E zia mbu 1940, bebiaé bam be mbe be yé’é Bible a Bengaa be Yéhôva. Ayé’é éte é nji ke ôsu, ve nyia wom a nga ke ôsu a nyoñe bekalate mefoé Nkume mmombô a bete a Vee ôyo! Mbu 1950 beta étôkan a nga bobane tisone ya New York, nde be nga bañete nda bôte jangan, ane bebiaé bam be nga kañese mbañete ôte.

Mvuse ya valé, mojañ Lawrence Jeffries a nga taté na a jome bia. A mbe a kômbô ye’ele ma benya mejôô. Me nga taté ben, amu me mbe me wô’ô Bengaa be Yéhôva abé mbôle be ne teke nyoñe ngap a mam me politik nge ke bo bita. Me mbe me jô’ô mojañ Jeffries na nge bôte bese ya Amérique ba tyi’i na ba ke ki bita ane Bengaa be Yéhôva, ke me lôô na besiñe bangan bé mane zu nganebe si jangan. Mojañ Jeffries a nga jô ma na: “Nge bôte bese ya Amérique ba tyi’i na ba kañe Yéhôva, éyoñ éte besiñe bap ba zu wosane be, wo simesane na Yéhôva é bo aya?” Mejô mé mete me nga liti ma na me nji bi mbamba ñyenane mam. A nalé a nga volô ma na me bi nkômbane ya yé’é Kalate Zambe.

Ane me nga taté na ma lañe be Nkume mmombô a bete a Vee ôyo nyia wom a mbe a ba’ale cave. Ane éyoñ é nga lôt, me nga yene na mam ma yé’é me ne benya mejôô, nde me nga kañese yé’é Bible a mojañ Jeffries. Nde me nga taté fe na ma tabe bisulane mban. Me nga nye’e mam me mbe me yé’é, ane me nga tyi’i na ma bo nkañete mbamba foé. Minsôñane miam mi nga tyendé éyoñe me nga yé’é na “beta môse Yéhôva a nto bebé.” (Soph. 1:14) Nde me nga tyi’i na ma ye beta jañele éyoñe jame na ma ke université, ma jiba zu volô bôte bevo’o na be yeme benya mejôô.

Me nga mane sikôlô ya lycée Ngone samane 13,  mbu 1956, mvuse melu melal me nga nyoñe mbaptizô étôkane bi mbe bi bo’o melu mebaé. Mvuse mon éyoñ, me nga yemelane na e belane ényiñe jame na ma kañe Yéhôva a volô bôte bevo’o na be yeme nye, a soo angôndô ya abui bibotan.

Mvuse ngon ésaman éyoñe me maneya duban, me nga nyoñ ésaé nkpwa’a mefane ya éyoñ ése. Ministère du Royaume ya Ngon awôm a baa mbu 1956 a mbe a bili nlô ajô wu: “Ye ô ne su’u ésaé vôme bekañete ba jemban?” Mbañete ôte ô mbe fe ô fombô ma. A mbe a sili’i nkañete mbamba foé ase nge a ne ke kañete vôme bekañete mbamba foé ba jemban.​—Mt. 24:14.

Ane me nga ke Edgefield, Sud ya Caroline. Akônda ya wé é mbe e bili fo’o ve bekañete mbamba foé benyin. Me mbe môte tane. Bi mbe bi bo’o bisulan étune nda ya nda mojañ éziñ. Me mbe me kañete mewolo 100 ngon ése. Me mbe me bili abui mam ya bo amu ma me mbe me tebele’e ésaé nkañete, me bo’o fe minkañete ya mengana’a bôt akônda. Mbamba jam a mbe na nté me mbe me saék a ngul ése asu akônda, nde fe me mbe me tu’a yeme Yéhôva nalé.

Minga éziñ bia nye bi mbe bi yé’é Bible, a mbe a bili nda ba ba’ale mimbim e Johnston, tison éte é nji be ôyap a tison bi mbe bi to, minga ate a nga ve ma mon asu ésaé. A ve fe bia mone vôme ya bo bi bo’o bisulan.

