1-2. Beta jame mbé Aggée a nga jô na é boban?

MÔT éziñ ya bôte be nga nyiñ éyoñe mfô’ôsane si ô nga bobane mbu 2015 e Népal a jô na: “Mvuse bone minutan, bifatyele a menda méziñ bi nga taté na bia sulan. Bôte be mbe fe’e ne vema, teke yem ane be bo. Bôt abui be nga jô na jam ete e nga bobane bebé minute mibaé, ve me me nga yene ve ane jam ete e nga boban angôndô ya ayap.” Teke bisô na, nge avale jam ete da kui wo, wo ye ke ji’a vuane de.

² Ve nya ajôô a ne na, awolo ébien bia kobô di, beta mfô’ôsane si a boban. A nambe ki ve ngum abôta si éziñ, ve si se meku’u menyin. A jam ete da bobane den a ntoo betoyini mimbu. Nkulu mejô Aggée a nga kobô ajô ete, a jô’ô na: “Avale di nde Yéhôva ya minsamba mewosan a jô, na: ‘Ve éyoñe jia, é ne ôbe éyoñ, wôna, ma ye fô’ô yôp, a si nyô, a mañ, a si é ne nkôt.’”​—Ag. 2:6.

3. Mfô’ôsane si Aggée a jôô wô wo selane mi ya den mfa’a ôvé?

³ Mfô’ôsane si Aggée a jôô wô wo selane mi bia jaé zu bia yem, amu mili mite mia soo jôme jia ve éndaman. Ve mfô’ôsane si ôte ki wô wo soo mbamba be mam. Yéhôva émien a jô na: “Ma ye fô’ô meyoñe mese; nde biôme ya meyoñe mese bi ne bidima bia ye so; a ma ye jalé nda nyô étôto’o ne lut.” (Ag. 2:7) Aval avé mejô mete me nga nambe bôte ya melu me Aggée? Aval avé nkulan ajô ôte wo fombô bia? Bia zu jeñe biyalane ya minsili mite mibaé, bia zu fe yen aval avé bi ne nyoñe ngab ésaé ja fô’ô meyoñe den.

4. Amu jé Yéhôva a nga lôme bone b’Israël nkulu mejô Aggée?

⁴ Yéhôva a nga ve nkulu mejô Aggée beta mbe’e. Tame yen mam me nga bobane melu mete. Éko éziñ Aggée a mbe nsamba bejuif ô nga kôlô minkôm Babylone a bulane Jérusalem mbu 537 Ô.É.J. Be nga taté na ba bôône mbôka’a ya temple Yéhôva, éyoñ ete be ndôme kui Jérusalem. (Esdras 3:8, 10) Éyoñ é nga tame ke lôte tañ aya, mewosane me taté. Ane be nga bili atek, a telé ésaé melôñ. (Esdras 4:4; Ag. 1:1, 2) Ajô te, mbu 520 Ô.É.J., Yéhôva a nga lôm Aggée na a ke ve be ngul nyul, ndemben be sondô nlôñane temple. *​—Esdras 6:14, 15.

5. Amu jé foé Aggée é nga yiane ve bebo bisaé be Zambe ngule nyul?

⁵ Nsôñane ya foé Aggée ô mbe na é yemete mbunane wop. A ayôñ ése, nkulu mejô Aggée a nga jô Bejuif be mbe be koo woñe na: “‘Bo’an ngu, mia bôte bese ya si nyô, a bo ésaé,’ nalé Yéhôva a jô. ‘Amu me ne be mia,’ nalé Yéhôva ya minsamba mewosan a jô.” (Ag. 2:4) Bifia “Yéhôva ya minsamba mewosan” bi nga yiane ve be ngule nyul. Yéhôva a jôé beta nsamba beéngele. Ajô te, Bejuif be mbe be yiane tabe nye mebun asu na be mane ésaé éte.

6. Mfô’ôsane si Aggée a mbe a jôô wô ô mbe mfi ôvé?

⁶ Yéhôva a nga lôm Aggée na a ke kate Bejuif na a zu fô’ô meyoñe mese. Foé éte é nga ve Bejuif be nga sili mo si ngule nyul. Aggée a nga kate be na Yéhôva é fô’ô Perse, éjôé é mbe é dañe ngule si se éyoñ éte. Jam ete da ye bo mfi ôvé? Jam ôsu, bebo bisaé bé ba ye mane nlôñane temple. Jame baa, to’o beyeñ ba ye zu kañe Yéhôva mfefé temple ôte. Za avale mbamba foé di!​—Zac. 8:9.

