1. Amu jé bebo bisaé be Yéhôva be ne mevak? (Fombô’ô fôtô ya atata’a.)

TEKE bisô na Bengaa be Yéhôva be ne bôt be ne mevak. Nge ô yene be éyoñe be ne bisulane biap, bitôkan, nge ke éyoñ ba vôman nsamba: be ne ve vioé a ôsesa. Amu jé? Beta amu wua a ne na, ba yeme Yéhôva “Zambe ya avak,” ba kañe nye, a ba jeñe na be vu nye. (1 Tim. 1:11, MN; Bs. 16:11) Mbôle Yéhôva a ne anjeñe ya mevak, a yi na bia fe bi tabe mevak, jôm éte nje a ve bia abui beamu ya vak.​—Dt. 12:7; Ec. 3:12, 13.

2, 3. (a) Éfia mevak ja tinan aya? (b) Amu jé é ne bo ayaé ya tabe mevak?

² Wo’o ki, ye ô ne fo’o mevak? Aval avé ô ne nene ava’a dôé? Bi ne jô na mevak me ne “fulu môt a wô’ô mvaé bebé éyoñ ése; sa ke ve zezé vioé ya biyaé, ve môt ate a kôme wô’ô ényiñe mvaé, a yi fe a nlem ôse na mvaé éte é ke ôsu.” Bible a liti na benya meva’a me ne ébotane Yéhôva. E ne été na fulu éte é ne ôbe ayaé mbia émo nyi. Amu jé?

 ³ Bibubua ya ényiñ bi ne bo na bi jañele ava’a dangan; ane éyoñ môt bia nye’e a wu nge ke tebe feñ, ntyaman aluk, nge ke éyoñ ba vaa bia bisaé. Bi ne fe lañe minju’u mife ane éyoñ nda bôt é ne kom ése ve môman. Bi ne fe jañele ava’a dangan éyoñ ba kpwe’ele bia sikôlô, nda bisaé, nge ke éyoñ bia tôban étibela’a amu bia kañe Yéhôva. A ne fe bo na bia kone nlem nge ke na bi ne mintutuñ. Ve to’o nalé, Yésus Krist, “môte ya mevak a susu’a Njôô,” a volô bia minlem amu a nye’e na bôt be tabe mevak. (1 Tim. 6:15, MN; Mt. 11:28-30) Éyoñ a nga bo nkañete ya nkôle yôp, Yésus a nga liti na to’o bia tôbane minju’u aval avé, mefulu méziñ me ne bo na bi tabe mevak.

4, 5. Aval avé bi ne bi avak a ba’ale de?

⁴ Jam ôsu Yésus a nga kobô é ne angôndô ya mfi, a nga jô na: “[Avak] a bôt [ba yemelane na] be ne azoé e [nsisim] . . ., amu Éjôé ya yôp é ne énjap.” (Mt. 5:3, Mfefé Nkôñelan) Aval avé môt a liti na a yemelane na a ne azoé nsisim? Éyoñ a di bidi ya nsisim, éyoñ a nye’e mame ya nsisim, a éyoñ a telé Zambe ya avak ôsu ényiñ jé. Nge bi bo mam mete, bia ye nene ava’a dangan. Bia ye fe yemete mbunane wongan mfa’a ya bengaka’a be Yéhôva. “Mbamba ndi nlem” bebo bisaé be Yéhôva a nee Kalate Zambe a ye fe ve bia ngul nyôl.​—Tite 2:13.

⁵ Nge bia yi na ava’a dangan é libii, bia yiane bi ngul élat a Yéhôva. Nlômane Paul ô nga tili na: “Va’ane be Tate biyoñe bise: me aye beta jô na, va’an.” (Beph. 4:4) Asu na bi bi aval élat éte a Yéhôva, bia yiane jeñe na bi bi fe fe’e jé. Bible a jô na: “Ébotan [nge ke avak] a môt a someya fek, nalé fe môt a yeme fas.” Amu “fek é ne élé y’ényiñ e be ba ba bi je. A ba ba ba’ale je be ne njalan a mevak.”​—Min. 3:13, 18, Mfefé Nkôñelan.

6. Jé é ne bo na ava’a dangan é tabe ayap?

⁶ Ve asu na bi ba’ale ava’a dangan ayap, bi nji yiane lañe Kalate Zambe ve nlañan, bia yiane fe bo mam bia yé’é été. Jôm ete nje Yésus a nga jô na: “Nge mia tu’a yeme nalé, mi ne [mevak] nge mia bo mam mete.” (Jean 13:17, Mfefé Nkôñelan; lañe’e Jacques 1:25.) Nne ñhe bia jalé miñyiane miangan ya nsisim aval ete. Ve aval avé bi ne ba’ale ava’a dangan éyoñ abui mam da kolé bia ôbak? Bi tame yen mam mefe Yésus a nga jô nkañete ya nkôle yôp.

