1, 2. Jé bebo bisaé be Yéhôva ba yiane wosane je?

ATATÉ melu me mbo ésaé Zambe ôsu Abel a zu kui den, bebo bisaé be Yéhôva ba wulu ba’aba’a a nye ba juan amu mbunane wop. Nlômane Paul ô nga tili Bekristen b’Hébreu na, be nga “jibi beta mewosane ya mintaé,” mfa’a ya na, Yéhôva a yene be mvaé a botane be. (Beh. 10:32-34) Paul a nga vek ndume Bekristen a mam bebo bivôé be mbe be bo’ok e melu mvus aval ane, e ke mbil, e bo mesiñ a e juan a mo. (Beh. 12:1, 4) Melu ma, bia fe bia ke mbile ya ényiñ, a besiñe bangan ba kômbô ndelé bia, e lame bia melam, e kpwé bia, a e vaa meva’a mangan a bibotan bia ye bi melu ma zu.

² Bia yiane taté yeme na bia juane nya ndum a Satan ba émo jé. (Beép. 6:12) Bia yiane wosan “alem.” Nje éte e ne miñye’elan, atyeñe ñyemane bôt, a mbia mimboan aval ane e bo mam bisôk, e nyu ta’a, e nembane ñyuane meyok, e nyoñe banga. Bia yiane fe bo mbane ya juane miñyiane ya minsône miangan a atek ya nyôl.​—2 Bec. 10:3-6; Beco. 3:5-9.

3. Aval avé Zambe a yañele bia mfa’a ya na bi dañe besiñe bangan?

 ³ Ye bi ne ngule ya dañe beta be mam bete? Ôwé, ve bia yiane juan. Paul a nga nyoñ éve’ela mbo mendum ya melu mvus be émien a jô’ô na: “Nalé me asôngan, sa aval ane me abibi ñyem.” (1 Bec. 9:26) Aval ane mbo mendum a juan a nsiñe wé, bia yiane yeme ngul e ndum bia juan a besiñe bangan. Yéhôva a yañele bia, a volô fe bia e ndum éte. A ve bia melebe ya ényiñ a zene ya Mejô mé. A volô fe bia a zene ya bekalate bangan, bisulan, bitôkan, a beta bitôkan. Ye wo bo fo’o mam wo yé’é? Nge ô nji de bo, aye bo ane wo ‘bibi ñyem,’ wo ye ke tua nambe nsiñe wôé.

4. Aval avé bi ne bo na abé é bo te dañe bia?

⁴ Besiñe bangan be ne soñe bia atemetem, a nambe bia e vôm bi ne atek, ajô te bia yiane tabe évevé. Kalate Zambe a bemene bia na: “Te dañeban a abé, ve ô dañ abé a mvaé.” (Bero. 12:21) Bifia “Te dañeban a abé” bia ve bia ngule nyôle na bi ne dañ abé. Bi ne de bo nge bia ke ôsu a juane de. Ve mfa’a ôvok, Satan, émo jé, a abé é ne bia menyôl, be ne dañe bia nge bi nji ke ôsu a tabe évevé, a nge bia telé ndum. Te me’ete môs éziñe na Satan a si’ili’i wo a zene ya bo na, mo môé me tek!​—1 P. 5:9.

5. (a) Jé é ne volô bia na bi ke ôsu a juane na bi bi bibotane bi Zambe? (b) Bive’ela bivé ya Kalate Zambe bia zu yen?

⁵ Nge ba kômbô dañ, bôte ba juan be nji yiane vuan amu jé ba juan. Nge ba yi na Zambe a nye’e be a botane be, ba yiane ke ôsu a beme mis e ndi nlem bia lañ e kalate Behébreu 11:6: “Nyô a zu be Zambe a yiane fo’o buni na, a ne, a na, a ne ñya’ane ya ba be ajeñe nye.” Éfia Grek ba kôñelane na, “e jeñ” ja tinan e ve ngul ése. (Mam. 15:17) Kalate Zambe a ve bia mbamba bive’ela befam a binga be nga ve ngul ése mfa’a ya bi bibotane bi Yéhôva. Jacob, Rachel, Joseph, a Paul be nga tôbane minjuk mi nga bo na, be tek nlem a minsôn, ve be nga liti na, mbane ya jibi wo soo abui bibotan. Aval avé bi ne vu mbamba bive’ela binyine bite?