7. Mfô’ôsane si ôvé wo fombô bia den? Timi’in.

⁷ Aval avé nkulan ajô Aggée wo fombô bia den? Den, Yéhôva a beta fô’ô meyoñ, ve éyoñe ji, bia fe bia nyoñe ngab ésaé éte. Tame fase jame di: Mbu 1914, Yéhôva a nga telé Yésus Njôô ya Éjôé Jé yôp été. (Bs. 2:6) Jam ete e nji be asu mvo’é bejôô ya émo ji. E mbe e liti’i na “éyoñ melu bôt be ne te yeme Zambe é mbe é lôteya.” Nalé a tinane na, éyoñ Yéhôva a nga tyi’i na a telé ke fe bejôô bôt si va é mbe é maneya. (Luc 21:24) Jam ete nde e nga bo na mbu 1919, bebo bisaé be Yéhôva be yeme na Éjôé Zambe étam nje bôte be ne tabe je ndi. Mbamba foé ya Éjôé Zambe ate a fô’ô si se meku’u menyin.​—Mt. 24:14.

8. Bela’ane Besam 2:1-3 na ô liti aval avé meyoñe me yene foé bia kañete.

⁸ Bôte ba nyoñe foé bia kañete be aya? Abui bôte da bene vô’ôlô foé éte. (Lañe’e Besam 2:1-3.) Meyoñe ya si nyu ma wô’ô foé éte angôndô ya abé. Ba bene kañese njôô Yéhôva émien a nga télé. Mfa’a wop, foé bia kañete é nji bo “mbamba foé.” Bijôé biziñe bi nga bele tyili ésaé jangan mesi map. Akusa bo bejôô abui ya mesi mete ba tametane na ba kañe Zambe, ve ba bene sulu bebien si, a kañese éjôé jé. Fo’o ve avale betebe ôsu ya melu me Yésus be nga bo éyoñe a mbe si va, ba ya dene fe ba wosane Ñwo’one Yéhôva, a ba tibili bebo bisaé bé.​—Mam. 4:25-28.

9. Jé Yéhôva a jô meyoñ ma wosane mbamba foé?

 ⁹ Jé Yéhôva a jô meyoñe ma wosane mbamba foé? Besam 2:10-12 a yalane na: “Ajô te nde, a mia bejô bôt, bo’ane fek; mia betyi’i mejô ya si nyô, wô’ane melep. Bo’ane Yéhôva ésaé a woñ, a vak mi fô’ôba’an. [Va’an] mon [duma], a za yaa, a mi za jañe zene yôp, amu ayaa dé é nga ye ji’a yôñ. Ébotan a ba bese ba sobô be nye.” Yéhôva a mvamane besiñe bé. A ngenan a va’a be fane ya tyendé. Be ngenane ve nyoñe mbamba ntyi’an, a kañese Éjôé Yéhôva. Ve éyoñ é li’iya é ne angôndô ya tyôtyoé, amu na bi nga nyiñe melu ma su’ulan. (2 Tim. 3:1; És. 61:2) Bôte be nji yiane beta jañele éyoñ, ba yiane kôme yeme benya mejôô a nyoñe ntyi’ane ya bo Yéhôva ésaé.

10. Mfô’ôsane si Aggée 2:7-9 a jôô wô ô nga wum mbamba bibuma bivé?

¹⁰ Ve bôte béziñe ba wô’ô mfô’ôsane si Aggée a nga jôô wô mvaé. Aggée a nga jô na mvuse mfô’ôsane si ôte, “biôme ya meyoñe mese bi ne bidima [bezôsôô be bôt] bia ye so,” a zu kañe Yéhôva. * (Lañe’e Aggée 2:7-9.) Ésaïe ba Michée fe be nga jô na jam ete da ye bobane “melu ya asu’ulan.”​—És. 2:2-4; Mic. 4:1, 2.

11. Mojañ éziñ a nga bo aya éyoñ a nga wô’ô mbamba foé?

¹¹ Bi tame zu yen aval ésaé ja fô’ô meyoñ é nga nambe Mojañ Ken. A saé Wofise wo tebele ésaé ya si se. A ngenan a kôme’e simesan éyoñ ôsu a nga wô’ô mbamba foé, den a ntoo bebé mimbu 40. Ken a jô na: “Éyoñ ôsu me nga wô’ô benya mejôô, me nga wô’ô mvaé ya yeme na bi ntoo melu ya asu’ulane ya mbia émo nyi. Me nga yé’é fe na nge ma yi na me yené mvaé mise me Yéhôva, a bi ényiñe ya melu mese, ma yiane kandan a émo, a tebe ne bip ngame Yéhôva. Été  été, me nga nyoñe ntyi’ane ya bo de, a me nga ye’elane Yéhôva na a volô ma. Me nga lum émo mvus, a ke sobô Éjôé Zambe si, nje éte é vo’o fô’ôsane môs éziñ.”