Mojañ Jolly Jeffries, mone mojañ a nga bo ma ayé’é a nga zu nyiñe Brooklyn, New York, ane bia nye bi nga taté na bia bo ésaé nkpwa’a mefan nsamba. Bi mbe bi bômbô’ô mone caravane mojañ éziñ a nga yôône bia.

Moné be mbe be ya’ane bebo bisaé ya Sud a mbe angôndô ya tyôtyoé. Be mbe be ya’ane bia bedollar bebaé nge ke belal asu môs ésaé. Môs éziñ me nga belane bone minsañ mi moné mi mbe mi li’iya ma mfek asu na me kuse jôme ya di. Éyoñe me nga kui éfatyele, môt éziñ a nga subu ma bebé a jô ma na: “Ye wo jeñe bisaé? Mé ya’ane wo dollar wua asu ngum awolo.” A nga ve ma mimôse mi ésaé milal, ésaé jam é mbe na me bo mfubane vôme be mbe be bo’o meloñ. E mbe e kôme yené na Yéhôva a mbe a volô ma na me ke ôsu a nyiñ Edgefield. Akusa me nji be me bili abui moné me nga kui na me tabe beta étôkan a sulane bobejañe ya abui mesi, a nga bobane tisone ya New York mbu 1958.

Môse baa ya beta étôkan, étua jam é nga boban. Me nga tôbane Ruby Wadlington, nye fe a mbe nkpwa’a mefane ya Gallatin, e Tennessee. Mbôle bia nye bese bi mbe bi nye’e ésaé missionnaire, bi nga tabe ésulan é wô’ô bobane beta étôkan asu bôte ba kômbô tabe sikôlô ya Galaad. Mvuse ya valé, bi nga taté na bia tilane bekalate. Mvuse ya valé, be nga bañete ma Gallatin na me ke bo nkañete ya mengana’a bôt. Me nga yene mbañete ôte ane fane ya sili Ruby na a lu’u ma. Nde me nga ke akônda Ruby, a bia nye bi nga lu’ane mbu 1959.

Éyoñe me nga bi mimbu 23, be nga télé ma serviteur de congrégation (ba loone dene na ntebele  émo’o bemvendé) e tisône ya Gallatin. Akônda dangan nje mojañ a mbe njome mekônda Charles Thompson a nga taté jom. Akusa bo a mbe a bili abui ñyeman, ve a nga jeñe na a yem ôsimesane wom a lat a miñyiane mi bobejañe ya akônda a avale bejome mekônda bevo’o be mbe be bo’o asu na be jalé mie. Me nga yé’é na e ne mvo’é na me bo me bôé mbamba minsili a na me tu’a yeme mam ma bômane jam éziñ ôsusua na ma kobô de.

Ngone Tane ya mbu 1964, be nga bañete ma na me ke tabe sikôlô bemvendé a bediakon a nga bobane Sud ya Lansing, New York tañe ngume ngon a. Bobejañ be mbe be wulu’u sikôlô ate, be nga bo na me bi nkômbane ya tu’a yé’é Kalate Zambe a bo étôtôlô Kristen.

Ngon ôsu ya mbu 1965, be nga jô bia Ruby na bi jome mekônda. Circonscription wongan a mbe angôndô ya anen, a mbe a téé Knoxville, a kele Tennessee, e Richmond, akekui Virginia. Bi mbe fe bi jome mekônda ya Caroline du Nord, e Kentucky, a Ouest ya Virginie. Éyoñ éte, me mbe me jome ve menkônda bimvindi bi bôt, amu be nji be be kañese na mintangan a bimvindi bi fulane mam e Sud ya États-Unis, ajô te évindi môt é nji be ve ke jome ntangan. Mbôle bobejañ be mbe azoé, nalé a nga bo na bi yé’é na bia kabane mone jôm ase bi mbe bili bia be be. Mojañ éziñ a nga bo ésaé njomane menkônda abui mimbu a nga ve ma melebe ma: “Bo’o na bobejañ be yene wo ane monyañe wop. Te bo na be yene wo ane masa. Wo ye kui na ô volô be vengevenge ve nge ba yene wo ane monyane wop.”