7. Aval avé bôte ba wô’ô ôlun ba ye vak?

⁷ “[Avak] a bôte ba wô’ô ôlun, amu ba ye volebane minlem.” (Mt. 5:4) ‘Aval avé môt a ne bi avak a wô’ô ôlun?’ Yésus a nji be a kobô’ô ajô bôte bese ba wô’ô ôlun, nge ajô mam mese ma bo na be wô’ô ôlun. To’o mbia be bôt ba wô’ô ôlun amu minju’u bia tôbane mie “mbia biyoñ” bia nyiñe bi. (2 Tim. 3:1) Ve ôlun ôte wo bo ki na be subu Yéhôva bebé; amu nalé, be vo’o bi mevak. Yésus a mbe a kobô’ô ajô bôt ba wô’ô ôlun amu ba yene na, émo é tele mbia été mfa’a ya nsisim. Bôt bete ba taté yemelan na bebien  be be’e metyi ya abé, a nlem wo taé be éyoñ ba yene mbia be mam ma kui bia amu bi nga bialé abé été. Yéhôva a wô’ô be, jôm ete nje a volô be minlem, a ve be ava’a dé, a ka’ale fe be ényiñe ya melu mese.​—Lañe’ Ézéchiel 5:11; 9:4.

8. Aval avé môt a bi mevak éyoñ a ne évôvoé nlem?

⁸ “[Avak] a bôt be ne bivôvoé minlem amu ba ye nyoñe si nyô ane ngab élik.” (Mt. 5:5, Mfefé Nkôñelan) Aval avé bia bi avak éyoñ bi ne évôvoé nlem? Benya mejôô be wô’ô tyendé bôt. Abui bôt é nga taté be njet, ôngase, ayok, be nye’e mejô. Ve éyoñ ji be jaéya “mfefé môt,” be ntoo “minlem éngôngo, nje’eban minlem, évôvoé, abui njiban.” (Beco. 3:9-12) Nalé a bo na be nye’e ényiñ, na be nyiñe mvo’é été, a na be bi mevak. Kalate Zambe a ka’ale fe be na “be aye nyoñ si.”​—Bs. 37:8-10, 29.

9. (a) Aval avé bezôsôô be bôt ba ye “nyoñe si nyô ane ngap élik”? (b) Amu jé bôt “be awô’ô mame ya zôsôô zaé a évé” be ne tabe mevak?

⁹ Aval avé bôt be ne bivôvoé minlem “ba ye nyoñe si nyô ane ngab élik”? Miñwo’on mia ye nyoñ si aval dina na, mia ye bo bejôô a beprêtre ya été. (Nli. 20:6) Bizu’u bi bôt bivo’o ki, bia ye nyoñ si aval dina na, bia ye bo ngule ya nyiñe meva’a été si va nnôm éto. Bôte bete fe mbe ba jôô be Bible na, “be awô’ô mame ya zôsôô zaé a évé.” (Mt. 5:6) Zambe a ye tyi’i be évé éte mfefé émo, vôm ba ye jaé a zôsôô. (2 P. 3:13) Éyoñ Zambe a ye jiane mbia be bôt, jam éziñ da ye ke beta ndeñele ava’a bezôsôô be bôt.​—Bs. 37:17

10. E wô’ô bôt éngôngol a tinan aya?

¹⁰ “[Avak] a ba ba wô’ô bôte befe éngôngo amu be fe ba ye kooban éngôngo.” (Mt. 5:7, Mfefé Nkôñelan) Éfia ya nkobô Hébreu be nga kôñelan éfuse ji na, e wô’ô bôt éngôngo ja tinane na, “e kôme wô’ô môte mintaé, . . . e tebe été môt.” To’o nkobô Grek, éfia éte é tii a mvam. Ve, e wô’ô môt éngôngo a nji yiane su’u ve nlem. Bible a liti na, mimboone miangan mia yiane fe bo’olô na bia wô’ô bôt éngôngo.