12. Aval avé beta temple Yéhôva ya nsisim a jaé a étôto’o melu ma su’ulane ma?

¹² Teke bisô na Yéhôva a botan ékôane jé. Melu ma su’ulane ma, bia kôme yen ane tañe bebo bisaé be Yéhôva é ne ve nenenen. Mbu 1914, bi mbe bekañete bebé 5 000 a mvuk. Ve éyoñe ji, bi ne bôte million mwom bia bo Yéhôva ésaé a ayôñ ése, a bemillion be bôte befe ba zu tabe Mesimesa’ane a bia mbu ôse. Nalé a bo na beta temple Yéhôva ya nsisim, nta’ane mam a nga bo asu nya ékaña’a, a jaé a “biôme ya meyoñe mese bi ne bidima.” Yéhôva a nyoñe fe duma éyoñe bôte bete ba bo mintyendan binyiñe biap, a jaé mfefé môt.​—Beép. 4:22-24.

13. Minkulane mejô mivé mife mi nga tôéban éyoñe tañe bekañete mbamba foé é nga nen? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

¹³ Mam mete ma tôé minkulane mejô mife ya Kalate Zambe, aval ane wu ya Ésaïe 60:22 ô nga jô na: “Nyô a ne tyôtyoé ayoñ a ye bo toyini, a jôm é ne tyôtyoé ayoñ [ja ye bo] ngu; ma, Yéhôva, ma ye tindi jam ete avô éyoñ jé.” Mbôle abui bôte da nyiin ékôane Yéhôva den, mbamba jame mfe a boban. Éyoñ “Biôme ya meyoñe mese bi ne bidima” bia so, môt ase a bili atyeñe mboone mame dé, a nkômbane ya kañete “mbamba foé ya [Éjôé] Zambe” fufulu a bia. Nalé a bo na ékôane Yéhôva é belan atyeñe mboone mame dap, nde ete Ésaïe a loone na “menyañ ya meyoñ.” (És. 60:5, 16) Mvolane bidima bi bobejañ a besita bite wo bo na mbamba foé a katebane mesi 240, a na bi kuli bekalate minkobô a lôte toyini.

14. Ntyi’an ôvé môt ase a yiane nyoñe den?

¹⁴ Melu ma su’ulane ma, ésaé ja fô’ô meyoñe ja tindi bôte na be nyoñe ntyi’an. Ye ba ye fo’o suk Éjôé Zambe, nge ke na bé futi ndi jap bijôé ya émo  ji? Beta ntyi’an ate nnye môt ase ya be be a yiane nyoñ. Akusa bo bebo bisaé be Yéhôva ba bo bijôé ya vôme be too mewôk, ba nyoñe ke ngab a mam me pôlitik ya émo ji. (Bero. 13:1-7) Ba yeme na Éjôé Zambe étam nje é ne soo nya mvo’é si va. Éjôé éte ja nyoñe ke ngab a mame ya émo ji.​—Jean 18:36, 37.

15. Kalate Nlitan a liti na bebo bisaé be Yéhôva ba ye tôbane meve’ele mevé?

¹⁵ Kalate Nlitan a liti na mbunane bebo bisaé be Yéhôva wo ye tebe meve’ele été melu ya asu’ulan. Ane melu ma ye lôt, meve’ele mete ma ye ke ôsu a nenenen. Bijôé ya émo ji bii yemete bia na bi ve be ékaña’a ja yiane Yéhôva, ve mbôle bi vo’o bo jam ete, bé tibili bia. (Nli. 13:12, 15) Ba ye tindi bôte “bese, ba be ne tyôtyoé a ba be ne anen, a minkukum a minzôzoé, a beti a belo na, ndem é vebane be wo ya mbo nnôme wop, nge mvom mesu jap.” (Nli. 13:16) Melu mvus, ôlo ôse ô mbe ô be’e ndem é mbe é liti’i za a ne masa wé. Avale te da da, bijôé bii yemete bôte na be bi ndeme ja liti éjôé ba suk. Ba ye yi na bôte bese be liti a mimboone miap na ba su’u be.

