1, 2. (a) Beta ésaé mbé Yéhôva a nga ve Salomon? (b) Aval avé David a nga liti na, a nyoñe Salomon ngap?

YÉHÔVA a nga ve Salomon beta ésaé. A nga jô nye na, a wulu ésaé meloñe ya temple ya Jérusalem. Ésaé meloñ éte é mbe nya mfi. Amu temple ate a nga yiane bo “étua étôto’o jôm, duma a étôto’o ya été bi kele’ mesi mese.” Jame da dañ e ne na, nsôñane Zambe ô mbe na, temple ate a bo “nda Yéhôva [nya] Zambe.” Ane Yéhôva a nga tyi’i na, Salomon nnye a ye tebele ésaé éte.​—1 Mka. 22:1, 5, 9-11.

² Njô bôte David a mbe a too ndi na, Yéhôva a ye su’u ésaé éte, ve Salomon a mbe a ngenane “mongô a nte’an.” Ye a ye fo’o bi ayo’o nleme ya mane ésaé éte nga? Ye ôkala wé ô nga ye kamane nye na, a mane ésaé melôñ éte? Salomon a nga yiane bi ayo’o nlem, a nga yiane fe saé asu ya na, a mane nlôñane temple.

3. Mbamba éve’ela mbé David a nga liti mone wé Salomon?

³ Salomon a nga yiane yé’é jôme fulu ayo’o nleme ja tinane be David ésa wé. Éyoñe David a mbe mongô, a nga wosane betite be nga kômbô zu di biyeme bi ésa wé. (1 Sa.  17:34, 35) A nga bi fe ayo’o nlem éyoñ a nga wosane Goliath, ngungule mone bezimbi. Yéhôva a nga volô nye na, a wôé beta môt ate a ôkok.​—1 Sa. 17:45, 49, 50.

4. Amu jé Salomon a nga yiane bo ayo’o nlem?

⁴ David a nga yiane fo’o jô Salomon na, a bo ayo’o nlem, a na a lôñe temple! (Lañe’e 1 Minkañete 28:20.) Nge Salomon a nga ye jembane ayo’o nlem, woñ ô nga ye te’e nye, a kamane nye na, a taté ésaé Yéhôva a nga ve nye. Nalé a nga ye bo abé, a dañe nge a nga ye taté ésaé, éyoñ éte a su’ulane tek.

5. Amu jé bia yiane bo ayo’o nlem?

⁵ Aval ane Salomon, bia fe bia yi na Yéhôva a ve bia ayo’o nlem, asu ya na, bi bo ésaé a ve bia. Bi tame zu yene besikôlô bi ne nyoñ be bezôsô be bôte ya melu mvus be nga bo ayo’o nlem. Nalé aye volô bia na, bi fase avale bia fe bi ne bo ayo’o nlem, a bo ésaé Yéhôva a ve bia.

6. Aval avé ayo’o nleme Joseph da bo wo na ô kam?

⁶ Tame fas abim ayo’o nlem Joseph a nga bi, éyoñ minga Potiphar a nga jô nye na, a ke jô’ôbô a nye. A nga yiane yeme na, nge a bene bo minga ate mewôk, a ye tôbane minjuk. Ve a nji de bo, a nga bo ayok, a nyoñe mbamba ntyi’an.​—Met. 39:10, 12.

7. Katek avale Rahab a nga liti na, a ne ayo’o nlem. (Fombô’ô fôtô ya atata’a ya ayé’é di.)

⁷ Rahab fe a nga liti na a ne ayo’o nlem. Éyoñe belo si bebaé ya Israël be nga ke Jérico, a nyiine nda jé, a mbe ngule ya ko woñ, a titane be. Ve mbôl a nga too ndi a Yéhôva, a nga solé be, a volô be na, be kôlô tison éte mvo’é. (Jos. 2:4, 5, 9, 12-16) Rahab a nga kañese na, Yéhôva nnye a ne nya Zambe, a nga kañese fe na môs éziñ, a ye ve Jérico mo b’Israëlite. A nji jô’é woñe ya bôt ô te’e nye, to’o njô bôte ya Jérico a bôte bé. Ve jam a nga bo e nga nyii nye, a nda bôte jé.​—Jos. 6:22, 23.