Éyoñe bi mbe bi jome mone akônda éziñ, Ruby a nga taté na a yé’é Bible a mone ésoé mona minga a mbe a mbili mimbu awôm a zangbwal. Mona minga ate a mbe a bili mon a too mbu wua. Éyoñe bôte ya mone akônda ate be mbe be kate kui na be ke bo mona minga ate ayé’é, Ruby émien a mbe a bo’o de a zene ya ntilane bekalate. Éyoñe bi nga beta ke jom akônda ete, mona minga ate a mbe a tabe’e bisulane bise. Éyoñe be nga lôme Besita bebaé be mbe bekpwa’a mefan be ne ngum aval e tison éte, be nga ke ôsu a bo mona minga ate ayé’é, mvuse mon éyoñ a ne a nga duban. Éyoñ mimbu 30 mi lôteya, mbu 1995 éyoñe bi mbe Béthel ya Patterson, ésoé sita éziñ é nga zu laan a Ruby. Ésoé sita éte é mbe mone mona minga ba nye be nga yé’é Bible; ba nnôme be mbe bongô be sikôlô ya aba 100 ya sikôlô ya Galaad.

E circonscription baa be nga lôme bia a mbe Florida central. Éyoñ éte é mbe é nga sili bia metua, nde bi nga su’ulane fe nye kuse mbamba tañ. Ve, sondô a mbe a tôé valé, éngine ba futi memdim a nga ndaman. Bi nji be bi bili moné ya kôme nye. Nde me nga loone mojañ éziñ me mbe me simesane na a ne bia volô. Mojañ ate a mbe a bili môt éziñ a mbe a saék asu dé, ane môt ate a nga mane bia kôme metua teke sili moné. A nga jô fo’o ve na: “be maneya ya’an.” A nga ve ve fe bia moné zezé! A mbe fo’o mbamba éve’ela a liti aval avé Yéhôva a nyoñe ngap a bebo bisaé bé. Nalé a nga volô bia na bi bo teke vuane na bia fe bia yiane bo akap.

Nté ôse bi mbe bi jome mekônda bi mbe bi tabe’e menda me bobejañ. Nalé a nga volô na bii bi angôndô ya abui bemvôé. Môs éziñ, me mbe me tili’i rapport ya akônda minsini, nde me nga kolô a ke bo jam afe. Éyoñe me nga so mam me ngô’é asu na me ke ésaé ôsu, me nga zu koone na mone ya nda bi mbe bi too a mbe a bili mimbu milal a nga zu ke ôsu a tili minsini asu na a “volô” ma na me mane ésaé éte. Me nga bo abui mimbu me bo’o nye égbwañ asu jam ete.

Mbu 1971, me nga bi kalate éziñ, be mbe be bañete’e ma na me nyoñe ngap a ésaé surveillant de district e tisone ya New York. Jam ete e nga bo na bi ku avem! Éyoñe bi nga ke bo ésaé éte me mbe me bili ve mimbu 34. Bobejañ be nga nyoñe ma a ayôñ ése, ma me mbe évindi môt ôsu be nga taté bi ane surveillant de district.

Ésaé surveillant de district é mbe é va’a ma fane ya ye’ele bôt mejô me Zambe memane me sondô mese ya étôkan. Me nji be me yeme’e abui mam aval ane besurveillant de district bevok. Wua ya be be a nga bo nkañete ya mbaptizô wom. Surveillant de district mfe, Theodore Jaracz, a nga su’ulane bo ébu’a jia ya Tin ékôan. Abui ya été é nga saé fe Béthel ya Brooklyn. Me ne mevak amu besurveillant de district a Bebéthelite be mbe be nyoñe bia angôndô ya abeñ, nalé a mbe a bo’o na nlem ô bômbô ma si. Me nga yene na bobejañe bete, be mbe mbamba  beba’ale, be mbe be to Kalate Zambe ndi, be su’u fe ékôane Yéhôva. Éjote nyul jap é nga volô ma na me bo ésaé surveillant de district tyi’ibi.

