1. E ne bo ayaé na bi bo Yéhôva ésaé éyoñ évé?

MFA’A wôé, da dañ ayaé na bi bo Yéhôva ésaé éyoñ évé: Ye éyoñe mam ma wulu bia mvo’é ényiñ, ye éyoñe bia tôban abui minjuk? E ne fo’o tyi’ibi ya tabe Yéhôva mebun éyoñ bi tele minju’ été. Ve bi wô’ô bo aya éyoñe mam ma wulu bia mvo’é ényiñ? Ye bi wô’ô vuane Yéhôva nga? Yéhôva a nga kôme kate bone b’Israël na be tabe ntyel, amu avale jam ete e mbe ve kui be.​—Dt. 6:10-12.

2. Mbamba éve’ela mbé Asa a nga li’i bia?

² Njôô bôt Asa a ne angôndô ya mbamba éve’ela mfa’a ya tabe Yéhôva mebun éyoñe mam ma wulu bia mvo’é ényiñ. A nji bo Yéhôva ésaé fo’o ve éyoñe ya minjuk, a nga bo fe de éyoñe ya mvo’é. Bible a jô na a nga saane Zambe wé a nlem ôse “melu mese a nga too.” (1 Bb. 15:14) A nga kôme liti na a bo Yéhôva ésaé a nlem ôse éyoñ a nga vaa évus ékaña’a Juda. Bible a jô na “a nga vaa beautel ya meyoñe mefe, a bito ya bikôndô’ô yôp, a tyame mekôn, a ba’é Beashera [nge ke mekône bivuse bezambe, nwt-F.]” (2 Mka. 14:3, 5) A nga vaa vaa fe émvame minga jé, Maaca, beta éto a mbe a bili éjôé jé. Amu jé? Amu a mbe a tindi’i bôte na be kañe ngulemelan.​—1 Bb. 15:11-13.

3. Jé bia zu yen ayé’é di?

 ³ Asa a nji su’u ve na a tyam évus ékaña’a. A nga volô fe bôte ya Juda na be beta taté na ba kañe Yéhôva. Yéhôva a nga bo na Asa a ayoñ Israël be bu’uban éyoñe ya mvo’é. * Bible a jô na melu Asa a nga jôé, “si é nga too ne mieññ tañe mimbu awôm.” (2 Mka. 14:1, 4, 6) Ayé’é di da zu liti bia aval Asa a nga belane mbamba biyoñ bite. Mvuse ya valé, bia zu fe kobô ajô Bekristene ya ntete mimbu ôsu, a yen avale be’efe be nga bo éyoñe mone mvo’é a mbe a yené’é. Éyoñ éte bia zu jeñe na bi yalane nsili wu: Nge bijôé ya si ô too bia kañese na Bengaa be bo Zambe wob ésaé, aval avé ô ne yeme belane fan éte na ô kôme kañe Yéhôva?

4. Bela’ane 2 Minkañete 14:2, 6, 7 asu na ô liti jam Asa a nga bo éyoñe ya mvo’é.

⁴ Lañe’e 2 Minkañete 14:2, 6, 7. Asa a nga kate bone b’Israël na Yéhôva nnye a nga ve be “awo’an mimfa’a mise.” A mbe a yeme’e na a nji bo éyoñe ya ba’a mo a vôman ényiñ. Nde a nga taté na a lôñe minlam, mekak, minkum, a mimbé asu mekak. A nga jô bôte ya Juda na: “Si . . .  e ngenane bia ôsu.” Mejô mete ma tinan aya? Asa a kômbô jô na be ne fili ya wulu si éte a lôñ été teke na ba tôbane mewosan. A ne ve ane a jô be na éyoñe ya kôme bo mame nje be bili le.

