1. David a nga tebe mbia été mbé?

 DAVID a nga tub éyoñe Saül, Njôô bôte ya Israël, a nga jeñe na a wôé nye. Éyoñe a nga jembane bidi, David a nga tebe tisone ya Nob, ane a nga ja’é beprêtre fo’o ve mimamane mi belet mitan. (1 Sa. 21:1, 3) Mvuse ya valé, ba be bôte bé be nga ke sobô mbas ako’o si. (1 Sa. 22:1) Jé é nga telé David aval été éte?

2. Aval avé Saül a nga telé émien mbia été? (1 Samuel 23:16, 17)

² Saül a mbe a bo’o David éviele amu abui bôt e mbe e nye’e nye a wumulu nye mbôle a nga dañ abui bita. Saül a mbe a yeme’e na Yéhôva a nga vaa nye éto njôô amu a nga bo Nye melo, a na A nga tobe David ane mfefé Njôô bôte ya Israël. (Lañe’e 1 Samuel 23:16, 17.) Ve Saül nnye a mbe a ngenan Njôô bôte ya Israël, a bili beta nkane bita, abui bôt e su’u fe nye. Ajô te, David a nga tup asu na a kaman ényiñe jé. Ye Saül a nga buni na a ne ngule ya kamane Yéhôva na a telé David Njôô bôte ya Israël? (És. 55:11) Bible a nji bia de kat, ve jam bia yem e ne na, Saül a nga telé émien mbia été. Bôte bese ba wosane Yéhôva be ne kom ése ve los.

3. Akusa bo minju’u a nga tôbane mie, David a mbe a wô’ôtan aya?

³ David a mbe éjote nyul. Sake émien nnye a nga tyi’i na a zu bo Njôô bôte ya Israël. Yéhôva nnye a nga tobe nye. (1 Sa. 16:1, 12, 13) Saül a mbe a vini’i David évini awu. Ve David a nji wô’ô Yéhôva abé amu a nga tebe été éte, nge biasé bidi be nga ve nye éyoñ a mbe a solô mbas  ako’o si amu bi mbe tyôtyoé. Éko éziñ éyoñe te nje a nga yia Yéhôva mbamba jia a ne mbôka’a ya éfuse ja wulu nlô ajô wu. Ja jô na: ‘Ba ba jeñe Yéhôva ba ye bo te jembane jôm é ne mvaé.’​—Bs. 34:10.

4. Bia zu jeñe biyalane ya minsili mivé, a amu jé e ne mfi na bi bo de?

⁴ E wô’ô kui biyoñ biziñe na bebo bisaé be Yéhôva be jembane jôme ya di, jôme ya jaé, nge ke étaba’a. * Jam ete e nga tu’a yené éyoñe ya ébubua ôkon COVID-19. A ényiñe ja ye tu’a bo ayaé nté bia subu ‘beta étibila’a.’ (Mt. 24:21) Ajô te, e ne mfi na bi jeñe biyalane ya minsili minyine mi: Jé ja liti na David a nji ‘jembane jôm é ne mvaé’? Amu jé bia yiane yé’é na bi vak a abime bi bili? Amu jé bi ne tabe ndi na Yéhôva é nyoñe ngab a bia? A aval avé bi ne taté na bia kômesan asu mam ma yange bia melu ma zu?

5-6. Aval avé Besam 23:1-6 a volô bia na bi tu’a wô’ô jame David a mbe a kômbô’ô jô éyoñ a nga jô na bebo bisaé be Yéhôva ba ye bo te ‘jembane jôm é ne mvaé’?

⁵ Jé David a mbe a kômbô’ô jô éyoñ a nga jô na bebo bisaé be Yéhôva ba ye bo ‘te jembane jôm é ne mvaé’? Éyoñe a nga tili Besam 23, David a nga belane bifia bia funane bili. Bifia bite bi ne volô bia na bi tu’a wô’ô jam a mbe a kômbô’ô jô. (Lañe’e Besam 23:1-6.) David a taté Sam ate a jô’ô na: “Yéhôva a ne mba’ale wom. Ma ye ke yi jôm.” Bifuse bivo’o ya kabetôlô ate, David a kobô ajô mam ma dañe mfi ényiñe môt, aval ane bibotan a bu’ubane bie amu a kañese Yéhôva ane Mba’ale wé. Yéhôva a nga bo na a wulu “mezen me ne zôsô,” a su’u nye éyoñe ya minjuk a éyoñe ya mevak. David a nga meme na ényiñ a nga bili “mbamba miñyanebe” mi Yéhôva été é nji be nkone nkon. Biyoñe biziñ, a mbe a yiane bili atek, a  wô’ôtane ve ane a wulu “mbi’ili ô ne dibi ya awu.” Besiñe bé be mbe fe be za’a wosane nye. Ve mbôle Yéhôva a mbe Mba’ale wé, David a mbe “te ko jôm é ne abé woñ.”

