e ATINANE FÔTÔ ya: Ba te volô ñyé’é Kalate Zambe na a fas a zene ya Kalate Zambe. Mvuse ya valé, a mane wua biôm a mbe a bela’ane bie asu abô’ô kilisimas.