5. Amu jé Asa a nga yemete nkane bita wé?

⁵ Asa a nga belane fe éyoñe ya mvo’é asu na a yemete nkane bita wé. (2 Mka. 14:8) Ye nalé a tinane na a nji be a too Yéhôva mebune nga? Momo. Asa a mbe a yeme’e na njôô bôt a yiane kômesane  bôte be ne éjôé jé si asu bita bi ne kui be atemetem. A mbe fe a yeme’e na mvo’é ya ayoñe ja ye ke tabe nnôm éto, nne é nga bobane fe ve nalé.

6. Bekristene ya ntete mimbu ôsu be nga bo aya éyoñe ya mvo’é?

⁶ E ne été na Bekristene ya ntete mimbu ôsu be nga jaé tôban étibela’a, ve be mbe fe be bu’uba’ane mone mvo’é biyoñe biziñ. Nde beyé’é be mbe be bo’o aya éyoñe ya mvo’é? Biwôlô Bekristene bite bi mbe mban ésaé nkañete. Kalate Mam Minlôman a jô na be mbe be ko Zambe woñ. Ayôñe dab ésaé nkañete e nga bo na “bôt abui” be zu kañe Zambe a be. Teke bisô na Yéhôva a nga botane be amu be nga kañete a ayôñ ese éyoñe be mbe be bili fane ya bo de.​—Mam. 9:26-31.

7-8. Paul a bôte befe be nga bo aya ve nné ane be nga yene mone fan? Timi’in.

⁷ Bekristene ya ntete mimbu ôsu be mbe be kañete’ éyoñ ése be mbe be bili fane ya bo de. Éve’an é ne na, nné ane Paul a nga yemelane na a ne kañete abui bôt Éphèse, a nga tyi’i na a tame ke bo ésaé nkañete jé wôé.​—1 Bec. 16:8, 9.

⁸ Paul a beyé’é befe ya ntete mimbu ôsu be nga bi fe fane ya kañete éyoñ ajô ntyi’an atyel e nga kobane Jérusalem mbu 49 É.J. (Mam. 15:23-29) Nné ane mekônda me nga yeme ntyi’ane minlôman a bemvendé be nga nyoñ, beyé’é bese be nga ve ngule ya kañete ‘mejô me Yéhôva.’ (Mam. 15:30-35) Ésaé jap é nga wume bibuma bivé? Bible a jô na mekônda “me nga bo ngul e mbunan a yaé e tañe bôt, môs ane môs.”​—Mam. 16:4, 5, Mfefé Nkôñelan.

9. Fane fé Bengaa be Yéhôva ya abui mesi be bili, a jé môt ase ya be bia a ne sili émien?

⁹ Abui mesi, bi ne fili ya bo ésaé jangan. Nge wo nyiñ avale si éte, kôme’e sili womiene na: ‘Ma bo aya éyoñe mone mvo’é a nga’an a yené’é ji?’ Ésaé Bengaa be Yéhôva ba bo melu ya asu’ulane ma nje ñhe é ne ta’ala! Ésaé nkañete é ngenane te tame boban éyoñ éfe émo minlañ avale ja bobane den. (Marc 13:10) Mam abui me ne volô wo na ô nene ésaé nkañete jôé. Mevé?

10. Kalate 2 Timothée 4:2 a lebe bia na bi bo jé?

¹⁰ Jé ô ne bo éyoñe ya mvo’é? (Lañe’e 2 Timothée 4:2.) Ye ô tameya fas nge womiene nge ke ébu’a éfe ya nda bôte jôé mi ne nyoñ ésaé nkpwa’a mefan? Sa ke éyoñe ya jeñ akume di! Amu éyoñe ya beta étibe’ela, akum ete da ye ke volô jôm!​—Min. 11:4; Mt. 6:31-33; 1 Jean 2:15-17.

11. Jé bobejañe béziñ ba bo asu na be kañete abui bôt?

¹¹ Abui bobejañ e nga yé’é minkobô miziñ asu na be bo ngule ya kañete bôte ba kobô minkobô mite. Ékôane Yéhôva ja su’u be mfa’a ôte amu ja kuli bekalate minkobô te ne abui. Fo’o ve mbu 2010, bi nga kôñelane bekalate minkobô bebé 500. Dene ki? Bekalate bangan ba kui minkobô a lôte toyini jia!