⁶ Éyoñe ji, bi nto ve yalane nsili wu: Jé ja liti na David a nji ‘jembane jôm é ne mvaé’? A mbe a bili mam mese me mbe me sili’i nye asu na a ke ôsu a ba’ale élate jé a Yéhôva. Ava’a dé e nji be e so’o biôm bi mo, ve e mbe a so’o mame Yéhôva a mbe a bo’ asu dé. Jam e mbe e dañe mfi mise mé e mbe avale Yéhôva a mbe a bota’ane nye a kamane nye.

7. Bela’ane Luc 21:20-24 na ô liti nju’u Bekristene ya ntete mimbu ôsu be mbe Judée be nga tôbane wô.

⁷ Mejô me David ma liti bia na e ne nya mfii na bi bi mbamba ñyenane mam a lat a biôm bi mo. E ne été na e nji bo abé na bi bu’ubane biôm bi mo bi bili, ve bi nji yiane telé bie ôsu ényiñe jangan. Bekristen be mbe be nyiñi’i Judée ntete mimbu ôsu be nga kôme wô’ô jam ete. (Lañe’e Luc 21:20-24.) Yésus a nga kate be na “minsamba bezimbi mii [zu] bômane” Jérusalem. A nga jô fe be na éyoñe jam ete dé kui, ba yiane “[ke] mimbile minkô,” asu na be bo te wu. Ve be mbe be yiane li’i akume dap. A nto ôbe mimbu den, Nkume mmombô a bete éziñ a nga jô na: “Be nga li’i mefup a menda map, a be nji kui na be tôkan biôm biap bise. Mbôle be mbe be too ndi na Yéhôva é su’u be a kamane be, be nga telé jôme jia ôsu ve ékaña’a jap.”

8. Nkañete Bekristen be nga kôlô Jérusalem wo ye’ele bia jé?

⁸ Ñye’elan ôvé nkañete Bekristene bete ô ne ve bia? Nkume mmombô a bete bia te jôô nye yôp a ke ôsu a jô’ô na: “Melu ma zu, bii tebe aval été da ye liti avale bia yene biôm bi mo ényiñe jangan. Ye biôm bi mo mbie bia dañe mfi mise mangan, a lôte nyian Yéhôva é nyii bebo bisaé bé melu ma zu? Amu éyoñ asu’ulane da ye so, da ye sili na bi jibi minjuk, a na bi nyume biabebien abui mam. Bia yiane tabe nkômesane ya bo jam ese da ye sili na bi bo, aval ane Bekristene be nga kôlô Jérusalem ntete mimbu ôsu.” *

9. Melebe Paul a nga ve Behébreu ma ve bia ndi nleme fé?

⁹ Ye ô ne ve’ele simesan aval avé e mbe ayaé asu Bekristene bete na be li’i biôm bise be mbe be bili a ke tabe éza nlam? E nga sili na be bi ngule mbunan, a tabe ndi na Yéhôva é jalé miñyiane miap. Ve jam éziñ e mbe ve volô be. Mimbu mitan ôsusua na bezimbi ya Rome ba zu bômane Jérusalem, nlômane Paul ô nga ve Behébreu mbamba melebe ma: “Ôsimesane vienan ya minlem ô bo’o nti mfa’a ya nye’an akum, mi va’an a abime biôm mi bili, amu émien a nga jô na, ‘Ma ye bo te suu wo étam mfa’a éziñ, nalé fe ma ye bo te li’i wo zesé mfa’a éziñ.’ Nalé ate bia jô a mbamba ayo’o minleme na, ‘Tate a ne mvolô wom; ma ye ke ko woñ. Môt a ye bo me jé?’” (Beh. 13:5, 6) Teke bisô na e mbe tyi’ibi asu Bekristen be nga tôñe melebe me Paul mete na be sé’é nkôñ ényiñe wop, a na be yemban ényiñe ya vôme be nga ke tabe. Be mbe be too ndi na Yéhôva é jalé miñyiane miap. Mejô me Paul mete ma ve fe bia  ndi nlem na Yéhôva é jalé miñyiane miangan.

