1. Jé ja liti na bôte be nji beta nye’e bivuvumane biabe den?

BIBLE a nga jô na bôte ba ye ke nye’e bivuvumane biab melu ya asu’ulan. (2 Tim. 3:1, 3) Nkulan ajô ôte wo tôébane dene ntet a ntet. Nge bia kobô ve ajô ntyaman aluk, abui befam a binga da kandan aval ete, a ke ôsu a feman; jam ete e nga viane bo na bone bap be bo bingôngol, amu be nji wô’ôtane nye’an. Menda me bôte mevo’o ki, wé zu koone na bôte be too vôma wua, ve be kate kui. Amu jé? Ñyeme mam éziñ a jô na: “Bebiaé a bon ba kate laan, amu, môt ase, nge a nji bo téléphone wé, wônaa a ne ordinateur, nge ke tablette wé, nge ke bejeu vidéo. Be nji bi atañ élat, a too ke na be too nda jia.”

2-3. (a) Kalate Beromain 12:10 a liti na bia yiane nye’e za? (b) Jé bia zu yen ayé’é di?

² Bi nji kômbô kôbô nsisim évini ya émo. (Bero. 12:2) Ajô te bia yiane jeñe na bi nye’e bibu’a ya nda bôte jangan a bobejañe ya akônda. (Lañe’e Beromain 12:10.) Nye’an ôvé ba jôô wô va? Paul a kobô ajô nye’ane wo late bibu’a ya nda bôt; avale nye’an ete fe nde bia yiane liti bobejañe ya akônda. Nye’ane wo volô na bi bo nlatan, jam ete ke e ne nya mfii nge bia yi na Yéhôva a kañese ékaña’a jangan.​—Mic. 2:12.

³ Bi tame zu yene bive’ela biziñe ya Bible bi ne volô bia na bi bi nye’ane ba jôô wô kalate Beromain.

4. Bela’ane Jacques 5:11 na ô liti abim avé Yéhôva a nye’e bia.

⁴ Bible a liti na Yéhôva a bili angôndô ya mbamba mefulu. A jô na “Zambe a ne nye’an.” (1 Jean 4:8) Fulu éte jia jia ja bo na bi subu nye bebé tyi’ibi. Bible a jô fe na Yéhôva a ne “éngôngol ne lut [nge ke na a wô’ô bia mintaé angôndô, nwt].” (Lañe’e Jacques 5:11.) Mbamba bifia bite bia kôme liti abim avé Yéhôva a nye’e bia!

5. Yéhôva a liti bia fulu mvame jé aya, a aval avé bi ne vu nye?

⁵ Jacques a liti na mintaé Yéhôva a wô’ô bia mi tii a fulu éfe: mvam. (Nk. 34:6) Yéhôva a mvamane bia éyoñ a jamé bia bikobe biangan. (Bs. 51:1) Ve Bible a liti na fulu mvam ja su’u ke valé. Môt a ne mvam a wô’ô nlem mintaé éyoñe môte mfe a tele mbia été, a jeñe fe a mezene mese na a volô nye. Éyoñe Bible a ve’e nye’ane Yéhôva a wu nyia mon, a jô na Yéhôva a nye’e bia adañ abime nyia a nye’e mone wé a nga biaé. (És. 49:15) Yéhôva a vo’o yene bi tele mbia été teke volô bia. (Bs. 37:39; 1 Bec. 10:13) Bia mvamane bobejañ éyoñe bia jamé be a éyoñe bia ji’a vaa mbia jam ba te bo bia nlem. (Beép. 4:32) Ve bia beta dañe liti fulu mvam éyoñ bia su’u bobejañe be tele minju’ été. Éyoñe nye’ane wo tindi bia na bi mvamane bobejañ aval ete, bia liti fo’o na bi ne bone be Yéhôva, amu nnye a ne Ésaa ya nkoon éngôngo.​—Beép. 5:1.

6. Aval avé Jonathan ba David be nga liti na ba kôme nye’esan?

⁶ Minkañete miziñe ya Bible mia liti bia aval avé bebo bisaé be Yéhôva béziñe ya melu mvus be nga liti fulu  nye’an. Bi tame zu kobô ajô David ba Jonathan. Bible a jô na: “Nleme Jonathan ô nga tiñetan a nleme David, a Jonathan a nga nye’e nye aval ane nleme wé émien.” (1 Sa. 18:1) Yéhôva a nga tobe David na nnye a fole Saül éto njôô. Éyoñe Saül a nga yeme de, nye’e ve kaa na a feme David, a jeñe na a wôé nye. Ve Jonathan, mone Saül a nga jô na nye a vo’o su’ avale mbia mboan ete. Jonathan ba David be nga bo élat, môt ase a ka’ale nyô mbo’o na é ke ôsu a su’u nye akekui awu.​—1 Sa. 20:42.