12. Bôte be wô’ô bo aya éyoñe bia kañete be nkobô wop? Nyoñe’ éve’an.

¹² Bôt be wô’ô bo aya éyoñ bia kañete be nkobô wop? Sita éziñ a nga tabe beta étôkane Memphis e Tennessee, nlame ya États-unis. Étôkan éte é nga bobane  nkobô ba loone na Kinyarwanda, ba dañe kobô wô Rwanda, Congo (Kinshasa), a Ouganda. Éyoñ étôkan é maneya, sita ate a nga jô na: “Nté ane me nga so Amelka den a nto mimbu 17, e taté yene me kôme wô’ô miñye’elane ya beta étôkan, ve den!” Teke vaa nge beté, beta étôkan ate a nga kôme nambe nye amu a nga bobane nkobô wé. Ye ô ne fo’o ngule ya yé’é nkobô ôfe asu na ô volô bôte ya abôta nkañete dôé? E ne dañe sili na ô bo de nge bôte ya vôm ô too ba dañe nye’e na môt a laan a be nkobô wop. Nge ô bo de, teke vaa nge beté, womiene wé yen ane Yéhôva a botane wo.

13. Jé bobejañe ya Russie be nga bo éyoñe ya mvo’é?

¹³ Sa ke bobejañe bese mbe be ne fili ya kañete. Mesi méziñ, bijôé bia kamane Bengaa be Yéhôva na be kôme bo ésaé jap. Tame fombô ve bobejañe ya Russie. Be nga tôban étibela’a mimbu mimbu, ve Ngone lale ya mbu 1991, éjôé é nga su’ulane ve be fili ya kañe Yéhôva. Mbu ôte, Russie ase a mbe a bili Bengaa bebé 16 000. Ve mvuse mimbu mewôm mebaé, tañ éte é nga bet aval é ne na, Russie a nga bi bekañete mbamba foé a lôte 160 000! Jam ete da bo’olô na bobejañe ya Russie be nji ba’a mo éyoñ éjôé é nga ve be mone fane ya kañete. Mam me nga beta fo’o tyendé wôé, ve to’o nalé, bobejañe ya Russie ba ke ôsu a bo Yéhôva ésaé a ayôñ ese. Ba bôndé avale mefe’ ese asu na te jôme ja kamane be na be kañe Zambe wop a nlem ôse.

14-15. Aval avé Yéhôva a nga belane ngule jé na a volô Asa?

¹⁴ Melu me Njôô bôt Asa, bebo bisaé  be Yéhôva be nga su’ulane tôbane mewosan. Ngungule nkane bita ô bili bezimbi a lôte million jia ô nga so Éthiopie na wo zu wosane be. Zérach nnye a mbe a wulu’u nkane bita ôte. A mbe a too mebune na ba nkane bita wé ba ye mane jiane Juda. Ve Asa nye a mbe a too ndi a Yéhôva. Nde a nga ye’elane Zambe wé a jô’ô na: “Volô’ô bia, a Yéhôva Zambe wongan; amu bi too [môte] mebun ve . . .  wo, a bi zuya wosane jama bôte nyu a jôé dôé.”​—2 Mka. 14:11.

¹⁵ Akusa bo nkane bita ya Éthiopie ô mbe ô lôte’e éngôé bebé biyoñe bibaé, Asa a mbe a yeme’e na Yéhôva a ne ngule ya volô be. A Yéhôva a nji samele nye; b’Éthiopien be nga woban ébôme môs ôte nyé, ane be nga mane tup.​—2 Mka. 14:8-13.