16. Amu jé éyoñe ji nje bia yiane yemete élate jangan a Yéhôva?

¹⁶ Ye bii kañese ndem éte, a su’u bijôé ya émo ji? Ba bese bé bene ndem éte ba ye tôban abui minjuk. Kalate Nlitan a beté na: “Teke môt a ye bo ngule ya kus nge kuan, ve nyô a bili ndem éte.” (Nli. 13:17) Ve bebo bisaé be Yéhôva ba yem asu’ulane ya bôte bese be be’e ndeme kalate Nlitan 14:9, 10 a jôô je. A lôte na be kañese ndem éte, ba ye bo ve ane môt ase ya be be a nga tili wo wôé na: “Me ne nyô ya Yéhôva.” (És. 44:5). Éyoñe ji nje môt ase ya be bia a yiane jeñe na a yemelane nge mbunane wé ô ne ngul. Nge é ne nalé, Yéhôva é bo meva’a ya jô na bi ne bôte bé.

17. Jé bi nji yiane vuan a lat a ôjibi Zambe?

¹⁷ Yéhôva a liti bôt ôjibi wé melu ma su’ulane ma. A nji yi na môt éziñ a wu. (2 P. 3:9) A ve môt ase fane ya tyendé abo dulu dé, a nyoñe ntyi’ane ya kañe nye. Ve ôjibi wé ô bili minné. Bôte ba bene suk Éjôé Zambe ba ye tebe été Pharaon a nga tebe melu me Moïse. Yéhôva a nga jô Pharaon na: “Me nga ye same wo, a wôé mia be bôte bôé a ébubua ôkon, a ô nga ye jañe si nyô; amu ma bele fo’o na, amu éfia ji nje me nga kañese na ô tebe, na, me liti wo ngule jam, nde fe na, jôé dam da ye katebane si se.” (Nk. 9:15, 16) Meyoñe mese ya si nyô mé su’ulane yeme na Yéhôva étam nnye a ne nya Zambe. (Éz. 38:23) Jam ete dé boban aya?

18. (a) Avale mfô’ôsane si avé Aggée 2:6, 20-22 a jôô wô? (b) Aval avé bia yeme na nkulan ajô ôte wé tôébane melu ma zu?

¹⁸ Mintete mimbu mvus awu Aggée, Nlômane Paul ô nga kate Behébreu na mejô bia koone me kalate Aggée 2:6, 20-22 mé beta tôébane melu ma zu. (Lañek.) Paul a nga jô na: “Ve éyoñe ji a maneya bo atiñ, a jô na: ‘Me ngenan me ye’e beta fô’ô afô’ô da, sa ve si nyô étam, ve nalé fe yôp.’ A njôane wuna na, ‘Me ngenan afô’ô da,’ ñwô wo [tinane] mvaane ya biôm bia fô’ôsan, aval ane mvaane ya biôm bi nga boban, nde, biôm bi ne te fô’ôsan  bia ye tabe.” (Beh. 12:26, 27) Mfô’ôsane si ôte wo selane wu ya kalate Aggée 2 :7, amu wé bo na bôte bese ba vu Pharaon a bene kañese Éjôé Yéhôva, be jañ nnôm éto.

19. Jé ja ye ke fô’ôsan, a aval avé bia yeme de?

¹⁹ Jé ja ye ke fô’ôsan, nge ke jañ? Paul a nga ke ôsu a jô’ô na: “Amu bia nyoñ [Éjôé é] se ngule ya fô’ôsan, mbiane mam ya mvam, mme mete bia ye ve me nkañan ô ne mvo’é mvo’é be Zambe a éseman a woñ.” (Beh. 12:28). Éyoñe mfô’ôsane si wo su’ulane wé man, Éjôé Zambe étam nje jé li’i é tele. Ja ye tebe ne bip, teke feñelane môs éziñ.​—Bs. 110:5, 6; Dn. 2:44.

20. Ntyi’an ôvé bôte ba yiane nyoñ, a aval avé bi ne volô be?

²⁰ Teke fe éyoñe ya jañele! Bôte ba yiane top. Ye bé ke ôsu a suk émo ji ja kee be njañan? Nge ke na, ye ba ye saé a ngul ése asu ya na be nyiñ ane nkômbane Yéhôva ô né, a bi ényiñe ya melu mese? Bi ne volô bôte na be nyoñe beta ntyi’an ate, a zene ya ésaé nkañete bia bo. Nkelan ôsu a volô bidima bi bôte bife na bi nyoñe ntyi’ane ya suk Éjôé Zambe. Ngo’o nge bia ke ôsu a ba’ale mejô me Tate Yésus ma: “Mbamba foé ya [Éjôé] Zambe nyô a ye katebane si se, a ye bo meyoñe mese ndem; wôna asu’ulane da ye bo.”​—Mt. 24:14.