6. Jé é nga volô Jacob na a jibi, a aval avé Zambe a nga botane nye? (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

⁶ Jacob a nga juan a bo mbane ya jibi amu a mbe a nye’e Yéhôva, a nye’e mame ya nsisim, a mbe fe a bili mbunane na, ngaka’a Yéhôva a nga bo na a ye botane mvoñe bôte jé ja ye tôéban. (Met. 28:3, 4) Bi ne wô’ô amu jé Jacob, éyoñ a mbe a nga zu bi mimbu 100, a nga bo jôm ése a mbe ngule ya bo na, a bi bibotane bi Yéhôva; a nga juan a éngele, éngele ate a nga nyoñe nyule môt. (Lañe Metata’a 32:24-28.) Ye Jacob émien a mbe a bili abime ngul a abime mbane ya jibi bi mbe bi sili’i na a juan a ngungul éngele? Momo! Ve a nga yeme mebo si na a juan, a liti’i fe na a ye ke jô’é ndum! A teke vaa nge beté, a nga bi bibotane ya njibane wé. A nga bi beta éyôlé na Israël, (ja tinane na, “môt a juan [a jibi] a Zambe” nge na “Zambe a juan”). Jacob a nga bi beta be mam bia fe bia jeñ​—nye’ane Yéhôva a bibotan.

7. (a) Beta nju’u mbé Rachel a nga tôbane nye? (b) Aval avé a nga ke ôsu a juan, a ébotan évé a nga bi mvuse ya valé?

⁷ E minga Jacob a mbe a nye’e,  Rachel, a mbe ôjeja’a ya yen avale Yéhôva a ye tôé ngaka’a a nga bo nnôme wé. Ve njuk éziñ ô mbe ve bo nye ayaé ya dañ. A nji be a bili bon. E melu mete, e bo te bi bon a mbe beta njuk. Aval avé Rachel a nga bi ngule ya nlem a nyule na, a ke ôsu a juane jam e mbe e te’e nye a to fe na, a nji be ngule ya bo jôm éziñe mfa’a te? A nji jañele ndi nleme jé môs éziñ. Ve a nga ke ôsu a juan a zene ya bo mbane meye’elan. Yéhôva a nga wô’ô meye’elane me Rachel, a mvuse ya valé, a nga bi ébotane ya biaé bon. Bia wôk amu jé Rachel a nga yôtane ndañane wé a jô’ô na: “Beta mesiñ me nga siñ . . . me dañeya fe”!​—Met. 30:8, 20-24.

8. Nté mbé a avale minjuk avé Joseph a nga bi, a aval avé mboane wé ô ne mbamba éve’ela asu dangan?

⁸ Mbamba éve’ela Jacob ba Rachel be nga lik, a nga yiane nambe Joseph abui. É nga volô nye na, a yem aval a ye dañe meve’ele ya mbunane wé. Éyoñ a nga bi mimbu 17, ényiñe jé é nga nyoñ akot afe. Bobenyañe be nga bo nye éviele, nde be nga kuane nye minkôm. Mvuse ya valé, be nga fete nye mimbôk Égypte étome jam a nji be a yemek. (Met. 37:23-28; 39:7-9, 20-21) Joseph a nji bili atek; nde fe, a nji ba’ale ôvitik ziñ e nleme na a kun émien. A nga viane bem ôsimesane wé a nleme wé bibotan amvôé dé ba Yéhôva da ye soo nye. (Lv. 19:18; Bero. 12:17-21) Éve’ela Joseph ja volô bia. Ja’a bi nga yaé minjuk été nge na, été jangane ya éyoñe ji é ne jo’ojo’o, bia yiane ke ôsu a juan a bo mbane ya jibi. Bi ne tabe ndi na, nge bi bo nalé, Yéhôva a ye botane bia.​—Lañe Metata’a 39:21-23.