16. Aval avé bia yeme na bia ye ke bu’ubane mvo’é nnôm éto?

¹⁶ Bi nji fo’o yeme bone be mam bese be ne kui môt ase ya be bia melu ma zu, ve bia yeme na mvo’é bebo bisaé be Yéhôva ba bu’ubane je den ja ye ke tabe nnôm éto. Yésus a nga jô na “meyoñ mese ma ye vini” bia melu ya asu’ulan. (Mt. 24:9) Paul fe a nga jô na ‘bôte bese ba kômbô tabe avale ntabane ya be Zambe be Krist Yésus ba ye tôban étibela’a.’ (2 Tim. 3:12) Satan a bili “beta ayaa.” Ajô te, môt a buni na a ne fam étibela’a a kôme du’ émien.​—Nli. 12:12.

17. Aval avé mbunane wongane ô ne tebe meve’ele été?

¹⁷ Ana’ana, mbunane môt ase ya be bia wé tebe meve’ele. Abé da yange émo ji beta étibe’ela’a da ye bo aval abé “é nji tame bo ane si nyi é nga téban azukui éyoñe ji.” (Mt. 24:21) Éyoñ éte, ô ne fe kôme yene bibu’a ya nda bôte jôé bi tebe’e wo ngame yat a wosane wo, nge ke yen ane bijôé bia tyili ésaé jangan. (Mt. 10:35, 36) Nde ye wo ye fo’o tabe Yéhôva mebun aval Asa som a nga bo nga?

18. Behébreu 10:38, 39 a liti na jé é ne volô bia na bi tabe nkômesan asu melu ma zu?

¹⁸ Dene nnye ñhe Yéhôva a kômesane bia asu mam ma yange bia melu ma zu. A belan ôlo ô ne mewôk a fek asu na ô  ve bia bidi ya nsisime mbamba éyoñ, ndembene bi bo ngule ya tebe ne bip éyoñe ya beta étibela’a. (Mt. 24:45) Ve môt ase ya be bia a yiane bo abime dé asu na a kôme yemete mbunane wé.​—Lañe’e Behébreu 10:38, 39.

19-20. Minsili mivé wo yiane sili womien éyoñ ô maneya lañe kalate 1 Minkañete 28:9, a amu jé?

¹⁹ Ane Asa, bia fe bia yiane “jeñe Yéhôva.” (2 Mka. 14:4; 15:1, 2) Môt a taté na a jeñe Yéhôva éyoñ a yé’é yeme nye a éyoñ a duban. Bia ve ngul ése na bi tu’a nye’e nye môs ôse ya yôp. Nde môt ase ya be bia a yiane ñhe kôme sili émiene na: ‘Ye ma tabe fo’o bisulane bise ya akônda?’ Éyoñe bia tabe bisulan, bia bu’ubane mbamba bidi ya nsisim a mbamba mewoso. (Mt. 11:28) Beta fe sili womiene na: ‘Ye ma yé’é fo’o Bible mban?’ Nge ô too a nda bôte jôé, ye wo ve fo’o ngul ése na ô tabe ayé’é ya nda bôte sondô ase? Nge ô too ki étam, ye wo nyoñe fo’o éyoñe ya yé’é sondô ase fo’o ve ane wo bo ayé’é ya nda bôt? A nde fe na, ye ô ne fo’o mban ésaé nkañete?

²⁰ Amu jé minsili mite mi ne mfi? Amu Bible a jô na Yéhôva a bi’ili minlem miangan, ajô te bia fe bia yiane bo bi fase’e biabebien. (Lañe’e 1 Minkañete 28:9.) Nge ô fase womien, éyoñ éte wo yene na wo yiane tyendé minsôñane miôé nge ke mbia fulu éziñ, kôme’e ye’elane Yéhôva na a volô wo. Mbamba éyoñe ya kômesan asu meve’ele ma yange bia ôsu nnye ñhe nyi! Te ve’ele kañese na jam éziñ e kamane wo na ô kôme bo Yéhôva ésaé nté mone mvo’é a nga’an a yené’é!