7. Jam avé é mbe ve bo na David ba Jonathan be bo teke bo bemvôé?

⁷ Amvôé David ba Jonathan é ne fo’o jame ya semé. Amu jé? Mimbu bebé 30 mi mbe zañe jap, Jonathan nnye a too mvendé a David. Nge Jonathan a mbe avale môt éziñ, a mbe ve jô na jé é fo’o kôme laan a avale mone mongô ete. Ve Jonathan a nji be a biasé’é David; akusa bo a mbe mongô, a mbe a semé’é nye nya nsemane.

8. Amu jé bi ne jô na Jonathan a mbe mbamba mvôé asu David?

⁸ Jonathan a mbe fe ve bo bo David éviele. A mbe ve jô na, mbôl a ne mone Saül, nnye a yian éto njôô mvus awu ésaa, sa ke David. (1 Sa. 20:31) Ve Jonathan a mbe éjote nyul, a ko fe Yéhôva woñ. Nde a nga tyi’i fo’o na a zu su’u njôô Yéhôva a nga top. Akusa bo Saül a nga wô’ô nya ôlunu, Jonathan a nga ke ôsu a kabetane David.​—1 Sa. 20:32-34.

9. Ye Jonathan a mbe a senga’ane David? Timi’in.

⁹ Jonathan a nji mbe a senga’ane David amu a mbe a nye’e nye nya nye’ane. Jonathan a mbe éwôlô mbo bita, a yeme’e belane biôm mewosan angôndô. Be mbe be jô’ô na ba ésaa ba mate “mbil adañe bendôé,” a na be ne “ngul adañe beñbweñbwem.” (2 Sa. 1:22, 23) Jam ete e mbe ve bo na Jonathan a wumulu émien a bete émiene yôp. Ve Jonathan a nji be a nye’e mesengan. Nye a mbe a semé’ semé David, amu a mbe a yene’e na a ne ayo’o nleme mone mongô, a too fe Yéhôva mebun angôndô. Môse David a nga wôé Goliath ñwô ñhe Jonathan a nga kaa na a kôme nye’e nye’e nye. Aval avé bi ne liti bobejañ avale nye’an ete den?

10. Jé ja tinane na e “nye’esane nye’ane wo so minlem mi ne ayôñ”?

¹⁰ Bible a jô bia na bi “nye’esane nye’ane wo so minlem mi ne ayôñ.” (1 P. 1:22) Yéhôva émien a liti bia mbamba éve’ela mfa’ ôte. Bible a jô na nge bia ke ôsu a wulu ba’aba’a a nye, nye’e fe é ke ôsu a nye’e bia. (Bero. 8:38, 39) Éyoñ Bible a kobô ajô nye’an ô ne “ayôñ,” a kômbô jô na bia yiane ve mengul asu na bi nye’e bôte bevok. E nji fo’o bo tyi’ibi ya liti bobejañe nye’an éyoñ ése. Éyoñe môt a bo bia jôme ja ndeñele bia, da sili na bi ke ôsu a ‘jibane nye’an été,’ a na bi “tuka’a ve’ele ba’ale ntabane nleme wua ya nsisim nlatane ya ñbwa été.” (Beép. 4:1-3) Asu na bi ke ôsu a ba’ale ñbwa éte, bia yiane dime mise bikobe bi bobejañ. Bia yiane bibane na bi yene bobejañ avale Yéhôva a yene be.​—1 Sa. 16:7; Bs. 130:3.

11. Jé é ne bo na bi kate ke ôsu a nye’e bobejañ?

 ¹¹ E nji bo tyi’ibi na bi ke ôsu a nye’e mojañ éziñ éyoñe bia yeme mbia mefulu mé. Jam ete e nji kaa den. Ntete mimbu ôsu, Syntyche ba Évodie be nji be be yene’ ayaé ya saé a Paul. Ve e mbe nya ayaé na bebaane be tabe ana, a saé nsamba. Ajô te Paul a nga lebe be na be bi “ôsimesane wua be Tate.”​—Beph. 4:2, 3.

12. Jé é ne volô wo na ô tu’a nye’e bobejañ?

¹² Jé é ne volô wo na ô ke ôsu a nye’e bobejañ? Nge bia jeñe na bi tu’a yeme bobejañ, da ye bo tyi’ibi na bi yeme tebe été jap, a na bi tu’a nye’e be. Bi nji yiane ke bia fombô biôm ane ôkala nge ke éfase ba so. Jonathan a mbe nya nya mvendé a David, ve ba nye be mbe beta bemvôé. Nde, ye wo fe ô ne fo’o jeñe na ô bo mvôé môt a lôte wo ôkala, nge ke nyi a ne mone mongô abui adañe wo? Nge ô bo de, wé liti na wo nye’e nda bôte jôé ya nsisim.​—1 P. 2:17.