8. Mfi ôvé ayo’o nleme Yésus e mbe asu minlômane mié?

⁸ Minlômane mi Yésus mi nga li’i bia mbamba éve’ela ya tôñ. Mi nga yen ane Yésus a liti na, a ne ayo’o nlem. (Mt. 8:28-32; Jn. 2:13-17; 18:3-5) Mbamba éve’ela Yésus a nga liti mie, a nga volô mie na, mi bo ayo’o nlem. Éyoñe Besaducéen be nga wosane mie, mi nji telé nkañetane foé Yésus.​—Mam. 5:17, 18, 27-29.

9. 2 Timothée 1:7 a liti na, za a ne anjeñe ya fulu ayo’o nlem?

⁹ Joseph, Rahab, Yésus, a minlômane be nga liti na be ne ayo’o nlem, nalé a nga volô be na, be bo ésaé Zambe a nga ve be. Be nga liti na, be too ndi a Yéhôva, sa ke a ngule jap bebien. Nge bia fe bia yi ayo’o nlem, bia yiane tabe Yéhôva ndi, sa ke ngule jangan. (Lañe’e 2 Timothée 1:7.) Bi tame zu yene na, bia yiane bo ayo’o nlem nda bôte jangan, a akônda dangan.

10. Amu jé bongô be ne Bekristen ba yiane bo ayo’o nlem?

¹⁰ E ne tyi’ibi na Kristen é ne mongô é tebe mbia été. Aval été da sili nye ayo’o nlem nge a kômbô ke ôsu a bo Yéhôva ésaé. Éve’ela Salomon é ne nya mfi, amu ayo’o nleme Salomon nde e nga volô nye na, a mane lôñe temple. To’o bebiaé ba liti Bekristene be ne bongô zene ya tôñ, ve bebien ba yiane nyoñe beta mintyi’an y’ényiñe jap. (Min. 27:11) Asu ya na, be yeme tobe bemvôé bap, mimvômane miap, avale ba yiane ba’ale asimesane dap mfuban; asu ya na be tyi’i nge ba ye nyoñe  mbaptizô nge momo, ba yiane bo ayo’o nlem. Ayo’o nlem e ne be mfi, amu ba tyi’i na, ba wosane nkômbane Satan, nyô a soñe Zambe.

11, 12. (a) Mbamba éve’ela mbé Moïse a nga li’i bia mfa’a ya bi ayo’o nlem? (b) Aval avé bongô be ne vu Moïse?

¹¹ Bongô be bili beta mintyi’ane ya nyoñ, wua y’été ô ne na, be top minsôñane miap. Mesi méziñ, benya bôtô ba tindi bisoé na bi bo abui besikôlô, a na, be jeñe beta mesu m’ésaé, vôme ba ye bi abui moné. Mesi mefe, mbôl azoé e né, bisoé bi ne simesane na, bia yiane saé abui asu ya na, bi su’u nda bôte jap. Nge ô tele été jia ya bité bite, fasek éve’ela Moïse. Mone Pharaon nnye a nga yale nye, Moïse a mbe ngule ya jeñ abui moné. Bôte be nga toñe nye, beye’ele bé, a bevee melebe bé be nga yiane tindi nye na, a jeñe biôme bi mo. Ve Moïse a nji bo nalé, a ayok ese, a nga tobe na, a bo Yéhôva ésaé. A nga lum akume ya Égypte mvus, a futi ndi nlem jé be Yéhôva. (Beh. 11:24-26) Nalé a nga bo na, Yéhôva a botane nye. Teke vaa nge beté, bibotane bia dañ bia yange nye melu ma zu.

¹² Aval ane Yéhôva a nga botane Moïse, a ye fe botane bisoé bia ve ngule ya telé Éjôé Zambe ôsu ényiñe jap. A ye volô be na, be bi jôme ya toñe menda me bôte map. Ntete mimbu ôsu, ndômane môte Timothée, é nga telé mame ya nsisim ôsu, wo fe ô ne bo nalé. *​—Lañe’e Bephilippien 2:19-22.

13. Aval avé fulu ayo’o nlem é nga volô sita éziñe na a tôé minsôñane mié?

¹³ Éyoñ a mbe ésoé, sita éziñe ya Alabama, Amelka, a mbe a yiane bi fulu ayo’o nlem, asu ya na, a tôé minsôñane mié ya nsisim. Émien a jô na: “Me nga yaé me too awu ôsonô. Me mbe me ko woñe ya laan a bôt Aba Éjôé, nguma’ane ke na, me kute mbé môte me nji yem.” Bebiaé bé, a bobejañe ya akônda be nga volô nye na, a nyoñ ésaé nkpwa’a mefan. A jô na: “Émo Satan ja ye’ele bôte na, e bo beta besikôlô, e jeñ abui duma, a e bi abui moné, a biôme bi mo, a ne mbamba minsôñan. Ve mam mete mese me ne nya ayaé ya bi, ma soo fe abui minjuk. E bo Yéhôva ésaé, a nga soo ma abui mevak, a nga volô fe ma na, me wô’ôtane na ma bo jam e ne mfi.”