9. Aval ane Jacob, Rachel, a Joseph, ngule fé bia yiane ve mfa’a ya bi bibotane bi Yéhôva?

⁹ Fasek jame wo tôbane de éyoñe ji e ne bo njuk asu dôé. Éko éziñ a ne mbia ntyi’an ajô, mbia mboane môt a bo wo, nge ñwo’on a wo’o wo ôson e nyul. Nge ke na, môt éziñ a bôté wo ajô éko éziñ amu a bo wo éviele. A lôte na ô sili mo si, simesa’ane jé é nga volô Jacob, Rachel, a Joseph na, be ke ôsu a kañe Yéhôva a mevak. Zambe a nga ve be ngul, a botane be amu be nga ke ôsu a liti na ba nye’e mame ya nsisim abui. Be nga ke ôsu a juan, be bo’o fe mam be mbe be sili’i e meye’elan. Bi nga nyiñ e memane ya mbia nta’ane mame wu; ajô te, bi bili beta amu ya bi ndi nleme jangan a mo mebaé! Ye ô ne fo’o nkômesane ya ve ngule jôé ése mfa’a ya bi mvame Yéhôva?

10, 11. (a) Aval avé bi ne juane mfa’a ya bi bibotane bi Zambe? (b) Jé ja ye volô bia na bi nyoñe mbamba mintyi’an, a bi dañe ndume bia juan atek ya nyul, a mimvôman?

¹⁰ Mam mevé me ne tindi bia na bi juane mfa’a ya bi bibotane bi Yéhôva? Abui bôt da yen ayaé ya dañ atek ya nyul. Ba bevok ba yiane ve ngule jap ése na, be ba’ale mbamba ôsimesan a lat a ésaé nkañete. Nge ke na, éko éziñ wo yiane ke ôsu a jibi ôkon nge ke ényiñ étam. Nde fe, bi nji yiane bo ane bôte béziñ ba yen ayaé ya jamé môt a te bo be abé. To’o bia bo Yéhôva ésaé den a nto abui mimbu, bia bese bia  yiane juane mam me ne ndeñele ésaé bia bo e Zambe wongan a botane ba ba wulu ba’aba’a a nye.

¹¹ E ne fo’o bo ayaé ya nyoñe mbamba mintyi’an, a ke mbile ya ényiñ. Da dañedañ ayaé éyoñe nleme wongan wo tindi bia e zene fe. (Jr. 17:9) Nge wo yene na, asimesan éziñ da telé wo mbia zen, ye’elane na ô bi mbamba nsisim. Meye’elan a mbamba nsisim bi ne ve wo ngule ya ke ôsu a ke mbil e zene wo yeme na é ne mvo’é a Yéhôva a ne fe botan. Bo’o mam wo sili e meye’elan. Jeñek na ô lañe Kalate Zambe môs ôse, a nyoñek éyoñe ya bo mbane ya yé’é étam a bo ayé’é ya nda bôt.​—Lañe Besam 119:32.

12, 13. Jé é nga volô Bekristen bebaé na be juane mbia minkômban?

¹² Bi bili abui bive’ela bia liti bia avale Mejô me Zambe, mbamba nsisim, a bekalate bangan, be nga volô Bekristen na be sa’ale mbia minkômban. Ésoé éziñ é nga lañe nlô ajô ô nga kui e Réveillez-vous! ya ngon awôm a ébaé é to melu 8 ya mbu 2003 ô ne na, “Comment résister aux mauvais désirs?” Jé a nga bo? “Me nga juane mbia b’asimesan. Éyoñe me nga lañe na, ‘abui bôte da yen ayaé ya dañe mbia minkômban,’ nde me nga yeme na me nji bo étam, me bili bobenyañ.” Ésoé te é nga yene fe mfi ya lañe nlô ajô ô ne na,  “Dieu approuve-t-il les mœurs différentes?” ô nga kui e Réveillez-vous! ya ngon awôm é to melu 8 ya mbu 2003. A nga lañ été na, bôte béziñ ba ndeñ a ‘éyo e minsôn été.” (2 Bec. 12:7) Nté ba ke ôsu a juane na be ba’ale mbamba ntaban, be ne bi mbamba ôsimesan a lat a melu ma zu. Ésoé te é nga jô na, “Jôme te nje ma simesane na, môs ôse wo lôt, me ne ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva. Ma ve Yéhôva akéva amu a belan ékôane jé na, a volô bia na bi nyiñe mbia émo nyi môs ôse.”