11. Nlañ mone Samaritain wo ye’ele bia jé mfa’a ya wô’ô bôt éngôngol?

¹¹ Lañe’e Luc 10:30-37. Yésus a nga belane nlañe mone Samaritain na bi kôme wô’ ô jôm ja tinane na e ko bôt éngôngol. Fulu mvam a nkoan éngôngol é nga tindi mone Samaritain na a volô môt a mbe a tele mbia été. Éyoñ a maneya laan nlañ ôte, Yésus a nga jô môt a mbe a vô’ôlô nye na: “Kele’ bo aval ete.” Bia fe bia yiane sili biabebiene na: ‘Ye nne ma bo nalé? Ye ma mvamane fo’o bôt ane mone Samaritain? Ye me ne beta bo mam méziñ asu na me tu’a mvamane bôt be tele minju’ été? Jé me ne bo asu na me volô Bekristen be nto minnôm, minkus, a bongô ba kañe Yéhôva étam nda bôte jap? Ye me ne fo’o nyoñ ntyi’ane ya volô minlem ya ba be ne ate’e minlem?’​—1 Bet. 5:14; Jc. 1:27.

12. Amu jé é ne été na môt a wô’ô bôt éngôngol a bi avak?

¹² Amu jé é ne été na môt a wô’ô bôt éngôngol a bi avak? Amu Bible a jô na, môt a bi abui avak éyoñ a ve. A bi fe abui avak amu a yeme na a ve Yéhôva nlem avak. (Mam. 20:35; lañe’e  Behébreu 13:16.) Njôô bôte David a nga kobô ajô môt a ne mvam avale di: “Yéhôva a ye kale nye, a ba’ale nye a tabe ényiñ, a ye [nyiñe meva’a] si nyô.” (Bs. 41:1, 2) Éyoñ bia wô’o bôte bevo’ éngôngol, Yéhôva fe a ko bia éngôngol, a fulu éte ja ye bo na bi tabe mevak nnôm éto a nnôm éto.​—Jc. 2:13.

13, 14. Nja ôvé ô ne zañ nlem ô ne mfuban a avak?

¹³ “[Avak] a ba be nee mfubane minlem amu ba ye yene Zambe.” (Mt. 5:8, Mfefé Nkôñelan) Asu na bi ba’ale nleme wongane mfuban, bi nji yiane nyamete mame ya bisôk nlem été, nge ke bi mbia minkômban. Nge bia yi na Yéhôva a yebe ékaña’a jangan, asimesane dangan ése da yiane bo mfuban.​—Lañe’e 2 Becorinthien 4:2; 1 Tim. 1:5.

¹⁴ Yéhôva a nye’e bôte be ne minlem mfuban, a ve fe be ava’a dé; Bible a jô na: “Ébotan a ba ba sôbe melô’ô map.” (Nli. 22:14) Ba “sôbe melô’ô map” aya? Miñwô’an mia sôbe melô’ô map avale dina na, mi ne mfubane mise me Yéhôva, nnye ate a ve be menyôle me ne te wu, asu na be ke jôé yôb été nnôm éto. Bizu’u bi bôt bi bili ndi nleme ya nyiñe si va, bi ne fe bo bemvôé be Zambe. Bôte bete be tatéya taté na ‘ba sôbe melô’ô map a bo me mfubane metyi me Mone ntômba.’​—Nli. 7:9, 13, 14.

15, 16. Aval avé bôte be nee minleme mfuban ba “yene Zambe”?

¹⁵ Ve aval avé bôte be nee minlem mfuban, ba ye “yene Zambe,” a too ke na “môt a vo’o yene [Zambe] a beta nyiñ.” (Nk. 33:20) Éfia ya nkobô Grek be nga kôñelane na “yen,” é ne fe tinane na “e yen a mise ya nsisim, e yen ôyap, e yem.” Ba ba yene Zambe a ‘mise ya nlem’ be ne ba ba kôme yeme Yéhôva a mefulu mé. (Beép. 1:18) Yésus a nga kôme tune mefulu me Ésaa, jôm ete nje a mbe ve jô na: “Môt a [yeneya] ma, a yeneya fe Tate.”​—Jean 14:7-9.

¹⁶ Bebo bisaé be Yéhôva ba “yene [fe] Zambe” éyoñ ba tu’a yemelan avale Yéhôva a liti wo wé binyiñe biap. (Job 42:5) Ba beme fe ‘mise ya minleme miaba’ bibotane Yéhôva a ka’a bôte ba jeñ a ngul ése na be ba’ale bebiene mfuban, a na be bo nye ésaé nya mboane. E ne été na, Bekristen be ne miñwo’an ba ye yene Yéhôva a mis éyoñ ba ye ke yôp.​—1 Jean 3:2.