10. Jam avé Paul a nga yé’é na a bo?

¹⁰ Paul a nga ve fe Timothée avale meleb ete, a melebe mete me ne fe bia mfi den. A nga jô na: “Ve vôm bi bili bidi a ngômesan, bia ye yen mvaé a biôm bite.” (1 Tim. 6:8) Ye nalé a tinane ñhe na bi vo’o bu’ubane mbamba bidi, nge bi mbamba étaba’a, nge ke kuse mimfefé biyé biyoñe biziñ? Sake nalé nne Paul a mbe a kômbô’ô jô. A nga jô na bia yiane vak a biôm bi mo bi bili. (Beph. 4:12) A ne jam émien a nga yé’é na a bo. Édima jam bi bili é ne élat jangan a Yéhôva, sake biôm bi mo.​—Hab. 3:17, 18.

11. Jé jame Moïse a nga jô bone b’Israël da ye’ele bia a lat a fulu ya yeme vak a abime biôm bi bili?

¹¹ E ne bo na mame bia simesane na ma sili bia me bo teke bo mame Yéhôva a yene na me ne bia mfi. Tame yene jame Moïse a nga jô bone b’Israël valé be boya mimbu 40 nkôte si. A nga jô be na: “Yéhôva Zambe wôé a maneya botane wo ésaé ése ya mo môé; a yemeya dulu ô nga wulu beta fé nyô été. Yéhôva Zambe wôé a tabeya be wo, . . . ô nji jeñe [nge ke jembane] jôm.” (Dt. 2:7) Mimbu 40 bone b’Israël be nga bo nkôte si, Yéhôva a nga ve be manne ya di, a biyé be nga soo bie Égypte bi nji ndamane môs éziñ. (Dt. 8:3, 4) Akusa bo bone b’Israël béziñ be mbe ve simesane na mam mete me ne zezé, ve Moïse a nga jô be na be  mbe be bili mam mese ma yiane be. Yéhôva é wô’ô nlem mvaé nge bia yeme vak a bone be mam bese a ve bia, a nge bia yene be ane ébotane jé.

12. Jé ja liti na Yéhôva nnye David a mbe a too nye mebun, sake émien?

¹² David a mbe a yeme’e na Yéhôva a kôme nyoñe ngab a bôte ba nye’e Nye. A ne étyi teke li’i be étam. To’o éyoñ a mbe a tele mbia été éyoñ a tili’i Besam 34, mise ya mbunane me nga bo na David a yene “ange Yéhôva” a bôma’ane “ba ba ko [Nye] woñ.” (Bs. 34:7) Éko éziñ David a mbe a ve’e éngele Yéhôva a mone bezimbi a mbe a ba’ale’e nlam, a fombô’ô éyoñ ése nge besiñe ba zu. Akusa bo David a mbe éwôlô mbo bita a na Yéhôva a nga ka’ale nye éto njôô, a nji tabe émien mebun amu a mbe a yeme’e wua mekok, nge ke amu a mbe a yeme’e belane nkpwaté mekôn. (1 Sa. 16:13; 24:12) David a nga tabe Yéhôva mebun, amu a mbe a yeme’e na éngele Yéhôva ‘a nyii ba ba ko Nye woñ.’ E ne été na bi nji yange na Yéhôva a bo asimba den asu na a kamane bia, ve bia yeme na môt a too Yéhôva mebun é bi ényiñe ya melu mese, to’o a wu.

13. Éyoñe Gog, môte ya Magog, é zu wosane bia amu jé dé yené ve ane bi ne mintetek, a amu jé bi nji yiane ko woñ? (Fombô’ô fôtô ya ékô’ôla.)

¹³ Ana’ana, ndi nlem bi bili na Yéhôva a ne kamane bia ja ye tebe meve’ele été. Éyoñe Gog, môte ya Magog (nsamba bijôé ya si nyô) é zu wosane bebo bisaé be Zambe, da ye yené ve ane bi nji bi môt a ne kamane bia. Dé sili éyoñe te na bi tabe ndi na Yéhôva a ne ngule ya nyii bia, a na é bo de. Meyoñe ya si nyô ma yene bia ane mintômba mi nji bi môt a ne kamane mie. (Éz. 38:10-12) Bia ye ke bi bikpwelé mewosan, teke ke na bi yé’éya bita môs éziñ. Meyoñe mete mé buni na me ne ngule ya mane ko’o bia tyi’ibi. Ba yeme ke na nkunda beéngele ô ne nkômesane ya kamane bia. Mbunan ñwô wo ye bo na bi yene nkane bita ôte. Ye bijôé ya si nyô bi ne fe ngule ya yene wô? Teke jôm! Be nji bi atañ mbunan. Bé ku avem éyoñe bé yene nsamba mewosane ô so’o yôp, ô za’a kamane bia!​—Nli. 19:11, 14, 15.