¹³ Yene fe jam e nga kui sita éziñe ya États-Unis. A tili na: “Ma kômbô ve mia akéva amu, mia ve bia éyoñ ése a e mbamba éyoñ abime bidi da yiane bia. Me wô’ô wô’ôtan ve ane ba tili minlô mejô mite fo’o ve asu dam. Me nga juane mbia nkômbane ya bo mame Yéhôva a vini abui mimbu. A biyoñe biziñ, ma kômbô sili mo si a telé ndum. Ma yeme na Yéhôva a ne mvam a jamé fe, ve mbôle me bili mbia nkômban ate nlem, a na me nji vini wô, ma simesane na me nji yiane mvolane Yéhôva. Ndum éte é nga ve ma ényiñe mbia ayaé.  . . . Ve éyoñe me nga lañe nlô ajô ô ne na, ‘As-tu “un cœur pour connaître” Jéhovah?’ ô ne Nkume mmombô a bete ya ngone lale é to melu 15 ya mbu 2013 nde me nga wô’ôtane fo’o na Yéhôva a kômbô volô ma.”

14. (a) Aval avé Paul a mbe a yene ndume jé? (b) Aval avé bi ne kui na bi dañe ndum bia juan atek ya nyul?

¹⁴ Lañe Beromain 7:21-25. Paul émien a mbe a yeme na, e ne bo ayaé ya juane mbia minkômban a atek ya nyul. Ve a mbe a to ndi na, a ne dañe ndum éte a zene ya meye’elan, a éyoñ a bo mam ma liti na a buni ntañ. Bia ki? Bi ne ngule ya dañ éyoñe bia juan atek ya minsôn. Aval avé? Éyoñe bia vu Paul a zene ya tabe Yéhôva ndi a lôte na bi tabe ndi a ngule jangan, a éyoñe bia liti na bia buni ntañ.

15. Amu jé meye’elan me ne volô bia na, bi ke ôsu a wulu ba’aba’a a Yéhôva a jibi minjuk?

¹⁵ Biyoñe biziñ, Zambe a ne jô’é na bi liti abim avé njuk éziñ wo nambe bia. Éve’an é ne na, jé bia ye bo nge bi (nge ke ébu’a ya nda bôt) bili ngul ôkon, nge na bôte ba belane bia abé? Bia ye liti na bi to Yéhôva ndi éyoñe bia ye ye’elane nye na, a ve bia ngule ya ke ôsu a wulu ba’aba’a a nye, a na bi bo te jañele avak dangan a été jangane ya nsisim. (Beph. 4:13) Bive’ela bi abui bôte ya melu me Paul a melu ma bia liti na, meye’elan me ne volô bia na bi bi mfefé ngul, a yemete ndi nleme ya ke ôsu a jibi.

16, 17. Ntyi’an ôvé wo nyoñ nté wo juan?

¹⁶ Diable a wô’ô mvaé éyoñ a yen ane wo tek a sili mo si. Nyoñek ntyi’ane ya “kabetane mam me ne mvaé.” (1 Bet. 5:21) Tabe’e ndi na, ô ne dañe ndume wo juan a Satan ba mbia émo jé, ô ne fe dañe ndume wo juane mbia mboan ase. Ô ne de bo éyoñ ô to ndi a ngule Zambe a bili na, a ne volô wo.​—2 Bec. 4:7-9; Beg. 6:9.

¹⁷ Kelek ôsu a juan a ngule jôé ése. Kelek ôsu a wosan. Kelek ôsu a jibi. Tabe ndi na, Yéhôva a ye ‘dii wo mimbé ya yôp, a sôé wo ébotan, nje éte wo aye bo te abime vôme ya nyoñe je.’​—Mal. 3:10.