13. Jé é ne bo na bi dañe kabetane mingum mi bôt akônda?

¹³ Ye nalé a tinane ñhe na bi mba’a mba’a ve nye’e môt ase avale da akônda? Momo! Avale jam ete e vo’o kaa bobane boban. E nji bo abé na nleme wongan ô dañe kabetan a mingum mi bôt; e ne kui na mia môte mi bi avale minsôñane da a na jam ete e kôme late mia. Ja’a Yésus émien, ke a mbe a dañe nye’e Jean? Ve nalé a nji tinane na a mbe a vini’i beyé’é bé bevok. Bible a liti na bese be mbe bemvôé bé. (Jean 13:23; 15:15; 20:2) Ve to’o a mbe a nye’e Jean adañe beyé’é bé bese bevok, Yésus a nji be a bo’ ôbangam. Môs éziñ Jean ba Jacques be nga zu yene nye na ba yi beta bito Éjôé jé yôp, nde Yésus a nga kôme yalane be na: “Ve tabe ma mbo nnôm a mbo ngal,  saa ma [me ne dili]”! (Marc 10:35-40) Ane Yésus, bia fe bi nji yiane ve’ele bo ôbangam, fo’o ve amu bia nye’e ngume môt adañe ba bevok. (Jc. 2:3, 4) Fulu éte é ne mbia abé amu ja soo zô’é a metyama’ane akônda!​—Jude 17-19.

14. Bela’ane Bephilippien 2:3 na ô liti jam é ne volô bia na bi sa’ale mesengan.

¹⁴ Nye’ane wo titane nsisim mesengan akônda. Avale bia te yen, Jonathan a nji be a senga’ane David, a nji jeñe na a sum éto njôô a nye môs éziñ. Bia bese bia yiane jeñe na bi vu nye, a bi ne de bo. Te ve’ele bo monyoñ éviele nge ke feme nye fo’o ve amu a ne atyeñ abui, ‘ve a nje’ebane nleme si, semé’é môte mbok adañ abime nseman wo semé womien.’ (Lañe’e Bephilippien 2:3.) Te bia vuane na mojañ ase a bili ngume jam a yeme bo, a na jam ete da volô akônda ese. Môt a ne éjote nyul a yeme yene mbamba mefulu me bôte bevok, a jeñe na a vu be.​—1 Bec. 12:21-25.

15. Jé jam e nga kui Tanya ba bone bé da ye’ele wo?

¹⁵ Éyoñe bia tôbane nju’ éziñ ényiñ, Yéhôva a wô’ô belane bobejañe na a ve bia ngule nyul. Tame yene jam e nga kui Tanya a bone bé éyoñe be nga tabe beta étôkane ya mbu 2019 a mbe nlô ajô na: “Nye’an ô vo’o man!” Jam ete e nga boban États-Unis. Sita a jô na ba be bone bé belal be mbe be bula’an hôtel wop be bete metua, éyoñ éte metua mfe a nga ke kôlô mfa’a wé a zu jimbi be. A kate bia na: “Môt a nji fo’o juk, ve mbôle bi nga bili bebubu, bi nga  kui metua a tebe njoñe zañ. Ane môt éziñ a nga febe bia wo na bi zu dañe metua wé; a mbe mojañ a mbe fe a so’o beta étôkan. Ve sa ke nnye étam a nga tebe éyoñe jam ete e nga kui bia. Bobejañe betane befe ya Suède be nga tebe. Besita béziñe be nga zu fe wubane bia ngo jam; jam ete e nga bôône bia nleme si angôndô! Bi nga kusa wu nju’u na bia kate be na bi ne mvo’é, ve bobejañ be nga jô na Momo! Be nga tabe a bia akekui bedokita be nga zu fase bia. Be nga bulane ki éyoñe be nga yeme na bi bili mam mese ma sili bia. Mone jam mia wô’ô nyi a nga liti bia na Yéhôva a nye’e bia nya abuii! Jam ete e nga bo na bi tu’a nye’e bobejañ, a na bi dañe beta kabetane Yéhôva.” Ye wo fe wo simesane fo’o môs ô nga tebe nju’ éziñ éyoñ éte mojañ a nga zu volô wo?

16. Mfi ôvé bia bi éyoñe bia liti bobejañe nye’an?

¹⁶ Mfi ôvé bia bi éyoñe bia liti bobejañe nye’an? Bia ve be ngule nyul a volô be minlem. Bia yemete élat é ne zañe bebo bisaé be Yéhôva. Nye’ane wongane wo bo’olô fe na bi ne beyé’é be Krist, a jam ete e ne tindi abui bôte na e kômbô kañe Yéhôva. Ane ô vaa mam mete mese, bia ve “Ésaa ya mvam a Zambe ya mvolane minlem ôse” duma. (2 Bec. 1:3) Ngo’o nge bia bese bia tyi’i na bia zu tame nye’e bobejañ a wô’ô be mintaé!