14. Biyoñe bivé bebiaé ba yiane bo ayo’o nlem?

¹⁴ Bebiaé fe ba yiane bo ayo’o nlem. Bi tame nyoñ bive’an bi: Sondô ase, masa wôé a ne jô wo na, ô saé ngô’é ése, a memane me sondô, éyoñe wo yiane bo ayé’é ya nda bôt, éyoñe wo yiane ke nkañete, a bisulan. Akusa bo a jô wo de kom ése, wo yiane bo ayo’o nlem, a ben, asu ya na, ô liti bone bôé mbamba éve’ela ya tôñ. Nge ke na, bebiaé béziñe y’akônda ba kañese na, bone bap be bo mam ô vo’o kañese na, bone bôé be bo. Be ne sili wo amu jé ô nji jô’é bone bôé be bo mame mete. Ye wo ye fo’o bo ayo’o nlem, a liti be évôvoé été amu jé wo nyoñ avale ntyi’an ete?

15. Aval avé bifuse bi bi ne volô bebiaé, Besam 37:25 a Behébreu 13:5?

¹⁵ Bebiaé be bili fulu ayo’o nlem ba volô bone bap na, be bi, a tôé minsôñane ya nsisim. Bebiaé béziñ be ne ko woñe ya ye’ele bon mfi ya nyoñ ésaé nkpwa’a mefan, mfi ya ke vôme bekañete ba jemban, mfi ya ke saé Béthel, nge ke mfi ya ke su’u ésaé melôñe y’Éjôé. Be ne ko woñ na, nge mon a bo de, a ye  ke bo ngule ya toñe be éyoñ ba ye yômbô. Ve bebiaé be ne fek, ba liti na be ne ayo’o nlem, a na be too ndi a bengaka’a be Yéhôva. (Lañe’e Besam 37:25; Behébreu 13:5.) Bebiaé ba bo nalé, ba yiane fe volô bone bap na, be vu be.​—1 Sa. 1:27, 28; 2 Tim. 3:14, 15.

16. Aval avé bebiaé béziñ be nga volô bone bap na, be bi mbamba minsoñan, mfi ôvé be nga bi?

¹⁶ Belu’u béziñe ya Amelka be nga volô bone bap na, be bi minsôñane ya nsisim. Nnôm a kañete na: “Ôsusua na bone bangan ba kobô a wulu, bi nga kate be bibotane be ne bi nge ba nyoñ ésaé nkpwa’a mefan, a nge ba saé asu mfi ya akônda. Ane be nga bo na mam mete me bo ma ba kômbô bo. Bone bangan be ne ngule ya dañe minjuk émo Satan ji ja soo mie, amu be ne bekpwa’a mefan, amu ba telé mame ya Éjôé Zambe ôsu, a amu Yéhôva nnye ba telé ôsu binyiñe biap.” Mojañ éziñ a bili bendôman bebaé, a jô na: “Abui bebiaé da jañele abui moné asu ya na, bone bap be bo beta bebo bivôé, a beta beyeme sikôlô. Ve jame da dañe mfi e ne na, bi volô bone bangane na, be telé Yéhôva ôsu ényiñe jap. Bi ne njalan a mevak éyoñe bia yen ane bone bangan ba tôé minsôñane miap ya nsisim, a éyoñ bia be be, bia laan mbamba be mam ba te kui be môs.” Tabe’e ndi na Yéhôva aye botane bebiaé ba volô bone bap na be bi minsôñane ya nsisim, a tôé mie.

17. Bekristen bevé be ne ayo’o nlem?

¹⁷ Bia yiane fe bi fulu ayo’o nlem éyoñe bi ne akônda été. Bemvendé ba yiane bi ayo’o nlem éyoñe ba laan a ntômba wo te bo nsem, nge ke éyoñ ba volô môt a bili mbia ôkon éziñ. Bemvendé béziñ ba ke menda mimbôk na, be ke volô mimbôk mfa’a ya nsisim. Besita be ne minkoé fe ba yiane bi ayo’o nlem. Be bili fane ya nene ésaé ba bo Yéhôva; be ne nyoñ ésaé nkpwa’a mefan, be ne ke bevôm bekañete ba jemban, be ne su’u ésaé melôñ y’Éjôé,  be ne fe jalé afebe da ve be fane ya ke Sikôlô bekañete mbamba foé y’Éjôé. Bevo’o ke be ne bo Sikôlô ya Guiléad.