Mbu 1974, Tin ékôan é nga jô bobejañe béziñ be mbe bejome mekônda na be ke bo ésaé besurveillant de district, ane be nga beta ma lôme na me ke bo ésaé njomane mekônda​—ve be nga lôme ma Sud ya Caroline. Mbamba jam a ne na, bobejañ be ne mintangan a ba be ne bivindi ya Sud ya États-Unis, be mbe be nto ngule ya bo mam nsamba, jam ete e nga bo na bi bo angôndô ya mevak.

Mbu 1976, be nga lôme ma circonscription ya Georgie, zañe Atlanta a Colombus. Me ngenane me mesimesa’an éyoñe bongô betan be to bivindi be nga wu amu môt éziñ a nga futi nduan nda jap, ma me nga bo nkañete ya awu dap. Benyia bap be mbe nda biañ amu be mbe be bili abui meveñe nyul. Bobejañ be mbe be kele’e nda biañ nsamba, mintangan a bivindi asu na be ke ve bebiaé bete ngule nyul. Me nga kôme yene na nye’an bobejañ ô mbe angôndô ya ngul. Mbôle bobejañ be ne mvam, nalé a volô bebo bisaé be Yéhôva na be dañe minju’u ba tôbane mie.

Mbu 1977 be nga bañete bia Béthel ya Brooklyn na bi ke bo mone ésaé éziñ tañe bone bengon. Éyoñe mon ésaé bi nga ke bo a mbe a nga zu man, bobejañ bebaé ya Tin ékôan be nga laan a ma a sili nge bia Ruby bi ne kañese na bi saé Béthel valé. Bi nga kañese.

Me nga saé département pour le service mimbu 24, bi mbe bi jeñe na bi kôme mejô me ne ayaé. Ane mimbu mi nga lôt, Tin ékôan é nga volô bia na bi yeme kôme mejô bi tôñe miñye’elane ya Kalate Zambe. Nalé a volô bobejañe ya département pour le service na be yalane minsili, a yañele bejome mekônda, bemvendé a bekpwa’a mefan. Ñyañelan ôte wo volô abui bobejañ na be bo bitôtôlô Bekristen. Nalé a bo fe na ékôan Yéhôva é tu’a bo ngul.

Ataté mbu 1995 akekui 2018, me nga jom abui bewofise ya Béthel aval ane mvolô ya wofise Bengaa be Yéhôva ya si se, nnye be mbe be taté loone na surveillant de zone. Me nga jome fe bewofise ya Béthel, Bebéthélite, a bemissionaire asu na me ve be ngule nyul a volô be na be dañe minju’u ba tôbane mie. Bia Ruby fe bi mbe bi bi’i ngule nyul éyoñe bia vô’ôlô mbamba be mam bobejañ a besita bete be mbe be kate bia. Mbu 2000 bi nga jome wofise ya Rwanda. Éyoñe bi nga wô’ô mam bobejañ a Bebéthélite be nga tôbane me éyoñe ya génocide Rwandais a nga bobane mbu 1994, jam ete e nga nambe bia angôndô ya abui. Abui ya be be e nga jañele bibu’a ya menda me bôte map. Akusa bo minju’u mise be nga tôbane mie, bobejañe bete be nga liti ngule mbunane, ndi nlem, a be nga yeme ba’ale ava’a dap.

Den bi mbili mimbu e lôte 80. Mimbu 20 mi ndôme lôte mi, ma te saé wofise wo tebele ésaé États-Unis. Me nji ke université ve ékôane Yéhôva ja te ye’ele ma angôndô ya abui mam. É nga yañele ma na me ye’ele bôte bevo’o benya mejôô, mme mete mé volô be na be bi bibotan nnôm éto. (2 Bec. 3:5; 2 Tim. 2:2) Me nga yen a mise mam aval avé benya mejôô be nga volô bôte na be tyendé binyiñe biap a na be late ngbwa a Nté wop. (Jc. 4:8) Éyoñ ése bia yene fane ya bo de, bia Ruby bia ke ôsu a kate bôte bevo’o na be nyane mvome ya yé’é na be yeme Yéhôva a na be volô fe bôte bevo’o na be yeme nye​—a ne beta ébotan bebo bisaé be Yéhôva be bili!