17. Amu jé bi ne mevak éyoñ bia jeñe mvo’é?

¹⁷ Yésus a nga beta jô na: “[Avak] a bôte ba miase mvo’é.” (Mt. 5:9, Mfefé Nkôñelan) Ba ba jeñe mvo’é be bili beta amu ya vak. Ñyé’é Jacques a nga tili na: “Ébuma ya mvo’é ja béban e mvo’é été asu ba ba jeñe mvo’é.” (Jc. 3:18, Mfefé Nkôñelan) Nge bi bili ajô a môt éziñ akônda nge ke nda bôt, bi ne ye’elane Yéhôva na a volô bia na bi ke jeñe mvo’é a môt ate. Nalé a ye bo na, nsisime Yéhôva ô ke ôsu a tabe be bia, na bi ke ôsu a faé a mbamba ntabane wongan, a na bi ba’ale ava’a dangan. Yésus a nga liti na e ne mfi na bi kôm mejô éyoñ a nga jô na: “Nge wo ave Zambe jôm ô ye’e bôé je autel, a simesan wôé na, monyoñ a bili wo ajô, li’i jôm jôé wôé fefel autel, ô ke taté late monyoñ ñbwa, wôna ô zu ve jôm wo aye ve.”​—Mt. 5:23, 24.

18, 19. Amu jé Bekristen ba vak to’o ba tôban étibela’a?

¹⁸ “[Avak] a mia éyoñ ése ba ta mia a tibili a kobô kane nkobô ébiasé ése amu ma.” Mejô me Yésus mete ma tinan aya? A nga ke ôsu a jô’ô na: “Va’an a fôn amu na ma’an me ne mia abui yôp. Avale te fe nde be nga tibili bekulu mejô be nga zu mia ôsu.” (Mt. 5:11, 12, Mfefé Nkôñelan) Éyoñ be nga bôm beyé’é a jô be na be telé nkañete, “be nga kôlô be betyi’i mejô [be] wô’ avak.” E ne été na, be nji be be wô’ô mvaé amu be nga bôme be. Ve be nga wô’ô mvaé “amu Zambe a nga lô be aka’a bôt de ayiane jibi ékpwe’ele amu jôé [Yésus].”​—Mam. 5:41.

¹⁹ Dene fe, bebo bisaé be Yéhôva ba vak éyoñ ba tôbane minjuk nge ékpwe’ele amu jôé Yésus. (Lañe’e Jacques 1:2-4.) Aval ane minlôman, bi nji wô’ô ékpwe’ele nge étibela’a mvaé. Ve nge bia tebe ne bip éyoñ bia tôbane meve’ele, Yéhôva a ye ve bia ngule ya jibi meve’ele mete teke jañele ava’a dangan. Ngone mwomô ya mbu 1944, Benazi be nga futi mojañ Henryk Dornik mimbôk, be lôme fe monyañ wé camp de concentration. Bôt be mbe be tibili’i be be nga jô na: “Teke jam é ne bo na bôte ba be feñelan. Étibela’a ja viane soo soo be mevak.” Mojañ  Dornik a nga jô na: “Me nji fo’o be me kômbô’ tôban étibela’a, ve me nga jibi mintaé a ayo’ ése amu Yéhôva Zambe wom ma nye’e, a nalé a nga soo ma avak. . . . Meye’elan me nga volô ma nya abui, amu me nga bo na me tu’a wô’ôtane wo Yéhôva ényiñe jam.”

20. Amu jé bia wô’ô mvaé ya kañe “Zambe ya avak”?

²⁰ Éyoñ Yéhôva, “Zambe ya avak,” a wô’ô wo mvaé, nalé a ve wo avak, to’o wo tôban étibela’a, minju’u nda alu’u jôé, to’o wo kon nge ke na ô nga yômbô. (1 Tim. 1:11) Bi ne fe bi avak éyoñ bia simesan mbamba bengaka’a be Yéhôva, “nyô a se ngule ya laa minsos.” (Tite 1:2) Éyoñ bengaka’a be Yéhôva ba ye tôéban, bia ye yene na, minju’u bi nga tôbane mie mbia émo nyi mi mbe momo. Bi vo’o ve’e bibotan bia yange bia Paradis a jôm éziñ. Meva’a bia ye bi éyoñ ete ma ye bo tee atoté. Ngaka’a Yéhôva nyi ja ye jaleban mebôm: “Ba ye vak, meva’a map me to njalan ne lut a mvo’é.”​—Bs. 37:11, Mfefé Nkôñelan.