18. Aval avé besita be ntoo minnôm be ne liti na be ne ayo’o nlem?

¹⁸ Besita be ntoo minnôm be ne das asu akônda. Bia nye’e be abui! Besita béziñe ya été be nji fe beta bi ngule ya bo Yéhôva ésaé, aval ane éyoñe be mbe bengon, ve be ngenan ve bo ayo’o nlem, a bo ésaé jap. (Lañe’e Tite 2:3-5.) Éve’an é ne na, nge bemvendé ba jô nnôme sita éziñe na a ke ve sita a ngenan ngone melep amu mbote wé, a yiane bo ayo’o nlem. A ye ke bame sita a ngenane ngon amu biyé a jaé, ve a ye ve nye ngule nyul évôvoé été, a liti nye mfi ya fas nge biyé a jaé bia kolé ki bôte bevok ôbak. (1 Tim. 2:9, 10) Nge a bo nalé, melep mete me ne volô sita a ngenane ngon.

19. (a) Aval avé bobejañ be nyoñeya mbaptizô be ne bo ayo’o nlem? (b) Aval avé bifuse bi bi ne volô bobejañe na be bo ayo’o nlem, Bephilippien 2:13 a 4:13?

¹⁹ Bobejañ be dubaneya ba yiane fe bo ayo’o nlem, teke ba’a mo. Bobejañe be bili nkômbane ya be’e mimbe’e mife be ne beta das asu akônda. (1 Tim. 3:1) Ve bobejañ béziñ be ne ko woñe ya bo de. Éko éziñ na, be nga bo ékop éziñ melu mvus, nde ba simesane na, be nji yiane bo diakon nge mvendé. Mojañ éziñe ki a ne simesane na, mimbe’e miziñ mi nji yiane nye. Nge wo simesane nalé, yeme’e na, Yéhôva a ne volô wo na ô bo ayo’o nlem. (Lañe’e Bephilippien 2:13; 4:13.) Te vuane na Moïse a nga simesan éyoñ éziñe na, a nji bo ngule ya be’e mbe’e Yéhôva a nga ve nye. (Nk. 3:11) Ve Yéhôva a nga volô nye, nalé a nga bo na, a bo ayo’o nlem éyoñ ése a nga bo ésaé Yéhôva a nga ve nye. Yéhôva a ne fe ve bobejañ ayo’o nlem nge ba sili nye mvolan, a nge ba lañe Kalate Zambe môs ôse. E bindi minkañete mi bôte be nga bo ayo’o nlem a ne fe nya mfi. Mojañ a bili nkômbane ya be’e mimbe’e mife a ne ke sili bemvendé na, be yañele nye, a kate fe be na, nge ba yi môt a ne volô bo be ésaé éziñ, a ne valé. Bia ve bobejañe bese be dubaneya ngule nyule na, be bo ayo’o nlem, a bo ésaé asu akônda!

20, 21. (a) David a nga ve Salomon ndi nleme fé? (b) Bia ki bia yiane bi ndi nleme fé?

²⁰ Njô bôte David a nga ba’alane Salomon na, Yéhôva a ye bo a nye akekui memane ya ésaé melôñe ya temple. (1 Mka. 28:20) Salomon a nga ba’ale mejô me ésa, jôm éte nje a nji jô’é na, ôkala wé ô kama’ane nye na, a mane ésaé Yéhôva a nga ve nye. A nga bo ayo’o nlem, a nga mane lôñe temple mvuse mimbu zangbwal a étun. Yéhôva a nga volô nye, nde a nga lôñe nya abeñe temple.

²¹ Avale Yéhôva a nga volô Salomon, a ne fe volô bia na, bi bo ayo’o nlem a bo ésaé a ve bia, asu nda bôte jangan, a akônda dangan. (És. 41:10, 13) Nge bia liti na, bi ne ayo’o nlem éyoñe bia bo Yéhôva ésaé, bi ne tabe ndi na, a ye botane bia den, a melu ma zu. Nde ñhe enkelan ôsu a bo ayo’o nlem, a bo ésaé Yéhôva a ve bia.