14. Mam mevé bi ne bo den asu na bi tabe nkômesan asu mam ma yange bia melu ma zu?

¹⁴ Aval avé bi ne kômesan asu mam ma yange bia ôsu? Jam ôsu, bia yiane bi mbamba ñyenane mam a lat a biôm bi mo, amu môs éziñ bii kandan a biôm bite. Bia yiane fe yeme vak a biôm bi bili, bi yeme’e na nya ava’a a so élate bi bili a Yéhôva. Nge bia kôme yeme Yéhôva, bii tu’a tabe ndi na é kamane bia éyoñe Gog, môte ya Magog, é zu wosane bia.

15. Mam mevé me nga kui David éyoñ a mbe ésoé a me nga ve nye ndi nleme na Yéhôva é ke ôsu a su’u nye?

¹⁵ Yene’e jam e nga volô David na a jibi minju’u mié, a aval avé jam ete e ne fe volô bia den. David a nga jô na: “Tameka tye’an a yen ane Yéhôva a ne mvaé. Ébotan a môt a sobô be nye.” (Bs. 34:8) Mejô mete ma liti amu jé David a mbe a too ndi na Yéhôva é su’u nye. David a mbe a bili fulu ya tabe Yéhôva mebun, a teke môs éziñ Yéhôva a nga samele nye. Éyoñe David a mbe ésoé, a nga  wosane Goliath, mone Philistin a éwôlô mbo bita. A nga jô nye na: “Môse wu ñwô Yéhôva a ye ve wo mo mam.” (1 Sa. 17:46) Mvuse ya valé, David a nga ke saé be Njôô bôte Saül, nnye ate a nga jeñe na a wôé nye abui biyoñ. Ve “Yéhôva a nga to be” David. (1 Sa. 18:12) Mbôle David a nga jaé yene wo Yéhôva ényiñe jé, ajô te éyoñ a nga beta tôbane meve’ele, a nji fô’ôban.

16. Aval avé bi ne ‘tye’e’ mvame Yéhôva?

¹⁶ Nge bia tu’a tabe Yéhôva ndi den, nalé é volô bia na bi tabe ndi na é nyii bia melu ma zu. Da sili mbunan a na bi tabe Yéhôva ndi asu na bi sili masa wongan na a suu bia éyoñe ya bitôkan a beta bitôkan, nge ke na a tyendé mewolo m’ésaé mangan ndemben bi tabe bisulane bise a tu’a nyoñe ngab ésaé nkañete. Bi tame ke jô na masa wôé a bene bo de, a na wo yiane kandan a asu ésaé ete. Ye wé fo’o bi ngule mbunan, a tabe ndi na Yéhôva a vo’o li’i wo étam môs éziñ nge lume wo mvus, a na é ke ôsu a jalé miñyiane miôé? (Beh. 13:5) Abui bobejañ a besita da bo ésaé nkpwa’a mefan nge ésaé é ne ngum aval e ne ngule ya kañete avale Yéhôva a nga jaé zu a su’u be éyoñe be mbe be tele mbia été. Ôwé, Yéhôva a ne étyi teke vuane mbo ésaé wé.

17. Éfuse ya mbu 2022 é ne évé, a amu jé éfus éte ja yian?

¹⁷ Éyoñe Yéhôva a ne ngame jangan, bi nji yiane ve’ele ko mam ma zu bia ôsu woñ. Yéhôva a ye ke bia li’i étame môs éziñ nge bi kele ôsu a telé mame ya nsisim ôsu binyiñe biangan. Asu na bi tabe nkômesan asu minju’u mia yange bia melu ma zu, a na bi yemete ndi nleme jangan na Yéhôva a ye ke lume bia mvus, Tin ékôan é nga tobe Besam 34:10 ane éfuse ya mbu 2022: ‘Ba ba jeñe Yéhôva ba ye bo te jembane jôm é ne mvaé.’